Katalog

İKİ CUMHURİYET 12 ARALIK Y eni Onıversıtelor Yasa tasansı son günlerae kamuoyunda en COK tartışılan konular don bırıdır Basın ve TRT yayınfarında bu konuya sıkca yer vermekte ve tartışma gıde rek buyumektedır Ancak yansımolar tosarının unıversıtâlerce beğenılmedığını açıkça gosterır nıtelıktedır GÖİtÜŞLER Tasarının ağırlık merkezı, kanımızca ıkı önemlı noktada toplanmoktadır Bunlardan ılkı, unıversıtelerde etkıli bır ozdenetımı (oto<ontrolu) sağlayacak olan yonetıme katılma. ıkmcısı ıse, eşguoumu gerceklestırecek ve savurganlıklara son verecek olan orgutlenme, yanı calışma Dirımlendır Unıversıtelerdekı tum Kesımierın (oğreiım uyesı, oğretım ycrdımcısı, memur ve oğrencılerın) yonetıme eşıt hak ve oranlarla ka tılamamasi, ceşıtlı kesımlerın haklı tepkıierıne yol açmışlır Bır kez temsılcı sayılarıntn salt oğreîım uyelerınden, belkı de profesorlerden oluşacak Unıversıtelerorası Kurulca saptonması, Vanımızca çok yanlış bır yoldur Ayrıca unıversıtelerde gorev yapan memur ve dığer calı şcnların secme ve seçıime haklarının olmama sı, son derece antıdemokrotık bır duşuncenm urunudur Kısacası, boylesıne gostermelık bır yonetıme katıimo ılkesının kamuoyuna unıversıtelenn demokrotıkleşmesı bıcımmde sunulması, Mıiiı Eğıtım Bakanlığı acısından buyuk bır yanılgı, unıvers ielenn yetkılı k;şı ve organları açısındon ıse, bılınclı ya da bılıncsız bır yanıltmadır. Tosarıda bolümlerden oluşan fakulteler bic'mırtde duzenlenen çalışma bıriTilerının, ılgılılerce tum savurganlıkları onleyeceK bır yenılık olarak tanıtılması da cok şaşırtıcıdır Bu duzenleme unıversıtelere hıçbır yopısal yenılık getırmemekte, tam tersme savurganlıkların boşMca nedenı olan fakulte ıçında bolum kulıbını koruınaktadır Bugunku yasa da fakulte bolum ve kursulerı calışma bınmierı olarak zaten kabul etmı^tır Fakulteler bugun de bolümlerden ya do kursulerden oluşmakta, pek azında da bolum ve kürsuler bır arada bulunmaktadır Kursu sıstemı doha cok tıp. hukuk, dış hekımlığı ve muhendıslık gıbı, oğretım uyeleri tuın gun colışmayan fakultelerde uygulanmaktadır Cunku yasa, tam gun calışmayan oğretım uyelennın boıum başkanı olmalonna oianok tommamoktodır. Sunlann dışındokı fakultelerın coğunlu gu, sayısı zaten genellıkle 8'ı bulmayan bolumlerden oluşmaktadırlar. Fakulte duzenınde öğ rencı aiiTları doğrudan fakultelere ve yıldo bır kez olmakta fızıksel olanaklardan ve oğretım kadrosundan yetennce yararlanılamamoktadır BÖLÜM SİSTEMİ Prof. Dr. Metin ŞENGONCA Ege Unıversıtesi Rektör Yardinjcısı oğretım ü>elennin coğu kendı fakultelerınde ders yuklerını doiduramadıkları halde kendılerıne bağlı yuksek okul ve enstıtulerle dıger fakultelere para karşılıgı yapılan ek ders gorevlendiTnelerı akıl almaz boyutlara varmaktadır 1750 sayııı yasanın 40 maddesı uyarınca surdurulen bu somuru ve dekanlarlo dekan yardmıcılarına odenen makam odentılerı bugun fa'<u!te duzenınde dırenılmesının başlıca nedenie'inı oluşturmaktadır Her oğretım uyesının kursu ya da bolum başkanı olma eğılımı b'lım dallorının parcalanmasına kursu ve bolumlenn cogalmosına, guclerın bolunmesınö, araşıırmaloraa ve narcamalarda yınelenmelere yol