Katalog

Ortakpazar'ın 20. kurulus yılında örgüte üye ülkeler önemlî siyasal ve ekonomik bunalımlarla karşı karşıya Tağmur ATSIZ Afrika'da dikkatler şimdi de Zaire'ye çevrildi Gözlemcilere göre, Zaire'nin Şaba eyaletindeki olaylar, kısa sürede uluslararası sorun niteliğine dönüsebilir Hanrlavan: Hülva KARADENiZ Mİında Belçika dan bafi elde eden Zaire nin ilk IXılet Başkanı. haçımstzlık mucadfle«i liderlerınden .losepb Kasavubu oldu. Lumumda 31 mavıs 1960 tarihindr rapılan seçimlerde 137 sandaheli Millet Meelisi nric ^1 sandahe kazanarak koalis>on hüküraelinııı başkanlıtma atandı. Katanga'nın ozerk bir devlet nlmasını i«;teven Moise Çombc. Zaire nin Belçika'dan hağimsızlığını elde etmesinden 12 fun sonra Katanga'rı Zaire'den avırdıtuıı açıkladı Dunva bakır rezenlennin °, 7. kobalt rezervlerinin °r, 67 \e sana\ı plmasının uçte birini urrten Katanga nın. Zaire den ayrılma istegi üzerine, Belçıka hükumeti bulgp>e BM askcrleri gbnderilmesini istedı. BM askerleri ile Katançalı askeıler arasında uç jıl süren sa\a> sonunda Katangah lider Çombe yenildi ve ülkesıni terk etınek zorunda kaldı . BM asKerleri \e ABD yardımı ile Çombe harekâtının bastınlması üzerine Katanga yı terk etmek zonuıda kalanlar Anfolaya sıgındılar Anfola'da Portekiz sömurgecilerine karşı »erilen ıç sa\asta once Salazar hükiımetinl sonra batı vanlısı LNtTA \e FNLA orgütlerini drstcklc\rn Katangalılar daha sonra markslst MPL\'nın yanında yer aldılar BM askerleri Katanga'nın Zaıre den atrılmasına engel olduktan sonra Zaire Deılet Başkanı Joseph Kasavubu ile Başbakan Patnce Lıımumba vp Lumnmba'vı destekleven Cenelkurmay Başkanı .Mobulu ara«ında sürtüşmeler basgosterdi. Ancak Zaıre De\let Başkanı Kasaıubu. Lıımumba \e en yakın iki adamını 12 şubat 1961 tarihinde Lumumha'mn ulke ıçindeki en huvuk duşmantan olan Katancalılara teslım eltı ve oldurttü. BM a«kerlert 30 haziran 1964 tarihlnde Zalre'yi terk eder etmez, De\let Başkanı Kasavubu. olkenin birliğıni sağlamak amacıyls Çombe'yl Rpri çağirdı ve Basbakanlığa atadı. 1964 vılında sol egilımli jruplar «Zaire Halk Cumburı>etı»ni kurmak için bir girifitnde bulundıılar ancak Başbakan Çombe, Belçika'dan petirttiği paralı askerleri ABD uçaklan ile Zaire'\e taşıttı \e solculann bu girişimini hastırdı. Çombe've karşı başgosteren muhalefet voğunlaştı ve sonunda Çombe Cezavir e gittı. MOBUIU l lke içmdekı ıktidar surtuşnıelerlnden .tararlanan Mobutu, 1965 vıluıda bir darbe >aparak \onetimi ele geçirdı. Israil de eğitilmiş olan Mobutu yönetıme geç«r Keçmez. Parlanıento'\u fesbetti ve ulkeyl beş yıl surejle joneterek «huzur etUrmeye» çalışacağmı belirtti. 1970 yılında Zaire De\let Başkanı Mobutu'mrn ziyareli sonunda ABD bu ulkeje 1 milyar dolar \atirun iapma>a karar \erdi. Mobutu a^ rııa Federal Vlmanya. Japonya ve diger batılı ulkelerin Zaire ye yapacaklan yatınmları tes\ik edici jasalar getirdi. 