Katalog

DÖfiT CUHHUSirET 15 MABT 1977 Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca YAŞAR KEMAL «Susalım» dedı ulukepea, şıjkoluktan agırlaşmıs kanatlannı keyıfle çırparık kanr.ea u.kelennm ustune uçtu. Aş&gıdan bır tuhaf. onun bıle vureğıni yumuşatan. sıcak dost baştan çıkarıcı, onu da bır guıelhğe çagı ran bır turku gelıyordu Ulukepez az daha kalsa DU turkuye kapılıp gıdecek, bır daha sultanm yanma donemeyecektı Çarçabuk oralardan uzaklaşıp fıhstana gel dı ya, sultana bu türlrunun hıç sozuııu aça madı TJIKU oır hos etmıs, basfcalastırmışîı onu Belkı b;r gün sultan da duyardı bu rurkuyu. ona gore bır sevler duşunurleraı. Pıkara ulukepez sultanın bu rurlcuyu hıç bır zaman duyamayacagını ne bılsm' «Hah haaah1» Fıller sultanı gıiîüyor. karıncalara vuracağı son darbenın gununu bekhyordu Onun bu uzun gu!u=Iennl topal kannca da her zamankı gıbı duyuvor, o da uikelerm altının oyulacagı gıinu dort gozie bekhyordu Bılıyoıdu. bılıyordu yeryuzunun a'.tını oyamayacaklardı va, hele bır başlasımar Kanncalar az gıttıler uz gıttılpr, altı av bir guz gıttıle^ yeryüzünun butun karınca ülkelenne, kentlerme ulaştılar «Yeryuzunun butun karıncaları bırleşınız» kelamını tum ka nncalara soyledıler Ve bu kelam bir tjrfcu gıbt dağıldı guneyden kuzeye gun dogusundan gun batısma kadar butun dunysyıı Ve kanncalar bırleşıp 'oprağın altını ovmağa başladılar Sırasıyia uikelerm, kentlenn altı ovuluyordu Yjrekîerınden gelen, dağın taşın topragm suyun kuıaun kusun bortu bocefın. ınsanm soyledıgı o u!u turku onlara destek oluyordu Ulukepez otekı hudhudler her giın, gun doğarken kannca ülkelenne. kentlerırw doI&smağa çıkıvorlar uikelerm. kenrtenn ustunde ııçjyorlar. sultana oralarda olanı bıter.ı bıîdınyorlardı KentJerde dıngınhk vardı ulukep^an gorusune gore kanncalar bırlesememiîle'd. 15e baîlayamamıslardı bıle. Suitan buna üzüluyordu. «Şu kelİPİeri bana ver n» dedı «$u saneallnn kellelerını » Kellelerı ona v°rdıler ve gmercın uçtu. Ulukepez dem:rcıyle ak sruvercını sultanm saraymın bahçesinde karşılari:. kırmızı sakallı demırcıyı de gorur sormez tanıd: Bunda bır 15 vardı kı. neyd\ jsteliK ae demırcı gıivercının sırtınd* geıuordu «Sultanı soreceğım» dea: "opsl demircı. Kırmızı onlugunu v nayrak yap'D gavercının kanadma dıknvştı e kırmızı onluk dünyanın en gorıceml'. sıcak. guzel bır umut bayragı gıbı dalgalanıvordu Sultanın yanmdan hemenrecık don«n ulukepez «Buyurun saraya» dedı tcSultan sızi kabul edecek » Topal karınra «Bız ıçerı gırempvız. o çıksın <lış»n» Topal kannca ıç°rde başma bır ış açılarajından korkuvoTd ı Ulukepez sara.a g rıp olanı bıteni Sultana haber verdı SUUMÎ ağır ajır gulerek, sevınerek dışarıra çıktı «Kanncalarnı karannı büdırıyorutn sam, ey sultan'» dıve gur.edı topal dernırcı. «Soyle.i dedı gulerek sultan puvercuun kanadındakı topal