Katalog

ABSVLCANBÂZ jf lı 0M! İ 5lM(Fi; fCAPlTALiZMiN Vc Ü c .. . . . I • • • L. ' " • * TURHAIU SELÇUK ŞARKISIZ DÜNYALARIN ORKİNOSLARI Ayhan HÜNALP 12 Garson dikkatis enlsnn mas«lannı tanzim »tmek>dir. Ahshıru vakar. Aradabir oniara bakarak Riilümser. Vazoyıı götürüp da'na çok ç:çek koyarak getirir. Kızla Gazeteci ele!e masaya £?hr":er. ayakta şarap içerîer. Kız Gazerecıyj yeniden dans?. goturür. (Caz durur, Caz başiar). Gazeteciyle Kız masalarında iştahla yemek vrrler. B!r çıft ertist akrobasi yaparlar. Gazeteciyle kız vemeklerini bitırirler. Gazeteı". garsor.u çağırır. Hesabı öder. Garson çok ınrmr.un oiur. C'.karlar. Çakır keyiftirler. Kız pardü?üsıinü tuan Gazetec.ye yüıünü sürmek için başmı senye a;ar. G?.zetecı çok neşeii olarak raksi çagırır. 'Geçen, duran. giden bir raks;nin sesı) Binerier. Taksının arkasında Gazeteciyle Kız otururlar. KLZI:I başı Gazetecın:n omuzuna dayanmışır B:r ara doğrulup, küçük parmaeını gaze*ec;ye sallar. Yahnın salonu, Anneyle, Baba. Anne koltukta gnzete okur, Baba sınıvlisınırli doteşır. sigara içer. Saate bakar, onikiyi on geçmektedir, pencereden kapıya bakar. Anne zamanzaman saate ve Babaya bakar. devamlı okıımaz, sıksik sahife çevırir. 'Duran bir ocomobi! sesiı Baba peneereye koşar. Gazeteciyle Kız arr.badan gülerek inerler. Haf;fçe sarhoşturiar. Kp.pıya doğru sallanarak yürürler. Şoför eiinı açsr. Şoför «A'oı b\r dakıka..» Gazeteciyle Kız genye dönerler. lazeteeı gülerek elmi cebine arıp parayı vcrir. Anne kalkar. Kocasüiın yftnıua gıder. Pencereden Kızla Gaze'ecinin kapıya rio£ru geicuUiennı görürler. Yerîer.r.c oturup beklerler. Gazeîeciyie Kız kapınır. onürıde ayakla konuşurken. Baba pencereden bakar ve yerine oturur. Bir müridet geiimr. Sonra saate bakar. Varenctr, Tekrar peneereye gıcier. Kızla Ga?etec.r.in bir duvan:ı Ustüne ofurmu? olduklarını görür. Hırsla odarun içinde gerinmesine devanı eder. Masadan bir sigara alıp yakar. Sıgarasını ıçerpk peneereye gehr. Onlan görempyincc merakla bakınır. Az sonra agttra yatlıınn'jj olan Gazeteciyle Kızını görür. Anne merakla yerinden kalkıp kocasına dogru gelır. Pencereden bırlıkte bakarlar. Ba'oa n Nefretle' (i?\. pel. Bak şu nale. bak.» < Anne aGençiiklir ou, olur. Hepsi geçer gıder... Şımdı g?Iır. haycii otur.» Baba «Vooo, geçer nıeçer yok. Ben artiK karanmı verdjrn..» Gazete idarehanesir.ee ıstıhoarat odası' Çalışanlar ve ayakta konuşanlar vardır. Hadenıe Gazetecınin yanına geiir. Hademe «Zıyaretçiniz geldı, s:zı salor.da bekliyor.» Gazetecı sözünü bıtırip salona g:der. Salor.. Ivızm baaisı geeınır, Gazetrciyı sörür. ona doğru yürür karşısında durur: Baba «Sı?ı dün gordüm!... Kızım hakkmdaki dıişünceleri:;ızı ögrenm<?