1970 Mİında yedı yıl sure iie veniden Oe\iet Başkarn olarak kalacagını acıklayan Mobutu. 1974 yılında Vfrika ulkelerinin kakao. bakır. altın. elma* ve diğer hammadde fiyatlannı arttırmalannı yasaklayaD bir yasa konulmasını istedi. Pıınıa pi\asalarında bakır fiyatlannm duşmesi uzerin« buvuk bir ekonomik çokuntü ile karşı karşıya buluııan Zaire'de nllık enOas^on oranı ^on tiç yıldır °, 120 nin altına duşmemiştir. ' anhmde iınzalanan «Roma Analaşmaları» ıle, gunumuzun en genış hac.mlı ekonom.K gueü olan Ortakpazar'jn (bugunkü resmi adıyıa «Avrupa Topluluğu»nun> temellen atılmıştı Geçen cııma gunu, artık sayıları altıdan dokuza çıkan orgut uyelen, Italyan başkentınde bu «muazzam Avrjpasal olaymn 20. yıldonumunu kutladılar Aynı g\ın, gerek «Avrupa Topluluju ve gerekse NATO'nun merkezı olan Bruksel' de de ntıfaK uyesı ulkelenn Savunma E«kanlan toplanarak Amenkalılann radar er ken uyarı sıstemı «awacs» konusurm goruşmeye başladılar. Roma torenleri ve Bruksel toplantısı dıkkatlen yenıden bu ıki dev orgutun bu günku duramlarma çevırmıştır. C> 7 + BOMA'DA KUTIANAN NE! Federal Almanva Başbakanı «Protestan» Helmut Schmıdt'ın. Katolıklerın onden Papa'mn huzuruna çıkarak elını opup hayir duasııu alması. torensel ve gorkemh nıtelıjîıne rağmen daha ÇOK Vatıkania. Bonn ara sındakı ıkah ılıskılere deggır. olduğundan b*r yana bırakılabılır. Ama Roma'da topla nan dokuz orgut uyesı ulkenın Hukumet Başkanları gerçekten bır kutlama ve sevınç havası ıçınde olabilırler nu? Durumlan buna elverışh mı' Bızce hayır. Teker teker ulkelerıne bır bakmak, bu kamyı kanıtlamaya yetfirlıdur Belçıka \e Hollanda Başbakanlan Tındemansia Den TJy], :j pol.tj^a çalkantılan ıçınde perışan yenı seçım hazırhklarına gomulmuş darumdalar Den U>1 zaten isüfa ettı ltal>a ve Darumarka Başbakanlan Andreottı ıle Joergensen, azınlık hukumetlerı başındadır. Herhangı bır siyasal meltem onları devırmeye yeterlıdır. Ingütere Başbakanı Callaghan, gerçı Roma'ya. henuz devrık olmayan bır Başbakan olarak gelmeyı başardı ama, muhalefettekı muhafazakârlardan yakasını kurtarmak uzere bundan ıki gun once 13 mılletvekılı bulunan Lıberallere verdiğı ödunler, kendı îşçı Partısının sol kanadıyla arasındakı ilıntilerin pamuk ıplığı rutelığı kazanmasına yol açtı. Şu andakı orgüt başkanı ıçın parlak bır poz değıl . Fransa Devlet Başkanı Giscard d"Estaıng, üliesının solcularmdan yedığı yerel seçım darbesmm etkılerınden kurtulup da kameralara gulumsemeye uğraşsa bıle pe« lyı bir goruntu verıyor sayılamaz. Federal Almanja Başbakanı Schmıdt ıse ulkesının Hessen eyaleönde Hırıstıyan Demokratların partısı, Sosyal Demokratlara ındırdığı olumcul seçım jumrugu ve ayrıca Sosyal Demokrat Parti Gençlık örguru «Jusolarmn. sosyal demokrasıden demokratık sosyalızme kaymasından oturü, yeryuzunU pek de oyle toz pembe gormese gerekır. Mır.