dp'nırcıve «Sen kımstn''» «Ben topal denvrcıvım» dedı topal kannca «Bız bundan bo\le bâğımsiîhfımun ilân (»ttık Butun kannca u'k»ien karar verdık kı, artık hıç bır kannca sana f;llere hudhud ]p. e çahsmpvacarc. Kanr'ca ulkeİTi kannealanndır ve bırler ozgurtız, bağımsunz» «Bunu ıvıce düîundunuz mu°» dıye sordu fılleı snltanr» Hcm «orıvor hem de kahkahalarla uzun uzun guluvordu «Duîurduk» dedı topal demırci «Kanncalar sana bır dp armaSan ^olladüar» «Armağanlan da Tymıs kı bır bakslım » Bu «oz.jrı soylerk^n de çok gulüyordu sultan yelken kulaklan uçarak RAI sul*an aî'» d«"iı tnp»l demırc Onc« BaçbujSıın kellesml fırlattı onun suratına. O Türkiye'de Ilk Batılılaşma Gelişrneleri Bu kere Yemçenler'in Etraeydanı'na çıkardıklan kazan pad.sah II. Mahmut a. onun yenı asker ocagına ve gıderek «Batılı» ve «Avrupalı» olmak ıçın gerçekleştınlmek ısten.en yeni düzene karsı bır «İsyan» rutelığıne donuşur Yeruçerıler amcası III Se hm ornegmde oldu|u gıbı bu kez de, II. Mahmut'u ve onun ba^ını almayı amaç edınerek hem ve nı kurulan «Eşkinci ocagmı, henı de «Batılılasma» denen gavur ıca dını ortadan kaldıracaklannı sarurlar. Bu sanı onlarm en buyuk vanılgılan olur III Sekm orne ğınde oldugu gıbı «ayaklanmanm tahrik edılmesme yardım edei Fransa» <1) bu olayın dışında kalmak ıstemıştır. Aynca Yenıçerılere en buyuk destek olan ie III Selım'ın «Batıülasma» hareketme engel olmak amacıyla başkaldıranlara maddı yardımlarda bulunan Ayan ve Derebeyler ba kere. Fıarsa run dışta kalmasından ıktısadı çıkarları dofnıltusun da bır anlam çıkararak. olayın bıraz olsun dışında kalmayı seçerler. Her ne kadar bu olaya yardımda oulunan bır feodal sı nıfın varlıgı suz Konusu olursa da, somurgecı Batı'nın dışta kalması, sarayın Ayan ve Derebe\lpre veıecegı olanak Yenıçerı!?r ın ^aglıvae.ıgındin daha AZ tehlıke i ve bır çe«:t guvencelı OUJI ca. olayların gelışmesıne gore bır davranısta bulunmajn çıkananna yaflcın buuırlar. Ajnca b:r başka açıdan feodal sıntf da bır yer de bıtmez tukenmez ıstek deposu açlar ordusu Yer.ıçenlen bes lemenın. onlaıı maddı yonder. do yjrmanın amk kendılerı ıçın zor bır noktava geldıgını bıldıklermden. bu çapulcu tskımmm vurdukları. haklı haksız yap'ıkları Mlıra. gadaar ve barbar davranıslardan vaka sılkmege başlamıslar. »ıderek Yenıçen s:Iahının onlara da çevnlmek dogru'.tusunda gehîtıgını gormu'lerdır Bu genpl dunımu çok ıji değerlendıren feo dal sınıf. herşun ne ıstıveceğı bel lı olırman elı kanlı, gozu kara \e karnı dovmak bılmıven ocaga destek olmaktansa onSarın dış1. oa g.derek b r arlf mria onlara karşı saravıa bır uz»asmayı daha \?rzr\< bu!arax bu kere oaşHnlan «Isvan»aa van tutmaz go?ükup saravın yanmda ver alvo ve Yen'.çerıler'm ner ne pahajına oKırsa olsun P7 lnpsır.« karışma\ıp, «eyırcı kalmavı e<onomık, sosyal ve «iva'al çiKar'anna vafkın buiurlar ^ enıçerı ocagının vprle bır «tıl riı£ı ı>.