Katalog

DÖRT CUMHURiYET 17 MATIS 1 9 7 7 ABDULCANBAZ Blt KOlTu WALN!Z ÖtM AMSENi8fcAfcMA0ENiU 652 KöYANiN GfalflÜNi OYA£(M, DuKUMANI DuftAN KÎVBEN pti5M£i>;6(HÎN TURHAIU SELÇUK YAYLA FakirBAYKURT 32 Ka=ık «.irr.rlsT sjsvîp «nr+» «tite g^ze! b!r hg yapTiıçrı. Pu rı:rdu çadırm orfa dire£<nde. Kirmanı ria durr.rnu. .Çok şiikür. yun örmeden de günlprim iy: grçivor. Oglan ds gsljr^e. güzs'. b:r kamyon alır gplirse tamam. Hepsini everdim. gcverdim, hepsini ev ocak sahibi ettim. alayla torunlarımı gördUm. dana ne isterdim ben' Ben halka da yaranm dokunsun dedlm. Runu çok istedim, ama kandırdılar. Çıksm gslsin Şükrürn. b:raz da o koştursun. Kursunlar partüerini. olanlar adam olmazsa. Sosynlizmin iyi bir kardesük olduğur.u an!am;ş madem. çekip alsmlar kardesligi vars'llarm pfnçesinden. Baştaki kavatlara da bakarak olsunlar. Biz eledık. eV.ği astık sayılır. lş*e bır aiay oğul uşak. torun; a; ks knle olsunlar biribirlerine. ugraşro aisınîar. Blz vaktinde bııemedik ögrenfmedik. Oriarın fırsalı var . » Giinün urıı joriindü. sıçrad: Çakır. Gen<» şenüğini y^n*:. Yıkadı eün: yuzümi. Snnra indi Başpınar'ın yanına. Ama iuzı.Ard:ç'ann arasmdar, görür.üp gelmedi Gülcan. 11 DAfiDtBt YOLl'NDA Dararı getirip agıl?. kaı Çakır. Çadıra frirdi. Süt* »>kmrts döfradı. kaşılüadı. Gülcan öyle yatıyordu. Bazı bazı dal;yor, sonra jıçrayıp kalkıyordu. Yanması geçmemişti. Gün kusluga geliyordu. Ama kolay değildı. soğuk almıştı, belkı lerli terli içmışri Salkım Suyu'nun oradan gcçeıken. Belki goz rteğmiş1.!. köyde. camir.in oraJarda. Erkek gibi bir kızdı. Eşege yüklemişti onca köyoilıiğü. Sevket i ardır.a düsüjmüş. çıkıp gelmişti. Belki mnhtar clacak yalabığır. gozü degmışti. belki üye olacak Harr.di dürzüsür.ün Hemencecik geçip gide:ııezdi yanması. Elini alnrnda bir daha ge»dirdı. Hem atpşini aıılad;. hem terini. •l>r'jemesi iyi1..» d:ye düjür.dü Kamerana. Yorganı br f up bastırdı. «Ne o!sa hastahk, terletmeden çJcar gider nü?» Kazı ekibinin gülü AJîan çıkıp geldi, bağırdı dışardan: «Keriın Aga geldi, sen de geleceksin Çakır dayı: Hocabeyimiz bekliyor .» •Hoççakal'.n hepiniz'. Kerem karısın: çağırtm Alapkinli'd«n. Kurju:ı dök'iirün...» Bir elini Kamerana'nm, bir elini Zeke'r.in orrmılanna koydu. ŞevkPi'in haşını okşadı. Kâmil işememişti verine. Çok sevinçliydi. Kııcağına ald:, jiirüdü kazı çadırlanna kadar. «Siztnle ben de geleyim mi dedee""» Şımannca böyie o lurdu. «Bir kez yüz ver, sonra hiç kııcağından indirme!.» Astı biraz yüzünü. »Araba beninı mi? Hocabey darıhr sonra. Bunu h:ç deme bakayım, işitmesin!. Ben gidip gele>nm. her halde göze: b;r şey getirirını sana Dağdibi'nden. Sanınm gözcl bir şey bulabilirım...» Elini eskı ceketinin cebınde gezdirdi; oradaydı rüzdan. Hiç bulamazsam bir dükkândan boyalı şeker alabilirirr.:.» Düşündü: «Gülcan hasta, ona da iyi olur . » Sonra birden şekerin zararh oldıığunu anımsadı. «Bisküvit alırım...» dedi. Kerim Ağa, gene ay tüfeğini asınmış, fışekliğuıi kuşaümış, ar çiiıtasını da s&rınrr.