acmaktadır Bırımler arası kopukluklar ve savurganlıklor doruk noktasına ulaşmıştır Tum bu yaşanmış sakmcalarına karşın unıversıtelenn fakultefı bolum duzenını sankı bır yenılıkmış gıbı savunmalannı anlamak ve ıctenlı'Oerıne manmak cok guctur Cunku. bu duzen koldıkço yme bır suru dekan dekai yardımcısı bılımsel etkınlıklerden alıkonacaktır Acık bır somuruye donuşen paralı ek ders uvgulamaları surup gıdecek. hatta doktor osıstanlara da yaygınlaştırılacaktır AyDi ya da' benzer adlar altında ve aynı gorevı yopan bolumler aynı unıversıtenın ceşıtlı fakultelerınde yınelenecek, ınsan ve fızıksel olonak sovurganlığı onlenemıyecektır bıle, pek cok unıversıte doha 1970 yılında gereklı reformları yaparak bolum (fachbereıch) sıstemıne donmuştur B zde ıse, gıderek ılerle yen yapısal yozlaşmayı kokren yok edecek o!an bu sıstem. un versıtelerce ınatıo engellenmakted'r Cunku bugun umversıteler n ust yonettm ogan arında egemen olan kuşak kursu ve bolum başkan'ı<larını /urutrrekte olan kuşakîır Bu kesimın coğunljgu bu ant'demokratık duzen ıcınde bu/uk guc olan kursu ve bolum başkanlıklannı ellernden kacırmak ıstememekted r Tasanda Kursulerın kaldırılması ve bolum savılarının 8 ile smırlandırılmaSı bıle. unıversıte'erı karıstırmo/a y8tmıştır Cunku kısılere cıkor ve auc sağioyan tum bu mımeUler ancak tecdal nıtehKlı fakulte kalıuı ıcınde korunab''ecektır D'renmerın ve yenılık soyılabılecek bolum sıstemınden korkmanın basIıca neden'erı bunlardır CVsa bu kaiıbı kırocak olan fokuitesız bolum sıstem'nın demokratık yapısı tum bu somuru kaynaklarını kurutacak, kaynak savurgonlıklonno son verecektır Ana bılım daiı bö lumun temelını oluşturacak, aynı bılım doıında calışcn ve ceşıtlı fokultelerde ayn ayrı kurulmuş bulunan kursu ve bolumler, aym bolum (departman) ıcınde tum guclerını bırlsştırecek lerdır Araştırma ve oğretım ıslevlen butunluk ve eşgudume kavuşacaktır Her jnıversıtede profesorlerm yaklaşık olarak %1020'sı dekan ve dekon yordımcısı cjıbt gereksız yonetım gö revlerınden kurtulup bılımsel colışmalarma dö neceklerdır Bu oranm, 23 yılım cfolduran Ege Unıversıtesmde bıle profesörlerın %25'ıne ya'< laştığı duşunuiurse fakulte sıstem nın yenı unıvers telerde yol actığı oğretım u/esı savurganlığı tum cıplaklığıyla anlaşılacaktır Bugun bu fakultelerde dekan yardımcısı ve sena tor secılecek profesorlerı b<e bulabılmek olanaksızdır Fakültes'ıT bo'îüm sîsfeTiînfn benimsenmesi durumunda oğrencı daha başlangıcta fakulte e re değıl, unıversıtenın bır oğretım programtno yazılocaktır Somestre sıstemı uyguianobılırlık kazanacak ve ünıversıteler yılda bır kez yerıne, en az ıkı va da uc kez oğrenc alab 'ecek lerdır Başka bır de/ş!e vuksek oğret mde ka pasıte en az 23 katına cıkabılecektır Her oğretım uyesı kendı ders'erını her sömestrede kendı bo'umunde acacak ceşıtlı oğret'm prog ramlanna vazılan oğrencıler okumakla yükumlu oldukiarı o de r slerı uvgun zamanlarda o bolümlerden a'acaklardır Boylece paralı ders uygulomosı son bulocoktır Bu s stemın b r baska yorarı da unıversıtenın tum fakultelerınde bulunan ozluk ışıen mubasebe oğrencı ıslerı aynıyat g bı buroları rektorlükler