\an eden asâerlenn oldanıldugu haoerı haU arasmda 1BvIe karsılanır II. Mahmjt ola \ı \e ocaKin ka'dırıld.gını çıkarnı£ı Hatt ı Huma\unla bıldırır Vıadolu \P P.omelıdekı \ enıçerı o^aklannın da sonduı u!nesı aynı fermania duvurular. Butun Y? n.çerı ocaklarmın k&zanlarını tes !îm etmelerı ısTenır Bu ÇOK nnem li. o.av Osmanlı Impara'or uk 'aruımde «\ak'ai Havrive» olarak anılır. Kaldınlan Yenıçen ocağımn ye rıne \sakiri Mansurei Muhammediye» olarak Diluıer. jem o.r orciu îuruljı. «tSKi OJ; Yeıiıçen Ağası ol&n Aga Huseyın Pa$a yeru kuv\e*e kjıı»anda edıyorau Bır ay sonra, buıtar.. Yenıçen o cağmın jıkılışına karşı protesto ayaklanmaları kışkırtmaları na hanes:yle, yıizyıllarca Yeniçenler le vakın ışbırlıgı yapmış olan Bekta$ı tankatını dagıttı. Şeyhul:slaxnın ve başlıca ulemanın destegıyle tankatı yasakladı, tekkelerını yaktırdı, hderlenaden uçunü alenen ıdam ettirıp, gensını surdurdü» (2) Osmanlı Imparatorluğu'nda yalnızca Yenıçerı ocagının ortadan kalaınldıgını belgelemekle Kalmaz ImparatorUgun s:\asal, top lumsaı ve ıktısadı yaşamıraa (,oc onemiı bir yen olan «Batüılaşma» surtuşmesının de ılk sOaıılı kavgasıcur. Bu kavgada Osmaıı.ı toplumu belirgın nıtehkte ve d ışunsel yoğunlukta ikı ıtaı şıt goru*e aynlır \ e ılk kardeş Kaiıi «Batıhlaşraa> solunda bu oUjda dokülur. Bir a;ı amda Osmanlı İnı paratorluk farıhınde yıllarca suren «Çağdaşlasma» kayvagısının baslangıç noktası bu olaydır, denebılır. Yenıçen ocağımn ortadan kaidınlması. sarayla kulu arasmdakı sıjasal. toplumsal ve ıktısaaı sürtiışmenın b:r açıdan sona varmasıysa. bır başka açıdan, II. Mahmut'un «Batılılasına» gırışımmde en bujjK engelı de aşmasıdır. Aynca Ayan ve derebeyle ( r:n «SenedI İ'tifak la saglamaga çalıştıklan ozerkhk de, orduy.a bırlık olmalan da, •Batılıiasma» ya karşı tutum ve davranı<!ları da gıderek ezılmış, sindınlmıştır. TOGUN DONEM Bılırıdıgı gıo. ^euıçeri Ocağıam kaldmlması Osmanlı İmparatorlugu'nun sıjasal ve ekonomık açı dan en yogun oldugu bır donems raslamıştır. Yunanıs^n'dası na.K laşma aareKetı da.aa bır çozime u.aşamamıştı. Balkanlar daxı •Ulusalcı» aKimla: gıderek Osmanlı Impaı aorluğu'na kaış guçlenmıştı ImparatorluK djnar.ması N'avarin baskınıyla Batı pıtalızmı tarafından yok ed:lm.:ştı. Osmanh devletı Fransa, Ing:ltere ve Rusva'yla sı>a«'il ilışkılermı kesmek zorunda »ralmijtır. Aynca bu donem. Avrupanın Osnıanlı Imparatorlağu na Karsı giıttugu ijttısadı ve sıjasal polıtiKanın en karışık ve karmaşık oldugu bır devirdir. Bj durum, or'adan kalcınlan Y^Açen ocagının yerıne, yeni bir Imparatorluk ordusunun en kısa b:r zaman içınde kurulmasım geren.1. ve kaçımlmaz kılar. n Mahmut. dusunduğu ^enıhklenn 1 gerçekleime«:ne pn nuyu't eng' ! olarak gordugiı Osmanh «daımi nrdnsıı.nu '.an; Ye n.