ık Luksemburg Dükalıgı bıle, tanhının en buyuk demır • çelık bunalımı ıle sarsüıyor. Çeşıtlı «Avrupa Topluluğu» ülkelenndeki uzun surelı sıyasal çatışmalar, bu arada demokratık sosyalızm goruşunun güç ka zanması bır yana, şu anda AET ıçındekı yaklaşık altı mılvon ışsız, hükumet başkanları içm parlak bır not oluşturmuyor. 20 yıl once ımzalanan «Roma Andlaşmaları» nın ongordufu «her ışte ortak davranma» ılkesı, hıçbîr ulke tarafından ıçtenlikle benımsenmış değıl Daha nâlâ, 19. yuzyılın ulusal devletler ve onlarm «viıksek çıkarlan» duşuncesı, uye ulkeler hukumetlerıne egemen Bunun yanısıra, her şeye rağmen, bu 265 rrilyon nufuslu ekonomı bloku ıçınde, ge rek ekonomık gerekse politık sebeplerden oturu saglam bır yer tutmak ısteyen «Guneyli adaylanun durumu van Yar.ı Atma, Madrıd ve Lızbon hükümetlennm durumu . Turkıye'nın sozü ise. «Guneyh adaylar» ırasında bulunmasına karşın, son zamanarda geçmıjor Şurası bır gerçek kı, ekolomık zorlukları yuzunden zaten tam uye •apılmak ıstemeyen Yunanıstan, îspanva ve Portekız'ın yanısıra Ti'rkıye tam bır «dıpsız tuyu, boş ambar» sıfatıvla bılınç dışına ıtıı •nek ıstenıjor demek bıle abartma sayılmaz. aire'nfn güney doğusıır.daki Şaba eyaletinde Zaırelı bırlıkler ıle Katangalı askerler arasında 20 gundur suren çarpışmalar, uluslararesı sonın mtelığıne donuşurken, Katanga'nın ozerklıglnı ısteyen «Kongo Uhısal Kurtuluş Cephesısne bağh askerler Saba'nın leskı Katanga) Uçte bırını ellerme geçırmıslerdır. Batı janlısı olaraK tarınan Zaıre Devlet Başkanı Mobutu Sese Seko, ulkesının Atlantık Okyanısunun ucundan gelen ve Angola'da uslenen fi bın r paralı asker tarafından ıstıla edılmek ıs endığını ve 6 bm paralı askenn Sovvet vapısı sılâhlarla donatıldığını ılerı surmuş ve basta ABD olmak uzere tum batılı ulkelerden yardım ısfemıştır Ancak ABD hukumetı Zaire'ye doğrudan asken vardım vapmavı dıplomatık nedenlerle sakırcalı bulmuç \e asken jardımı batılı ulkeler ara cılıgıyla gerçekle^tırme gırışımlerınde bulunmuştur ABD Dışışler Bakdn: Cvru1? Vance, 16 yl once yurtlannı terk ederek Angola'ya sıgınmak zorunda kalan Katangahların venıden jTirtlarına donme hareketını «çok tehlıkelı» bulmuş ve Km Z Zaire, Belçika'dan bağımsızlık elde ettiği 1960 yılmdan sonra yoğun iktidar çatışmalarına sahne oldu şasadakı Mobutu hükumetıne en kısa zamanda 2 rnılvon dolarlık ek yardım yapacaklann: ıfade etmıstır Zaıre'nın Şaba evaletınde tum dunya bakınnın ^r 7'sını ureten Kolwezı maden bolgesının. Katangahlann e'.ıne geçmesının Orta Aîrıka'dakı guçler dengesmı bozacagını ve buvuk çaîışmalara yolaçacafını ılerı suren Carter vonetımı ıse batı Avrupalı muttefıklenne Zaıre sorununu goruşmetc ıçın ça*rıda bulunmustur ABD ve Batı Avrupalı muttefıklennın Zaire konusunda yaptıklan göruşmelerden hemen sonra Zaıre hükumetıne batılı ulkeler yarcum yollamaya başlamıştır. ABD bır uçak dolusu haberleşme ve ıkmal malzemesını Zaıreye yollarken, Fransa, Federal Alman\a \e Belçıka ılk yardım kafılesı olarak