Katalog

İSVEÇ'İN "EKONOMÎK MUCİZESİ,, SONA ERDI Kuzey Avrupa'nın kücük ülkesi «refah devletl» Isveç uzun süredlr sanaylleşmiş dunya tarafından gıpta ile bakılan bir ülkedlr. Enflasyon ve Işsizllkle savaşan Balı ülkeleri kendilerine «İsvec modelinl» örnek almış ve bu memleketin ekonomik başarısınin glzinl bulmaya calışmışlardır. Gerceklen isveç halen kişi başına 6.878 dolar gellr ortalaması ile dunyanın en yuksek yaşam standartlanndan blrlne sahlptir. (ABD'de kişi başına düşen yıllık gelir ortalaması 6.600 dolardır). Ne var ki, İsveç'in «relah devleti» görünümü son zamanlarda iyiden lyiye bozıılmaya başlamış ve batı dünyasını saran ekonomik bunalıma bu Kuzey Avrupa ülkesi de yuvarlanmaya başlamıştır. Politika ve ötesi • Kİ$j BA51NA OÜŞEN YIILIK GFLİR ORTALAMASI 6878 DOLAR OLAN İSVEÇ'İN BU YIL ÖDEMELER DEN GESİ 3 MİLYAR OOLAR AÇIK VERİRKEN. DIŞ BORÇLARI DA 7 MİL YAR DOLARA ULAJTI. Ramazanîye Mchmed KEMAL skller ramazan sözcüğünden sonuna bir şapkalı (i) getlrerek lılm yaparlardı: Ramazaniye... Sadece ramazandan mı, Süleyman'dan da suleymaniye olurdu. Osmanlı gramerlnde islmlere bu eklerl getlrmek bir tür Islmden Isim yapmaktır. Örneğln bahar şlirlerlne baharıye denir. Necm, yıldız demektlr, kurala uyarak Islm yapmak Istediğimlz zaman necmıye olur. \ RÎKOR DÜZEY Günümüzde isveç'in de büyük bir ödemeler dengesi acığı İle rekor duzeye ulaşan enflasyon halk kltleleri üzerinde olumsuz etkilerini giderek daha güçlü bıcimde duyurmaktadır. Bir isvec'll ev kadını «Newsweek» dergisinin Stockholm muhabirine şöyle demiştir: «Bir kac yıl bnce haftada en 07 bir gün bonfile yerdik. Oysa şimdi ancak ayda bir kez alabiliyoruz. Bir zomonlar misâfirlerimize viskl ikram ederdik, şimdi ise şarapla durumu idare ediyoruz. isvec'e birşeyler oldu.» Isvec'e gercekten birşeyler olduğu istatistlklerden anlaşılmaktadır. 1977 yılında ekonomik gelişme oranının % Vin altına düsmesi beklenmoktedir. 1973 yılında 1,3 mllyar dolar ödemeler dengesi fazlası olan ülkenin bu yıl ödemeler dengesi acığının 3 milyar doları bulduğu acıklanrnıştır. Dış borcların tutarı ise 7 milyar dolara ulaşmıştır. Bu arada enflasyon oranı da 25 yıldır en yük sek düzeye fırlayarak % 12'ye yükselmiştir. Yeni araba satışlarında ise haziran ayında % 33 oranında düşüş kaydedilmiştir. isveç'in eski Sosyal Demokrat Başbakanı Olof Palme ekonomik durum hakkındaki görüş E BAŞBAKAN THORBJORN FALLDİN: bunalıma çare bulamıyor. Ekonomik ••• ÜLKEDE ENFLASYON ORANI 7.5 YILDIR EN YÜK5EK DÜZEYE ULAS.ARAK <>o 12'YE flRLADI. ÜREÎİM MALİYEÎİNİN YÜK5ÜUİ6İHDEN ÖÎÜRÜ, İHRAC MALLARı 01$ PlYASADA REKABEI OLANAGIIİİ YITİRİYOR. SOSYAL DEMOKRAT LİDERİ OLAF PALME: «Ülkemızaeki karamsarlık benı kaygılandırıyor.» Arabı (ya da kameri) ayların dokuzuncusu olan ramazan geldlğl zaman semtin zenginlerl, semtin