bunyesınde bır merkezdt toploması ve m e i ı j ve dığe r calışanlar açısndan savuraanlıgı on'emesıdır Fakultelerdek tum bu turoların yerını bolumlerdekı sekreteryalar a'acak ve rekto'luk'e olan ıiışkılen bu sekrsteryalar yuruteceklerdır Tasarıdakı fokultelı boluTi sıstemıyls, bu r a "a değ n acıkla^aya calıstığtmız unıversıte du ze/mdekı bolum sıstemı arasındok' ayrılıklar bu denlı onemlı ve buyuktu r Btına karşın, M1' lı Eğıt m Bakanl'ğınm hıcb r koklu değışıklık get rmeyen boyle b'r tasan/ı nasıl berrmse/eb loığinı anlomokta ge'cekten aucluk cekmekte yız Burado unıversıtelenn etkı'erın kesın1 kle vodsımıyoruz Ancak Bakanlığm bu konuda unıversıte'ere knrşı qosterdığ> ve un versıte'enn lyı deçer'endıremedığı artloyış ve saygının do b.r sının otmak gerekır Önemlı olan unıvers'ts 'enn ve uikenın yararlarıdır Ne Oluyor? merikan Cumhurbaşkanı Carter, İran daki oloylı nsdeniyle CİA'dan yakınmış. Fıstıkçı Baskanın lestirisıne gore CİA bilgisayarlaro gereğinden cc onem veriyormus, bu nedenle hesaplar tutmuyor, yan gılar cogalıyormuş Pekı, CIA'nm doğu komşumeızdaki hesabı yanlış c kıyor da Turkiye'de neler oluyor? Merak etmez misinı: iran'da 40 bın, bizde 7 bın Amerıkalı olduğu soyleniyo CENTO anlasmasına bakcrsanız Ingıliz intelligence Se vice'ıyle CİA SAVAK MİT «bclgedekı yıkıcı faalıye lere karsn isbirllği yaparak el e!e cclısacaklar Ankaro da eski Buyuk Mıilet Meclısıne yeriasmıs CENTO'nt gorevı ne? Carter'ın deyimiyle «ıMonorsıye karşı cıkc alcaklara» yani Sah'a direnen 'ran halkına karşı biziı <Mıllı Istıhbarat Teskıiatım.z^ CIA ıle birlıkte kumpas n kuracok? MIT'ın temellerı, Ulusal Kurtu.'us Sovasında •< ; tılık padisaha karşı atıldı, orgut Cumhunyetla bırliki ofuştu Cumhurıyet Tu'kıye sının İst.hbarat Teşkilat İran halkının ozgurluk savasımına karşı CİA ıle birlikt Şah'ı savunmaya kalkarsa olur mu? A Sonuç Tasarının hazırlık aşamasında ünıversıteteri temsıl ettığı soy'erten Unıversıtelerorosı Kurul Komısyonunun bu konuda cok boşarısız bır sınav verdığıne daha oncek, yazımızdo de ğınmışt k Şımdı soz sırası UnıverS'telerarob. Kurulun sonra da Hukümetındır Ancok şu gunlerde toplonacok olan Unıversıtelerarası Ku rulun ortak ve tutarlı bır tasarı metnı uzermde bırleşebılme olasılığı, eskı deneyımlere bokılırsa, cok zayıftır Bu nedenle demokratık ünıversıte ılkesıyle, kımı unıversıtelerın savunduqu unıversıte duzeyınde bolum sıstemine Hu kumetın sahıp cıkmosı ve Meclır'erın desteklemesı kacınılmaz tarıhsel bır gorevdır Sağlık kuruluslarında tam sure colısma yasasını cı<arma yurtseverl ğını gösteren Hukumetın ve Buyuk Mıiîet Meclısının bu konuda da aym b'lınc'ı ve kararlı tutumu gostereceğme olan ı noncımızı bır kez daha yınelıyoruz Ellerinde Tutmak İstiyorlar Tum bu sokıncaları ortadan kaldıracak olon ve bugu.o unıversıtelerımızın tobanındo Duyuk bır kesimın sabırsızlıkla bekledığı tek COZUTI, faku'tsîerı ortadan kaldıran unıvers tg duzeyınde bolum (departman) sıstemıdır Başta Aı gloSakson grubu ulkeler olmak uzere hemen hemen tum Botı unıversıtelen yıllar bo v'u bu sıstemle colışmaktadırlar Faküıte ve kursu sıstem nın en yaygın olduğu Almanyo'da