Katalog

DÖRT CUMHVMYET 19 ŞUBAT t» GCI23RLK Hıncal ULUÇ TURHAIU SELCt I Konumuz Zengin! «Pek cok kişı zenginlıgl hakir gorduklenni söyierfcefl, doğruyu »oy.'erler Ama kasdâttıklen başkalarının zengfnllğidfr.» Charles C Calep (1780 1832), 'ngılız Dın Adamı «Adam akıllı ise zengin olur Zengin olunca aptalloşır O optalloşmasa karısı aptallaşır» Pe'er F Dunne (1867 1936) Amenkan Mızahctsı «Blr ınsanın zengin olmesinden kolay bir şey yoktur, eğer sefıl blr yaşomi goze aldıysa » Henry Fıeld ng (1707 1754) Ingılız Romanctsı «Eger zengmUgmız gercekten sızinse, nıcın blrlfktt öbur dun yaya goturmuyorsunuz''» Benıamın Franklın (1706 1790) Amenkan Bılım va Devlet Adomı Yozor «Zenginlerın en buyuk ayrıcolığı, bol bol öğut dlnlememek< tlr» Sır Arthur Heıps ("813 1875) Ingıılz Yozarı «Kefke cok zengin ya do cok yoks.ıl oisaydım O zaman buflunku rahat yaşamımda yopmam olonaksız pek cok şeyi yapabillrdlm » Don Herold (1389) Amenkan Mızahası tN» zoman zengin olmayr istesem, bılirim ki hastalonıyorum » D H Lawrence I18e5 1930' Irgılız Şaır ve Romancısı •tZenglnlıgın en aşağılık yanı, ınsonı zengınlerle yoşomo zorunda bırakmasıdır » Logan P. Smıth (18651946) Ingılız Aroştırmacı va Eleştırmenı fCennet zengmlere degerlı bırşey gibı gelıyorsa boşana h*veslenmesmler Boy.'e yaşoyaniar cennete gifmez» Jonatfıcn Svvı't (16671745) (ngılız Yazan «Insan dagıtabllceğl ve harcayabılecegl şeylerin soyısı ölçüJ sunde zengındır» Heı r/ D Thoreau (18171862) Amerıkan Yazarı. Yerel Yönetim Sorunlarına Toplıı Bir Bakış Prof. Dr. Cevat GERAY (SBF Dekanı) II Ozel Yönetımi 'Emanet komisyonu35 durumuna indirgendi ÇİZELGE: 1 11 oralık 1977 günö yopılon Yerel Yonetım Secımlerınden kı sa bır sur» sonra ışbasmdaki II MC Hukumetı güvsnsızlık oylamosı sonucunda düşmüştür Meclısten güvenoyu almış bulunan Ecevıt Hükümotmde Yerel Yonetimier Bakanlığına da yer verılmıştlr Bokanlığın kuruluş. gorev ve örgötlenmeslne lllşkln çalışmaların sürdurülduğü şu gunlerde yerel yonetımlere ılışkm ona sorunlon topluca gdzden gecırmekte, cözüm yolları üzorında durmakta yoror göruyorut Bılındfğı glbi, komu hlzmetterlnın ulke olc«âmde başkentten yerıne getırılmesı olonoksızdır Bu amoclo, rıızmetler. bunlara llışkın gorevler, yetkıfer. sorumluluklar, koynaklar her ulkede değışık bıcımlerde merkez ))o ye rel yonetim orasında bolüştürulmuşîur Blr yandan merkezi y6netım odına karar olmaya yetkılı yonetıcılerın boşında bulundu ğu taşra basomoklarındo orgutlenmıştır Öto yandon yerel toplulukların doğrudan doğruya gereksınme duyduğu günluk. or taklaşo hızmetleri yerme getırmek uzere merkezl yonetımden ayrı, özerk yerel yonetım bırımleri kurulmuştur Ûlkemızde d», rnerkeze bağlı olarak, il, ılçe bucak. hatta koy duzeyınde yonetım bolümlerme gıdılmış. buralarda merkezi yonetımın toşra bırımlerı oluşturulmuştur Vali, Koymakam, bucak müdurü gıbl yönetlcıler. merkezl yonetım adına karar almaya yetkiK olarak taşra yonetımınln başmdadırlar Bunun yanında. hızmet goturduğu halk tarafından secılmiş korar organları, yö netıcıierı merkezi yonetım dışındo tuzel kışılıklerı, ayrı bütcelerı olan yerel yonetım bırım!en olorak ulkemızde ıl orel yönetımi ıle koyler ve beledıyeler kurulmosı Anoyasamızca ongorulmüştür II ozel yönetımi ılın tumune yoneıık hızmetleri yerıne getırmek uzere kurulmuşıur Koy muh tarlıkları .