£e geldım.» Gazeteci durak'.ar. «Buyurunuz konuşaiırr.» Kızın babasuıa yer gösterir otururlar. Baba «Ber, de ıleri görüşlü bir babayım. Bu ır.ünasebetiri?ı rıig cie nuvip etmıyorum. Evlenmek üzere sözüi bulunan bîr genç kızla böyle bir ilgi kurabilmek nasıl tcîsir edilebilir? Anîaınıyorunı ben bunu ..» Gazeteci «(Küçümsıyerek gülorken>...» Bgba «Böyie ge!ıp geçıci arzulan tatmm it,in bir ger.ç kınn ısîikbalinı, pariak bır ızdıvacını tehlıkeye diışürmek gayri ahlâki bır hareketir. B;r baba sıfatiyle buna as!a müsaade edilemez » G;:;?reci «Hayırhayır yaralıyorsunuz. Ki2in:.^:a olan münî.s?':>ettmizd9 endişeyi mücip hıçbir aalımız yoktur. Aramızda kölıi o'.an hıçbır şey geçmcmiştir..» Baba uPekı an:a, bu vazıyetin netıcesi np olaçsk? Sızin durumunuzda bir msan ne dereceye kadar ciddı o^abilir ki? Siz bır yuva kurabıleıok mısinir? Madâı ımkiniannız ne dereceye kadar müsaıt oiatniir'.'» Gaj.eîecı «(Tıksınti ıle» Ben hayatımrta hiç bır zaman, rr.ad;İ! ı:rk;'ın!aını ı;::utarak b;r ser.c kıza .curaç te/Hf etmedını. Evülıjin mesuhyetierme müdrik bir insanım. Kızınızla evlenehilniemizı de ımkâülarımı amracagım zamana bırakmıştinT»'.1 BİR YENİ DEV Bir veni dev. edına tk«ıt» <!»djğımiz ve henuz biir:nfd'Simiî. tanımadıgımız bu yenı d?v. yainı/ca bıze mi ozgu' Kujitusuz, hayır. Çağımıza oz^ü bır eerçek bu. Galiba çağımıza karakterını veren ık: ger^ek var. Birincısı; kentlet.me, hıziı kenıleşn.E. buyuk kentleşme. İkincisi; hız.ı bıl gi üıetms ve îiızlı bılgı "ükeimf. Henrı Lefebvre. bır yazısmda. çüfiımız için «Ker.tle*:r.e Çağı> ciiyordu. Doğru. Gelışınış olsmi, geiişmemiij olsu:ı, ya da az gelış:iıiş oisıın buîü:ı "opUirnlarr.ı en büyuk sorunu. Bır başka ünlü dUşünür Garaudy de, yanılnııyorsam îafid'larda «İmanlann bilgılerınm mıktar: son sekız yı! ü«i, bır kat daha arür.ısui"' di yordu. Ya.'U, son H yılda msanlık, onbnılerce yıldır ürettıgi bilgı kadar b:lgı Uretın:*. Bu hesaba göre. bilgıleriinizin lüöu'lardan bu yana bır KHÇ nıısli daha ar;uğını savisya'cMırız. Ku nede'i lf. ıçındp vaşjci:ğı:nız çağa iHügi eskitme çajı da fliyehılirız açıkças:. Gerçekre::. ınsoıılıi b'igün korkunç b:r hızla bilgi Uroımekte ve biigi tuke'mek'.c. Örne p:ii, dune kadar parçalanamaz birım sandığımız aiomun parçalııaır.asının üzerinden şU'iıu; şurasıncia daha yarını jiizyılhk b:r raınsn bıle seçnıemişken. iımdılerde atomun ögeleri olan ı gens pi:rçalan?nıaz sand:*ınuz) elektron ve protomın da pjrçalannbıîeceji olasılığının kuşkusuna düş nıüsuz. Gcr.e. evrfncîe kcncii !«!