Katalog

0 N CUMHURİYET II H. Turgut ARIĞ Moll Mu«ovirler Muhasebectier Dernegl Bşfc. ururtöktek! vergı yasolorımıza gore, her gercek kışi, bır takvım yılı icınde e!de ettıgı gelirın vergıslni devlete odemeK zorundodır. Devletın vergı gelırlerı ıcinde en buyuk toplom rakamı sağlıyan vergı turü ıse Genel Butceye göre Gelır Vergısı'dır. (1) Gelır Vergısı yasamıza gore de gelır elde •den gercek kışıler, yedı turlu kazonc ve ıratla •ınıflandınlmışlardır. Bunların en bellı başiı ıkısl, Tlcarî kazanclar ve Ucretlsrdır (Tablo 1) Gelır Vergısı Kanunumuzun 37 maddesı Tıcorı Kazancı «her turlu ticorı ve sınaı foalıyetlerdtn doğan kazanclar, Ticarı Kazançtır» ve 61. maddesı de Ucretı «Ucret, Işverene tabı ve muoyyen bir Işyerine bağlı olarak calışanlaro hızmet karsılığı verllen para ve ayınlar lle sağlanan ve para lle lemsll edllebılen menfaatiardın dıye lanımlar. Bu ocıdan son yıüarın topıanan Gelır Verg.sl oranlarına bakınca 1/3'nun Ticarı Kazanclardan, 2/3'un ise Ucretlerden sağlandıgı gorulmektedır. Dlğer bır deyışle, goruntüde °o 34 ve % 06 olmasına rağmen, yapılan oraştırma ve ıncelemede, bunun boyle oimadığı gercegı ıle karşı karşıya kolınır. Orneğın 1976 yılmda Yıllık Beyannameli mukelleflerden sağlanan 21 mılyar lıra vergınln 17 mılyarı ceşıtlı vergı Indınmı ve laaesı yada tahsılınden vazgeçılen mıktarlar olorak yıne gerı odenmışîır. (2) Bu durumda topiam Gelır Verglsınde emekcıden al'nan vergı yuku % 66'dan % 90 a yukselmektedır Ucretlıde ındınm. lads ve tahsıl edılemlyen vergı olmadığına gore dlğer gelır sahıplerıne Ise ancck % 10 verg' yukü kalmaktadır. Y Bu genel Bütce Ge'lrlerl görüntusünun ardında yatan unsurlar nelerdır? Şuphesız kı yurürlüktekl vergı yasalanmızın kaynak türlerl arasında varolan farklılıklarıdır. Bu acıkca demektır k1, durum Anayasamızın 61. maddesındekl (Vergl Ödevl)nm sosyal adalete uymadıâıdır. Elbette kl bu sonuç, Demokratık Hukuk Devletl olma yolundakl bır düzendo hukukı ve sosyal bır yaradır Bu onulur yarayı lylleştırebılecek, sosval adaletl qe r cekleştırecek yollardan birl de Vergilendırmede Eşltlik prensıbme uvmakla mumkün olabılır. (Tablo 2) ÜCRETÜLER, MALİ DENGE VERGİSİNİ BRÜT KAZANÇLARI ÜZERİNDEN ÖDÜYORLAR. YAN! GEÜR VERGİSİ, DAMGA PULU, SSK PRİMİ GİBİ VERGİ VE KESİNTİLERİ İCİN DE AYRICA VERGİ VERİYORLAR. OYSA DİĞER KAZANCLARIN MALİ DENGE VERGİLERİ NET TUTARLARI ÜZERİNDEN HESAPLANIYOR. TABLO: 1 lf)GS 1970 YILLAR1 GELİR VERGİSİ MÜKELLEF VE MÜESSESE ADETLERİNI VE HALİYE OLARAK TAHAKKUK EDEN (MAHSUPTAN SONRA ÖDENECEK VERGİLERİ) GÖSTE RİR CETVEL Mukellef gruplan 19 Mukellef adedl 6 8 Kışi Vergl basına mıktarı ortalamo 19 Mukellef adedi 6 9 Klşl Vergl başıno miktorı ortalama 19 Mukellef adedl 7 0 Klşl Vergl başına miktorı ortalama GELIR VERGıSI A> YIIIIK be/anname verenler 1 Tıcari kazanc elde eaenler 2 Zıraı kazanc elde edeiier 3 Serbest meslek erbabı 4 Goynmenkul se'maye ıradı o]or ar 5 Menkul sermaye ıradı olan'ar . 