lkı uçak dolusu hafıf sılâh ve havan topu gondermıştır Bu arada Zaıre hava kuv.etlenne bağlı ucaklar uç Angola sınır koyunu bombalayarak buyuk hasarlara neden olmuş \e Zaire'den Angola'nın sınır ./ \ MERKEZI AFRİKAJ S"'\ SUDAN \ ZZEkv.GİNESİV ,•/ Lihrpuıllfi ' *»•• l KONGO \ f' ZAIRE köylerlne saldın vapan sılâhlı kışıler 31 Angol»lıyı oldurmuslerdır. Angola hükumeti Katangalı askerlen destekledığıne ılışkan tum Zaıre ıddıalannı reddederken, batılı buyuk deUetlerın bu bolgede «yenı bır Vıetnam» yaratma arzustında olduklannı belırtmış v« Zaıre'dekı Mobutu yonetımınin kendı ıktıdarını her ne pahasma olursa olsun surdurebılmek amacıyla ulkenın bır ıç sorununu, uluslararası bır nıtelıge donüşturme çabasında oldugunu ıfade etmıştır. Afrıka ulkelerıne resmi zjyarette bulunan Soryetler Sırhğı Devlet Başkanı Nıkoiaı Podgornt, Sovyetler Bırlıgı'nm Zaıre'nın iç ışlenne emperyalıst ulkelerın kansmasına ızm vermeyecegıni belırtmış ve batılı ulkelere bır uyanda bulunarak Zaıre' jım ıç ışlenne kanşmamaiarını ıstermştır «Zaır» dekı olaylar, yabancıların müdshalesı olmadan Zaıre haJkı taraündan çozume baglanacaktır» dıjen Podgornı. Sovyetler Bırlıgı'mn Guney A/nka da bağımsızlık ıçın mucadele veren guçlerin her zaman yanında oldugunu da belırtmıştır. Ot« yandan ABD'nın Zaıre sorununa goruşmeler yoluyla çozum bulunması ıçın Nıjerja'yı arabulucu olarak gorevlendırme gorüşunü destekleyen Çın Haik Cumhuris'etı, her turlu yabancı paralı askerın Zaıre'yı ıstılâ etmelerine karşı çıkacakiarını da ıfade etmıştır. ABABUIUCUIUK ^•"•.•#Kınshaso p. ^Luanda •..v/ ' 4 x Dar es Selam ANGOLA ZAMBIYA Lusako r /w% ^ MALAVVİ ' ABD ve Batı Avrupa yı ulkelenn lstegi üzertne arabuluculuk gorevını alan Nıjerja Devlet Başkanı Olusegun Obasanjo ve Dışışlen Bakanı General Joseph Garba. Zaıre'nın başKentı Kınşasa'da Mobutu ıle goruşmustur. Arabuluculuk gorevıru yuniten Garba"nm dana sonra Angola'ya gıdıp Devlet Başkanı Agostınho Neto ıle gorüşmek ıstedıgi belırtılmıştır. Ancak çesıth gozlemcıler, Nıjcrya'run arabulu. cugunun, Zaıre'dekı olaylara bır çozum geUrmeyec*gı gonlşunde bırleşmektedırler. Zaıre Devlet Başkanı Mobutu, KatangaUlanrı esfci lıderlennden ve Lunda kabüesinm başkanı Moıse Çombe'nin kardeşı Danıel Çombe"nin Şabaya gıren Katangalılar ıle kendı arasında arabuluculuk yapmasını onermıştır. Ancak Çombe, Şaba evaletınde bulunan Katangalı lıderlerle ılıskı kyramadığını belırtmıştir. NAMIBIA ', I v Salisbury/ MOZAMBİK: RODEZYA ) (ARPIŞMAUIt Başkent Kınsasa'mn bln m\\ uzagmdakj şaba eyaletıne uç kol halınde gıren Katangalı askerleri engellemek amacıyla boigeye ABD yardımı Hercules C130 helıkopterlen ıle gıden 3 bın Zairelı askerın Amerıkan ve Belçıka yapısı makıneli tufek ıle Ispanyol yapısı oatlayıcı madde ve Amenkan fuzelen ıle donatıldıgı belırtılmıştir. Kongo ülusal Kurtuluş Cephesı*ne baglı Katangalı askerler. Zaıre bırlıklenne bağlı 150 