HESAPLASMA Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü I oplantı ve gosterı yuruyuşu ozgurluğu kışısel temel hak ve ozgurlukler arasında onemlı bır yer tutmaktadır B J nedenledır kı. 10 Aralık 1948 tarıhlı Insan Hakları EvreTsel Bıldırısı'nde anılan ozgurljğe yer verılmıştır Insan Hakları Evrensel Bıldırısını benımseyen bır cok ulkelerın Anayasalarmdo Toplantı ve Gosten Yuruyuşu Özgurluğu cok daha oncelerı yer almasına karşın ulkemızde bu hakkın kesın ve açık olarak 1961 Anayasası ıle tanındığını goruyoruz. Cunku ''824 Anayasasının 79 maddesınde son derece sınırl. blr toplanmo hakkından soz edılmekteydı Yme 24 7 1953 torıhınde kabul edılen 6187 saytlı «Toplanma ve Vıcdan Hurrıyetmın korunmosı hakkındakı kanun» ıse bu ozgurluğu kesın olarak sağlomak ye r ıne bir dızı yasokları ıcermekteydı Altı maddeden oluşan yasada Toplantı ve Gosterı Yuruyuşu Ozgurluğu sadece gostermelık bır hak ola rok yer almıştı Yığınlann gerek kendı ve gerekse yurt ve dunyo sorunlan hakkındo duşunce ve goruşlerını kamuoyuno duyurmalarının etkın bır arocı olarak gorduğumuz Toplantı ve Gosten Yuruyuşu hak kının 1961 Anayasasının 28 maddesınde yer oldıgını goru yoruz Anılan madde şoyle demektedır. «Herkes onceden ızm almoksızm sılâhsız ve sal dırısız toplanma veya gosterı yuruyuşu yapma hokkına sahıptır. Bu hak ancak Kamu Duzenını Korumak ıcın kanunla sınırlanabıl.r » Bu sınırianmanın ölcusu ıse, 11 moddede şoyle belırlenmektedır. *Temel Hak ve İran'da başkaldıran halkla basedemiyen CİA, Turk ye'de gelecek ıcin neler hazırlıyor? Boylesine soruları yanıtları yanıltıcı olabılir. "Kapatı kapılar ardındakı» ta sarımları bilemezsıniz ki?.. Ancak Turkıye'nin gecmişln ve bugunune bakarak bazı kesın yorjılara ulasmak olc sıdır Cunku bugun ulkerrizde ekonorrik alt yapı ıle sı yasal ust yapı arasmda terslık var Ceyrek yuzyıldan beri Turkiye, bır Guney Amerıka Cumhurıyetı modelin gore gelistirildi Hammadde bakımındon dışa bağımlı v ic pazara donuk tuketım endustrlsi pompalandı Komp rador kapitalızmı beslendı Kalkınma, doğal kaynakları ustune oturtulacagına, Ithalat bağımlılığına donuk bi plonlamaya bağlanıyordu 1978'e varıldığında 10 milya dolar dolayında dış borç 4 mılyar dolara ulaşan dı tıcaret acığı yetmezmis gibi, 19751976 yıllarında Ba tının tefecilerıne 2,5 mılyar doları aşan kısa vadeli DÇN borc'onmasmı MC ortaklığı (Demırel Turkes Erbakan gercekleştirdi Batının para babaları enayj değildir, ver dikieri paraları Turkiye'den (devolııasyonlarla) yan «murekkep faızle» geri alacaklarını bıliyorlardı. Aynı za manda 2,5 mılyar DCM dolarlcrı Turkıye komprador bur luvazisini şişırmek i c n kullanıldı Trcktorunu dışordar ithal eden tarım ulkesınde, her yıl yarım milyar dolar aşkın dovizle demir • celik satın alıp motorunu da dışar dan getirterek ozel araba pazarı kurmak. yuzde 40 ı u laşıma gıden 2 mılyar dolarlık ham petrolu ithal etmek sonra lulununü slgoro yapmadan kapitolist tekeller» yerll aracılar ell ile satıo koçak Amerıkan sigarosı pa zarı kurmak, Anadolu'nun tum madenlerinı işlemeder sermaye dunyasının tekellerine yok pahasına ve yerl komisyoncular arocılığıyla kamanco etmek, enflasyon