Katalog

I K I CUMHURIYET 22 EKIM 1978 Ekım 1978 tarmii Cumhuriyet te şu hofter çıktı «Birıncı Kordon dakı Ataturk Muzesının 29 Eklmde açılacagı Arkeolojı Mudurluğu yetkılılerınce acıklanmıştır Restorasyon çclısmalarının aytardan berı surdurulduğunu ve bitırildıgıni bellıten yetkilıler, 2 kattan oluşan yapının ust bolumunae Ataturk'un eşyalorının sergıleneceglnl, olt katının ıse diğer eserlere ayrılacagını oçıklayan ılgilıler, aşagıdaki bılgılerı vermışlerdlr «Ancak 9 Eylul'de alttakl kısım «ozgurluk» bolumu olarak yenıden duzenlenıp halkın goruşune açılacaktır Ulu onder Ata nın ozellıkle bu muze aracıhgıyla halka tanıtıiması ıçın elden gelen hersey yapılacaktır Calısmalar, uzmanlar aracılığıyla hızla surdurulmekledir > 8 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Izmir'de Kurtuluş Müzesi Hlfzı Veldet VELİDEDEOĞLU bmada kurulur Ataturk Muzesı ıse sadece Ata'nın eşvaıarıyle şımdıkı bınada serg lenırdı (*) Mademkı bugun buna olonak yok, şu halde Izmır holk'nın emperyo'ıstler tarafından nasıl canavarca bır baskına ugrayıp tam uc bucuk yıl tutsaklık ıcınde neler cektıgını baskmda neler y tırdıgmı ve sonra nasıl kurtuldugunu gosterecek belgelenn 29 Ekımde açılocogı bıldırılen Ataturk Muzesının alt katında sergılenma sı, gerçekten yerlnde olacaktır Ulusal Kurtuluş Savaşı suresınce duşman ışgalı altınoo bulunon Izmır ın kurtarılmosı o savaşın butun evre'erını Anadolu da yaşamış olanlar icın kutsol bır ulku bır erek nıtelığı taşıyordu Bılıyorduk kı dusman Izmır den atılınca butun vatan kurtulacak Turkıye Dagımsızlıgına kavuşacaktı Bu neaenle Izmır ın on»m ve değen cok buyuktu goz Isrımızde Şımdı halkın coğunluğu boğımsız Turktye Cumhurıyetı'nın uyrugu olduğunun bır azınlık torafından somurulduğunun bılınc nde Artık co< surmez bu durum • •* Cumhurıyet donemının Izmır ınde hemen kurtuluştan sonra kultur ugraşıları da başlamıştı YuKsek okullar acılması plânlanıyor, holkevlerı barolar g bı kultur ve bılım merkezlennde turlu konularda konferanslar duzenlenıyordu Ben de 1937 de bır konferons vermek uzere Baro Başkanlığınca cagrılı olarak gıtmıştım Izmır e Maballardak, gıbı mutluydum Kendısını hıc gormedığı halde uzakton oşık oldugu sev gılıye kcvuşmanın mutluluguydu bu sanki 1937'den sonra turlu nedenlerle pek cok kez gıttım Izmır e Bırbucuk ay once yıne oradaydım Bu gıdışımde pek az kalabıldım Herkesın uğrak yerı olan Konak MeydanıncaKi trafık duzenlemesını begendım Eskı karmoK&rışıklık yerıne arocların kesışmeksızın OKtıgı bır duzen getırılmış oraya Gercı cadoeyı ıkıye bolen demır parmaklıkların cok yuksek tutulnıası. alanın guzelllğını oz cok bozmuş aTia dısıplın duşmanı bazı kısılere de bır yandan ote yana atlama olanagını bırakmadığı ıcın, yarorlı olmuş Haber bızı nem sevındırdı. hem\ de de'in derın duşundurdu Sevındırdı, cunku gozel Izmır duşmandan kurtuiuşunun 56 yılında do olsa bu kurtuluşu sımgeleyen bır muzeye kovuşacok Duşundurdu cunku orada Ulu Onder AtatLrk halka bu muze aracılıg'yla tanıtılacakm ş1 De rr>ek Izmır halkı kentlerını duşman pençesınden kurtoıan ve