çer.len kald np or.laın verıken ve bu oraunun modern bır kuruluş olaras sava? yeteneğı yJksek. aısıplmi tam, Avrjps» feKn:ğı ve o.gısıyle donatılmıs, Batı'mn ogre'ım ve eğfımınden geçmış. yer.ı.ık yanlısı yenihklerm koruyucjsu ve savunucjsu senı bır ordu olnıasını ıs f er B:r b3ş'<a dev^»e Osmanlı tmparatorlugu 'ida ılk .<ez açık ve kesn b r •Batılılaşma Ordusıı»n ın '^Jrulmaii g.rışımınde bı^unur ; ıru'rr.ps: duşür.ulon ou Batılıla>tna Orduiu»na III S°3ım devrının • Nizami tedit. ordusu denılmek .«'ep se de. II. Mahmut amcası III Selm'den geien «Tenile^ıne Hareketine> hsra kendı damga<ını rjrmak. hsm de asxenn ypn: bır "s'm altmda toplanması «Batılıla«ma> ;, a karşı olan fa.<ar sınm'ş oulunan bırçok s:ja«al ve ekonom'k <:f v g'jçle^d» b:rlık duygj«UTI seli ece*ınden bu \enı kurulusa d.nı bir gorunum ve c". la «A«ldri Mansurei hampnrdİTf» adını verır. Mukadar dayr^aksız ve çurukrü. O kadar kı, donanmanın basmda bu ljnan kaptanlaruı çoğu savaş tek nığını b:lmed:jvlerı g;bı. Akdenız'e açıımanm buyuıc denz.ere çıkma nm gereklermı bılmıyecek ve yenne ge'ırem'.vecei kadar denizcı lıkle ılgısı bulunmıyan asserlerdı Den'z askerlerının mıyak çot'jnlufu, denız nedır bılmıyen, Anadolu kov çocuklarmdan foplanmıstı Gerçek olan Osmanh donanmasınm adının varlıgı, ken dmm yokluguydu. Osmanlı «Batılılaşma Ordu^n» nun gunıın aılımsel gehşmesmı, onun araç ve gereçlerım oğrenmek ve bılmek doğruîtusunda verıstırılmesme ozen gosterılır Avrupalı ogretmen re eÇıtmen s i^av;arın denetımmde Mtihen d:svaneı Bahr i Hıımayon 'Denız Harp Okulu) açılır Bunu Kumbarahane ve Topçu okıüunun açtlma«ı ızler Avrıca ordunun ve donanmanın b'.İEt'smi ve şorgusunu gehştırmek amarıvla bır çok vabancı kıtaplarm Turk çey« çevrılmesne ve bu kıtaplann »sken okullarda okurulmasına onem venlır OZEL FON Orduniın \e donsrurann «Batılılasbrılınası» ıçın gınsuen VPralıklenn bâvuK çotunluğu ekonomık durumla vakından ılınlıvdı Bu ı«lenn yermde ve zamakerı venılıklenn yanmda çok ku çuk kalır Hıç bır raman bozu lan gıderek ıflasa surukJsnen Osmanlı eitonomısı ıçm «Batı» dan bır ıktısatçı, bır maiıyecı getırümesı duşunulmemıjtır Ya da getınlmesı duşünuien yabancı jzmanlann Osmanlı Imparatorlux hazınesinm gerçek durumunu bılmesı ve ogrenmesı buyuk zararlar vereceğı sanılarak boyle b'n ıçm herhangı gınsırade buıunulmamıştır. Bır ba^ka deyıs'e, somurgecılığe hızla açılan Batı kapualızrru ıçın Osmanlı Imparatorlugu en buyuk pazarlanndan bırıdır. En buyuk rüketım alanı olan ordusuna el atmakla kapıtalızm ıplennı dıledı$T gıbı oyna'ırken bunu subay, egıtım ve ogretmen gondermek'.e çok ıvi örterken ve buna gerekenden çok ozen gosterırken. bu bakır pazarı uyandırmak ıçın bir ekonomı uzmanmı gondermeyı snmurgeci çı'âarma avkın bulur Har+a bu yoldaki gırıslmlen enge'.lemekten de kaçınmamıstır. Batılı