devaluasyon sarmalında tukene tukene sömurulmek .. Boyle bir ekonomlk alt yopmın ustu, butun dunya da askeri diktatortuktur VVashington'a bağlı yerli gene raller kadrosunun «omru kumando» zincirınde ve Ame rıkan okullarmın eğıtıminde beyni yıkanmıs SMahlı Kuv vetler kendi ulkelerini işgal ederler, komprador kaplta lızmmm siyasal mekanizmalarını siloh zoruyla tşletirler MC doneminde iste bu plonın uygulanması hızlandırılmıstı Komando kamplarını kuranlar, MIT'e yuvalananlor Bakanlıklorı poramiliter orgutlerin elemanlarıyla işgal edenler, devletin kıllt noktaiarına faşlzmin ustalarını yerleştirenler, ve tek kelıme ile devlet orgutunu ele gecirmeye calışanlar neye hazırlonıyorlardı? Nicin 1972de 450 bln kişi olan kamu gorevlileri 1978'in sonunda 1 mllyona ııiaştı? Cunku «70 sente muhtac bır ulke» durumuna duşmuştuk. İflas masasına uzanacaktık. İşte o gun kokü dışarda kapitalizmin siyasal ust yapısı da hazırlanmış bulunocoktı. Plon öylesine acıksecikti ki... Danalar Girmiş Bostana ...„ Burhan ARPAD Isvicre rodyosunun Istanbul röporto|mı yorıda yokaladım Splkcr, «skı Istanbul'u bitlrmiş. gunumüi Taktim alanım vcriyordu. tTahta evlerın eskı yapıların yerını beton yığınları almış Taksım Alanı da beton yığını Mımarlıkto beton. yaratıcılık ıster Bu gucten yoksun olan ve taklıtten oteys gecmıyen omekler. cırkını getırır Tobıotın ve tarıhın ozenle yarattığı Istanbul'da gunumuzde olduğu gıbı . » İsviçre radyosu Istanbul roportaimı Stuttgort'ta dinledim. Şehre mevsimin ılk korı dufuyordu. Stuttgart, y«şil yomaclarda villalar ve yuksskliği tınıriı apartmonlardan kurulmuş bır şehırdir. reşili v« gsniş boşlukları koruyan sağlıklı blr plancılık aniayışıylo kurulmu? Stuttgart ta, şehir sınırları ıçinde, 600000 ınsan yoşar. Yuzolcumu 207 kilometre karadir v» bunun sadvca yuzda 25i yerleşime ayrılmıştır Geri kalan toproklarda orman (43 kl. kare), yemis oğocları, bahceler, cayırlar (33 kl k.), parklar (4 kl. k.,), tarialar (23 k. k.), yollar (28 k. k.), baglor (4 kl. k.) vardır Stuttgart. Ftderal Almanya Cumnutiy* ti'nın onemli «ndüstrı bolgel*r'md»n birldlr ve şehirde her uc kışıden blrinin otomobill var Fakot şehir yuzolçumunun dortte birini aşmayacak oranda yerleşime oçılmış tır. Oysa, bızlm şehircilerımiz, şehirlerin taslasmasını ve yeşılın gıttıkçe yok edılmesinı enaustrı cagının kacınılmaz bır sonucu dıye gostermek ıstıyorıar. Hatta, yeşlı alan orantısı arttırılması goruşunu, kapitalist Botı duztnınln yıgınlorı avutması dlye yorumlamak isteyenıer de var. Sosyalıst duzen kalkanı arkasına gizlenerek. Istanbul'u yok eden vurguncu yıkyapçıları, bozuk duzenin ologan sonucu diye kabullenerek Oysa, yesi' ortu oranı yukseltilmest, toplum sağhğının vazgeçllmez bir gereksınmesidfr. Kultur ulkelerlnde, sıstem kapitaiist, ya da sosyalıst olsun, bu temel ilkeye bağlı kalınır. Toplumbilim, şehlralık, ruh sağlığı acısından sovları bır yana bırakıp, gorup gezdiğım şelılrlerden uc ornek vermekle yetınsceğım. Gunumuz sosyolıst toplumlorındon Bulgaristan Halk Cumhurıyetı Başşehrı Sofıa, ağaçlıklar ve parklor arasındo yemyeşıldır Şehır tramvayı korular ve parklar orasından geçer