emperyalıstlerı pes ettıren buvuk TurK kahramanını geregı gıbı tanımıyormuş da, ş mdı bu muze aracılıgıyla tanıyacakmıs Bo/le br şe\ ı duşunmek bıle acı gelıyor ınsana1 Bır nokta daha vor Bılındığı g bı Kurtuluştan sonro Izmır kentl. Başkumandon Gazı Mustota Kemal Paşa ya, Batı Cephesı Komutonı Ismel Paşo ya ve samrım daha bazı Komutanlaro şukran armağanı olmok uzere Izmır de bırer ev bagışladı Ismet Paşo ölumunden epey once bırınci Kordonda Ataturk un evınden 100 150 metre kadar uzaklıkta bulunon evını soltı Ataturk ıse yıne kente bıraktı Me «Ataturk Muzesı» bu bınada kuruldu Demek kı yıllaroan ben onarım bekleyen yapının onarımı bıttı ve muze yenıden halko acılıyor Bence bunun adına «Ataturk Muzesı» de ğ I «Kurluluş Muzeti» demeli Yakışam bu Da ha dogrusu, Izmır bokımından buyuk anlaTi ve deger belırten ad bu Buyuk kışılerın anısını yaşatacak muzeier o kışılenn dogdukıan. veyo yosadıklan ya da olduklerı yapılardo kurulur cogunlukla Örne gın Seıanık te Ataturk un dogaugu ev Istan bul do Şışlı de Ataturk un MutareKe donemınds oturduğu ve Ulusal Savaşımı tasoriadıgı ev b rer Atatı.rk Muzesı yapılmıştır Ankara lstns\o nundakı evle Çankaya'dakı evı de oyle Beet hoven ın Bonn kentınde dogdugu, Viyano'da yaşadıgı ev Frankfurt ta Goethe aılesının evı de bu unlu kışıler adıno muze durumuna getırılmışlerdlr Izm r'deki evın durumu busbutun baska O Ataturk un orada bırkac zoman yaşamış olm] sıyla değıl Izmır'ı kurtoran adama o kentın şukran slmgesı olmasıyla torıhsel anlom kozanmıştır ve bu nedenle de ayn ve ozel bir nıtelık taşır Eğer Ismet Paşa da evlnı satma/ıo kente bağ'şlamış o'soydı «Kurtuluş Muzesı» o ••* ••• Durum bu oldugu halde, Izmır'ın 9 Eylül 1922 de kurtuluşundan ancak on beş yıl sonra 1937 de gldeblldım oroya Demek bugune gore Kırk blr yıl olmuş1 Izmır de duşman yangınının açtığı yaralar, kent ın o zamankı genc ve colışkan Beledlye Başkanı 1946'ları ızleyen polıtıka dalgafanmalarındo sıyosal yaşamını «rlteeek olon Sayın Dr Behcet Uz un ve onu destekleyen Va lı rahmeth Faziı Gulec ın ugroşıları sayesınde az çok onarılmış şımdı ormonlaşmış olan >.e hıc bır kentımlzde eşı bulunmayan Kültur Pork'ın yemyeşıl temelı ku'ulmuş Izmır mutlu bır gelışmenın eşlgıne ulaştırılmış bulunuyordu Cumhurıyetten sonra Ataturk ılk ıktısat kongresını Izmır de toplamıştı Cunku Izmır es kıden berı bır tıcoret merkezıydı Osmanlı donemınde yerlı azınlıkların yerll Türklerı Iklncı ucuncu plana ıtt gı yabancı kapıtalısllerın Bornova semtındekı gorkemlı koşklerde oyrıcalık'\ ve luks yaşam surdurdugu b r tıcaret merke zı1 Cunku Osmanlı donemınde Batılı emperyalıstlerın somurü hortumları Izmır Istanbul ve Somsun dan gırıyordu Ege halkımn urunlerlnı, daha doğrusu alınterını buradan somuruyorlardı Şırndl Izmır bır dışsatım (ıhracat) merkezl Gercı simuru yıne var ama nıtelıflı başko EEkıden Türkler yorısomurge halkı durumundoyrlı ve somurulduğunun b llncınde değ idı ••• Beledıye Başkanı Ihsan Alyanak'ın cok lyi, bılinçlı ve namuslu calıştığını soyluyor Izmır'lıler Onun karşıtları bıle Kent holkıylo