yoksullarına armağanlar verlrlerdl. Buna da ramazaniye denlrdl. Başımıza geçen parça bohcası Iktldarın llderlerinden birlnin adı Suleyman, blrlnln adı Necmuddin olduğuna göre, bunların bu mubarek oruç ayında bize verecekleri armağanlar da olacaktır, bekliyorduk. Sonunda gozumüz aydın, olan oldu. Bunlar da ramazanıyelerini üan ettller. Elbotte bunlarınklne ramazaniye demiyeceğiz, Isimlerl İle müsemma olarak Süleymanıye ve Necmıye diyeceğlz. Ramazaniye olarak sundukları Içkl ve slgara flyatlarına zamdır. Tek parti dönemlnln muktedlrlerl slgoraya ve Ickiye zam yaptıklan zaman haflfletlci sebepler bulurlar ve şöyle derlerdl: «İcenin kesesinden, İCnıeyenln sağlıgından kazanıyoruz.» Bunlar da gözümüze baka baka, «Madem oruc tutmuyorsunuz, blz de haraç alırız.» demlyorlar. Ne olsa klbar adamlar. Suleyman beyln viskl Içtiginl billyorum. Necmuddin beyin lckiclllğl şüp helldlr. Yalnız Necmuddin bey. 12 Mart sürgünü olarak isvıçre'ye gittiğln de zaman zaman yurt ozlemiyle efkar dağıtmış. Orada Turlzm ataşesi olan bir dostum Necmuddin bey İle efkarlı gunlerlnde epeyce ahbaplık etmiş. «Vallahi.» dedi. «O zamanlar degeıli etlerln her turlusunu yedl, pahalı içkilerin de her ceşldini fçtl. Ne blleylm, birgün boyleslne önemli bir mevklye geçeceğlni bilseydim, yer lcerken bir fotograf çektirlrdim. Lazım olurdu.» Bana anlatan arkadaş eski bir gazetecldir de, gaflet etmiş. Şlmdl viskl fiyatına ramazaniye rakısını yudumlarken ahlayıp oflaması beyhudndlr. Vebali, günahı da «gıybette» konu?tugu İcin omuzlarındadır. Ramazaniye uzmanlarının ıckl fıyatlanna yaptıklan yuzde 100luk, yuzde ISO'Hk ayarlamo Iyi de, uuım yüıir lerde bir arlış olmadı. tsKiden boyle bir zam yapmaya yeltenenler dar gelirleri de gozetirler, maaşlara ve ucret lere kuçük bir eklenti yaparlardı. Bunlar klmsenın gozunun yaşına bakmıyorlar, cezalandırırken vurdukca tozutuyorlar. Suleyman bey hesap adamıdır, gunun birinde yapılan bu zcnılardan da sıynlmasını billr, «Bızım hic bir haberimiz olmadı, MSP'li Tekel Bakanı durup dururken yapîvermiş » der. Elhak, blz nelerlni yutmadık, bunu da yutarız. Ancak zamları yapmaya görevli Sazaklı Emin beyin oğlu «Arpaya beş, bugdaya on kuruş zam yaptım.» dercesine ulkemizi hala Eshişehlr ovasında babasının tarlaları bizleri de orada calışan ırgatlar mı sanıyor? Hadi blzle rl düşünmüyor ikl blraderl de guzel lc klcidirler onları da düşünmeliydl. Bundan sonra tezgâh başında icllen buğulu her kadehte kulakları dağloyıcı bir ah vardır. Zulmeden padlşahlann dahi ardından iyl konuşmazlar. Hele Ickiye zam yapanların her vaktı kerahatta Işlteceklerl çok kelamı klbar vardır. «yurun şuna yüz sopa...» dlyon ceberrut yenlceri agasına blle Osmanlı'da bir yoksul direnebllirmlş: «Ne yapıyorsun Ağa? Ya sayı bllmlyorsun, ya dayak yemedln!..» Cumhuriyet