(e beledıyeler kuruiduklorı yerde yaşayanlara doğrudan hızmet goturmekle gu'etilı olan yerel yonetım kuruluşlandır. Tjzel «ışılığı olmayan, oel lı genel yonetımle ılgılı kımı gorevierı bulunon mahalls murııar Ifklan yerel yonetım bınmı olmaktan cok genel yonetımın ka saba ve kentlerde mahalie duzeyındekı uzontısı nıtelijjındeüır. MAHALLE MUHTARLIKLARI Kasaba ve kentlerdekı mohalle mulıtorlıkları, ıhtıyar kuruıu u/elerı de yerel yonetım organları gıbı seçımle ışbaşına geımekle bırlıkte, mahalie muhtür. lıklannm tuzel k/şılıklerı yoktur Nufus seçfm, tapu ışlerıyle ııyılı bellı kayıt belgeleme ve Denzerı gorevlenyıe, daho COK nıer kezı yonetımın uzantysı oirıaKtaaır. Heıe genel bufceden oyıiK bogıondiı\tan sonra lyıce devıetın gorevlısı durumuno g.rdiKiennı da bılı/oru^: Bunlar merKezı yonetım aaına yaz cızcıhgı orttıron gereksız bır yonetım basarru gı oımakto i ıterı g dememekte d rler k5analte muhıarlarınm, em lak komısyonculugu arzunclc lık, ış ızieyıcılıgı g oı ^racılık ve kucuK gırışımcı1 k yaptık'orı du şanuiurse bunlardan halk yara rına gınşımiertfe yararlanılrnacı olanagı da cok sm rlanmcMlodır Be)edı/e orsclannı gecekonclucu iara, pazarcılora. taksı durukc lonna kopatıp kıraiooıklarına hatta sattıklanna ılıskın ornet lere rostlonıimıst.r Mahalle muftarlıkları ve ıhtıyar koru'iarı, tic mokratık beleaıyeleşrıe sureo ıcmde halkm vone'ırre tam ai lannio katdrrası ıcm rıoİKto be ledıye arasınco ycpısai baglcrj, yı ku'an b'rer tian şma karor ve dereti"i crgonı du/ümuna gstinımelıdır. fl tlB. rOK£TINt GIOERURI (MİIYON Tl.) . Glder fürl«rl Yonetım gıderlörl Boyındırlık Eğıtım Sağlık Tarım Hayvancılık Öburlerı T o p l o m 1974 422 2 244 4 881 4 17 4 29 4 18 9 1613 7 2 0015 1976 ÇİZELGE: 2 iıözn rouıiMi ümııua mm rı.) 1975 1 1978 967 0 1 106 6 262 5 Î3M1 | Haftanın Bulmacası Önumuzde altı oltın llra var Oçu oerc»k, ucu sahte Gercek poralor ogır ve agırlıklarr »ırbirme eşjt Sahte paralar ise haflf Ama onarın da agırlıkiorı blrbfrlne eşit Ikl gsrcek altın olmak Istıyorsunuz ve ellıizde graını olmoyan ıki kefelı b/r terozl var. ,Kı tartıoa, Ikl gercek aitınt nasıl ayırırsınız? Vergı gelırfarf Devlet yotırımlorı öbur vergj dışı g«lırl«r T A p 1o m M , 820 9 1 1645 6 76 5 2 063 5 | Maternatik Bulmacası Ahmet'ın Me^met e 3 bln llra borcu varrfı. Mehrıet'ın Ali ye 2 bın, AJı nın de Veli ye bin lira borcu vardt Bır gun Ahmet iflâs edlp borclarmı odem«y« ceginı acıklayınca olacaklı clan otekıler d« ıflas ettıler Şımdı, ba iflas sonucu kim ne kazandı kim ne kaybettı' Kalem kaaıtsız rnhuk vonıtlamaya çahşın. Mahalie muhtarları, yaz çizciliği arttıran gereksiz bir yönetim basamağı olmaktan ileri gidemiyor Mahalie muhtariıflı, beledıy» kurulmozdan once komşuluk bırımlerı olcegındekı hızmetlerı sağ lamak tconusundakl tarıhsel ış levlennı yıtırmlş, yerlerını beleaı yelere bırakmıçlordır. Bunların askerlık nufus, kolluk duyuru ışlerıyle ılgılı genel yönetıme ılışkın kıml kayıt belgeleme ışlennı bucak v« ılce yönetımlerl orgütlu, dızgelı bıclmds