boylesıne butunleşebılen Bslsdıye Başkanlorı, odlarını yaşctacak yararlı ışler gorebıİT ve kalıcı >apıtlar bırokabılırler kentlennde Örnegın Iz mırde Kultur Park denılınce Dr Behcet Uz adının anımsondığı gıbl Sayın Alyana* ın birıncı kez Beladıye Başkanlıgıno îecıldığı gunlerde de Izmır'deydım Kendısını tanımadığım halde makamında zıyaret edıp kutladım ve başarı dıteğınde bulundum Uzunca konuştuk Izmır'ın bayındırlaşması konusundakı duşuncelerını anlattı Hepsl de olumluydu Ona dedım kı «Izmır e bır de Kurtuluş Muzesı kazandırınız Bu muzede kentın duşman ısgalınc ugradıgı ışgal altındo kaicfıgı ve Işgalden kurtuldu^u gun ve yılların her turiu belge ve res'mltri s«rgılensın ve gelecek kuşaklara tanh bıl'ncl <m tayaeak bllgl ve görünumler sunulsun Tzmlr kentlrtln eskı v* yeni durumlarını ve bundan sonra aiacağı bicimi sergileyen blr «Beledıye ve kent bolumu» de bulunsun bu Kurtuluş Muzesınd« Savaş yıllarının belgeleri ıçin Genelkurmay Başkanlıgı Harp Tarıhı Daıresınden yardım alabılirsınız herhalde Beledıye belgeleri ıse arşıvlerınızde vardır Izmlr de dogmuş olon Ismet Poşa boyle tarıhsel blr fırsatı kacırdı Sız İzmır'ın Beledıye Başkanı olarak bu kentte bır Kurtuluş Muzesl kurma fırsatını kaçırmayınız » Ihsan Alyanak bu onerımı olumlu karşıladı ve bu konuda butun olanaklan araştıracağını sgyledı ıdı o zaman Olanaklan araştırdı mı, yoksa bu konuşmayı hepten unuttu mu bılmıyorum, çunku onu bır daha gormedım Gecends bır demecını okudum Konak Alanı ndan Cakol Burnu na değm kıyı serıdını doldurarak cok ge n ş bır sahıl yolu yaptıracokmış Yedı mılyar lı raya ıhale edılen bu ış dort yılda bıtecekmış SevmdiTi Boylece Konak tan Balçova'ya doğru o bolgen n tek duz yolu durumundakı Mıthatpoşa Caddesı n n cogu zaman tıkanık olan trcfık yüku hatıfleyecek ve kent rohat bır nefes alacaktır Bunun bır an once gercekleşmesnı dılerken bu orada «Izmır Kurtuluş Muzesı»nın de aynı enerp ıie ele almması dileğıni yınelemekten kendımı alomıyacagım Ankara'dakı ılk Meclıs Bınasını CHP kendısıne Genel Merkez yapmıştı 23 Nısan 1949 ve 23 Nısan 1952 tarıh lennde bu sutunlarda çıkan yazılarımla ve ayrıca sozlu gırışımlerımle Ilk Meclıs Bınasının tu muyle muze durumuna getırılmesı ıc n yurekten caba harcadım CHP bunu yapmadı ama bu dılegım ancak DP donemınde 1953 de gerceK leştı Yanı 25 yıl once Dılerım kı Izmır Kurtuluş Muzesı konusundakı candan ıstegımın gerçekleşmesı ıcın cok vakıt yıtırılmesın1 (*) Bırkac yazısmda Ugur Mumcu Ismet Pafa nın Ankaro'dokl Pembe Koşkunun, mırascıları tarafından, oldugu gıbi korunmodıgmdan, bahceslnln parsellenıp satıldıgından yakındı Sayın Mttln Toker de bunu yanıtladı Miratcılar ne yapsın1 lyi örnek almadılar kı, miras bırakanlorından Ismet Paşa'aa tDtvlet blllncl» cok saglamdı ama tarıh bllincı kıttı Cetâl Bayar'da ıse devlet bılınci denllen sıy yoktu. Cumhurbaskanlıgt asasıno, partısının sımgesı olon harflerı koydurmosı, 27 Mayıs 1960 devrlmlnden sonra kendısını yargılayan Yuksek Mahkeme karşısında «Komıtacı» oldugunu soylemesl bunun en yalın konıtlorıdır Buna karşılık