subaylann Osmanh prdı;vunda ne gıb: kdklU "enıhkler vapfıgı ve askerin Avrupa'da oldufrı gıbı «IKI bır ogre'.m ve eg.t'mden secmes'nın ne nbı o]ITI!U ^7Pll:k;fr ortava kovdjfcu. ne gıb: vararlı sonuçlar almlıftı Oimanlı de. let adamiannca çok kere RO7den geçırılmek «tenmis «e de tının bir mnun bu ook ftnemh istek «Batılilarca» Nurer UCURLU >j varatmadı£ını goren Psdişah, aynca Fransa n:n Osmanlı Impararorluğu na tasındıgı • y ' •a sal ta'ır Imparatorluıc çı<Arja> rıyîa bagdaşamayınca <ı bunun ıarıcırıa ÇOK geç varılmıştır l;vran sa dışmdakı Avrupa ulKeıennden Osmanh ordusuna suoay getırmenın yolları aranır. Prasyadan pıyade. suvarı ve topçu fi> baylan çağrılır. Bunlar da bütun çabalanna rağmen Osmanlı Imparatorluk ordusunda «Baölv lasma»yı saglıyamadılar. Ami Osroan;ı ordusunun kendi VPIJtırdıgı subavlaria eeıt:>r«K <Batılılasnıası» gerektığı duiunc?*! geçerlılık kazanarak Harp Okulu açılır. Açılan Harp Okıılu ve masına çalışılan Osmarni «Batılüasma ordusu» askerlık gorevt yukumlugıme gore duzenleneceKtı Ordu, haUtan derl«necelc askerlerden oluşacaktı. Hassa ordusu \e Mansure ordusu oımak üzere ıkı ayrı mtehk tasıyacakt: Mansure sınıfına alınan asker lerm bırkaç yıl bu gorevl yerıne getıreceklerı önceden bel:rf.lmışse de. daha soıra on ıld yıl olarak duzenlpnm'ştır. Hassa ordusu ıse, Is'anbu.'un ve Sarav'm askerlen olacaktı Bu orrtu d'izpnını gerçekle^ırmen amarır la Avrupa dan Maresal Morraont Ue Yuzbaşı Moltke getırtilir. Gerçeklesme«i i^tenen «Bahlılaçma ordusu» bır başka açıdan kuruluşundakı çelışkıyı ds açık seçiK ortaja koymustur Bır kı»re ıstenen, Osmanlır împararnrluk ordusunun Ba ı n n » . ı bır ordu nıt""ı*:nı kazanır?sıdır Tm paratorluk kuracagı bu orduvla hızla geh'smekte olan Batı emperyalızmıne karşı hem ken^i toprak burünluWniı koruyacaic. hem de Batı'nın bu kapıtahst devletlerinın desteğıyle gıiçlenen «memalık ı Osmanıve>> sınırlan ıçındeta halklaşma hareketlenni acımasız bır bıçımde oa*t:rac?.k. Ve bu orduvu da Batı'nm kamtalı«' devletlennın «ubaylan egıtecek ve çağdaş bır ordu nıtelıgıne kavuşturacak. Buna Anadolu halk dılınde ku7UJ^ı kurda tes'.ım etmek denır. Nıtekım bu durımun onemını sezen ve «Prenk» oyununun gerçek \uzünu goren II Mahmut. Osmanlı ordusunu muslüman subavlann yeüştırmesını ısterken, Batı'nın sahtecılıgır.e de parmak f basmış ve or;a gore bır davranış a bulunmak ıstemışse de, Osmanlı ordusunun «Batıhlaşma» dogrultusundakı Avrupa kapıtalımunın kuşatmasını kıramamıstır. Ama ordunun gerçek anlamda «Batılılaşması» yolunda büyük çabalar ve paraİar harcamaktan çekınmemıştır. 