surdurebılecek nıtelıktedır S62 konusu ışlerı sürdurecek, buro ve benzerı hızmetlen yurutecek yardımcısı aracı gereç lerı bulunmayan mahalie mufıtarları resmı bır kayıt dızgesınden de yoksundur Verdıklerı, onoyladıklorı belgelenn gerceğe uygunluğunu doğrufayacok, ırdeleyecek herhangı bır resmı belgeleme duzenı yoktur. «Cagdışı» kopalı ekonomımız donsmımn tıpık bır ornegı olan muh tarlıklara verılmış olan bırtakım belgelenme gorevlerı nosıl nufus yasasıylo artık genel yönef " i e devredıldıyse, oour k mı goıev'er de muhtorlıklardan alınabılır 1864 de ılk kez daha cok sıyosol amaçlaria kurulon mahalle muhtarlıkları 1913 yılında ıller genel yonetımıne ıhşk n yasaylo koldıri'mışlordır Fokat, yasaylo koldırılmos'na karşın 1928 de yayır'cnon bır genelgeyle vasodışı olarok varlıklarmı surdüren mahalie muh tarlıklorı 1933 yılında cıkarılan 2295 sayılı yasaylo kaldırıldı Eoylece ycsadışı duruma son verıldı 1944 yılında Cıkarılan 4541 sa,'i!ı yasoyla rtıcbır bılımssl gerekceye dayanmaksızın, mohalle muhtarlığı orgutunun yen aen kurulmasına gecılmıştır Gercekte bu orgut sakc! dağmuştur Beledıye örgütu ku rulcîuktan sorra yerel nıtelıku hıcbır ışlevı kolmoyan matalle muhtarlıklorı. genel yonetımle, askerlık ve kollukla ılgılı sozu edılen duyuru gorevlerı dtşınr'a hıcbır onemlı gorevı surdurmemektedır Bu nedenl© mohalle muhtarlıklarının kaldırılması uygun gorulmektedlr İL ÖZEL YONETIMLERİ , Gorevterımn pek coğu, ?amanlo merkezf yortetıme jjecmrş olan II Ozel Yonetlml gunu muzde merkezden gonderılen odenekıerı devlet aüına harcayan bır terr.anet komısyonu» durumuna indtrgenmıştir II Ozel Yönetımi gıder bütcelerı ınceledıgınde yol. su ve elektnk llkokul yapı ışlert ağrr basmaktadır Tarım, hayvancılık sağlık ve obur işler onemını yıtırmlştlr (Bkz Çızelge 1) Bunlardan yönetim giderlerl dıkkatı cekecek olcude yuksekîır Volı ve kaymakam konaklorı, valı otomobiıfen ıle ıf gılı her turlu satınalım. yapım, bakım, onarım ve ışletme gı derlerı buna gırmektedır Gercekte. yol su elektnk va llkoğretım devlet gorevı olarak ılgı luBakanlıkların sorumluluğu ol tındadır Bu tur bayındırlık ış lerınm yurutulmesınde II Ozel Yönetımi bu Bakanhkların gonderdıklerl odeneklerı, onlor aaı no kuilanmak durunundodır Gercekten. II Ozel Yonetırrl ge 'ırlerı lcn de devlet yardm'an gelınn yarısına [% 47 25) yokm dır (Çızelge 2) 1976 yılında devlet yordırrlc n orosındo 919 mı'von Ti Ilk ogreiım 40,6 mılyon f u bovndırliK. 0 7 mılyon TL tarım vs *iay^ancıl k 144 8 m lyon TL obur konuıar ıcm gonderılm1;,tıÖte yandan devlet bütcesıne 3 c « I! Ozeı Yönetımi buîcelerı top 3' nn oranı gıöere< kuçal 1958 1977 arasındaki 20 yıl l'k donemde devletın gelır but cesı 100 den 4981e /uKsalırken II Ozel Idare'erı gelır butcele rı ancak 100 den 990 a yukselmıştır Öte yandon i| Öıol ge I nerının devlet gelır buîces ne orçra 303 ten 0 60 a idmışhr Prssf. f f h m l Yavuz'un tTürk Mahallı idarolerımn Yenıden Du2enlenmesı Uzerıne Bır Araş tırmo» adiı yapıtındo (TODAIE vayınt Ankara 1966) II Ozel yo netmle'inln varlık nedenım yltırd Şını bel/rtmektedır Bır »cn oon plânlı kalkınma ve bo.ge plânlaması acısmdon ılıor /crlne, buden cok ılı kopfcocok bu\ukli'ktekı plan üolge'erıne gore yenıden orgutlenme ^ere S, du\ulmokta<lır Ote ycnoan, ;! kırsoı alono yonelık hızmerlar ve toplurn kalkınmosı çal ıar> ıc n ılce duzeyınd» ratK, yerel yonetım ku'uiııçıarı na gıdılmesı, ornegın «ı!