asken oldurduklerını one surmuşlerdir. Gozlemcılen belırttığıne gore, Katangalı askerler. Zaıre halkma karşı çok ıyr davranmakta ve ulkenın ıçlenne doğru ılerlerken Zaıre askerlerinın dırenışi ıle karşılaşmamaktadır. Son gelen haberlere gdre. Katangalı askerlenn ilerlemesı uzenne Zaıre bırlıklerı ülkenln içlerına doğru çekılmek zonmda kalmışlardır. Zaıre ayrıca Atlantık Okyanusu'na açılan tek küçuk iımanı Bas de Zaire'yı kuzeyındekı Kongo Halk Cumhunyetı'nden ve guneytndekı Angola'dan korumak ıçın ozel bır ıtına gostermekte ve toplam 45 bın kışılık sılahlı JcutTetlenrun bır kısırunı bu bolgede gorevlendırmektedır. Ayrıca 200 etnık gruptan olu^an Zaıre haikları arasında zaman zaman çıkan suruışmeler Zatre ordusunun bellı bır merkezde toplanmasına engel olmaktadır. Belırtıldıgıne gore. Katangalı askerlenn Şaba eyaletıne gırmesınden hemen sonra uikenın uç ayn yennde çarpışmalar çıkmıştır. BOTSVVANA" VVınrihoek,^. , ı Gaborone \ ' i~" a/ 1 »Lourenco Margues; • Pretorıa ATLAS OKYANUSli GUNEY AFRIKA, CapeTovvn Zaire De\let Başkanı Mabutu Sese Seko 1%5 vılında lşbajiina geçtikten sonra Parlamentoju feshctti.. Çnk zenjfin rioğal kavnaklara sahip olan Zaire'de Batılı iılkelerin buviık yatınmları var ve Zairedeki olajla r gerek ekonomik, gerekse stratejik nedenlerle Batılı ülkeleri yakrndan ilgilendiriyor. H HATO PAZARLlGl Roma da Batınm bujuk hükumet ve levlet başkanları garıp bır toren çerçevesı çmde bırbırlerım kuşkuyla suzmeye de•am ederken Bruksel'de aynı gun NATO u>esı ulkelenn Savunma Bakanları toplanmı? ardır Bu toplar.tının amac:, Washmgton'w, Amenkan bujnjk sermayesme bır hıznet olmsk uzere A\rupalı zengın NATO urelenne. her turlu baskıya başvurarak kı<aca «Awscs» dıje amlan milyarlık bır «er;en uvarma s:stemı»nı satmaya ugraşma.ıcbr. »0 MitrAR LİRA Bu sıstem 27 Boemg707 modelı dev ıçagın. ozel ajgıtlarla donatılmış olaras lurmaksızın Noneç'le Avusturya arasında .çmaları temekne dayanmaktadır ve \Valnngton, Avrapalı «zengın» NATO uyelerııın, bu gozcileme mekanızması ıçın yaklaık 50 mılvar TurK Lırası harcamalannı ıs emektedır baricce federal Almanya'nın paına bundan 12 5 mıl\ar TürS Lırası duş nekted^r kı Federal Savunma Bakani daha ik bırleşımde bunun «bıraz da fazla» oldu•unj soyîemek zorunda kalmıştır Ama A nenkan bw.uk sermaye çevreJen. Başkan 'arter'e ve dolavısıyle onun Savunma Ba am Brown'a, fazla olanak tanımamaktadır ar. «Avrupalı do^tlarmn cuzdana davran naları ıçın Beyaz Saray her turlu basknı :ullanacak gıbı gorunmektedır. Bu arada 'ge'dekı muzmm Turk Yunan anlasmazığı. Londra hukumetınm ıflâs eş:?