6 Saır kazanc ve ıradı o!ania r 7 95 maddemn ( D ı n c ı fıkrasında /aziiı hızrret erbabı ... 8 95 maddenın (2>'ncı fıkrasındc yazı'ı ıızmet erbabı ... B> Münferıt be/anname verei'er: C) Goturu mukel'efler 1 Hızmet erbabı 2 Serbest meslek erbabı 3 T'caret ve sanat erbabı D> Muhtosar Beyannameye gırenler (*) 1. Katma ve ozel bütcelı daıre ve müesseselerle bslediyeler ?. İktisadî komu muesseselerı . .. 3 Sermaye şırketlerı ve kooperatıfler 4 Demekler, tesıs ve vakıflar 5 Tuccarlor ve serbest meslek etbabı 6 Cıflcıler E1 45'ıncı madde gereğınce \ergıve tâbı olanlar: 1 Kara ulastırma ışlerı yapanlar ? Denız ulaştırma 'Slen yapanlar 3 Hova ulaştırma ışlerl yapanlar GENEL TOPI AM 467 888 371 055 26 809 21 716 41 786 3 854 1 ?88 1 765 081 243 3 772 1 397 293 896 3 766 69 957 111 2 60J "17C01 622 5 38" H 9 501 701 2 851 50 602 445 13 830 2 888 225 2 242 4 326 608 9 509 3 509 635 3 794 43 074 305 100 1 561 382 46 124 902 965 104 40 609 958 928 2 282 761 641 620 405 021 977 439 174 405 632 901 724 131 1 881 88 158 °?5 2?19 757 448 378 638 303 515 205 69 856 873 23 205 298 46 651 23 325 507 398 26 25 48 550 885 603 867 339 4 482 1 480 455 925 430 367 33 828 7 274 389 265 2 460 066 652 824 694 663 479 409 39 731 894 1 000 445 445 34 534 7 409 403 502 3 007 374 711 922 930 004 529 208 57 076 779 129 2 012 938 1 576 220 68 644 146 785 152 948 57 824 4 318 2 109 4 086 728 3 965 478 3 951 277 2 530 693 5 675 786 3614 495 12 901 998 2918 253 2 359 766 4 086 534 417 27 26 54 4 1 1 680 606 890 517 049 821 6O5 071 111 .2 431 393 30 882 393 996 6 515 3 238 196 730 890 894 776 744 762 ^57 629 807 887 2 252 2 247 466 462 4 203 1 743 272 522 4 174 76 090 007 2 788 171 279 716 6 461 170 597 059 3 156 71 009 906 14 729 5 885 181 3 667 4 948 778 4 621 4 383 293 3910 58 777 2 519 55 000 1 258 648 192 321 135 591 % 0 1 479 80 78 2 3 358 401 35 232 232 34 981 584 78 1 143414 33 824 908 111 81 33 013 262 883 ? 655 763 398 603 429 721 966 572 531 920 342 1 042 752 196 1 971 87 066 342 1 525 724 564 284 073 18 479 528 123 780 123 780 136 82 140 193 534 534 175 175 4 204 445 3 632 386 720 1 122 939 073 541 1 285 647 332 572 723 1 304 985 074 1 752 124 796 688 2 165 615 965 454 76? 