ç« £zel yonetlmı» kurulmcsı onen^ı guclenmektedır Dr. Selcuk Yalcmdağ araştırmalorı sonurda kırsal yoreler lcın yenı blr de noi'ratık yerel yonetım b rımı onensıriı aşağıdakı gerekcelere do/andırmaklodır Kırîal yorelere tjoturü.'en hızmet'erde etkınlık sağlomak gunun toplumsal sıyosol ve ekonomık koşullcnyla ters duşen tava yonedmının boşluklannı. aksoklık larını gıdermek amacıyla ılcolerde derrokratık yennder» yonettm i/kesme ağırlık verllmesı, ılcelenn yenıden duzenlenmesı gsrekıyor. ılce yerel toplulukların yönetsei sıyosal surece etktn btcmde katılmasıra ılce yonetımmı denetlemesme elver.şlı bır yonetım bosamağıdır Hızmetle/ın yukun© holkm daha koloylıkla ve ıstckle katıf masına olanok sağ'a/abılmektsdır KIRSAL ALANOA YÖNETİM K/rsal alanlardakı yerel toplulukların gerekslnmelerını dogrudan karşıiama durumunda olon yerel yonetım bırımlerı koy ve bucak betedıyelerı ıle koy muh(arlık'larıdır. Bılındığı gtbı kıml t»cıms»l koşullgr dışındo. yerteş me nufusunun iki bıra aşması Seledıye kurulması ıcfn yoter sayılmaktadır. Nöfusu 2 bının oltında o\sa bıle Beledıye kurulmosı zorunlu olan ıl ve ıica merkezierı dışındokı kırsal yerleşme lerde nufusun 2 bını aşması üzerfne Beledıye kurulmosı eğıf/mı belırgındir. 1929'da Turkıye' de 467 Beledıye varken, 1977 de beledıyelerm sayısı 1710'u bulmuştur Hıcbır yonetım bolumunun merkezi durumunda oimayon koy beledıyelerı 690 ı bulmaktadır (yaklaşık % ^,1 ı) Koy muhtariıgmdan Baledıyeye donuçm& e^ılımmı guciendıren en onemlı atken beledıyelere dsvlet gelırlerınden pay gonderllmesı, devletce ckcalı destek teknık yardım hatta personel yardımı sağ lanmasıdır Boylece koylu ko/ muhtarlıjjınm en onemlı geiırl»rını oluşturan solma ve ılMECE' den de kurtutmaktadır B J , kuşkusuz, merkezden Beledıyelere bır koynok oktorıJmos» demeKtedır Koy halkınm kasabalı olmok Istemesj, gercekte beilı yukumluıuklerden kurtulmak omacıno yonehktlr. Oyso, Beledıyenın yonetım ı yıne aynı ellerde, yanı yerel toplumdokı egemen güçlerın, belli ckar kumelerımn elınde kal maktodır Cunku. Beledıyo olmakla kırsal toplulugun toplumsol ekonomık yapısı değışmemek te oynı kalmaktadır Yenı kurulan beledıyelerde başkanların koy yonetımınde muhtar olorok da gorev yopmış kışıler olduğuna ıtişkin gözlemler vaygındır Beledıyenın hızrıet onceiıklerjnı kararlarmı yerel toplumda «g» men olonlar belırlemefcfedırfer. Bu acıdan bakılaıgında kö, yonetımıyle kucuk beledıye cra sında önemli bır tork yoktur, Toproklorın dengalı doflılcfıgı, Itu tuplafmanm gonjlmedığı koyler dışında, muhtarlor. ıhtiyar kurulu uyelerl, buyuk ölcud». y«rel toplumdokı guclar denge»ınde oğır basan kotmanlonn soyitj rın, kabılelerın adomiarıdır 8urada da koynoklann ağır basan kumeler yoranna kullanılması so? konusu olrraktadır Beledıyeier ae koy muntarlıkları da yerel halkm temel gereksınmeîerını korşıloyocok gelırlerden yoksundurlor Merkezm yord mlarına avuc atar durumdo bırokılmışlardır