Bayar do tarıh sezgıtl var Izmır Mlllı Kıtaplığınm 1913'te kurulmasında v ı Ankoradokı Ilk Turkiyt Buyuk Mlllet Mecllsl blnosının muze durumuna konulmasındo buyuk katkısı var Oysa bunu CHP daha önce yapmalıydı Celal Bayar ın kendl şahsı icln olsa bıle Umurbey koyundekl evlnl muze durumuna getlrmesl de ondoki tarih sezgıslnı gosterıyor Ne olurdu her iklsınde de hem dsvlet, hem tarıh bılınci olsaydı' TEŞEKKÜR Bızlerı sonsuz acılar ıcmde bırakarak gozumüzden gonlumuze gocen meslegıne en ustun ve msancıl gorev duygularıyle bağlı ve tıp ordusunun yılmayan ornek emekcısı azız varlığımız DOKTOR TAHSİN FIRATLI'nın vefatı dolayısıyle sıcak ılgılennı gorduğumuz, SAYIN BAŞBAKAN BÜLENT ECEVİT ve torene gelerek ocımızı poyloşan sayın RAHŞAN ECEVİT ve CHP Merkez Kodın Kolları uyelerıne Yonetım Kurulu Başkanı sayın Prof Dr TOBANK Sait Kemal MÎMAROĞLÜ ve uyelerıne Ataturk Sanatoryumu doktor ve mensuplarına ılgı ve yardımlarını gorduğumuz Ankara Hastanesıne Tuberkuloz ve ToraKS Dernegı Gulhane Numune S S K Hastanelerı mensuplarına ve 1948 I ı p Fak mezunu arkodoşlarına kadırşınas Meteoroloıı Genel Mudurlugune ve cenaze torenıne katılan celenl^ gonderen telgraf telefon ve mektuplo ve bızzot evlmıze gelerek acımızı paylaşan yaslı gunumuzde yardımlarını esırgemeyen akraba, dost ve komşulorımıza gonulden teşekkurlerımızi sunarız FIRATLI AILESİ (HAS 1755) 13495 •ktolga turızm BAYRAMDA (OTEL MARMARlS) G«niş bilgı ıçin Elmadag Cumhurıyet Cad. 9597/1 46 79 68 "Daha Ne Kadar Çile.,, ı Evet Hayır BİLİM DÜNYASI (Ser reklam 709/13472) Faşıat canil«rc» ınsanlık dışı bır saldırı sonucu katledılen, uyemız değerlı hocamız, Oktay AKBAL . Nobel Ödüllerine. Eleştiriler 1901 yılından boşlomak uztre h«men hsr yıl dağıtılan Nobe! odullerı gıttıkce artgn eleşt rılere yol acmaktadır Eleştırıler hem bıreysel hem uiusal acıdan /opılmaktadır Bır Nobsl odu'unun bır olumluye ne>ep Kazandırdığını. bundon oncekı yazmızda belırtmıştık Oduller ulusal acıdan da eleştırılere konu otmaktodır Son 78 yıl tçınde dağıtılmış oduılerın fızık. kımya, tıp (ve/a fızyoloıı) daiında olanları, boş hca 4 ulksnın vatandaşlanna gıtmıştır 1) Amerıka Z) Ingıltere 3) Almanya 4) Fransa Amerıkalılar, 1977 odullerl dahıl toplam 111, Ingılizler 55 Almanlar 45 ve Fransıilar 24 odul almışlardır Bu dort buyuklerı 11 odulle Isvec her brı sekızer odulle Hollanda. Isvıcre Sov/etler Bırlığı, yedı odulle Dan'marka altı odulle Avusturya her bın ucer odulle Italya ve Japonya ızlemektedır. Belcıka geçen yılkı ıle bırlıkte, 4 odul almıştır Lıste, her bırı bırer odulle Hındıstan, Irlanda, Macarıstan, Fınlandıya, Cokoslovakya Norveç. Arjantın, Kanada, Ispanya, Portekız ıle kapanmaktadır Avustrglya do 2 odul almıştır Bıraz onca de be lırttığımız gıbı, bunlar, sadece fızık kımya ve tıp (fızyoloıı) alanındakı odüllerdır Bu ulkelerın vatandaşlarının Yazın Barış ve Ekonomı dallarında aldıkları öduller bunlara dahıl değıllerdır Odüller, Nobelln vasıyetındekı sozlere go r e sadece «Insanlığa en buyuk hızmetı etmış kımselereı dagıtıldıgına gore, demek kı Insaniığa, yukarda