233 391 104 31 089 178 31 089 178 4 703 807.409 5 938 661 919 4 090 987 045 3 960 601 ('1 Genel Bü'ceye dahll da'relerln yoptıkları Gelır V9r glçl kesıntllerl bunun dışında kalmaktadır Kaynak: 1973 Bütce Gerekcesl. \ FARKLI VE TEK YÖNLÜ UYGULAMA Mal>ye Hesap Uzmanlorı Derneğır.ln düzenedığl yem Vergı Tasansı konulu Odakule Semllerınde değındığlmız Ucretlının Vergl Yükü farklıığının gıdenlmesıne sayın Muezzınoğlu nun ı Bunun boyle olduğunu daha once bılseydım asarıya koydururdun» ozel yanıtı, ılgınc bır ıcenlığın güzel blr belırtısidT. Malıye Bakanımız rıya Muezzınoğlu'nun yeni Vergl Tasansı Sunuş (onuşmasındo belırttıklarl gıbı. «1.1 1961'den berl 'ergı yasalarımızda 15 değışıklık olmuştur » Ama Jcretlıden yana, vergı yükünü hofıfletecek hıcbır ieğışıkl'k hatırlonmaz. Ucretler ıle Tıcari kazancların vergılendlnlnelerındeki farklılıklara goz atınca ikl turlü oyH ım goruimektedır A Her bırıne oyrı uygulanan hükümler kl luna Forklı Uygulama, B Bırıne uygulanıp dığerlne uygulonmıyan ukumler kı buna do Tek Yönlü Uygulama dıyenlırız A Farklı Uygulama: 1 Vergl Karnesl Gecim indlriml: Gelır Vergısl Kanunumuzun 3136 maddesrıne gore her vergl yukümlüsü, en az «gecım ıdırımınden faydalanmak istlyenler. V U K 'nun saslarına gore Vergı Karnesı almak ve bunu aklamak zorundadır» der. V U K 'nun karne alma mecburıyetınl belirten 47 maddesınde ıse «2. Gelır Vergıslnde en az ecım ındırımınden faydalonmak istıyenler» d l erek genelleştırmekte, öte yandan da genel, katta özel butcelı dalre ve müesseselerle beledıyeırden ve 3659 sayılı kanuna tabl dığer mueseselerdekı kadro dışı personel lle tüm özel sek>rdekı hızmet erbabı, Gelır Vergısı Karnesl çıkarlak ve saklamak mecburlyetmde dıye belırlenıeKted r Cıkarılan Vergl Karnelerının büyuk bir Dgunluğu ucretlide değıl, saklı bulundurulması sreken ışyerlerınde kaybolmaktadır. Alındığı tah ve numarası bılinse bıle aynı Vergı Daıresınen eskı kaydıyla verılememekte, yenlden Işlem' sılbaştan yapılmaktadır. Bu da gecım Indırımln yenı bır Işyerınde başlatılmasında hoksızlık sratmaktadır Bır süre once verılen Vergl Karnekaydının bır sure sonra bulunamıyan kayıt düînıiden kıme ne hayır umuiur kl?.. Karne almakla yukjmlu bır ucretlının boş ;rgı Karnes ıı Vergı Doıresınden gıdıp alması. toğraf temını. muhasebecıye, muhtara uğrama ışverene imzalatması ve tskrar Vergi Daıresı'a gıdıp tescıl ettırmesı cok kez günlerce sürmek dır. Bu ışlemıern noksansız tamamlanıp kar3nın Vergl Daıresı'ne kaydının yapıldtğı günden baren ucretlı, en oz geclm ind'nminden ancak ırarlanabılır. Oysaki tüm dığer Yıllık Be/anname veren rgı yukümlülerinde durum tam terslne Işlemek dır. Orneğın yılın tam ortası 1 temmuzda işlet sğe acılan bır ışyerınde işe başlıyan bır Işcl ;rgı Kornesinl 5 Iş günunde tescıl ett'rebılm.