ınde olnası, Italva nın grevden greve çırpınması lollanda'nm hukümetsız kaünası. Federal ılmanva'dakı ıç politıka dalgalanmalan ve a Bnlksel'dekı hukumet bunalımı Başkan arter'ın umurunda degıl gıbıdır. elslnH Avrupa Gürenlik ve îsbirligi Konferansı kararlarının artık gerı dönülmez bir biçimde uluslararası yaşama geçiritmesinde son derece onemli bır etap saMİan Belgrad toplantısı oncesınde «ashinçton dan, Finlandha baskentinde ımzalanan «Son Nenet»in ozüne bütunüjle ajkın «soguk ruzeârların» esmekte oluşu, çok sayıda ulke tarafından gittıkçe artan bir endışeyle izlenmektedir. Başkan Jimmv Carter'ın, ülkesinin gelmis geçmiş en büyük \e en acımasız insan haklan çigne>ıcisi. tarihin en çok «faşızme ihraç eden» ulkesi oldugunu unutarak, bırden bire dunvanın bir numaralı «msan hakları» savunucusu kesilmest çok sayıda insanı saşırtmışa benzemektedır. Ojsa yeni başkanın «Be\az Eı»e \erlesmesinden bu yana ve özellikle haziranda vapılması beklenen Belgrad Konferansı oncesinde. dunja kamuoyunda «acı tebessüm»lerle karşılanacaçnu bile bile, böyiesi bir gösteriye heteslenmesi, kuşkusuz, boşuna değil. lannıak t«tenen orunu farketmekte jrecikmemiitır. Jimmy Carter son girişimlerijle So^^etler Birliği ve Sosjalist Diınva'nın içısleriıe kansmak. bo»lece de detant'ı, uluslarara.«ı vumuşama \e ısbirliğini kosteklenıek ve vine avm zamanda ve buna baçlı olarak «Sovvet tehlikesi» efsanesıni asırı Slçude abartarak \eni bir «Mİahlanma yanşını» kjşkırtmayı amaçlar gorunmektedir. SilAHlANAN KiM! Londra Strafeflk *raştınnalar En<ti(0«0'ne gore, 1975 yılında A'arso%a Paktı nı olosrn lık \BD'nin ve onun N'*TO üyesl müttefiklerinin askeri harcamalan asırı olçulerde ve surekli bir biçinıde artma eğilimindedir. 1967K8 doneminde 73 milvar dolar olan ABD askeri giderleri. 197576'da 99 mihar ttolara. 1976 77 ddneminde 113 milyar dolara. 197778 doneminde ıse 123 milyar dolar sibi ürfcünç rakamlara ulaşmıştır. Böylece Vmerikanın askeri harcamalan devlet bütçesinin bemen üçte birini kapsavacak düzerlere çelmiştir. NATO ülkelerinin askeri giderleri de 197176 arasında iki katı artmıştır. NATO'nun Avrupa trubunun askeri harcamalan vine resmi verilere gore 1975'de 5,5 milyar dolarlık bir artı? göstermiştir. Batı Almanyada askeri gi nın yıkımı Hmler. neden ^urukletnek istemektedir'' Sorunun ^anıtı (tuç değıl. Silahlanma humma.sının ardında ABD askeri endüstn ' n"i''>' inin hu olıimcul van^tan sağlamavı nrodueu ıniharlarca dolar mevcut bulunmaktadır. \ ietnanı'daki kanlı sa\aşın bitmesijie onemli bır kar kaMiağını ka\beden askerendustri kompleksi ve onun ardmdaki tekelci buyıik sermave. sımdi veni bir Vietnatn rizikosunu goz alamasa da «So\tet Telılıke$i» umacısıyla joğun bir silahlanmayı gerçckleştlrebilecegi umudundadır. NEREDE! Amcrıka'nuı Helsinkı kararlarının yaşama geçirılmesıni kosteklemevi *e \enı ve tehlıkeli bir Mİâhlanma varısını kışkırtmaM hedef alan girişimleri, kuşkusuz. başta bovyetler Birliği, Bulgarıstan ıe Ronun.u olmak uzere sosyalist ülkelerle tyı ve verimli ılışkiler içınde olan Turkbe'vi de havati önemde ılgılendir mek durumundadır Turkive. ABD. Batı Almanva ve Japomanm askerendustri komplekslerimn ardmdaki biıvuk tekelci sermave tatlı karlar sağlasın dive hem kalkınması hem de. cok daha onemlisi, bekası için buvuk tehlikelerle dolu bir sil.