0 kadar kı, Osmanlı împaratorlufrunda llk kej;, Avrupa'rı ftrnek alarak, Imparatorîugun Brtıa ragmen «Batılılaçacaiını» açıuça soyüyen Padışah II. Maamuftur. Bır başka açıdan Dogu BaM arasındası en onemiı ayrılık, bır başka deyışle uyumsuzluk, ıkı ayrı toplum japısının ve ınar.cm bır doğrultuda odakiaşmasını ıstemektır kı, bu da olanaksız bır dunımu rorlamaktan başka bır şey degıldır. Bır kere kunılm»5i ıstenen Osmanlı «Batılılaşma or dusu» çoguniugui".u muslüman bır halkın gerçeklsştırdıgı bır as ken kuruluşur Bu müslumîn a^Keraen H.ns'^sn gelenek ve goreneklerı ıçmde bır egıtım ve oğretım ıstemek, sentezın yanlıslıgmı ılk b a t ş ' a orta^a ko\ an bır gerçektır Batı'dan getırılen ve ordunun venıles'ırılmpsı ıçm başma gsçınılen Avrupalı subayın Osmanlı ıslam gelenek ve 20 1 eneklermın dışında kalması vs katıksız bır Hırıstıvan egıtımınden geçmes:, askerle arasmda ru tarlı bır uyum sağlavamamış olmasından başka, ordu içır.d? su bayasker ayniıgını da bır anlam da koruklemıştır kı, bu da Ban kapı»alızmının Osmaniı ordusu ıçınde özledıği ve gerçekleştırmek ıstedıgi «îkılıkntır Bu ikıhgın yaratılmasında Batılı subsv lar snm.ranamıvncak btr başan da «ajlamıslardır TARİN: YOHETİMDE REFOBN Hpmen fnşımde bıı! ınu'iT «Batılılajm» ordusa» ıçın yenı b'r 1 oiemeliK hazırlanır Bu yone*meîığe şore Iranbul sek.z boljğe avrılır Vılavetlere de bu yenı yone*meliK içınde astter toplanm&s\ bu\ruiıı venlır ^sker.ift gnrpvı omur bo\j olmavıp. on ık! u ! ıçmrie «mırlandınhr YeMnhamraedire», Arnıpa ordus'i Osmanlı tarihinde yıllarca süren "çağdaşlaşma,, kavgasının baslangıç noktası yeniçerilerin ortadan kaldmlması oldu gibi duzen^enır Tumen tabur ve boluK gıbı Dolunilere ajrılır pacüşab ıçın ozel bır tumen kurulur. Erlere ve erbaşlara Avrupa'da o'.dugu gıbı tufek, kınç gıbı silâhlar venlır. G.Vım olarak dî sıkı bır ceket. topuklara sadar ınen genış bır pantolon. potm gıy dırıl.r. Serpus atılıp. vertn« fes konulur. Ordunun «BatıhUştırılmasıiçm tophane, tersane ve muhendishanenın ypnıden duzenlecmesme gır.şılır. Bu konuda yenı b:r •Kanun. da çıkartılır. Ingıltere'den. Isveç'ten en çok da Fransa'dan ogrermenler, egıtmenler »e ustalar getınlir. Bütün ocaKİann yenıden derlenıp toparlanması ısteıiır Tophane duzene konulurken au kere Baruthanenın ışe yaramazhgı ortaya çıkar. împaratorluk ordusu kendı V ruthanelen ıslemez, yıkıntı gibi dururken, gerekli barutu îngıltere'den Hollanda'dan satın alıyordu. Istanbul, Selânik ve Çanakale Baruthane'ier: «ıslah» edılıp çalı«T duruma getinldıkten sonra yenılennın açılmasın* jıriçılır. Osmanlı donanması yenilgi ustune venılgi alıyordu. Tersanelerın çoğunur) adı vardı, kendilen yoktu. Gemılenn buyuk çofunİJgtı Marmara dı?