Katalog

DÖKT CUMHURİYFT 2 3 NiSAN 1977 ABSULCANBAZ TÜRHAN SELÇUK YAYLA FakirBAYKURT 14 «Oîur!. öncs sW«r.. Buymn birer tane alın.. îyl besleyln diniıi yaylada lc, asagıya indiginiKİe güçltl olun. Işgal, boylrot. çok göreviniı var masşallah!.» Gülüştliler haıiften. <Bız öyle ögrencilerden degiliz Çakır dayı!» dedi Altan. / «Tarif Fakültesi başlangıçta biras sürçtü, ama düzelttl sor.ri!» riedı Nurettin de. «Öğrencıierimiz halka büim yoluyla hlzmeti »eçtiler Çakır!» dedi Hocabey. «Ögrencilik dönemlnde iyi çalışarak yarına hazırlanıyorlar. Hiçbır anarşik eyleme adı karışmamısUı sunların...» «Karışmamıştır...» dedi Ali Şirin de. «Ne bileyim, radyo söylüyor, gazete yazıyor, duyuyoru», öğrenc.ler hökümete kafa tutuyor, yeniçerı askeri gibi fakiilte okullannda ayaklanıyor falan filan. Rasladıgımıza soruyoruz. Kendiîeri diyor. boykotumuz halk için. Eee; halk da blziz. habenmiz yok. «Eizim :çin boykot yapınız da demedik bun lara. Hökümetten adamlara soruyoruz, onlar da diyor: «İçlerir.de komünist çok!» Öğreneiler diyor: «Biz sosyalistız. Bızi çekemeyen'.er koraünist diyor!.» Burda sıze soruyoruz, siz de hie'oir.yie üginiz olmadığmı söylüyorsunuz... Iyi mi?» «Yalarırr.ız yoktur Bay Çakır! Yurt sorunlarıyla gençligın ilgilennıesi gayet dogal. Gorevidır hattââ. Fakat :f yolda, ve nasıî? Yani bur.un da b.r ölçüsü olmalıdır. Siz üıyorjz ünıversite ışgah ya da ders boykotuyla olmaz. Ya nasıl olur? Yarınki frızmetlere :yi hazırlanarai. Bir de halkın sonmları soz konusu ise, halkm uyandırılması iie. Yı.r.i halka gider söy;ersin. o da sana söyler. Sorunlarma halk kendısı sahip çıkar. Nedon çıkmıyor? Çıkaınıyor, çunkü uyutulmuş. Hocalar hacılar, yalancı particiler çok kandırmışîar. Okul da açamaraışıı yüzyıilardır. Ona hesap kitap, bilım, bılgı, özellıkle politika bılimleri ögretmek gereklr. Haklarmın neler olduğunu Öfretmek... Gençligin ve de tlim aydıniann görevi budur. TUm aydınlar dedımse, haiktan yana aydınlan demek lstiyorum yani. Anarşi iie ancak anarşl gelir. Bu yüzden ögrencilerlmij dojru düşünüyorlar, davranışlan da doğrudur...» Ali Şirın, »ldığı baklavayı elinde tutup duruyordu. Öksürdü hafiften, «Doğmdur...» dedi. «Yani bize göre Hocabeyimı7e göre bu doğrudur. Ama doğru'nun ne oldugu aynca tartışma konusudur. Ben de Hocabey gibi düşünmekle birlikte, oğrencilenmız de böylo düşündükleri halde, bu düşünceler. tanh:n bu döneminde, Türklye'nın bu dunımunda objektil olarak " dogru Biudur, degil midir? Daha doğrusu, felsefe açısından ot> jektif dogru rar mıdır, yok muehır* Btnrun srncs tströjıhnası mumkündUr. Ama bunu kim yapacak? Düşünmedim. Çünkü anarşıyi ben de tutmuyorum. Aynca öfrencılerin bugünkü davranışlannm anarşi olup olmadıgı da kesin degil, bence...» kYani Ali Şirin Beyim sen işi çok genişiettin! G«nçler okumalı, çok raüdür. mühendis, şet falan olup biıi gâvura nıuhtaçlıktan, halkı yoksulluktan kurtarmanin yolunu göstermell değü mi? Halk bılmiyor nere gldecek, ne yapacak? Bilim d« jeri kazıjor. Eari öğrenriler aydırJatmalı halkm öniinii, d»ğil rr.i?» Ali Şirin, tuttugu baklavayı atîı ağzına. Hocabey sordu: «Nasıl buldunuz baklavayı?» «Güzel Hocam, çok güzel.. » dediler. «Çok gözel ve de nefis, sızin dediginiz gibi!» <'En çok neyi seversın dünyada Çakır dayı?» «Tatiıys! Tatlı adamlarla tatlı tatlı konuşmayı Bfr d» *atlı uykuyu!» Yani ben dünyada her şeyin tatlısııu se^e!