ıhlanma »arısına. uluslararası ilişkilerı vozl.ıstıran \en> bır «soğuk savas»a suriîklenmekten dikkatle kaçınmalıdır. Bununla da vetînmemeh tum (fucuyle silahlanma varısına karsı çıkmalıdır. Turkıve ABD ve NATO'va asın baclılıcının faturasını çok pa halı odedeginı ımutınanıalıdır Anıbargo'nun kalkacaeı voiunda aj,'7ina çaiınan bir tulam nalın tadına artık aldanmanıalıdır. Ege'de, Kıbrıs ta \unanistan c),ın v>na politikalar tergâhlayan ABD ve onun Avrupalı muttefîklerlnin, NATO'nun. veni silahlanma (riri^ımlennın vüklerini ve rizikolarını »uklenmrmeüdir. Turkije'nin ulusal çıkarlan Helsinkı <>uvenhk ve Ubırliği Anlaşması, uluslararası barış \e işbirliği yonündedır Belgrad'ta Hclsmki savunolmalıılıt. Belgrad'ta Helsinki'yi savunmak Hüscyin BAŞ ran So«ralist ulkelerın toplanı askeri harca nıaları 46 milyar dolardır. Sovıctler Birliği nın askeri harcamalan ıse şöylece sıralanjnaktadır: 1971de 17 0 mihar ruble (butçe toplamındaki pavı S10.9). l<)73'de 17.9 milvar ruble (Butçedeki pa.iı M».l). 1973de 11JS miljar nıble (butçedeki payı «.9,75), 1974'rte 17.7 mll%ar ruble (butçedeki pavı %9,1), 1^.5'de 17,4 mılyar ruble (butçedeki payı 'ı8,4). Sovyetler Birliğinin 1977 askeri harcamaları ise vine 17,4 milyar ruble dolayındadır. Bu çeriler hovjetler Birlifinin askeri bııtçpsi Mİdan vıla artmayan ender ulkelerden bırı oldugunu ortaya koymaktadır. Buna karsıderlprin bıitc* toplammdak) pavı S21 düzeyindedir. Bu pav Fransa içın Jol7'dir. Kuşkusuz ABD \e NATO'nun askeri harcamalan salt bunlardan ibaret değil. Pentagon C1A gnçlu askerendustri kompleksi Jimmy Car. tcr vonctimiyle el ele veni te çok daha büyuk olçulerde bir silâhlanma planının uyçulanma^ı »önündc yoğun çabalar harcamaktadırlar. Milyarlarca dolar mali porteli oruise füzeleri ıapımı, NATO'nun 42 milyar liraya çıkacağı hesaplanan «erken u\arı» sistemi için Rerekli ortam şimdiden raratılmıştır. Sflihsızlanma .tonunde bunca vol alınmışken dunyavı yenıden bir soğnk sa\aşın ve olçüsüz »ilâhlanma ACI TEBESSUM Sovvetler Birliğinde ozgurluklerin sınır. lan konusunda direnişe geçen bir muhaiefet gnıbunun tarlığı bir sorun haline getirılmıştır. Ancak ABD Başkanı Jiıruny Carter'ın, 250 miİNonu aşkın insanuı ^aşadıgı bo» \etler Bırliğındekl muhalifleri datanak \aparak. «insan lıaklan» «.ampiyonluguna sovunması, ne denll tutarlı bir davranıştır? Gerçekte bu Ririşim. daha kapsamlı jeni bir sogıık savaşı \e «ilâhlanma varışını başlatmavı amaçla\an bir plarun, ilk paketi midir? Yanıtlanması zorunlu bir sorudur bu? Ve bu \üzden Sa\ın Başkanın «insan haklan» \o nündekf giri<iimleri karşısında çok s»avıda ın"sanm dudaklarında beliren «acı tebessum», çok geçmeden \erinl derin bır endişeje lerketmiş ye vine çok «avıda insan bu beklenınedik «enişte opucıiğunun» ardında tezgah