tarihindo hiç klmse boyle ulu orta yuzde 100luk, yuzde 150lik zammı göze alamamıştı. Demek blzde yenicerl agasına kafa tutacak kadar dahl cesaretin olmadığını blllyorlar. Bu halkın. «Ne verseler ona şaklr, ne kılsalar ona şâd.» olduğunu bilmeseler bu zammı göze alabllirler miydi? Bazı polltlkacılar bunların «gldici» değil «kalıcı», hem de sonuna kadar... Sofradan kalkarken lcenlere bak mış da adam, «Bu meclis boyle kolmaz mestler mahmur olur bir gün..» demlş. Bln türlü kaza ve belâdan sonra «mestler honüz mahmur» olmadılar ama, blz ramazanıyemizl aldık. Her kadehte gcnüllerl ve hatırları hoş olsun bakalım! Ne dedlğiml Agop gibl anlasanız da olur, anlamasanız da... lerini şöyle acıklaınıştır: «Ülkede yaygınlaşan karamsarlık havası beni kaygılandırıyor. Fıyat artışları 25 yıldır en yuksek orana ulaştı; Hayat standardımız suroklı clüşuyor. Bu yıl sonuna doğru işsizllk sorununun da ciddı bir niteliğe buriınoceği anlaşılıyor» Ekonomik buhranın yanı sıra ülkede sosyol huzursuzluk da arlmakta ve dunyanın en hoşgo rülü toplumlarından biri olarak tanınan Isvec'te şıddet Rylemlerl yoğunlaşmaktadır. örneğın gecen ay 250 kador Isvec'li genc. Stockholm'un dış mahallelerinde yaşayan yabancı ışcilerin bulun d" L iarı keslme saldırarak, Ortadoğu ulkelerınden gtlen 30 g.öçmen işciyi dövmüşlordir. Isvec'li genc lor dövdüklori yabancı işcilerin işsizlik sigortasına dayanarak calışmadan yaşamlannı surdurdük lerini ileri sürmüşlerdir. Dunyanın en liberal mem leketlerınden biri olarak tanınan isvec'te meydano gelen bu ı'rk catışmosı ülkede geniş yankıla\ra yol acmış. u?un sure gazete başlıklarında yer almıştır. Ancak gozlemcilor sosyal huzursuzluğun ekonomik temellerden kaynoklandığını ve ekonomik bunalım devam ettiği takdlrde, şiddet eyleınlerinin yoğunlaşacağını belırtmektedirler İJSİZIİK İşsizlik sorunu isvec'liler lcin yeni bir olgudur ve Dunya standartlarına gore ülkede işsizlik oranı holâ düşüktur. Ülkede işsizlik oranı halen % 1.5 dolaylarındadır. İşsizlik oranının düşük kalmasında hükümetin ondustri kesiminl sübvansiyone etmesi (destekleme) önemli rol oynamıştır. Bu arada fiyat artışlarını karşılamak üzere 1975 76'da ücretlere % 40 oranında zam yapılmıştır. Ne var ki, bu olgu İsvec mallarının üretim maliyetini yükseltmiştir. Halen dunya piyasalarındaki isvec mallarının fiyatı Batı Alman ya da Amerikan mallarından % 15 yüksektir. Bu ise ihracatın duşmesıııe yol acmıştır. ihracat endustrisindeki gerileme de ülkeyi işsizlik tehlikesi ile karşı karşıya getırmiştir. Gayrı safi mllll gellrin dörtte birini oluşturan ihracat gelirleri gecen yıl sadece %' 4 oranında yükselmiştir. Özellikle genıi yapım, tekstil ve celik endüstrileri bunalımlı bir döneme girmişlerdir. Özel teşebbus sahiplerl ücretlerin cok yüksek olduğundan yakınırken, işci