ıştı. Sabah sabah dört keklik atmıştı Hocahey'in önüne, dehşetli mutluydu. «Gerçı aşağıya gidiyoruz. bunu öğrenciıer yesinler'. Gozel püâyı olur. Suyu kimyadır. N'asıl olsa çok d^J gezeceğiz. Bir yerde ir.er. kandıgın kadar vururum sana. Sen de orJardan yersin Hocabeyim! Hattâ közleme bile yapabilirim zarına, dağda ateç yakıp...» Çakır selnm verdi. Tokalaştı Kerim Ağa'yia. Hocabey'i de se".a;:ılsdı: «Günayd'.n ?iınaydm:.» Ali ?irini. ötekileri seiâmlad;. Kazı jççüeri °elmişlerdi. Başlasak mi, başlamasak mı diye kıyısmda duruyorlardı ışın.. • lyı bir gün olacak eminim:» dsdi Hocabey. «Eger kekl'.k vuracaksar. ber. de şişleri alayım. Takar közîeriz. Biraz da tuz slay;m, çok hoş olur. Hatta girierken vurdukiarım!?.ı Bay Mııstafa'ya armagan ederiz. Tabiı ıstersen. Sıkm bol nıu?» rHaha haha'.» diye güldü Kerim Ağa. «Kılıgım perişandır. Aga'.ıgım da yaşıma lıörmeten komşu'.arımın yakıştırmasıdır. Ama ber.im gönlürrsden varsıl göniil bu yörede yoktur. Belkı Cakırcan'^ıki bile benimki kadar olamaz. Her yer sıkı benim için, tasaianma. .» Bu konuşmadan çok hoşlandı Hocabey. Gıtti, Ankara'dan getirdiğ: Şişleri aldı. Tuz aldı. Tam tekmfl oldıılar yola çıkmak için. N'uri, cipi çalışnnp getirdi. Hocabey öne otıırdu. Kerim Ağa r.e (,'akır arkaja geçtiler. El salladılar kalanlara. Bir de düdüğe bastı Nur:. Geçip g:ttiler çadırîarın önünden orman yo!una doğru. Taştan taşa sekiyordu cip. Ama gidiyordu uça seke. Orman ycluna çıktıktan sorra da orta karar bir yola glnruş oluyorlaraı. Güçlü cipti Land Rorer. Bira7 durgundu Çakır. Elini arkadaşının dizine v"jrdu Kerim .Ağa: «Nasü keyfler? lyisin degil mi?» «Iyiyim. ser.in dürbür. gibiyim...» «Eyvaah yahu, dürbün dedın de. dürbtinü de alsaydı keşke! Göze; manraralar çıkarsa seyrederdik...» Önde Hocabey'in göftsündeydı dürbün. «Aldım aldım. tasalanjna!..» aiye bagırdı. Güiüştüler. Çakır da uydu arkada'larına. Gülcan'ın has:aîıi!nı akiına takıp r.eşesiz oturjrsr., onların da neşelerinin sör.eceğini düşündü. Gezi boyunca hiç belli etmemeğe karar verdi. «<Hem aîeş düşîügü yeri yakar. Has'a tonın ber.im. Onlara ne'' Ni^in onîarın da ke3"fir.i kaçırayım?)» Tasasmı koğmak içm çaca hareadı. Kerim Ağa da dereden alıp îepede sa\aıran konuşmalara "baçladı. Bir tarihte Ayşeceyi alırj doktora götürmüş. Kendinden birkaç yaş büyük olduğumı bilmezmiş herkes. Dokîor soramıış. anan mı. ablanmr.1 Güldüre güldüre omı anlattı. «Anan mı. ai>lan mı diye sordurarsk, güldürerek buraya kadar getirciik işi. Allah başka yuz