şı. 5 gün indırımsız, 25 gün md rımll peşm vergl ier Aynı yerln Işverenl Is» Indlrlmslz durumla ırşılaşmaz. Ertesl mart ayında vereceğı Yıllık syannames'ne 1 ocaktan başlıyon 360 gunlük m gec m indırıml uygulanır. Gün ya da ay Gzeiden gecm Indır mi kısıtloması yapılmaz. ler lc n tamnan a/lık 1200 lıralık ındınmını de hesap dışı tutarsak ara fark 36 lıra daha artar ve bın dığerın n ıkı katına varır Ücretl'mn aylık rakaiiı orttıkra, ıkı durum arasındakı fark daha bu,uk bo/otlara ulaşmaktadır 3 Damga pulu: Damga Vergısl Kanunu va da Damga Resmı Kanunu'nun ilk hazırlanışından berı ücret'er, moaşlar ve ek ödemelerl, nısbı vergıye tab' tutulmuşlar Oysokl Gelır Vergl S stemı'ndekı hıcbır gelır türu, nısbı b,r pul vergısı ödemez Iş tıcaret ve ozel hayattakı oiacak verecekler. maktu pula tabıdırler Bu farklı'ıjı rakamlandırarak kavramak gerekırse durum doha ı/l anlaşılır 3300 lıra asgarı ucret alan bır ücretlıden % 04'ten 13.20 lıra damga pulu verg.sl peşm kesılır, hem de ücret emekcının elıne g9cmeden Ama 3300 lıra kıra, tıcari, özel yo da blr başka türlü hak alacağı, sadece 2 lırol'k damga puluna tabıdır Alacak verecek şayet bır yazılı belgeye bağlanırso. belgeler de taraflar arosında kalacağından 2 lıralık pulun da tam ya da kısmen yapıştırıhp yapıştırılmadığı ayrıca sözko nusudur Tam ola r ak yopıştırıldığını kabul ettığımızde bıle ücetlı 13 20 2 00= 11.20 lıra fazla damga puıu vergısl ödemektedır 10 000 lıralık ücret'e ıse 40 lıraya karşı sadece 33 'ıra faz la fark ödenılmektedır. Görülüyor kl brüt ucret orttıkca ora fark da gıtt'kce coğa'maktadır (Tabio 3» 4 Verglnln ödenmesl: a) Bılındıği üzere ücretlinin henüz netı eltne gecmeden, vergllerl bırden ve peşın olarak kesıl r Tıcan kazanc ve dığer tür gelırlerin vergıler1 Ise en erken 4, en gec 23 ay Icinde değ • şen 3 eşıt taksıtte sonradan ödenır. Buno yok'aşık olarak b# yıl sonrokl 6deme de dıyebllırlz 3 taksıtte de ödenemezse yenıden taksıtlendlrme Istenerek daha da uzatılabıiır. Ûstelık faız nısbet nı duşürerek Ocretlıden kesıntıde Ise taksltlendlrme söz koiusu olmadığı gıbl peş>n keslntl ya pılır b) Belırll blr paranın pıyasoda colıştırılmasından doğacak kâr ya da getlreceğl falz oranı Ile sürekll enflasyonun yarattığı yıllık satınaima değer düşüşü dıkkate alındığında, tıcan kozanc sağîıyanlar ve diğerlerl, ücretlılerden en az % 50 daha az vergl ödüyorlar demektlr. (Tablo 4) 5 Sigorta priml: a) Ergınllk yaşını dolduran Işverenlerln fide dıklerl Bağ Kur prlmıne karşı, ücretll calışmağa başladığı en kücük yaştan Itlbaren sosyal »4gorta priml odemektedır. b) işveren n ödedığl en alt basamağın priml % 15 üzerınden 52 llradır. Asgarl ücret alan blr emekcinln sıgorto pnml !se % 12 üzerinden 398 llrg tutmaktadır Yuzde'erl aynı kabul etsek blle blrl dığerlnln 7,6 katı c) Prımlerın ödenme zamanında da tarklılık bulunmaktadır. Tıcari kazanc sahıbinin priml ücer ay dolduktan sonrok! 