Sofıa, otobusle yarım saat otede Vitosa dagı «teklerınde genış bır duzluğe kurulmuştur Amma bu saglıklı kuruluş, Bulgariston'ın yuzyıl once bagımsızlıga kavuştugu yıllorda baslar Kral Ferdınand, ÇeKoslovak ormancılar getırıp şehri agaclandırır Oimitrof ve arkodaşlorı 1945 devrımının gucluklerı arasında, ysşil ortuyu korumakla kolmayıp daha da arttırırlar. Habsburglar jmparatorlugu ıkincı buyuk şehrı ve Macarıstan Halk Cumhurıyetl Başşehri Budapeşte, Tuna'nın ıkı kıyısında parklar, korular, guzel anıtlar buyuk şehridır Kapıtolıst batıyla uzlaşmodan yana Avusturya Sosyahst Partısı ve hukumetlerl de, Vıyana'nın yemyeşıl kişılıginı titızlıkle korur Butcede turizm geiirıne buyuk pay oyırmalarına rogmen, Hilton'un park yerlni istemesi uzerıno ıstegını gerı cevirmislerdir Kamu yararının bidnclı temsılcılerı olarak, Vıyonalılardon yana, dırenmlşler, ayoklanmıslardır 1950'ler Istonbul undo halkın oylanylcr secılen Demokrat Partilı Şehir Mecllsi uyelerı ıse, Beyoglu yakasının ıkı numarolı park alanım, Amerıkalı sımarık ışodamına, alkışlarla vermiştir. Beyoglu yakasının en son halk porkı olan Taksım bahcesuıı bir başka Amerıkan otelcılik ısletmesme kaygusuzca verenler de, yine secımle ısbasına gelmiş şehir meclısı uyeleridir. Istanbul'un yeşil ortu yagması ve tarıh değerleri tahribı, sosyalızm kalkanıyla carpıtılmaması gereken bir ulke sorunudur. Boylesine onemlı bır sorunu sosyatizmkap.tolızm tortışmasıno donuşturmek, kopkoc somuru duzenı vurgunlarınc daha da aşırı vurgun sağlar. Gecen ay Istanbul'da duzenlenmış Dunya Şehırcilık Gunu dolayısıyla Homil Kınayturk'un sunduğu ılglnç fotograf sergısı gerceklerıni ozetlıyorum. Yuzyıllardır şehre sebze saglamıs olan Kocamustafapaso bostanları 1952 yılında toplamı 57000 lirayo satılmıstır Yuzolcumu 37 donumdur. Yirmi yıl sonra bostanlor yme el değiştlrlp yedi bucuk milyon liroya satılmıştır 1976'do yapıloşmo baslar ve 1978de bıter. Bostanlann yerınde ustuste 450 aportmon yukselmiştir. Doracık sokoHarda Lord ve Kont adlı ışyerı ilanları vardır amma, camasıriar balkona osılmıştır Kınoyturk'un fotogroflarc «Danolor Gırmış Bostona» dıye baslar v* «Net Kâr 300 Milyon» diye sona erer. «Danalar Girmiş Bostano! Kov Bostancı Danayı... Yemesın Lahanayı!...» M. Naci ÜNVER Yorgıc Yorgıtay 8 Ceza Ooıresl Hurrıyetler Anayasanın sozu» ne ve ruhuna uygun olarok ancak kanunla sınırlanır Kanun. kamu yararı, genel ahlâk. kamu duzenı, sosyal adalet ve Mıllı Guvenlık gıbı sebeplerle de olso bır hakkın ve hurrıyetın ozune dokunamaz > Bu kurallar gostermektetltrr1w; Antjyasomızda Temel Hak ve Ozgurlukler arasında yer alon Toplontı ve Gosten Yuruyuşu' Özgurluğunun kapsam, kullanma yontem ve bıCimı yasa ıle sınırlanırken, derm bır ozene gerek vordır Ya sol düzenlemede hıc bır zaman ozgurluğun ozune dokunu'mamalıdır Ayrıca kullonılması da gucleştırmemelıdır. Aksı halde sozde kalan ozgur lukten ote bır şey olomaz Bu konuda ulkemızde Anayasanın on gorduğu bıcımde ve nıtelıkte ılk yasanın 10 şubat 1963 te kabul edıldığını go ruyoruz Bu yosa gunumuzde uygulanrrakta olan 18 şubot 1963 tarıhl: Resmı Gazete'de ya yınlanarak yururluğe gıren 171 soyılı