göstermesnı. Yani bujdr böyîs ciyoruz zorunlu. Halbuysam dünyaya «elmişken birle i'dyle kalnıasa msan çok iyi olur. Ama biz bu kariar yüriitebıldik. Ö>'ı<» yörütebilenleİniş aşağı akıyordu cip. Hocabey b:r ara boşanma ilâmıru cebindo taşıdığmı sıiylerneyi düşündü. «ı Ama ne gereği var? O İ5 bııralann ve şimdi'nin işi defii. Kazı bitecek. son smıflar d:plomalannı alacaklar. çıkacak ortaya. Ve de sadece Seroil'den de ibaret degil dünya. Kokla kokla begendiğini al. Ama bu seferki geçen seferkine benzemesin. Yeni bir vaşam kurmanın olanakları elimde. Bir armağan alayım avukntıma. Onun başansı bu. Kolay oîsa herkes bo?amr > • Kerim Aga. köy odasındaki pibi bagırarak konuşuyordu. Çakır'ın başı şışiyordu. Nu:., Sümbüllü Belen'i geçince durdurdu cipi. At'asip indi Hocabsy. dGerinelim biıaz'.> dedi, işemefe gitti. Karağanlarm. "kpbaardiÇİarm aresmda jittı. Kerim Aga da fırladı Taş a'ıp oraye bv.rava atma*a başladı. Çakır inmiyordu. (DF.VAMI VAR) ZAİRE İZLENİMLERİ • LUBUMBASHi KENTi SÜREKU Bugün Zaire'nin Batıya 3 milyar dolar borcu var. Zaıre ekonomismi sağlam bır tenıele oturttugr soylenen Mobutu, yüzde 300'lük bir devalüasyon yapmak zorunda kaimış. Enilasyon hızla tırnıanmatia. İşsizlık Mobutu yu büe korkuîacak ölçüde. Ordusu tamamen Amerikahlsra vfi Fransızlara dayanıyor. Subaylan Amerikan savas okullarında yetişiyor. R«sm: dil ve eğitim dili Fran^ızca. Ulkede şekere. kibrite, yağa varana dek her şey dışardan geliyor. Avrupa'da ne kadar bozulmuş. kurtlaıırruş. kim senvn almadığı ve çöpe atılnıası şrereken şey varsa buraya yolîanıvor. Vok pahas:r.a ?a:ı'nıak il7ere. Bizim kuru UrJnüeTimizi. incirlerimizi zaman 2Smsn pis ri.ye g^rı çeviren Avrupahlar. Af rikalılara yplbdıkları gıda rr.addelennde hiç de o kadar tttiz Kırshasa'da gösterilen fr.mlerle. sergilenen maUarla, yapılan reklâmlp.rla Avrupa tüketim toplumnn'.ın yaşantısma hayraniık ve imrenme ııyandtrıhyor. Bı yaşamın birtakım m r zıvın halkm bumumm uouna kadar zorla süralilyor. ama ker.diîerine biınlan elde etm» oİEnaJı verilrrBrien. Sonra da doğal olarak alablldiğine hırsızhk, cana kıyma ve her tiirlü suç. GUpegündüz yolda yürümek korkuiu bir iş ohıyor Kinshasr'dr.. 0Z6LNÜJK Bütün bunlarm üstüne Mobutu'nun «özgünlük» politikası tüy dikiyor. Yönetimi elme geçirdikten sonra orîaya attığı ve balkı çevresinde birJeştirmeye çaîıştıgı içi kof «ideolojinuin adı özgünlük. Her şey bu özgünlü;:, yerlilik. kendine dönme, ke.ndi değerlerini bı:lrna «ideolojissi adına yapılıyor. Özgünlüğün ilk gere*ı olarak kendi ndını Mobutu Sese Sfko olarak değiştirmiş iilke başkanı. D;ğ?r Zaireu yurtîaşlann taşıdıklan Avnıpa ad!arını da Afrika adları ile değışt;rme zorunluğu getirilmiş. Sonra ülkenın adı Kongo olmaktan çıkıp Zsire