sendikaları da fiyat artışları ile ağır vergileri ancak yüksek ücretlerle korşılayabildiklerini ifade etmektedlrler. . voıvo DARBOGAZ... B05B0ĞAZ... PİSBOGAZ... SIKBOGAZ! • GÜNEY AFRÎKA'YA SİLAH SATAN FRANSA'NIN "İKİ YÜZLÜ,, POLİTİKASI TEPKİ UYANDIRIYOR • FRANSA, 6İR YANDAN BM Ut GÜNTY AfRİKA'DAKİ \M,\ P0LİTİKAYI (APARTHEİD) KINAR KEN, ÖTE YANDAN, BU ÜIKEYE 197075 YIILARI ARASINDA 400 MİLYON DOLARLIK SİLAH SATTI. Isvec'in en fazla kâr eden şirketleri arasında bulunan ünlü otomobll flrması Volvo bile kârının duştüğünden yakınmaktadır. Volvo fırması gecen yılki satışlarından 14 milyon rlolar kâr etmiştir. Ancak bu sayı şifketin 1973 yılındakl kârına kıyasla % 74 oranında bir düşuş İfade etmektedir. Gecen yıl iktidara gelen Başbokon Thorbjorn Falldin'ın uc partiden oluşan muhafazakâr koalisyonu ise ekonomik bunalım karşısında şımdilik caresiz görünmektedir. Nıtekim hükümet uzun süredir ilk kez dıştan borc almak zorunda kalmıştır Ancak bir Isvec'li iktisatcı bu konuda şoyle demiştir: «Dışarıdan borc almak, halka bir sure icin sorunların ağırlığını unutturur Ne vor ki, bu sorunlorın tekrar su yüzüne cıkması kacmılmazdır. Bu yüzden İsvec hükumeti er gec kemerleri sıkma Dolitikafii uygulamak zorundo kaincaktır.» (Dış Haberlor Servisl) PftRİS Birleşmiş Milletlerin ırkcı Günoy Afrika Cumhuriyetine silâh ambargosu uygulanrrıası yolundaki karara karşın, Fransa'nıri Güney Afrika'ya sattığı askeri malzemenin her gecen yıl arttıflı belirtilmektedir. Newsweek dergisinin belirttiğine göre, Fransa. Güney Afrika Cumhuriyeti'ne 19701975 yılları arasında toplam değeri 400 milyon doları bulan askeri arac satrnıştır. BM'de Güney Afrika'da ııygulanan ırkçı polltikayı (Apartheid) kınayan tüm oylamalara katılan Fransa'nın, el altından bu ülkeye silah satması siyasal cevrelerde «ikl yüzlü hilekâr» bir politika olarak nitelenmektedir. Irkçı beyaz azınlık yönetlmlnln başta olduöu Güney Afrika'ya silâh satdn ve her gecen yıl licaret ilişkisini arttıran Franso'nın Afrika'da siyahların yönetimi allındaki ülkelerle de yakın ticari ilişkiler kurduğu ve silâh sattığı belirtilmektedir. D Newsweek dergisl muhabiri, BM'lerin ırkcı beyaz azınlık yönetimin başta olduğu Rocle/ya'ya dc BM"in bu ülkeye ticaret müeyyidesi uygulama kararının en çok Fransa'nın Işine yaındığı belirtilmektedir. Son yıllarda Rodezya caddelerinds inglliz ve Amerikan arabalorının yerine Fransız Citroen, Peugeot vo Renault maıka otolar görünmeye başlamıştır. Rodezya askerleri, Fransız yapısı Super Frelon helikopterteri ile Mozambik sınırını aşarak siyah miliyetçi gerilla avına çıkmaktadır. Güney Afrika yetkilileri, Namlbya Angola sınırını Kransız yapısı Alouette helikopterleri ile denetlemektedir. « Derginin belirttiğine göre. Fransa'nın Güney Afrika ile olan ticaret bağları Rodezya İle