Üını bile uydularına »alamıyacak büyııklükte çekim sücü olan £üi'jeşlerin varlığuitian söz edıi.yor son gıinlercie. Görüyorsunıız. insarcoğlunıın dü^iincesındeki geaşimin hızı, gerçekten korkunç. Ve gcne hiç kıısku yok kı halâ hilebiidik'rriınız. bılemediiılerinıızin yanında küçücük bır damla. Acaba dıyorum. ça*ımi7in Karakterini çizen bu iki teme! olgu arasında hiç mı bir birlikîelik. bir il'.'jki yok? Yani, insanlık bbylesine hızlı biı bilgi üretme ve tüketme aşamasına girdıgi içi" mi acaba büyük kentleşmeyi de kendiliğir.den oluşturuyor? Ya da, büyük kentleşmeler mi, insanlığm bilgi ür^trne ve tüketme yetkilerinı habıre kamçıla yıp geliştiriyor? Sanki ikisi de içıçeymiş gibi. Tıpkı, tavukla jumurta örneg; gibi. Kendi dışıınızaan örnek aranıaya ne gerek var? Kendı toplumsal geüsmemizden de bu oiuşumu çıkarabiliriz. Açık açık go rebiliriz. Örneğin. son 15 yıilık dor.emdeki bilgi bınkimimizle, kentlesmeınız arasında gcçekten önemli paralelliklpr var. Ki. ger çek kentlesme olarak degerlendirebüeceğimiz tek örnek İsranbul bile bence henüz kenr'.eşmer.in büluğ çağını yaşamaktadır. Çibıkü kenf'.er de. bir an'amda canlı varlıklar gibi, yaşamlarmda dejişik aşsmalar geç:rn:ek'pdirîer. Ve onlarm da büîuj ca5ları, tıpkı çocukluk*an gençliğe geçi?teki gibi. bütün deger yargılanmn yitirildiği, kirliliğin, pa^akhlıihr. beîir!e:,ici karakter hu.irıi aldığı, her Türlü sağ'ıksızlıga açık ve duysrlı bir dönemdir. X:tekim bü'iin bu belirileri buTün İstanbul'da görmek olanaklıdır. Ama buna karsın bile. bilgilenmemiz. biigi tiretmemİK, br.gi birikimimiz son 1? yılda bir kaç misîi artmıçtır. Bilgi birikimimiz arttıkça da. bilemediJimiz bu veni devi kavramamız, kavrama cabasına eirmem:? hızia gelişmekte ve büyiimektedır. Do^ayısıyla kent!p"=rr.?rni?: de gerçekleşmektedir. Gene örne!: o'arak. son 1973 yerel seçim 50nîiçJarmı ve o günder. bu yanaki tartijmaları gösterebiliriî. I Sözün kısası. acaoa diyonım, kentleşmeyle bilgi üretimi ve tü Demirtaş CEYHUN vazgeçl>mez ssnıîan •ernel ışls1»lerini) kendüıklennden degiştiriyorlar. Ornegin, İıunbul da Hıliç çw resine kümeienmış sanayt, f>yle goze batar bır yas.al zorlama da olmsdan. lcenriüığınden p*tia',ip, •aaa Esklşehir e k«d»r r.çradı. Gene, MosKova Beiediye Ba$Ka ınr.ın kendısinden dinlemiştim. i'Moskova ya yen: sanayi tesısi kurmuyoruz, eskı tesıslerı de b;r plan içinde yavaş yava} kent dı>ma çıkarıyoruz.M diyordu. Halen Sovyetler Bırlıjı sanayiının r » 7'sı Moskova'daym:ş. Bunu ol dukça yüksek buhıyorlardı. «Ilk ağızda 95 fabrikayı Mo.skova'dan çıkaracağız» djyordu Sayın Promislov. Bu işleınm yaratacagı ?ı kmtılaıı gıdeıebılmek ıçın dP, bır takım yönetımsel önlemlerie uretanı 1971 1S7.