adlarını acıkladıgımız ulkelerın vatandaşları en b^yuk hızmet lerı etmış durumo gırmektedır Gerı kalan 125 ulkenın ınsanları ıse sadece hızmetlerden yararlananlar olmaktadır Durum boyle o Tiakla bırlıkte odullere eleştımer bu yondan gelmerr.ektedır. Eleştıfılerın ne bakımlardon yapıldıklarını anlamak ıçın odul alaniannı ayrı ayn ıncelemekte yarar vardır ORD PROF Bedri Karafakioğlu'nun onısı önunde »avgı ıl* eğılırız Foşıst cettlirdtn hesop sorulmalıdır TMMOB ELEKTRIK MUHENDISLERI ODASI YONETIM KURULU u çocukların yuzlerinden bellıdlr buyuduklerlnde ne olacaklorı Yaslılıklorında da bu onlamı taşıyacaklar yuzlerinde, bakışlarında Boşluk, hep boşluk1 . Bir boşluk icındeler, bır boşluga bakmaktalar, bır boşlukta yurumekteler Boşluk yalnızlıktır bırakılmıslıktır, yeryuzunun bır kosesınde yazgıya tutsak edılmışlıktlr Bir tablo gıbi koydum karşıma Dort kız, bir oglan Bır de kucakta var, kız mı oglan mı bellı degıl Başı ortulu abla, sımdıden olgunlasmış bır kadın Ananın en buyuk yardımcısı Kardeşlerıne bakan, herseylerınl yapan Oglansa resım çekılıyor dıye mı giyrm* ceketı1 nı, bukmuş boynunu Bir de beşık \ıar. boş. herhalde boş kalacak Baba olmus cunku mayın kurbonı olmuş, bırokmış ardında altı çocuk bır kadın Urfa nın sınır koylerınden bırinden bır goruntu Arkada yataklor, bir de takvımden koparılmış bir resım var duvarda, vazo icmde cıcekler Nerden gelmış, kım getırıp asmış? Inanılmaz bır anlam bir guzelllk katmış goruntuye Her yapragı cevırışte blr mnsan manzaraso var korşımda Kadınlarımız, bebelerımız. erkeklenmız, hayvanlarımız, eşekler, okuzler Acılar aalar acılar Boynu bukuk yuruyup gıden yavrusunu sırtıno vurmus analar Arkalarında onlerınde candarmalar Nerden nereye gıderler, goturulurler 7 Hangı acıdan hangl acıya? Karonlık bır yaşamdan al, gotur daha baska blr karanlıga Kım aydınlık verecek bu ınsonlara 9 Hangı gokyuzu mavı mavı gulecek onlara 9 Otyam ın «Fotograflar» adlı kıtabını okuyorum Bakmok, seyretmek degıl, okumak gerek bu resımlerı Hem de bir sayfa tutarındaki yozının anlattıgından cok daha yogun, cok daha anlamlı bır okuma saglıyor bıze Okursun geçersin, ama bu fotograflar «insan manzaraları» olorak bırer oyku sanki Acı var hepsınde, yaşamın gerçegl acı olduğu icln mı yoksa geri kdlmıslığın şarabı hep acıdır da ondan m ı ' Otyam ılk fotoğraf sergisıni actıgında onı defterıne bır «yuzbaşı» sunları yazmış «Guzel Turkiyem, daha ne kadar cılfe cekeceksın9» Daha ne kadar, ne zamana kadar 7 Fıkret Otyam renklı bır kışıdır cok yanlı blr sanatCidır Herşeyden once bır «msan» Duyan goren, anlayan, bılmek, ogrenmek ısteyen Blr koşede gundellk işını gorerek yetınen bır yurttaş degıl Katkıları olan boşkolarına, bır degışımde etkenlıgı olon Dert edınen kendine, nıce insanoğlunun derdınl Anadolunun bağrından kopmus bır ressam bır yazar bır fotoğraf ustası Goze kulago seslenıyor kalemle obıektifle, fırcayla Yuregımıze seslenıyor, bızi gormeye, duymaya, anlamaya daha daha cok anlamaya cogırıyor Anlamak blr sorunu, anlamak bır ınsanı, tum ınsanları anlamak, o sorunu, o