^m. Yaylanın da tatlısını...» <Morsay'in tadma diyecek yok Çaîar...» «Morsay'ımız hoştur da, yolu...» «Ne yapacaksın yaylada yolu? Temelli de yolsuz degil hem. înılıp çıkılabiiiyor işte:...» «Cıpın olursa...» «Eşekle inilip çıkılmıyor mu?x «Tabanvaylarla her yere gıdilebilir...» «Aya gıdiiemez! Gagarın, Titov, Armstrnng araçla glttıler. Bak Çakır. berum de en sevdıgim, uzayda gezi. Çok merailıyım. Arkeo'.o.u alanında çalıştıgıma bakrna. Bu dalda profesdrlüfe kadar yükseldim, bir çok ulusiararası toplantıya katıldım, mükemmel bir kariyerim \ar. ama asıl sevdiğim alan, uzay çalışmalarıdır. Bir uzay fizikçisi ya da mühendisi olmak ısterdırn. Aya inen ılk araçta olmak isterdim. Amerikan, Rus ayırmazdım. L'zajda ilk kenetlenen insanlardan olmak istedım. Tıtov olmak isterdim...» «Merafc başka! Merak insanın başına iç de açabüir. Çıktın çıktın o Kadar yukanya, bir de ır.mesı var. Inemedin mi hapı yutrun!...!> «Bırçok şeyler sakıncasıyla da güzeîdir. .» Serpıl omuzlarını jndinp kaldırdı birden: «Ben de en çok Afnka'yı görraek ısterdim. Kimse üstüncie durmuyoı; her halde çok ınce, ustün bir kültür bırıkiır.leri .ar. Afrika'dak: halklann küitürsüz. kaba ^encıler old'jğunu sanmıyorum. Afrikah çocukların. kadıniarın dunyasına gırmek ısterdim. Bırleşrr.iş Mılletler ya da Unesko yann arkeoloji çahşmalan içın beni Afrika'ya gbndersın. gıderım. .» «Gönder?ın ben de çıderim'..» riedi Hocabey. «Ben okuyorum ITnesko'nun dergısira Horam. çok fırsat var.» Birden kalktı Çakır. ne düşünduyse: «Izin verırseniz ben de gideyıtn. Bizım erken yatıp erken kalkmanr.z lâzım. Bımca yılın alışkar.lığı. Mala davara, suya sele Dakarız. Bir de nurumdnr, imamlardan once Morsay'a e; korum her g\:n. Aşagıda hoca •Uyanmadan. burada ber. uyanmış olmalıyım . » «Aslan Çakır dayıı! » «Iyi değıl mıydı söyleşımiz?» «Şunlar falan da var elımde. > > «Onları götürsün gençier çadıra'n «Belki çoluk çocuk yatmıştır...» «Yok canım. daha erke^ değil mı'' Serpii!» İşaret etti kız öğrencilerine. Çakır'ın elindekileri EÖstertU. Kızlar aldılar. «Feneri de alın. bırakın gelın Çakırgil'ın çadıra..» Sonra bastırdı Çakır'ı omuzundan: «Otur iıele! Kahvemız vardjr. Bırer kahve ıçelim. Ya da birer orels* » Oturdu Çakır. «Oturdum ama aslmda uyumak ısuyorum. Allahın günleri çuvala gıimiş değil. Yann öbürgfin konuçuruz. Akşam yemeginden sonra ça. kahve 'çmem. Uyktıma zorluk venr. Gıttikçe nazh cîuyor uykularım. Yay.amız iydir hoştur ama gör.ül şen olursa.. » (DEVA!