4 ayda ödenlr. Ocret lının ıse her ay peşin kesllerek blr ay sonra öde mr. d) İşveren ya da yetkllılerinln bazı hatalan, bılmezlıkierl ya da unutmaları dolavısı lle sıgorta bıldırgelerın n zamanında Sosyal Sigortalor Kurumu'na verılmeme ya da verılememesınden doğan oksaktık'a'in cezasını da calışan ücretll c»k mekted'r. Zıra S S K süre aşımı dolayısı lle, zamanında yaDilmıyar1 'şlemler Icln ö'cumleme'ye gıd'nce, Öicümleme işlemine başlanmasındon sonra ödenecek ya da tahsıl edtlecek primler1 doğrudan Irat ka/detmektedır Bildirgeierl sonra dan verıimeğe kalkışıldığı Icln yo aimamakta ya da her nasılsa alınan'ara (Iptal) damgası vurulmaktadır Böylece calışan emekcüer bu Işlem den yarar yerıne zarar görmektedırler. Işverenlerde Ise b5v!e b'r Işlem hicbir zaman sözkonu«u değ'ldlr r I ' I TABLO: 2 UCRETLILERIN VE DİĞER VERGI YÜKÜ Gellr Verg'sl yukümlu soyısı » » mlktarı (TL ) » » toplamı lclndekl poyı % » üzerınden alınan vergıler ıclndekl poyı % Toplom vergı gel'rlerl lcmdekl payı % GSMH » » % Kışi başına duşen vergi yüku ortışı % Kaynak 1) Ekonomlk ve Sosyal Etudier Konferonsı Ist Semlneri 2) 1976 Butce Gelirlerl Yıllığı GELİR SAHİPLERINİN DAĞILIMI (197.Î) Ucretlllerln 2 811840 21031000 63 3 48 8 22 4 30 40 4 Ücretllter dışındokllerln 1386 725 12 207 000 ?6 7 28 3 13 2^ 40 8 I JT A RI n • * 5 DAMGA RESMİ KANUNU'NA GÖRE EMEKÇİLERİN DİĞER GELİR KAYNAKLARINDAN FAZLA ÖDEDİKLERİ DAMGA PULU VERGİSİ Bclgc dü zenlenme açısından ÜCREl 3 3&0 10 000 15000 25 000 %<, 4 d a m g a pulu kesintisı 13 20 Dığer belgelerde Keslntl fazlası 11 20 40 60 100 204 240 2 2 3 3 51 000 60 000 5 5 5 38 57 97 199 235 235 I r TABLO: 4 Yıllık ödeme Toplamı (TL) DEĞİŞİK A\TIUPA EKONOMİK TOPLULUĞU ÜLKELERİNDE ÜCRETLİLERE YAPILAN YILLIK ODEMELERDE KESINTİ ORANI 200 000 375 000 575 000 775 000 % 50 1 000 000 KMİntller Avusturya Kanada Fransa Batı Almanyg İrlanda Japonya isvec % 18 23 10 26 22 17 31 23 22 21.5 51,1 % 33 32 19 33 34 33 29 % 43 37 23 41 42 33 65 39 36 40 % 53 42 26 45 48 44 71 45 51 ABD. 25 55 32,5 55,7 1.714 ingllter* 39 25 43 46 40 68 43 44 44 61 8 9 ulkenln ortalaması Türkiye 47 63 8 1357 (31 000) 59 1 475 (19 000) 2,376 Fozialık katsayısı Türkiye'de Aylık Ne* Ücret (TL) (8 000) 1,4 (25 000) (14 000) L Kaynak: ^ ^ ^^^^m Intematlonol ^^H^K» ^ H M Management Dergısl. ^^^M aHHM^B ^ ^ H I ^ B ^HB^^^ «^^^^ m^^m^m *^^^am ^^^^ns ^ ^ ^ ^ ^ m^^^^t I B B ^ am^^^ ı ^ m ^ IALİ DENGE VERGİSİ 2 Mali Denge Vergısl: Gelır elde edeflleı vermek zorunda butunduklcrı % 3 nlsbetındeMc'i Denge Verg.si ae ücretll lle diğer geür ıhıoler! arasında farklı tabanlar oluşturmaktar. Ûcretırt