ınsanın dertlerını cozumlemekte en onemll adımdır Once goreceksın, sonra anlayacaksın, daha sonra da cozumunu gercekleştıreceksın «Makına bır aractır Halkın kurtuluşu ıcın kullanılmosı gereken bır arac benım ıcın Guzellemeierı on plana almadan o anı olanca vuraunlugu ıle saptamak, yalana doiana hıleye hurdava Kacmadan Ben hep boyle yaptım Beıkı ressamlıgımdan aeıen bır ıstıf beğenım var o kadar Obıektıfını nereve cev receğımı bıldığım ıcın gerı bırakı ınış bu ulkede halk bana usta gozuyle bakmavı yegiedı Yalnız dıyorum kı guzel faydalı olmalı fotoğraf ışe yaramoiı Insanlan sevmdırmelı ofkelendırmelı 1yı kotu anı en ajzeı vciden fotografın guzel 'otograf olmasını aerekt r^n ogelerı de kapsayaraK fc ' ışe yarama'ı » Boyle der Fıkret Otyam Tum yapıtlarıyla da dusuncelerıne ters dıısmedıgı de ortadadır Yazılarını okuyon, kıtaplarını okııycn resım sergtlerıne gıden totograflarına bakan yuzbnlerce ınsan bunu bılir, bu yuzden sever benımser Otyam ı Otyam gıbı ozu sozu dogru sanatcıları yazarları insanlon İnsan bu olbumdekı her resım icın oturup bir şeyler yazabılir Hepsı duygulandırıcı duşundurucu Ofkelendıren, sevındıren aglatan «insan manzaraları» gercekten de Tum yurdumuzun gerı bırokılmış bolgelerınde koşelennde gezlyoruz bu sayfalarda Yurtseverllk budur mıllıyetcılık de budur Bu reslmlerl cekmek sunmaktır, bu reslmlerdekı ınsanları sevmek sevdırmektir Toplumun gozlerı onune setmektır ocıları Otyam'ın «Fotoğraflar»ı «can gozuyle» gorulmus, saptanmış anlar, icimlzı tıtreten bızı yuregimızden vuran utandıran, blr buyuk eyleme gitme coskjsu veren «gercek yoşam» sahneleri . B Vehbi BELGİL eleştıri bunların en cok uc kışıye dağıtıldığıdır Oysa bugun bırcok buluşlar onlarco yuzlerce kışıyı b r araya getıren takım, kume buluşları bıcımınde ortaya cıkmaktadır Buna en guzel ornek uza/ olanında sen yırmı yıl ıcmde kaydedılen buyük buluşlardır 3) Ucuncu eleştirl buluşlorın zamanındo oduilenoırılmed gidır Vosıyetnomeye gore caul lerm bır onceki yıldo gercekleştırlmış buluşlara verılmesl gerekmektedır Fakat bu ulkeye tam uyulmorrraktadır Örnekıisr. • Perıodık Yasanın ve E,ementler Tablosunun bulucı.sj Rus kımyagerı Dımıtrı Mendeelef e 1905 odulu verılmemıştır Buna neden olorak, bu bulusların 1869'da yapıldığ' ve artık ınsanlığın bılgı dağarcıgının bır parçası holıne geldıklen, yonı kimyanın temel dılimlerınden bı rınl oluşturduğu. bu nedenle de yenl bır buluşmuş gıbı odu' lendınlemeyecekİ9rı ılerı suru' muştur • Amerıka dakı Rockefeller Enstıtusu Bıokmyacısı O T Avery, hucre 'cmdekı «Deoks rıbonukleiK asıdiın kal tım ,a salarını yonettığı 1944 de ıs patladığı halde buluşu kuşku ıle karş lanmıs odullendırılmemıştı Bunun ne buyuk bır buluş oldugu sonrodan anloşılmıştı. Fakaî, o zamon da bılgın yoşama gozlerını yummus bulunuyordu Ölulere odül verılemedığı ıcm Avery de yaşarken hem odule hem onun onuruna uloşamamıştı • Nobel Vakfının başkanlığını ycpmış «Neurophsıologıste» Uıf von Euler 1946 da gerC«kleştırdığı b r buluşun odulunu 1970 de, ıkı meslekdaşı ıle paylaşmıştı • Rockefeller