olan bağlardan daha yoğundur. Gecen ay Fransa, Güney Afrika'dan 1.000 ton uranyum satın alacağını acıklamıştı. Bazı cevreler Fronsa'nın Güney Afrika'ya silah satmasını «ticari bir intihar» olarak yorumlarken eskl Başbakanlardan Jacques Chirac «Bu satışlar ülkemize işci istıhdamını sağlamakta ve işsizlik sorununa çözüm getıımektedlr.» demiştir. Güney Afrika'lı iş adamlarının Fransız firmaları ile ortak yatırımlar yapmak icin birblrleri ile yarıştıkları belirtilmektedir. Fransız firmaları Güney AMka'da kara yolu enerjl merkezleri, demiryolu ve nükleer eııerjl merkezi yapımı için Güney Afrika'lı bazı şirketlerle anlaşmıştır. 19681974 yılları arasında Fraıı sa'nın, Güney Afrika'ya silâh sotışının dışında 510 milyon dolarlık ticari malzeme sattığı belirtilmektedir. Gecen yıl Güney Afrika'ya 464 milyon tutarındo ticari malzeme satan Fransa'nın bu iılkoden bir yıl lcinde toplam 300 milyon dolarlık ıthalât ynptığı ifade? edllmektedir. SİYAH YÖNETİM ' • Fransa'nın ırkcı beyaz azınlık yönelimi aitındakl Rodezya ve Güney Afrika ile olan tıcuretinin yanı sıra Afrıka'daki siyah coğunluk yöne ''Parisien Libere,, gazetesindeki 29 ay süren grev sona erdi PARİS Fransız Hükümetınin acıklamasına göre Fransız basın tarihinln en uzun grevı olan 29 aylık «Parisien Libere» grevi. «Galip ya da mağlup» bırakmayan bir uzlaşmayla öncekı gun sonuca baglanmıştır. Grev mart 1975'te. 900.000 tirailı gıındelik gazetenin standard boydan daha kücük magazin tipi cıkmaya ve 22 ek yayınını do kaldırmaya karar vermesi üzerine başlamıptır. Grevde ucret söz konusu olmamakla blrllkte, gazetenin kararlaştırılon yeni şekliyle cıkması, 52 gazeteci ile °33 işcinin işten cıkarılmasına yoı acacaktı. Irkçı reiimln askerleri, zenci halkı Fransız helikopterleri İle denetllyor. Ancak son aylarda Afrika'lı siyah yöneticiler Fransa'ya karşı tavır almaya başlamıştır. Gecen haziran ayında toplanan Alrıka Birliğı Örgütü Fran sa'nın Güney Afrika'ya silah satması şıddetlo kınanmıştır. Bunun üzerine Fransa Devlet BÜŞkanı Valery Gıscard de'Esîaing Güney Afrika'ya kısmen de olsa silâh ambargosu uygulayacaklarını acıklamıştı. Ayrıca cjeçen hafta Afrika gezisine cıkan Fransa'nın Dıçişleri Bakanı Louis de Guiringaud sık sık Fraıi'ja'nın Güney Afrika ile danışma icinde olmadığını tekrarlamak zorunda kalmıştır. (Dış Haberler Servlsl) Grev sırasında Parisien Libere'yl basan mat baanın işgali girislmlerir.de bulunulmuş ve senrlıkalı olmayan işcilerin bastığı gazeteyi dağıtan kamyonlor saldınya uğrcmıştı. Hükümetin uzun süren arabuluculuğu sayesinde sağlanan anlaşma, gazete yönetımınin aleyhte girişimlere adı karışan işcilerle ilgilı suc lamalarını geri almasını. bazı işcilerin yenıden ışe alınmasını, bazılarının ise erken emekli edılmelerini, bazı işcilerin de oteki Paris gazetelerınde