Toplantı ve Gosten Yuruyuşlerı yasasıdır Yasa, yururluk maddesı ıle bırlıkte 28 maddeden oluşmaktadır Ilk cıkan şeklıyle mcelendığınde bu yasanın Top lantı ve Gosterı Yuruyuşune gereksız hıc bır kayıt getırme dıg'nı gormekteyız Ancak, arodan 10 yıl gectıkten sonra bu ozgurluğun buyuk olcude kısıtlandığını fark edıyoruz, bu kısıtlama 19 6 1973 tarıhlnde kabul edılen 1742 sayılı yasa ıle gercekleştırılmıştır Anılan yasa, 171 sayılı yasayı buyuk capta değıştırmışlır Getırılen bu değışıklıkler arasında en onemlılerı şunlardır: 1742 sayılı yasanın 1 madde sı ıle 171 sayılı yasanın 7 mad desınde yer alan toplantı yapıl masıha ılışkın yazılı bıldırımde bulunma suresı 48 saatten 4 gune crtcarılmrştır. Yanı toplantıyı duzenlty«cek olan kurul toplar>tt yapılmadan en az 4 gun once Mulkıye Âmırıne yazılı bıldırlm (Beyanname) vermekle yukumlu kılınıyordu Ayrıca bu yasada yaptınmlar imııeyydeler) do onemlı olcude artlınlmakta ıdı Boylece getır/len değışıklıkler Anoyasal bır ozgurluğun kullanılmasındakı etkınlığı azalttığı gıbı kullanma bıcımını de gucleştırıyordu Bılindiğı gıbı bu yasa 'uzun omurlu olmamıştır. Aslın da Ancyasanın amac ve ruhuna da aykırı olan yaso 14 3 1974 torıhınde Anayaso Mahkemesınce bıcım yonunden tu muyle ıptal edılmıştır Bu ıptal ışlemınden sonra 19 1 1976 tarıhlı ve 1932 sayılı yasa ıle 171 soyılı yasanın 2. kez değıştırıldığını goruyoruz. Öngorulen deâışiklıkle Mulkıye Amırlerıne Ulusal Guvenlık, Kamu yararı, Genei Ahlâk ve Soğlığın gerektırdığı holler gıb' son derece soyut ve kıştden kışıye değışen olculer goz onune alınarak Toplantı ve Gosten Yuruyuşunun 10 gunu aşmamok kaydıylo bır kez er teleme yetkısı verılmekteydı. Guncel bır olay ve konu cev resınde kamuoyu yaratmaya Yonelık Toplantı ve Gosterı Yuruyuşunun 10 gun sonra ya pılmosıylo yopılmaması orasındo bır fark olmıyocağına gore bu değışıklığın ne denlı sakıncalı olduğunu tartışmaya gerek gormuyoruz 1932 sayılı Yosanın getırdığı otekı degışıklıkle de 171 sayılı yasado yer olan hapıs cezaları ucte bır oranında artınlırken. pora cezaları da 3 ka tına cıkarılmıştır Bu kural gu numuzde de yururluktedır. 1961 Anayasasının Ulusumuzo kozondırdığı onemlı bır' kuruluş olan Anayasa Mohkemesının bu konudo do gorevını yerıne getırdığmı gormekteyız. Anayaso Mahkemest, acılan dovo nedenıyle 1932 sayılı yosanın 9 maddesınde yer aian bır deyım ue 10 mod desındekı Mulkıye Amırlerıne ve lcışterı Bakanına Toplantı ve Gosten Yuruyuşunu ertelsme yetkısı veren kurollorı tumu ıle 22 111976 tanhınde ıptal edılmıştır Anoyaso Mah kemesı ıptal gerekcesmde ozet olarak <Maddedekı bu kurallann toplantı ve gosterı yuruyuşu hak ve özgurluğunun ozune dokunulmok suretıyle Anayasonın 11 ve 28 maddele rındeKi kurallara aykırı duştuğuı goruşune yer vermiştir. Bu gerekce yasal sınırlomalar la hok ve ozgurluklsrın ozune dokunulamıyocoğı gerceğını vurguloması yonunden son derece onemlıdır UYGULAMA VE BOŞLUK Bılindiğı gıbı toplontı ve gosten yuruyuşu h'c Wr ızne bağlı değıidır. Ancok düzenleme kurulunun mulkıye omırlığıne 48 soot once yazılı bıldırımde bulunma zorunluluğu vardır Bu koşulun yasoya kon masındokı omoc