brüt tutarı M D V.'ne esas alınırken, :ari ve dığer kazancların net mıktarları M D V. ı esas clmaktadır. Ocretll burada sıgorta prlının, gellr vergısınln. damga pulu vergisınm ve ıtta M D V ' n l n de üzerinden yenıden M D V ' n l •şın odemektedır. orneğın 8400 lira brüt aylık »lın bulunan evll 3 çocuklu bır ücretlinin elıne icen net ücret 4645 llradır. İcınden kesllen .DV.'sl Ise 216 lıra tutmaktadır. Aynı net kârı de eden yıllık beyanname veren bır vergl yuımlüsünün Ise 4645 llra üzsrlnden sadece 9 35 llradır Bu farklı durum acıkco demektlr kl ücretll ırgınln de vergısınl vıllar yılrdır sessız sedasız iemektedır. Bu hesaDİamava M D V ' n l n ücretll B TEK YÖNLÜ UYGULAMA 1 Clcretlıier lcm be/an dışı vsrgıden kactnma ya da vergi kacırma olanak'arı yoktur Dl ğer gelır yükumlulerı ıcin vardı r . Bu da ya eksık gosterme, ya da h c göstermemekle mumkun olmaktodır 2 Ûcret ılsr meslekı kuruluşlarına öde dikleri hertıangi bır harcamayı ücretten duşüremezler. Dığer gelır sahıpleri ıse mesieki gıderlerınl gıder yazarak kârdan duşüreb'lirier 3 Ocretlıler Izled'klpn mesieki gazete dergi, kıtap v b ya/ınlann bedellerlnl ücretlp rınden düşuremezler DıÇer gelır sahiplerl Ise fa tura va da üste lle bunları o dpr yazabll>rler 4 Ocretlıler, Işlerl qeeğı Ise gidlş dön j ş ve dolaşım'arı dolayısı He odedıklerl yol parolarını C9Pten odprler. D ğsr geür sahtpter! ı«9 q der yazabMlrler özellıkle VJrt dısı turistlk aezıler nl Is tptkıkf !«! hnfilnntı vnlrıı'ııklorı d vs nns tererek g!d»r yazabillrler. 5 Ocretlıler, özel taşıtlarının giderlerınl is Içinde kullansalar bıle cepten oderler. Dığer gelır sah!plerl Ise her türlü taşıt gıderının yarısını ve yıllık amortısmanının tamcmını gider yazabillrler. 6 Ocretlıler, Iş vs mesleklerl lle ilgıli kırtasiye, haberleşme, temsü, ağırlamc v b her türlü genel gıderlennı vergl matrahında dıkkate alamazlar. Dığer gelır sahiplerl Ise Iş ve meslekle llgıll tüm genel giderlerınl gıder yazarak kârlann dan düşürebilırler. 7 Ûcretliler, keMılerının, eş ve cocuklarının hayat. sakatlık, hastalık, analık, doğum, tahsıl, ceyız v b özel şahıs sigortalarını gelır vergı matrohından düşüremezler. Dığer gtllr sohıplen ıse her oıle ferdl lcin 200'er liraya kadarkl prımı gellrlerınden duşurerek vergl dışı tutabilirler. 8 Ocretlıler, yıl Icinde yaptıkları bağıs ve yardımlarını vergi dışı tutamazlar. Dlğer gelır sahiplerl ise gelırlerınin %5'ıne kadar varan kısmını kârlanndan duşurerek vergl dışı tutarlar Gercl ucretliler icın bır acık kapı olarak, yıl ıcın de aldıkları ücretlerını bır beyannamede toparlıyabılırler. Boylece yıl ıcinde ödedıklerı bağış ve yardımları ücretın netınden duşurerek ara ver gl farkını gerı alma