Unıversıtesın den Peyton Rous, kanserın vırusle ha/vanlara geçtıgını ıspat ladığı ıcm, 1966 odulunu yıne Amerıkalı Charles B Huggıns ıle paylaşTiıştı Oysa Peyton ROJS bu buluşunu, daha 1910' da bılım dunvasına duyurmuş tu 4) Doğa odullerıne başka bır eleştırı de bunların daha cok pratık buluşlara verıldığıdır Bu na ornek o arak Darvvın co«tenlmel<te ve «Bılgın Nobe. odullerı zamannda yaşamış olso ıdı bulduğu evrlm ılkelen ıcm oduls, buyuk olasılıkia, layık gorulmezdı» denmektedır (Char les Darvvin 1882 de yanı Nobel odullerır.ın konmasından 18 yı! once olnuştur) Buna da kanıt olarak Eınsteın gosterılmektedır Gerçekten de bu bılgın, 1921 fızık odulune <Nazorl fızığe katkılarınaon ve ozellikl» ıFotoelektrık . etkı yasası>m b'iluşundan dolayı layık gorulmuştu Cunku foto«lektnk etkı alanındakı buluş televızyon komeralarında sınema fılm'e rının ses aroclarında ve «elektrık gozlerıınde (Orneğln kapıları kendı kendısıne ocıp kapayan lâmbolar) kullanılabılırdı Eınsteın Gorecelık Kuramını (Ro latıvıte Kuramını) 16 yıl once kurmuş oldugu halde, bundat, sadece «Kuramsal fızığe katKısı> dıye soz edılmıştı 5) Dogc bılımlerınıi öuüllend'rılmesıne baska bır eleştırı de «secıcı kurul» ıle ,igılıdır Ba konuda üc eleşt'rı vardır 1) Secıcı kurul Isveç ın tanınmamış bılımcılerınden oluşmak tadır, 2) Sec m e olculerı acıklanmamaktadır. 3) Secım tartısmaları, tutanakları acık'ari"ia ncktodır Onerı olarai' dunyaca tonınmış bılım odamlanrın kuru.a gırmelerı, aaayiar arasi" da neye gore yeğleme yaoıîdıgının acıklanrrası, her ada/ ıcın kurulda yapılan tart sma arın tutanaklarının yayınlanması ıstenmektedır Boylece kımn ne ıcm nasıl odul kazand'gı butun dunyaca anlaşılacak yan tutmolar kalkocaktır Kaldı ki butun buluşlorı Nobel Vokfının odullendıreceğı dıya bır kurol da yoktur Hatta boyle bır şev Nobel ın vasiyetnam* sının «lafzına ve ruhuna» a/kırı duşer Uluslararası bır kuruluş orneğın UNESCO butun onemlı buluşları odullendırmevı pekâlâ ustlenebllır Sonra, Nobelın yaptıgını başka mılyar derler de yapabılırler • Bugun buluşların takım calışmaları ıle gercekleştırıldıgı de doğrudur Ancak, ınsaf edelım Bır başarıda kımlem ne kadar emeğı gectıgı nasıl saptanır'7 Uzay buluşlarını bın lerce, hatto on bınlerce bılgın gercekleştırmlştır Bunların hep sı nasıl odullendırılecektir'' Yıne «Dokuz kurdo. bır lurda» orneğı • Mendelef'ın 1969 dokı bu luşunun 1905"de odullendırıİT>e mış olması da yerındedır Zıro o zaman daha pek cok buluşcunun do odullendırılmesl ge rekırdl kı bu da vasıyetnameye aykırıdır Zıra, bunda, bır oncekı yılda gercekleştırılen buluşların odullendırileceğl yazılıdır • Gerçekten buyuk bır buluşun, zamanından cok sonro ya da hıc odullendırılmedıgı ıddıası da dogrudur Ancok, şurasını da duşunmelıyız kı, bır cok buyuk buluşların buyuklugu cok kez cok sonra anlaşı maktadır Orneğın, elektrığın kullanılır hale getırılmesının en buyuk buluş oldugunu bugun bılıyoruz Volta, kendı adıyla anılan pılını bugün bulsa ıdı de odul ıstese ıdı aca ba buna kac kışı cınsanlığa en buyuk hızmet» derdı' Bunu dıyebılmek