ına açılam'.vacak • «Asakiri MansureI Muhammediye», Av rupa ordusu gibi düzenlendi; tümen tabur, bölük gibi bölümlere ayrıldı: padisah için özel bir tümen kuruldu. Bozulan, giderek iflasa sürüklenen Osmanlı ekonomisi için Batfdan bir iktisatçı, bir maliyeci getirilmesi düşünülmedi. Kıssadan hisse, yeryüzünün bütün karıncaları birleşince... Kanncalar?? bellı etmemek ıçın g sultana, gece kendılenne çaliîiyorlar. vern alttndan çıkan toprakiarı da y:tınyorlardı N'ereye koyuyorlardı onca topraf:, i5fe bura» bir gızdl Az bır surede uikelerm, kentlerın dijnyarun altını oydu kanncalar. Ve bovıeo» kanncaların gucunun butun guç'erden. t'irkülennm de bütUn yssalardan daha guçlu oldugu tanıkiandı. Kanncalar butun ülkelerın. kentlerın'n altırun oyuldugunu kırmızı sakaliı topal Kanncava, yuce bır dagın tepesme ulu bir ateş yakarak haber verdıler. Dem:roı us f ası kannca daha verm altmda çalışıyordu bır ıkı oanehk toprağı daha kalmıştı aşağıda, onu da \ukanva taşıyınca ısı bıtmış o'acaktı Brden yuregım, joresım ınaııılmayacak kadar guzel bır sevnnc turkusü sardı Hemen dışan\a çıktı a. ne gorsun, dağın tepesındekı valım buyüdükçe buyıivor, guneş gıb: dunvayı ıjıfa boguyordu. Kırmızı sakallı topal demırcı yoresındekı karmcalara: «Şu sarıcalann kellslenni bana getırın» de dı «Hanı orada, datda fcesmış saklamıştık Sarıcalann Kellelen hazırdı zaten, ılerde bir çukurda durujordu Tam bu sırada gokten yere apak ışık gıbı parlak bır guvercın suzuldu Topal kannca ona koşru. kucaklaştılar «Setu bekhyoraum. hoş geldın kardeşım» dedı topal demırcı. «Dünyanın altının oyuldugunu ne bıldm de geldın9» Guvercın • «Dagın tepesınde parlayan 13181 gordüm, turkuyu de duydum. açtım kanatlanmı geldim » Topal demırci onun kanadınm üstune bınnun da arkasından, «al, al, al» dıye ot«ki bütur. sarıca kellelennı fırlattı. «Tanıdın mı, tanıdın mı bu lcelielen, al al al'.> t'lukepez bu kellclerın kımlerın keılesi olduğunu sultana söyleyinee sultan kudunlu, ağzı köpukler saçarak. «Fıllerım hudhudlerım. askerlenrn. mar? kannca ülkelenne, taş ustunde ta?, govde üst'ande ba$ bırakmavEcaksın.z varuyun'» Sesı o kadar ofkelıydı aaglann bıle sırtı ürperdı. :Sıı topalı da hemen >akalayıp kellemni kesın 1 Bunu duyar duvmaz ak guvercın bır ok gıbı fırladı uçtu g.tn O semjrmış, kanaflarını o>natamayan hudhudler nasıl ulaşacaklardı bu ak sımşefe? «Yuruyun yuruyun yuruyün1» Asker filler de kanncalann bu kafa tutmalarına çok ıçerlemışlerdı. Durup dururken rahatian bozulmuştu. Sonsuz bır ofkeyle saldırdılar karınca ülkelenne. varan ftl cuuuup duşuyordu ver.n altına Varan fıl düşuyordu. Boylece karınca ulkelerme saldıran butun filler az bır surede kanncalann oydugn yerin altını ooyladılar. Ulukepez bu korktınç yenılîivi, fillenn *optan yok olduğu korkunç gerçeğıni sultana ulastıncca. su'tan bu inaKİmaz haberın acısından ofkesınden havaya bır ınsan boyu fırladı vers duşîu B'r de bak*ılar kı ortalık depreme turulmuşluktan da beter sallanıyor, bu hal ne haidır derken, bır de baktılar kı bulundukları yenn topra*ı da çdktıyor Bır snda tonrak açıldı, sarayı da, has bahçesı <le, füJer sultanını da yjna gıttı Kanncalar