\fl VAR) PORTEKÎZ DÖxNEMECÎ 25 kasım 1975 günü blr peraşütçü birliginin başlattıgı »yaklanrca girişimi güçîer dengesini Juırin olarak sağ kanat lehine oevirdi. Ayaklanmaya glrişe&İAr «Bvieşmiş Askerler Yenecek» adlı go$ist eğilimli örgüte bağh A«kerlerdi. Ayaklanma kolaylıkia testırıldı. Hatta daha sonra blrçoJc kuruluş gerçekte bır aytütlanm* olayımn bile sözkonıuu oımadığını, küçük bir işgal olayının »• bartıldıgını savundular. Paraşütçüler olayı uzenne So«yalist Parti ve sag kanat partller saldırılarım yoğunlaşardıiar H«deî. başta Carvalho olmai üzer* SKH'nin sol kanadı ve PKP ıdı. PKP olayla ılgisı buiunnudığını tekrarlarken SKH'nm sol kanadını da savunmaktan kesınliki* kaçınıyor, sadece j'âkselen iaş^m tehlikesine karşı bütün ant:ö;ist len güçb:rliguıe çağınyoruu. COPCON kapatudı, 04/valho butun görevlennden atiid. v« aynı anf.komumst kampanv* ba vası içmde milletvekili seçırrüerıne gelindi. MECLİS SEÇiMURi r>vrimın ıkincı yıldcmümUnd» yapılan ulusal meclıs »eçjnlerınde jnr.e Sosyaüst Parti bıryuk bir başarı kazandı ve 1.913.521 oyl» v»« 34,87) 106 sandaly» taandı. Halkçı Demokrat Parti i.334.393 oyla (S> 24.31) 73, Demokrstik Sosyal Merkez 875.821 oyia (•• 15. 96) 42, Komünist Parti 791^94 07la ( 14,42J 40 sandalye eıde et•• üler. EANES BA^KAN Artık Portekiz'ın . mesine kesin gözüyle bakılıyordu. 27 hazıran 1976'da yapüan devlet baskanhğı seçimlen bu k» nıyı Haha da peiciştırdi. Bütün sai «anadın Maocu gruplann ve Sosyalist Partınin desteklediğı general Ramalho Eanes 2.967.137 oyla (a 60,79) Devlet Başkanlığı na seçıldı. Diğer adaylar, eskı Başbakanlardan amıral Azevedo 692.147 ("i 14,13), Komünist Par tinın adayı Octavio Pato 365.586 (•o 7,49) ve hemen hemen tüm • goşıst» gruplarca desteklenen Otelo Saraiva de Carvalho 792. 760 oy {'"* 16,24) aldıiar. Temmuz 1976'da başbakanlıga atanan Soares gerek sag partiler gerekse Komünist Partiden gelen bütün koalısyon önerilerini kesin olarak reddetti ve bir amn lık hükümeti kurdu. Komünist Parti, Soares hükümeti karşısındaki ikircücli tutumunu uzun zaman sürdürdü, bir yandan SP'nin sag çizşisini elestiriyor, bir yandan da ittifajc önerilerini tekrarlıyordu. Cunhal'ın sözleriyle amaç 'bürun fcademelerde bir dıyalogla emekçüerin çıkarlanm savunmak içın isbirligi denemesı ve demokrasiyi sa vunmak ıçm bırlık>ti. Soares ekonomik bunalıma kar şı oldukça radıkal bir ıstikr&r programı getırdi. Bu programın uygulaıimasında temel dayanagı ise keserun agzını ijr.ce açsn Ba tılı iılkeler ve fmans kuruluslannın kredüer'yle. arttınlan tukeîım ve :>ha!at vergılenydi. GERiYE DÖNUŞ Soaıesın ıkıncı girişımı fabrıkalar ve isyer'.erinâe ışçi denerımini kısırlayan bir kararname ol du. Bur.un ardmdan işçi komisyonları rarafından yönetilen birçok (abrikanın «venrasiz işletildiklen» gerekçesiyle büyük bır bölumü üikeyı terketmiş olan eski sahiplerıne verilmesi geldı... Sonra da. Gonçalves hükümeti döneminde çıkanlan duşük kira kararnamesıni ev sahiplerinin uy gulamaması üzerine Lizbon"da binlerce apartman dairesinde kira ödemeden oturan halk polis gücüyle boşaltıldı... ONERİÜR Ejlül ayıncia ulkenin ekonomik durumunu ıfıas olarak niteleyen Soares ?u onerileri getiriyordu: «Herkes disiplinli bir biçimde çalışacak . Millileştirmeler durdurulacak.. devlet denetimındeki 300 sirket va eski «ahiplerir.e geri verilecek ya da yenı Hazırlayan : Okay GÖNENSiN r I PKP Lider! Cunhal'e göre. Portekiz'de artık devrim dalgası sona erdi ve bugünün sorunu, «kamu düzeni ve sükunetine dayanan demokratik istikrarın güvence altına alınması.» 