Bunun nedenı merkezde ıktıdordo bulunon partı'enn ıkt/dorını surdürmek omacıyla musiuklcnn ağzını el nde bulundurmok ıstemesıdlr Üstelık, ulusol mectıslerde uye olan pohtfkacıların aa seçım bolgelenrdekı etkmlıklerını boğtontılormı denetımlen cltınaa tutobı'mek ıcın bundan yararlandıklan onlajılıyor Kırsal toplulukiara doğrudan hızmet sunmokla gorevlı olan köy ve beledıye vönetımlerı ancak gorevlılenn oylıktaniı ddeyebılmekte b/raz oa bayındırlık Işlerryle uâraşobıfmekte«lıı1«r. Bunlann özellıkle kucük cıftct yo da uretıcılenn daho doğrusu yerel halk'n coğurtluğunun ekonomık sorunlorına «ğılmesı, gırtsımlerda bulunmosı SİR kunusu olmamaktodır Yerel düîeydekı ekonomik surec'erle köy y3 netımı arasında conlı bıcımde ilışkı kurulmaktadır Bellı katmoların yo do kümelerın »gemen olduiu köy y6n«tımf kırsal a'andakl defiışme sOrecme halkm kotılmasma efvari? II değıldır Sonuclarmdan yalftızca köyun belli guclü kışi ya da kotmanlannın yararlanacoflı ısl» re kâylulerln gönül/ü olârak (cotılmodıkları onlaşılmaktodır Bu durumda. kâyün gücsuz kotmolarına ek bır yuk daha eklenmekteöır Işlerln görulmesıne yerel holkın hıcbır katkıdo bulunmomosma daha doğrusu. doha onceden alınon köy katılma pay» \armm kaldınlmasıno ılışkın yasa da sonucları acıemdan benzer sakmcaları taşımaktodır. Böylsce. yoksul köyluy» Q6TB bdome gücu yuksek olan zengin köylu de. hlcbir katkıda bulunmaksrzm. devletin gstıreceöl hızmetlerden coğu kez doho g»nış ölcüde yarorlanrrıa durumundo olacaktır. Tarımsol alonda vergılendırmenln ook smtrlı olduğu düşünOiuras, yerel hizmetlera katılma paynın kaldınliası, flercekte zenflin kovlunun yara r na olan denkslzlığl doho do öntırmaktodır YARIN BEUDİYE 8OKUNLARI MWCQZÜU I Ç 5ERÇE Iİ.E RANDEVUSü V4R. AMA BU 1 MAHALLFNİN YABANCI5!. YOLU B'JLAMIYOR BİR VMO. S«Z GOTLR'JRSENİZ CIDECEK. | # !nan;r mısınız? # Korl h'au bır zamalar NeA York Trıbune cdlı garetenın muhobıriıgını yopordı Bırgjn Kopıtaf zm Şeytanı dıye bır makale yazoı ve rnaoşı cer'ial yarıya ınd rıldı *** Ar^enkan YiMsek f.'o^ıkemesır n dort uyesı omur'erınde rıukuk egıtmı >apmamı^iardır ••• 4 E'Kek geyiKier coğu zomon duşen ve kırılon boynuz'orım nı he en ye'ıer Cı ^u cıftieşrre sezonu ıcm, şıadet 8 kals yunıo gereks.nner •*"*•* DiSi BOND # # B ra kalp knzırse ryl aelıyor Ömurlerınde rtlc bıra ıc*n«yenlerde kolpten olum bınde 6 8 O so gunde bır yo do Ikı şışe bıro ıcenlerın crosmdo aynı oron bmde 4 1963 yıfında yoymlanan b r resrrı Amerıkon Eî Kıtcbınöa. Doğu Avrupadan çelen gacmerierın yılın ay'annı tersınoeT s ra ıle saynağı başordıklorı takdırde zekı kabul etiıleceklen yazı'ıydı • •* 0 1972 yılında ıngılızlerın ıctiKİerı vıskı 25 olırnpık coldururdu • *• havuzu 0 Sokckta fok balığı kılığmda doloşon bır delıkonl vı A/u s trolya polısı halkın huzurunu kaçırma sucu ıle tuiukladı ••• ing/lız Kanunlanna gore, ıkı kışı bırlıkte ıntıhor lcın anla şır da bırısı hayatta kalırsa, yosa/an cınayet suçu ıle yorgılanır # Maternatik Bulmacası, Haftanın Bulmacası ve Çıldırtan Dehiizier'in yanıtı 6 sayfadacîır Kara ve uenizı Ancak L GÖKLER C TAIWAfVILAR riAVA KUVVntERıNi GüÇLENDıRME VAKF! HEDEF. TÜBK TAPACuGfNIZ ,VAR0JMLARLA;8Ü