oimuş, diğer kent ve nehir adlan Afrikalılaştınlmış. Kadınların Avrupahlar gibi pantolon giymeleri, erkeklenn kravat takmalars ^saklanmış. Bizde eskıden pek gözde olar, yerli mah haftalan gibi bir şey. Ama çok daha gardropçu ve daha da yüzeysel bu «özgünJük ideolojisi». ÛSKERİ DiKTArÖRLÜK Askerler. as^erler. askerler... Zaıre'de askerlenn ezıcı varı:^j güniük yasamm her kö^t'sinne duyuruyor kendinı. Kulwfzi'der, Lubumbashi'ye gitmek iç.ı, V ;; üzerinde bir y.ğm asker; oaraiı aşmak zorunda kahyoruz. On Uç yıldan ben olaganlaşmış 011 djrum. En güç baraj Lubumoas.ıi1 den hemen öncekı. Mak'pt.lı tüfeklerin gölges:ride sıJa bir fcrr iik yoklamaîi var. Yol kenannda durdu.ulmuş araçlardan ire kaka ir.uıriyjr askerler yolcuları. Angola'd^n gelebilecek gerillaıann ülkeye sızmasın: öruemek gerekı. Kimlik kartı olmayanlann ".urjm lan fcötli. Hiç acıması vr.k JS j kerlerin. Yürt'me gücünd n y.k sun yaşlılar. bebeklor.ni erruriren analar. çccukîar. d''.kajiı lar, tekme tokat volun kıyısın daki çamurlu hendeğe af.lıyoriar. Ve gerilla olmalarından kus kuiamlan bu zavallı yığırun or?. da ne zamana dek bekleyecekle ri belli degil. Karakolda günlsr boyu yiyecekleri d3;aklan dü şünü"orlar ajlasarak. WJV!TİN AFRiKA'DâKi AD! Sira bizde. Land Rover'in içm deki her şeyi boşaltıyoraz. Çay ve kibrit kutularırıın içr.e varana df>k arıyorlar. Amaç. bol ALTINDA SANKi. JAND4RMA KARAKOILARININ YAKİNIARINDAN GEÇMEK OIDÜKÇA SAKİNCALI. KALDIRIMDAN GEÇENi. SÜÇ îŞLEDiĞs GEREKÇESiYLE OEMiR PARMAKLIKIARIN BUYUR EDıYORLAR. ARKNA Nur DOLAY Mobutu rejiminin dayanakları askerler, gizli polis örgütü ve yabancı sermayc Zaire'de askerlerin ezici varlığı, paralı bildıkierı beyaz'.ardan "nizır e'.ierir.e Iırsat geçm:s<en ^71 b:r «ır.atabit koparmak. «ila'a b:ş» rüsvetır. Afrika'daV.i ada \? onsuz hiç bır şey olaıuyor. Sop.unda aradıklarmı buldular. Za;re'U geııç vol arkaaaşımızın kimlik kartmdaki damga sılik çTiiruş Gerçek deği'. diye tutturuyorlar ve /.orkudan titremeyc başiayan Casongo'yu da dipçi.: darbelenyie çanıurlu hendeğe atıvorlar. İki saat süreyle d.i dökmemiz fayda etm:yor. Sonun da istedikleri on Zair parayı vs ıırir.?. Kasongo nun gerilla o'madığı ortaya çıkıveriyor her nasılsa ve yolumuza Lubumbashi kenti sürekii ışgâl altmda sanki. Jandarma kan rakolla.r jıin yakmlarından gsç mek oîdukca sakıncai:. Suç işlediği gerekçesiyle demır parmaklıklarm arduıa buyur ediyorlar kaldırımaan geçeııı. Yol da yürümenin suç olmadığını an latmaya çabalamak boşuna. İçeri girmek istemeyen zorunlu 0larak veriyor istedikleri üç beş zairi. Güpegundviz yol kesen. adam soyan bir kırk haramiler ordusu bu. Pazar rerin'ie yapılan din^irc 11. tekmeü kimlik yoklamaiarı sonucu sık sık halk ve asıterier Rias.ir.da çatışmalar çiıeyor. Kimi zaman kanla bioen bu çatişmalardan sonra. askerler bir süıe görünınpz o'.uyorlar korkudan. Gece. yansı yerlı maha'.lelennde üzerlerine saldırılıyor çünkü. Sonra az siishlı olarak, daha sonra da yine pür silah orta\a çıkıyorlar ve esk: korkurma ?