25 Nisan Devrimi, Batı Avrupa'daki statükoya karşı 1970'lerin en gürültülü meydan okuması oldu. D n i t t Bafkanı Eanes'tn deste^inl saflsyan Soar«< koaUsyon Snerllerinl nazıkf« reddedi» or I "Karanfil devrimi,,nin açtığı gediği kitle hareketleri genişletti,, jirketler kurulacak. . özyoneüm uysulan&n 230 fabrıka ya yeni bir yasaya göre yönetilecek ya. da sahiplerine geri verilecek .. Güneyde tanm işçılerinin denetimindeki 100 büyük çıft lik Mki sahiplerine geri verilecek ..» Toprak reformundan vazgeçllmesine ilişkin son öneri Sosyalist Parti içinde yeni bır bölünmeye yol açtı. Relorm konusunda oldukça tutarlı davranan ve bütün sag kanat taralmdan «gizli komünist» olarak nitelenen Tanm Bakam Lopes Cardoso'nun siddetli dironişine karşm hükümet «yasa dışı işgal edilmlş topraklarm boşaltılmasma lliçkin» bir karan kabul «tti re Lopes Cardoso iie Tandaçlan partiden tasfiye edildiler. 1977 yılı basında PorteJöı'de enflasyon oranı %35, issiz sayısı ise 500 bini buldu. Oysa o çalkanölı 19741975 Tillan boyunca bu oranlsra ulaşılmamışti. EKONOMİK ONUMLER Şubat (1977) ayı sonunda Soares hükümeti ani bir kararla Eskudo'ju c^15 oranında devalue ertı (1 dolar: 33,9 Eskudo ıkeıı 1 dolar: 37.8e.) Geçerliligi tartışmalı bu önlem Ponekiz'in Ortakpazar'a girme isteği dolayısıy la daha önceden reddettifi bir Avrupa önerisinin kabulü biçiminde yorumiandı. Ancak Soares'ın ekonomik çöküntü karşısmda aldıgı önlemler bununla bitmedi, ekmek dahıl çok sayıda tuketim maddesine zam yapıldı, yeni ithalât kısıtlamalan ve yeni vergüer getirildi. Merkez Bankası reeskont had leri ^8.5'tan ^8'e yükseltilirken, malları milliîeştlrilmiş olan yabancı özel ve tüzel kişilerin ala caklan tazmmatlara gerekli oran larda artış yapılacagı da hükümerin ac«le olarak ilâri ettigi bir karar oldu. KU1TMHAX...> ares, başta ABD olmak Uzere diğer gelışmiş batılı ülkelerden olusan bır konsorsiyum tarafından verilecek 1,5 milyar dolarük yardımın da güç durumdan çıkmak içın zorunlu olduğunu söyliıvordu. Ve yine dayanak olarak Şili örneğını verıyordu: «Yoksa Şili gibi diktatorlüğe donerız...» Soares'ın «ulusal kurtuluş siyaseti» olarak tanımladıgı önlemler bütünü içinde yer alan ücretlerin ""olö'lik artışta dondunılması karan da huzursuz halk kitleîerirjn tepkisini daha da arttınyordu. Halkın tepkısi sürerken isçi sendikalan yenidpn kısa, ama yo gun bir grev lcampanyası baslattılar. 3 martta 300 bin tekstil ve 250 bin inşaat işçisi greve giderken metalürji sanayiinde çaiısan işçiler de gösteriler ve yeni mücadele biçimleri saptamak amacıyla toplantılar düzenliyorlardu Portekiz artık Batı Avrupa siyasi haritasında kesin olarak «ht zaya girmiş» bir ülke görünümü taşıyor. 