İ yıl'.arı arasındaki plan donemınde geriy* k»lan mevcut tesıslerle •'•• V! oraaın da artırmı?lar. Yani. sanayı t«sıslerinin bir bölümünün kent dışına çıkarılmasımn yaratacaji sıkmtıları, gcrı kalan tesisiere ek j'apmadan. üretım aıaeı sayısını çoğaltmadan. sadece eğitimle. yönetimin yenıden dürenlsnmesıyle, sistem geliştirmeltrle karşılamışlar. Anlayacağınız, snnayı kentten »ünilüyor bugiın. Daha çeyTek yüZAıl öncesine kadar onsuz oldmıyacagına inanılan sanayı. Iter, tin dışma itiliyor. Ve gerçek kentlerın. bır anlamıir) sanayi 6en arınmış krrtler oiması gerektigine inanılıyor. l?te, l?in ince noktası dt» burada bizce. Yan:, çıirıümüH'ir, hu büjuk kentleşmeyi yaratan olpıı ne acaba? Çünkü, mevcut bilgiRi: ze göre, şimdiy? dek bep, kentleri.n büylimesmi içindeki sanayi oluşturmuş. Onaçağda ticari hüyümenin yaptığını. yeni çağdaş ?snayi yspmıy Ama?.. Biiyük kentlerimiz sansyii smır'.an dıçı na itıyor öfe yandan da . Yan: hızla sanavisiz ker.tlere dojru jridilıyor. Peki. bu kentsel büj>irne. sanayün çogalmasmdar.. »rtm»sından olmuyorsa. neden oluyor? Sanırım, günümiız insanırun tr» iıği de burada. Bilgisi nızla çoğaldıkça, ögrsııdigı en önemli sey, bilmediklerinin çokHıgu oluyor. Örneğin. ilk çajjlarda. orta çağlarda insaniıgın biiemediğı tek şey. tanrı sanılıyordu. Ve ken disini bi'diğı innncındaydı. Oysa buglinün insanı tanrıyı biiiyor. ya da tannyı bilip hümetneyı onemsemiyor. Üstelik çevresivle ilgili bılgisi arttıkça da. hiç bilmedigi şeyin, gene kpndisi oldugAınu iyi kavrıyor. Diyelim, y«ti'erinin çaresiz kaldıgı noktad» bilsi sEyarlan yapıyor. Bilgi ssysriar karşısındaki hayranlıgı henuz geçmenıişken de, hemen bilg: sayarlan geliştirmege bakiyor. Gerçekten trajik bir an. Demem şu ki; gniıba güriüıvıuzdeki bu büjiik kenteşmeleri fya da, yarının sınıfsız tophım kentlerini. çok bojiıtlu kentleri) olusturan şey. ne $\ı. ne bu. İnsanın gene kendi büinmezliŞi. İns^n. kendini henüz yetTİnoe bıîemedıği için. ga'iha en çok da kendısiyle ilgili sorunlar karşısTDda çaresiz kalıyor. Ve bu bılivınv?ligi kavramanm yarattıgı bir büyük değişimi ya?amakta ougun. Yeni bır çaja geçi^in eşigirid». Bir bocaiamayı yapıyor. Deg?r yarsîlarınm. kavramlannm hızia cieŞi?t;ginin. elinc',2 aejıi. is'er istemez bılıncinde. Ve bu ksov tan kaçıyor. Bır ar.lamda. s^klarayor. Gali'ca. saklanılatak «r. iyi sıgınak da. ker.t'.er. Büyük kentler. İnsan denızlerı. tr,s:.n Okyanusları. Bugiiriün ve de y?rının bu "a:yük kentlerıne s'İnsanlığr.ı v»'iiı mı riem^li YARIN: KENT OOGASI; YADA D0GASI2 OOGA G * • •• •• J unumuzde sanayi, kentten sürülü/or • DAHA ÇEYREK YÜZYIL ÖNCESİNE KADAR OLANÎAYACAGINA IİGİNE INANILIYOR. n ^^^~y^^ ~~r ^ ^^^^ ONSUZ İMANILAN SANAYİ; KENIİN DIJI NA ITİliYOR. VE GERÇEK KENÎLERiN. B!R AKIAMDA SANAYIDEN ARINMIJ KENTLER OLMASI GEREK Ba(M «Imkânlarımkânlar, ımkânlar. Ne zaman diızelır bunUır.' Kag yıl sürer daha kını bilir?» Gazsfecı «N'ormal ^artiar al'ında . dörtbe,^ y;l fürer.» Baba «'Hayret ve küçünısenie liel Dörtbeş yıl! Bir genç k'.zın haya'.