olanağı vardır. Ama ceyrek yuzyılı aşkın gelır vergıcılığımtzde bu Isteme raslanmnz Zıra harcanacak zamon olarak külfetlne ve ara farkını gerl almoğa değ mez 9 Clcretlılere, hızmet karşıhğı oldıkları po ra dışında sağlanan ayınlor ve para ıle temsll edılebılen faydaları da vergılendırebılmektedır. Dığer gelır sahıplerıne sağlanan olanaklar ıs« vergılendırılmez 10 Ûcretliler, sadece, en az gecim Indlrlmlnden ayrı olarak ozel ındırımden yararlanırlar. dığer gelır sahıplen ıse ozel ındırımden faydolanmazlar. Ozel indırım denılen şey de dışe dokunur goze gorulur bırşey olsa Zıra yürurluktekl vergl yasaları uyarmca «gercek ücretlerın vergılendırılmesınde özel Indınm olarak gün de 5. ayda 150 yılda 1800 lıra» geneı Indınm hadlerıne ılâve edılır. Bunun da vergı cetvelıne gore farkı medenl duruma gore, aylık 2030 ve yıllık 237360 lıra veraının daha az olmosıdır lorını öneriyoruz 1) Vergi daırelerl Icln faydadan fazlo uğroş getıren, ücretll ıcın de ezıyet olan, şımdıye dek her Iki yonden cddıye alınmamış bulunan vergl karnesi muessesesl kaldırılmal'dır Her vergi karnesının devlete ve emekcıye genel mall\etını hesaplarsak. bürokratık Işlem ve sovj'gonlığı ön lemede onemli bır adım daha atmış oluruz Zlra sadece Istanbul Vergi Daırelerınde 1950 yılın dan berı doğıtılan ve vıze edılen vergı karnelerinın sayısı, istanbul un bugunkü nufusuna eşdeğerdır 2) Malı Denge Vergısı nde ücret matrammn dığer gelırlerde olduğu gıbı brutten nete koydınimosı. vergıde eşıtlık ve adalet prensıplerıne uygun duşer. Zıra bugun M D V nın %80'nı, ucretlıden tahsıl edılır durumdadır 3) Damga Resmı Kanunu'nun ucretlere aıt nısbı'ığı tamcmen yururlukten kaidırılmalıdır Ya da maktu pula kaydırılmalıdır. Boylece emekcının gelırınden vergı ambargosu yuku hafıfletılmış moddı ve psıkoloıık fayda soğlonmış olur 4) Devlet.n vergı tahsıiatı muddetını kısaltabılmesı, daha gercekcı rakamlar elde edebılmesı, fırelerı azaltabılmesı ve bu yolda vergı adaletını sağlayabılmesı ıcm, yıllık beyanda bulunan gelır yukumlülerınden kaynağmda verqı kesıntısı muessesesını yayg'nlaştırmak zorunluluğu doğ maktadır. Zıro şımdıkı vergı duzenınden namuslu ve sağduyulu gelır sahıpleri de memnun de ğıldır Kâr ettıklerı ve ceplerınde paralorı bulun duğu zaman, sağladıkları kârın verg sını vermek ısteseler bııe Devlet almaz, «Mart>o kadar bekle der Ortalama 1 yıl bek'etı'dıkten sonra ödenmesının ısteimesı hangı hukuka vs mantığa uygun duşer Yıl ıcinde ışyerını kopıyon ve ışın> terkeden gelır sahıbı de beyannamesını verip vergısinı ödeyemez. O da marta kadar «belkl » dıye başlıyan bır gerekce ıle bekletılır. Bu aniayış elbettekı dev'etın vergı tahsılatının ust düzeyde gercekleşmesını