25 nisan Devriminin halk kıtlelerl yaranna getirdiği birçok somut gelişmeden geriye dönülmüş durumda .. ORDU Daha bir yıl önce «dUnyanın en demokratik ve en siyasüeşmis ordusu» olarak tanımlanan Portekiı ordusu bugün disiplinli ve klasik bir ordu. Hatta zaman zaman içindeki faşist egilimli subayların örgütlenme girişımlerinde bulunduklarmdan bile söz ediliyor. Bugün siyasetten oldukça uzak duran eskı Başbakan Gonçalves bu konuda şöyle diyor: «Portekiz silâhlı kuvvetlerine demokratik bır yapı getiri lebilecegine inandım. Ne hata! Bir ordu herşeyden önce bir kurumdur. Bizimki de elli yılhk faşizm ve resmi antıkomünizm iie belirlenmiştir...» PKP'NİH OZELEŞTİRİSİ PKP lideri Alvaro Cunhal de «bazen ordn ve SKH içindeki TOE Türk Otomotiv Endüstrileri A.Ş. FâBftiKAIİRINDA JİRKETiMiZiN ÇAYIROVA / GEBZEOE KURULU BUIUNAN MRÜMlü BİR MfVKrDE (AllJTfRHNAK ÜZESE; Makina Yüksek Mühendisi Veya Makina Mühendisi AUNACAKTİR. İSTEKLiLEfilN, TAKIM • KALIP DiZAYNI VE İMALİ KONUSUNDA TECRÜBfli OIMAURI VE iYi İNGHL2CE BilHELERi ZORUNLUDUR. İlGi DUYAKIARIN füRK OTOMOTİV ENDUSTRilERi K.\. «PÎRSOHEl MUÖÜRIÜSİİ.NE ((AYIROVA/GEBZE) TtL tST. ŞAHSEN MÜRACAATIARI TUZU 5 2 RKA OIUNUR, Devalüasyon kararmın ilân edll diğınin ertesi güntl, 28 şubatta bir radyoTV konujması yapan Soares devalttasyon ve diger önlemleri «Porrekiz'i kurtarmak ıçin kaçınılmaz» olaralc niteliyordu ve bunu AET'ye girme girisimlerinin bir parç«sı olacak bir hafta sonraki geâsiyle baflantı«inı da ac'tca belirtivordu. So 45 63 88 güçler dengesini yanlıs değerlendirdik, abartılmış bir iyimserlik gösterdik» diyor. Cunhal, kasım ayındaki 8. parti kongresinde 25 nisan Devrtminden bu yana sürdürdükleri politikanin geniş bir özeleştirisini yaptı: «Orta sınıflara, küçük ve orta tüccar, çiftçi ve sanayici iie aydmlara ve memurlara yeterince dayanamadık. Sık sık sekter bir tutum izledık. Özellikle ıttifaklar politikasında gosist baskılar karşısında boyun eğdik.» Cunhal, ülkesinde artık dovrim dalgasının sona erdıgi kanısmda ve işçilerin ekonomik raleplerinde «işyerlerinin mali durumlannı gözönünde tutmaları gerektiğini» ve grev silâhıru kullanırken «toplumsal, ekonomik ve siyasal etkilerinı gözönüns aimalan gerektiğini» söyiüyor. Cun hal'e göre Ponekiz'de bugünün sorunu «kamu düzeni ve sükunetine dayanan demokratik istıkrarın güvence al'ına almmasıdır». CARVALHO: «SAVA^A DEVAMPortekız Devrimınm en renkii kış:sı olan binbaşı Carvalho siyasal mücadelesin:. çesıtlı io\ grup ve örgütün birleşmesiyle o!uşan Halk Birlıği Hareketı ile sürdürme çabasında. Ancak bu srgütlerın aralarmda yenıden sık sık bolünmeleri başkanlık seçınlerın de eide ettıklerı başarıyı siırdürmelerinı engelliyor. Bir ara COPCON ıle <J'kenln en güçlü kişisi olan Cana.ho ise 25 kasım ayaidanması do'ayısıvla kısa bır süre tutuklanmiîtı, bu kez de. 28 eylül 1974 olayı&rmda sıvıllere kötü davrandığı g?r?'<çesıyle askeri bır disiplm kurulunda yargılanıyor. Portekiz'de sermaye vapısının ve sömurgeler sorununun ciayattıeı «Karanfıl Devrimi» sadece bır seu:k açmıştı... Ama bu gewk tat ie hareketieriyle genısiei;ldi re azımsanmayacak sonuçlar ge•ırdı: Afrika'daki sornürı.eleruı 7aten çok yakınlaşmış olau bağımsızlıkian biraz daha <>ibuklaştı. Avrupa'nın en tapalı toplunra yoğun bır sıyasaiîa^ma ve demokr2îik"erae süreci içine pır d: ve Batı \vrupa'dakı staîiıkoya karşı 1970'ienn en gurülıulü aıey d3n okuması o!du. TiFFANY GARTH UtC »CENOİNİ ĞOS I EPENOfM M7T. ÜKOOASA >QUL KIU