ında ne demektir bu bilivnnsıniz?... Hern dört be? yıl sonrg cla gene bu şekılde düşünebilecegınizi kim temın eaebılir bana? Hayırlıayır. bu olamaz.» Babr. arele ı!e kalknr şapka5inı gıyip çıkar. Gazeteci arkasmtijıı taka kaîır.. Kızla Çocuk ve köpeği caddeclen Koşarak. matbaaya gırer. Isuiıoaıa" odası:ıa çıkarlar. Kız kapıdan başını uzatır. Gazeterı ou:vj £arkcderek or.a dogru KO^ar. Eîele îaraçaya çıkarlar. jssereci Çocii.uun saçip.rını karışfırır. Köpek ya'taklanır. Kız Gazetecıys ^rinlır Kız «Tama:n aıtık tamara. Bu akşam yemekte bizdesin. Babamia ıız'in uzıın konuştuk, sözlümle evlenmemi istiyor. Ben senı sevcığnr.i söyleyince «Gelsin benden ısesır.» dodı... Senın sçvctijin ^eyierin heps:nı yaptım aına bakahm nasıl oldu. İ:k def» ycnıe.k pışirdım. Ama bak şarap yok..» Kız Küçük parmapjivîa "fhdit eder. Gazeteci duraklar. Çok endişrİKÎır. Konrıçmakla konuşmaınak arasmda bocajar. Kız cndicir.rır. Pİİ7. «Serir.Kiepır. mi yoksa?1) Kopek salond'în k;ıçar. Çocuk köpe|ının yokıujunu farkeder. Gâze:jcı '(Ba.'jaraia cia bu hususda ısesı uzaklaşırl» Çocuk köpeği aramak için gıkar. Kızla Gazeteci yalruz kal".rl?.r. n'.ünskasH ecierler ısesleri duytiimazt Gazetecinın ikna için uşjraçtıği, Kızın kabu: etnıediğı pencereden iarkedılir. Kız bitkin fîsp'.öin çıkar. Çocuk kucağindaki knpeğiyle salona gi: rpr. Ga^eterı e!> :: ceoüirie pencereden sokağa bskar. Kız çıkar yıivüı. ÇOCUK kbpoiıyle salondan aşağı koşar. Caddeye çıkınca ; kızı sr r'.;r Ona yensır. Gazetecmin geldığını sanarak duraklayan kız bırrpıı Krkaya döner. Çocuk kıza elıni uzatır. Kız çocuğnn Gazeteci 'limsdığmı pnlaymca tpessür ve acımayla çocıığıın elini bücen kinrar Yürürler. Körek onlan takip eder. Gazeteci uç,ü:iü üirdeıı üîunr'iyle seyreder. (Dcvımı var) xenrru ara5indaxı bu iliî'siyi, bu diyalektik iüşkiyı, ya da oiumlu gelişkıy! ç?.ğı:n:z.;! rra.iiği olarak rieger'.endirebılirmiyiz? Tra.i:k olcn şey. bu biıyümerun sonsuzl'iğu ve sınır 'anımazl;ğ?r:da m:? İr.sar.lığm. s:n:rs.z savıca varsaym'.ar lür?Tebilrr^p vf>'is:ni:ı 2P';'.smptrr.öP ^r.i? GALİBA «İHSANU6IN YENİ 5IGINAKLARI. Sar.ırım. burada altım ivi çizmerriz sereken sorın. kentleşme vp kentîpr knjrrnriî bııs'Jne kadarkı n::»im:z, b"11'k;erimiz. 3u yÜTyıla kadar, adma kent d?ri:*::niz yerieş:r.? bir.mler;, her) sınıfh tnnlum'ann vatra ığ: h!r o'T'.:vm\i'. O ^ " biıgim. sınıfsız t(>D!'jrr'?nn rar'ı'aca»ı kentl?şme olr.