uikelerm altını oyarlarken fıl'.er sultanmın sarayının altını oymayı da unutmamışlardı. Kıssadan hisse, yeıyuzunün bytün karıncaları bırleşmce nınaa sorulebılmesı ıçın para gereklıydı Bu parav: sağlamak amacıyla «lrad 1 Cedit» aaıyla ozel bır fon Kurul ır « Devletm mılıter gucunu, modern esrımlı ve aonatınılı bır oıduva cıa\andırma amacı ue ba$ vuruUn • e oır çesıt toprak ve malıye . reformu olan «Iradı Odit»ın uygulanmasuıa geçüırken bu reformun oojesı olan gehrlenn alınıçı ve dağüışlannda çoktan ben başlamıs olan \e bî^ka ıon' den gelışmeler olmakta ıdı R*fornı. tımar >a da şımdıkı durumujle mukataa sıstemını kaldırmadan. yalnız salııbıne getırcugı faız belırlı br miKtardan fazla olanlara uygulanacak yani mertcezdekı mansıp sahıplerınm gehrlerı garantı edüdıkten son:a onun dısınaa olan gehrlen dogrudan doğruya hazmeve oevırecek bır reformdu * Bu paranın buyuk bır bolumu avan ve derebeylerden saglanır gıbı gorunurse de gerçekte büyuk ruk halkın sırtına vuklenir. Osmanlı halkı ektığı tütünden, sıktıgı şaraptan. çıkardıgı rakıdan vıınden besledigı hayvanlaıdan ssğladığı paranın bır bolümunü «lrad) Odit Defterdarlıjı»na her yıl yatırmak Kjnındayda. Osmanlı Imparatorlugu'nun ıktisadı ve ncan alanda yaptığı ya da ; apmak ıstedı*ı venilikler as yol.ardan engehenmıstır. B j duUimon nazık onemını sezen II. Mahmut, Osmanh ordusunun cağın gereklenne gore Oır Batılıla$raa ordusu» olmasuıı ısterken geır:ı!en n:nstıyan subavlann askerle:e gereken Bılımsel ve teknık büg:\ı tam ve »ennde veımeaıg' vargısma ^TararaK orduda bulunan \vrupah aubavla rm yerıne, Osmanıı ordusunun din.ı eğıhmın:. muslüman geıenek \e goreneklennı bılen subav larin gorev a:masını ısuyrek Mısır vaîisı Mehmet Alı P**'dan ıvı vet:ştırı!mış rurıc ve Arap sjoajlarııın Istanbul'a gondenlmesını dıler. Pasa'nın padışaha b j konuda verdığl karsılık çok ılgınçtır. «Mısır ordusumı yetıştıren subaylar Pransu «ubaylandır. Islam subavlan henuz askerı egıtım yaptıraca* kadar gelışmemışlerdır.» Bunun üzenne Osmanlı <Batılı)a«nu ordusu»na Islâmlığı kfb'.ıl e*mış hırıstıyan kosenlı suoa'.ann alınması gınşımınde bulunulur Bunlarin da geresen hıigi vp vetenege sahıp olmadıklarıı goren II Mahmut bır nere daha Avrupa'dan subav getırme varsısına vanr. Uzun bir /aman Osmanlı odusunu «Batılılaşma ordmu» nre'.ğıne donus*ur*nek ıçm Fransa'dan getırtılen subaylann gereken ve özîenen aır or (1) Bernard L«wis: Modern Tur kiye'nin Doğuju, Tnrk Tarih Kurumu Y. 1770 Ankara (2) Bernard L P ^ N A.r, E. TiFFANY it GARTH B İ I T İ HATIRLATMA ŞİŞLt TERAKKI LILEB TALAŞ GUÎTOMÜZ 27 MART PAZAR SAAT. 1100TJE OKTTDA OSTUPKDI VB TRâVMATUUMİ tfÜTKBAtKISI (Kıni Dr. A Z i Z Ç Ö L ıCumhunyet: 3496) HEDEF. DEV TPRK DONANMA Halaskircmtf GML TT»n M r l Apt. • • 1n n M \*KFIN* urnrrt ^\P\CAGIN1Z n #1 m ı t »«»«trtutr