ya do bir merkez basın dağıtım servlsinde gö rev almolorını ongörmektedir. Bazı işcller de tazminat alarak işi gönüllü bırakmayı kabul etmişlerdır. (a.a.) timindeki ülkelerle de ilişkileri Iyi sürdürmesini gözlemciler Fransa'nın ince bir politika uygulamasına bağlamaktadır. Fraflsa'nın eski Devlot Başkanı Charles do Gaulle'ün Afrika'daki Fronsız sömürgelerine kurtuluş savaşına gerek bırakmadan bağımsızlık tânıması Fransa'nın daha sonra da bu ülkelerle sıcak bağlarını korumasına yol acmıştır. Fransız hükümetl ayrıca eski Afrika'lı sömürgelerinin yeni yöneticilerini sık sık Fran^a'da ağırlayarak askeri ve ekonomik yardım yapmaktadır. Generai Ziya: "Pakistan Ordusu Ekim seçimi için gerekli önlemleri aldı RAVALPİNDİ Pakistan Sıkıyönetım Ko mutanı Generai Ziya El Hak, 18 ekimde yapılacok genel secime müdahale odecek herhan gi bir şiddet olayını onlemek icin ordunun ha zır olduğunu söylemiştir. Düzenlediği basın toplantısında Sıkıyönetım Komııtanı, «Ordunun on iyı koşullorı ümit ederken, en kötü koşullara da hazırlıklı olduğunu» blldlrmiştir. Gözlemcilor, Gen. Ziya El Hok'ın uyarısının. taraftarlarından bazılan gecen hafta Lahor'da sıkıyönetım yosalarına karşı gelerek olay cıkarton Butto'nun Pokistnn Halk Partisini hedef aldıçjı gorürundedlrler. YERİNE GETİRECEK Generai Ziya, aralarında cinayet, re|immuhaliflerlnln haksız yere tutuklanması, ülkeyı parcalama ve kamu fonlarını kötüye kullanma da bulunan, ceşitli suclomalarla Butto hakındo açılmış davalarda yargı orgonımn gö revinl yerine getireceğini de söylemiştir. Generai Ziya, bununla blrlikte, Butto'yu yargılayacak bir özel mahkeme kurma seceneğinl acık tuttuğunu sozlerine eklemiş. ayrıca sıkıyönetimin polltikacılara ekim secimipi boykot icin mazeret tanımıyncağını bildirmlştir. 5 temmuz'da kon&ız bir darbeyle iktidara gelen Generai Ziya El Hak, eğer Pakiston Halk Partlsi «klm seciminde mart secıminde gösterdlfli başarıyı gösterirse, ülkenin yönetimlnl yoniden Butto'ya devredeceğini kaydet miş, o zaman Butto'yu daha büyük bir saygıy la selamlıyacaâmı behrtmiştir. 24 BİN SİLAH Sıkıyönetım Komutanı, 5 temmuzdan bu yana Karaci ve Lahor'da 24 bin ruhsotsız silâhın tesllm edildlğlni söylemiş, bunun başkanlık ettiğl sıkıyönetımln cağnsına makul karşılık verlldiğini ortaya koyduğunu belırtmiştlr Generai Hak. askerlerin Belucistan eyaletinden cekılmeye başladıklarını .da acıklnmış, 15 eylüle kadar geri cekilme ışleminin tamomlanacagını, bununla birlikte politikacjıların sectm sırasında guvenliğl sağlamak üzere ordunun gecici olarak Belüclstan'da bu. lunmasını kabul ettlklerlni bıldirmiştlr. (a.a.) V • SIKIYÖNETİM KOMUTANI ORDUNUN «EN KÖTÜ KOIUILARA HAZIRLIKLl» OLDUCUNU BELIRTTI. GOZLEMCILER, GENERAl ZIYA'NIN BU SÖZ' LERI İLE EUTTO'NUN HALK PARTISİNI HEDEF ALDIGINI BUIRTİYORLAR.