ısunu irdrleme olanaâma d» «a^ibiz. DsLha doftnısu. foplurnsa'. ol:. . o'jgııların smıfj!"" acı^:: irde>^? mesi ^crekt:ği gerç?sirrin re b ı i?in Töntemirj.n vüzvı'ım:..ii öjS1 renüîT '? o'ms'i. bugiinJ dslv bir önemli kılıyor. Yani ker.île^mp oljrışunu d» ure:;m ı!:şkiler:n:n bıçimiendırdiji :oplu:nsal vapı birimlerine r.ör* pr'jpîsndırmamız serekmektedir. Bu nedenle dp sınıflı "oplum aşarnasınm ysıriittığı ken: biçimiyle, var.mn .s'.mff. toplıım aşamasını. kentLiı a,Tiı potada deJSer;er.dirmek, ele almak bizre olanaks'.7dır. Bu ilti temel grubu, ntek boyutlu kentler» ve «çok boyutlu kentler» diye de adlsndırabüinz. Bilindiği gibi. kentier, başlangıçta ya ticaret yollarırun kesış tıgı kavsaklarda kervanlann konaklanma gereksirumlerinden dogmuş, ya da daha sonraları sanayün odaklaştığı kesimlerde doğmuş ve geiişmiş. Bu yüzyılda, hizmetler sektörünun büyümesıyle de «turizm kentleri!), «üniversıte kentleri», «anıt kentler» ve benzeri gibi yapay kent türlerı türetilmiş. Yani, kentler bugüne dek hep tek işlevli yerleşme birimîeri olarak düçünülmüş ve oluştumlmuş. Oy?a bugiınün büyük kentleri, bu tarihsel karakterlerini (va da İnşaat \aptjrılacaktır ETiBANK GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN Fankarr!zca Bigadiç Ko'ernanit Tesislerinde yapıiacak olan yaıı ve yardımcı tesısler mşaatı B.B. Yapı Işlerinin 1877, !973 ve !973 ysiiarı fiyatlan ile bfrfm fiyat esasına göre ihaîeye ç;karılm:şt:r. 1 İhaie TA agustos 1977 salı günü saat 14'de Etibank G«r.el Mudürlügünde yapılacaktır. 2 î.şin ılk keşıl furarı 2'i.OOO.ı^Hi, TL. o:up geçia terrur.aı «I3.75OJ TL. d:r. 3 İ.steklilrrin: a) B grubundan en az 30.ı';)0.WO, TL. lık müteahhitlik karnesı, b) Benzeri bir iş: aahhüt suretiyie yaptıgına daır belşe. c! Eksiitme şartnamesımn 8. madciesinde oeiırtılen vesikalar, ile birlikte 25.7.1S77 pazartesı günü saat 17'ye kactar Genel Müdürlüğümüze müracaat etmeleri Iszımdır. Bu tar:hten sonra veva îelgrafla vapıîan müracaatiar Itabul edilmez. 4 îhaleye gırmek ıçva tştlr»lc belgeri «lrama?i şart ol'.ıp, bu aelgeler 15.3.1977 p^zartesı glmunden ıtıbaren Etibank inşaat Dsıresi Başkanlıgından ahnacalttır. 5 Tekiiflerın, ihale gıinü saat 12'ye kadar Bankamız Umumi Munaüerat Servısine verilmış öulurunası lâr.rnd:r. Pos'.ada vâki sec.krr.?ler dıkka'e almmaz. 6 Teklif alma do?ya?ı Bigad'.ç Kolemanit Tesıs Müaürlüğünde ve Bankamız İr.şaat Daıresı Baskanlığmda görülebiiir. 7 îhaleye ıştirak belgesi slanların teklıî vereoılmelerı için eksütme dosyası alması şart o!up, dosyalar üıale gür:üne kadar Bankam:z Muhasebe ve Mali Işler Daıresı (Fınansman Şubesı"» veznesine yatınhp ahnacak 1.500, TL. lık makbuz karşıhğı İnşaat Dairesinder! Rlınır. 8 E«nkamız 24S0 sayılı kanuna tâbi degildir. (Basın: 204955 «»18 DiŞi EOND GARTH