ıdareye toplantı ve gosterı yuruyuşu hakkındo bılgı vermek, izlemesınde olanok sağlomaktodır. Boylece toplantı ve gosterı yu ruyuşunun kısılere ve kamuya zarar vermeden amacına uygun bıcımde başlayıp sonuc lanması ıcın ıdare onceden ge reklı onlemlerı alabılecektır. Uygulanmakta olan 171 sayılı yasado ongorülen koşullara aykırı olarak yapılan toplantı ve gosten yüruyuşünu duzenleyenlerle katılanların cezolan dınlabılmelen ıcın kolluk amırının topluluğa dağılmosı yolunda uyarıda bulunmosı ve bu uyarıya uyulmoması gerekır Aksı halde yasanın bu gunku yopısına gore suçun oluşması olanaksızdır. Oysa gu numüzde ckorsan mıtıng» olarak tanımladığımız ıdorenın bılgısi dışında duzenlenen acık hava toplantıları ıle kısa surede bır araya gelıp gosterı yuruyuşu yaparak kendilığınden dağılan yığınlann duzer»sız yuruyüşlerı zoman zomon sorun olduğu gorülmektedır. Yasadakı boşluk nedenl ile uygulomada bu tur eylemler yaptınmsız kalmaktadır. Cünkü bu olaylarda kolluk amırının yontemınce yapılan ve sonucsuz kolon uyansı soz konu su değıldır, bu nedenle de suc oluşmarnoktadır., işte Toplantı ve Gosterı Yüruyuşü yasasındo bu ozgurluğun kullanıl mosını güc'eştırıp, stkinlığıni azaltıcı değışikükler yapılması yerıne, yukando acıklodığımız boşluğun doldurulması Ama ah şu CİA'nın bilgisayarları? Ylne fos cıktıtar. Hesaplar yalnız İran'da değıl, Turkiye'de de tutmadı. Elektronik aygıtların aritmetıgı ınsan denen yaratığın ge/işmesinl ve toplumların uyanısını durduramıyor Once 1977 secimlerınde ve sonra 1978'in başında MC cozuluverdi Ecevıt yonetimı isbaşına geldi İste o gun bu gundur, MC'nin lıderleri de, komandoları da cıldırdılar; hem tum planları yıkılıyor, hem iktidar elden gidiyordu, Batımn paro bobolorı do ne yapacaklarmı bılemıyorlardı. Ve on aydır Turkiye'de bır kon'ı calkantıdır gidiyor. Turkiyede Guney Amerlka'dokı gıbı bir ordu olsa, ulkeyl işgal edip holkı bastırsa, isçıyı mcmuru koyluyu ızaDtı rapta» alıp yabancı parababalarının emirlerıni uygulasa, alt yapı ile ust yopı bir sure ıcin uyum sağlayacok Ama Turkiye'de oyle bir ordu yok; ve plan yurumuyor Hem ABD bılgısayorlarınm plonîarı nerede yuruyor ki? Nikaraguo da mı? Angola'da mı"» İran'da mı? Afganıstan'da m ı 7 Ne diyelim? Fıstıkçı Carter'ın başı dortte .. UGUR MUMCU BÜYÜKLERİMİZ Büyüklerımizin gelmişlerini ve geçmışlerinı oğrenmek istıyorsanız, okuyunuz. Tekin Yayınevi, İst: 27 69 69 ENGUSH FA5T 1215 kısılfc sınıflarda tümu yabancı ogretmenlerle kapah dsvre TV ve laboratuarlâ 4 ayda okuila/ırmzda oğretıyoruz ingilizceyi işçiler, VENİ OÖNEML£RİMIZ 1 3 A R A L I K 3 OCAK ilcricilcr, dcmokratlar, devrimciler.. , aydîiılar/ GÜÇLÜ KADROMUZUN HÎZMET ETTÎĞÎ KURULUSLAR MERKEZ BANKASI . GOLHANE HAS. HALK BÂNKASI ANK.'NUMUNE HAS. M.S.B.HARÎTA.Gn.Md, SÜMERBÂNK MAKtNA KİMYA DESÎYAB.; * VE.DAHA B1RÇ0K ÖZEL ve RESMÎ' KURULUŞüAR , . G0.VENÎN1ZE TEŞEKKÖR EDERÎZ ; V INTERNATIONAL HOUSE işeı sıriGf snın. emekçi iialicın süeikhlin sesd haftalık gazeteniz sauas AVRUPA LİSANLARI MERKEZI A.Ş. meşrutıyet cad. hatay sok. no: 27 ANKARA k Tel 25 44 42 18 26 45 18 ARALBK TA ÇIKIYOR... !Aralık 78 sonu sayın IZMIRÜLERİN de hizmetindeyız