ır.cürme eyiemlerine girişıyorlar. REJiMiN DİRE61 Mobutu rejımımn en önemü baskı unsuru askerler. Ne köylüler. ne kentliier kurtulahilı5Torlar elleıinden. IStiö'de yönetimi ele geçırdikten sonra, iiıkenin tek partıs: olacak oian Devrimci Halk Hareketınüı vanısıra hsel bir polis gücü kuruyor Mobutu. Canınm ısTediğı zarr.an, istediğı yerde, ıstedigini tu'.uklayıp, sorgusuz yargısız rieliâe atan, devlet bsşkanlıgından baîka kîmseye karşı sorumhı oîmayan b ; r poüs ^ücü. Ve faşis1: özen^isi. kara üniformF.Iı dis;p!in mangalan. Leopar lşaretli özel ZAİRE DEVLBT BA5KANI MOBUTU güniük yaşamın her kesitinde kendini hissettiriyor koruyucu birligl ParaJar. Bir de yabancı sermaye. Işte rejimin dajanaklan bunlar. KAN YE m Eskl bir Belçika sömürgesl olan Zaire. Parice Lumumba'nm kurduğu Kongo Ulusal Hareketi' nin önderliğinde 1960da bağjm?i2lığına kavuşuyor ve 19<S5'de Mobutu'nun hükümet darbesine kadar kanlı olayların yaşandığı bir yer oluyor. Kongo üzerindeki emellerinden bir türlü vazgeçcmeyen Belçikalılar, bağımsızlığın hemen ardından. eski sömürgeci taktiği «bol ve yönet» ilkesine göre ülkedeki aynlıkçı akımlan ve kabile kavgalanhı körüklüyorlar. 1961'de Belçikahiann dağıttıgı süahiarla, ülkenin tüm zen^inliklenrin toplanrîıgı Katanga fyeni adıyla Shabaı. ardından da Kasaı eyaletleri bagımsızUklarını iiân ediyor lar. Bölgesel ve etnik bir temele dayanan Kasa%ubu'ya karşın Lumumba tllkenin bütünlüğünü ve bağımsızlıgım savunuyor. Bel çikalılann Katanga'dan çıkanlmaları ve kan dökülmesinin önünn geçümesi ic!n Birleşmiş Milletler'den yardım istiyor. Mavl keplilerle ülkeye sızan ÇIA, Mobutu'nun da yardımlarıyla, Lumumba'nın bir asit ftçısı içinde canlı canlı eritilerek öldürülmesini sağlıyor. Ama daha sonrakl yıllarda da karışıkhkların önü alınamıyor. 1961'de Mulele'nm Lumumba adına ortaya attığı harekete, köylü kitleleri devrimci bir ruhla katıhyorlar, «yeni bir bağımsızlık», sosyal p.dalet ve ilerleme için başkaldınyorlar, fakat bu £5"aklanma Başbakan Çombe'nin getirttigi kiralık beyaz askerler tarafmcan çok kanlı bir şekilde bastırılıyor. Daha sonra süren kp.nşıkhklar sırasında. zengin Katanga'nm Kongo'dan kolay kolay çckilip ahnamayacağını Belçikahlarcian daha iyi kavrayan Amerikalılar, daha önce denedikleri adamları Mobutu'ya 1965'deki hükümet darbesini yap tırtıyorlar. Bu şekilde. Katar.ga' mn Batıya bajh bir Zaire bütünlüğü içinde sömürülmesı kolaylaşryor. YOKHME KAMPÜRI Î5 başına gpç*ık:pn sonra Mo butu'nun ilk