ıcın bu kışılerın, ampulden motorlu araclardan, radyodan, televızyondan telefondan tutunuz da buzdolabına kador elektrığm kullanıldığı butun alanlar hakkında bılgı sahibı olmaları gerekırdı Halbukı Voita nın pılı 1800'de gercek eştırılmıs kullanılış alanla n ıse cok sonradan ortaya cıkmıştır Bu nedenle buluş ların nazarı değıl de daha cok pratık buluşlara verıimesı de norınaldır «Boole Cebrısnın bu gun bılgısayarlarda kullanılacagını kım dusijnebılırdı 7 • Secıcı Kurulun tan nmış bılgınlerden olusması kuşkusuz lyı olur Ama boyle bır şe/ ha taları onleyebılır mı 9 Rolotıvıte Nazarıyesını bugun bıle tam onlamış kac kışı var 9 Bu na zarıye, zamanında en buyuk bılgınlerı bıle şaşırtmıştır, kuşku ıle karşılanmıştır Son soz olarak şunu scr eyebılırız Nobel zamanınaa da bılım uc tane değıldı Fakat bılgın bunlann kendınce en onemlılerını sembolık olarak odullend rrıpk boyıece 'ifl ın san!ı<5a kar^ı ı^'edığını öondıqı sucu offettırmek ıstemıştır. Ve. (Cumhuriyet 134M) ö z üniversiteye girîş kursları jıvcidiıcyc ynif nuı DÖRTLER EDERSANESI Yetenek ağırlıklı Modern ve klasik sınrflar: LISE SONLAR BEKLEMELILER 28 EKIM 18 KASIM 20 KASIM ^KAYITLAR DEVAM tTMEKTEDIR^ ıloğluİst.Tel.22 2460^ Cumhurıyet 13478) LUTFEN UNUTMAYINi BALAYİ GEZILERINIZ yaz ve k>ş tatıllerın'z ıcm Gerçek Nerede? Kan mca, bu eleştırılenn hıç btrı yennde değıldır Zıra • Odullerın sadece uc dal da verıldıgı, oysa bugun en bu yuk buluşların oduHendırılme,en dallarda gercekleştırıldıgı dogrudur Ancak şunu hemen belır'mekte yarar verdır kı, Zıt Madde fıkrınn bulucusu Ing lız Dırac bugun 1200 bılım dalının varlığını saptamıştır Her dalda da her yı| cok buyuk buluşlar gercekleştırılmektedır Eğer bunların hepsı odüllendırılmeye kalkılso halk ds,ımımızdekı «dokuz kurda bır hurda» ornegı bılgın başına 1 000 dolar ya duşer ya duşmsz Bın dolar da ödyl olomaz VİLLAV Lâle ^ MOTEL RESTORAN Devamlı sıcak su ve kalorıferlı 343 OREN / BURHANIYE OREN Doğa Büimleri 1) Nobel odüllen fızık, kımya. tıp ıcm verılmektedır Işte, odul lere ılk eleştırı buradan gelmektedır Şoyle denllmekîedır: Bıiım, sadece bu ucü değıldır Sıbernetık, Ekolo.ı. Astronomı, Jeoloıl Oseanografı, Sof Matematık, Psıkoloıı. Psıkıotrl, Cerrahı. Enformotık., gıb( bılımler de mevcuttur ve buoün asıl buluşlar bu alonlarda yapılmaktadır. Fakot bu alandakı buluşlar odullendırılmemekîedır örnegın, Csrrahının bır kolu olan organ naklı, son yılların en bu/uk başarısı olduğu halde odule değer görülmemiştır 2) Doğo bılirr en le llgılı buluslara voneltılen onemll iklnei Tei (Cumhurıyet 13477) Eleman Aranıyor Lıse veya Tıcaret Lısesı Mezunu 35 yaşını doldurmamış tecrubelı veyo tecrubesız bay V9 bnyan muhosebe elemanları alınacaktır Erkek elemanlorın askerlığ nı \apnış olmaları şarttır llgılılenn aşağıdakı '" J rcse şahsen muracaatlan rıca olunur Gczı S non Paşo Sokak No 10 NURUOSMANIYE / ISTANBUL İ L Â N Istanbul Gozetecılerı Basm<oy Turızm ve Guzelleştıriie Derneğı nın kurucu uyelerı 5 kosım 1978 pazar gunu saat 10 da Dernegın Basınkoy dekı loVal nde toplana caktır Duyjrulur