k'srt or Cun ku mubarek para her zaman bulunduğu yerde durmuyor ki... yuvarlanıverıyor. Farklı uygulama ve aksamayı gıderecek en lyl önlem, ucretliler dışında kaian dıger gelır sahıplerınce her üc ayda bır verılecek ARA BEYANNAMESI'dır Yapılan ış cırosuna gore tum ışkollarında en az %1 vergı mahsuben yatınlmalıdır. Yıl sonunda verılecek Yıllık Beyanna mede, kesln vergl matrah ve mıktarı hesaplanarak gereken duzeltne yapılmalıdır Yenı vergi tasarısında bazı Işkollarında duşünulen ka/nağında kesıntı yopılması, dığerlerıne de genışietılmelıdır. 5) Işverenın ıhmal ya da hatosmdan doğan ölcü'mleme sebebı, calışan ışcmın emeklılığınl etkıleyen prım gunü ve yılının hakkını kısıtlayarak ortadan kaldıran ıptal ışlemı kaidırılmalıdır. Işcı sıcılının ışlemesı. olcümleme yuzunden nok san kalmamalıdır Prımı de ırat kavdedılnemelıdır.. 6) Tek yunlü uvgulama'da sıraladığımız, ver gi adaletme uymayan başlıca oksaklıkiar ıse uc yönlu gıderılebılır a Ozei ındınm rakamlonnın belırlı blr düzeye cıkarılmosı ve esnekhğının sağlannası. Dışe dokunur. göze göru'ur bır düruma getırılme sl b Ocretle ılg Iı ış ve meslek glderlennln vergı Indırımı ıcm ya taşınmaz mal gelırlennde olduğu gıbı belırlı bır göturu yuzde ya da taşınırlardakı gıbı belırlı bır cit spnır ton nmosı Fıı'en yopıian ış ve meslek'e ılgılı beic geıı gıderlerın belırlı mıktarlan aşması durunun aa donem sonunda verılecek yıllık ucret beyon namesi ıte farkın duzeltılmesı Boy'ece fatura alışverışıni teşvık ederek yarar sağlanması 7) Eş anlam taşı\ an (En az gecım ırdırımı) lle (Asgari ücret) kavronılarının yasa '•akamların dakı farklarının ortodan kaldırılması Ve vergı dışı bırokılması. SONUÇ Bunca belırlı fark'ılık oıta'G dururken Anayasamızın 45 ıraddes.ndekı «Uc^tîe Adalet Sa<3 lanması» vardır denılebılır m ' 9 Yıne Ana/asamızın 61 maddesındekl «Herkes, kanu qıderlerını karşılamak üzere, malı gucune çore ^ergı odemekle yukumlüdur» hukmjne uygun vergı ada letı uygulaması var sayılabılır mı'',.. SosyoEkonomıde ezılen yoksul halktan vg emekcıden yana olduğunu her fırsatta yıneleyen ışbaşındakı bır hukümetten dp beklemlen emekcmın toplumdakı yaşaTiİTını forklı vergıler ode yerek daraltan vaso mo'1delc''"ine niıden cel'i duzen vermesıdır (1) Maliye Tetkık Kurulu Mai", o D^rg'sı Genel Butce Gelirlerı Tablosı, (2) Maliye Hesap Uzmonları D:megı 1 ve ÖNERİLER Toplumun duzenlı sosval ve ekonomık yaşamı boyunca vergı adaletının sağlanmosına ca lışmok ge.ektığı kamsındayız Aksı takdırde gun luk polıtık olaylar goruntusunde cevremızde pat lamalar sürer q'rier I!qılı!erc9 gereklı onlemlerın alınmcsı \s ışlemlsrın vapılması başlıca d.leğımızdır Yukarıda kısmen o/rıntıiarını bshrttığ'mız