i?i basansız Katansa aynlık hare'zeune kanşıi}, sonra komşu ıılkclere sığınan e* ••••»••»••••••••••••••••••••••••••••••••••• •••»••»•••>••••»••••••••••••»•••»>•••••+»»• • • Bütün Kitapçılarda • OKTAY AKBAL Yeni çıkan UCUR MUMCU ZAMAN SENSİN Çagdaş Yayınlan, 30 Lira. • Sakıncalı Piyade AZiZ NESiN. KiTABIN OHSOZUNDE JUNURI TAZDI; «..K!NDi YAZDIKIARIMA GUlEMEM: AMA SENiN Y&2ILAPIN1 GÜIEREK OKUDüM, ACI ACI GUIMÎK OEYiMi VAR YA, İJTE OYIE, ACI ACI GÜLDÜM...» DAGITIM: TEKiN rAYINEVi 1ST. 27 69 69 YASASIN EDEBiYÂT Sander Yayınlan, 20 Lira. ŞAİR DOSTLARIM Varlık Yayınlan, 2. Bask:, 10 Lira. ile Satışta bulunan öbür öykü. roman. denemp. günce kitaplannı bugün Nişantası Akademi Ki.abev:nde okurlanna imzalayacak, saat 15 19 arası... HEDEF, DEV BİR DENiZ GUCÜ! • • TÜRK DONANMA VAKFINA YAPACAGlXIZ • • •• • • » »»»•»•••«•••»•< YARDHvTLARLA BU HEDEFE ULAŞABiLiRiZ. kl Jar.darmalan E«rt oluyor. B.M. aracıiıgı ile vr isti lerse yeniden orduya alınacaliL n sözüyle ge'irtiien jar.darm: iar yoke'me kamplarında öld rüiüyor. bır kısmı cl',ha ü!ke; bile gelemederı bır.airildikle uçakîaı: aşağı btılıyorlar. Halk nrasmda iiahlaşan Lumurn.bc nın düşüncelerine gelince. ou ları yokedeıneyecefini bi cn V butu. Lurnurnba'nın ".zınden gi tiğirıi söylüyor. n:.*ratnr!üğ\i!iü pekrştirmı iç:r. yaptığı ikınci akıllıca i .eeleneksei yerel şef'eri kendi' ne bağlı asken şefi=rlr dejhşri mek oıuyor. Garip bır de ana' sa vapılıyor. Anayasa hMku'r^ı: şcrüimecık b:r yer.iük geri yor 28 madde: «Za:re Cunıhurıyetınde • ;> tek sosyal kuıum vard'.r. Baş, nmdn somutiaşan Devrimci Ha Hareketi.» «Uiu Önderii. «partinin ve u sun kurucusu». «devrin'.in 1 , ğı» Mobutu nun foofrafian b tün kent durarlannı, düikan. rı. gece kulüpleri ve iiart? k dırüarla erkaklerin g;ysileri süslüyo'. Her koyde gençlerd' olusturulmuş komi*elerin z nınlu görevlerı. belırli günl?r( Mobutu adına düztUrnüs öv; şarkılan söylemek. danseder» gelen yftkili!eri karşıîamal söjlev'.erini alkışîamak. Ayrıca. bu son derece «d« rimcii) ülkede. her ?ey. ne :i ğiı belirsız. ilkesız. agız':arda kız gibi çiğnenen ve boşhıkîa r!imlanamay<ın bır sözcük oari kalan ttdpvrim») adına yapılıy K:mi aüzei güçlü sözcükier • " iesir.e vo?.îaş;ırılm:ş. öylesine kisır.ı vırirmiş öv!es:ne anlam dan boşaltılmış ki.. Kadın t\ reti Kaâar <;şağı!ık 'oir "oz tk reîı raraııniş, Mobutu. Posfar.edpki penevatörü rv vo: of:sınde:ı ıbraz petrol is. nin'.< :çin \s?d;5' mekrubu şb n:tiriyor b:r .sorevh: «Devrimm kurucus'.ı Ulu C der Mobufj Sese SeKO'nun ' lunda devrımoı görevirr.izin 'r şanlması için once sizın devr'i c: anlayısmıza giivenivoruı Petrol verec.eîiniT: umuyorj' Devrimci bır se'sıidî sizin.» YAR!K: SOZUK J TİFFANY U ATES I=)CISI GÎBİDİR • GARTH LÛNÜ BENfMSEMBOİ .