Katalog

Ekonomi Ekonomi . Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi > o • Ekonorni Ekonomi # # . Ekonomi E k o n o m i ••• KATSAYININ ( I I ) OLMAS! BÜTÇEYE 436 MiLYAR LİRA EK YÜK GETİRİYOR; AMA BUNUN o/o 3 0 U VERGi OLARAK GERİ DÖNECEK Kenan MORTAN KATSAYI 9 atsayı arttınmının, Hazlneys hükünıetüı 1 V <dia ettıgi ülçüde yü* geürmedıgl. nltesım. ıcatsaymın (11) olmasıyla Bütcey« getinlen 4J5 mılyar llralık yükün yüade 30\mun vergı olaras gen alınaragı nesaplannuştır Evli 2 çocuklu bir memur aılesl temaı tuınarak yapılan hesaba göre, katsayı artıçlan, fıyatlan karşılamak bır yana, gerçekte devletın vsrgl geLrlennı yükse»tıcı bır rol oynam&ktadıı. Omegın 1. derecemn 1 gostergesınde olan devlet tnemuru brut 8325 lira almakta ıken, katsayı (11) olunca 10175 lıra alıyor gözükecektir. Ancak Dnit artış 1850 lıra obnasına karşıuk net artış sadice 854 lıradır. Olçumü basıüeştirmei lçın 115 dereceıena 1. gostergelen uzennden yapılan hesapıama, memurlann ezıcı çogunluğunun bulundugu 815 dereceler arasındakı artısın 500 lırarun altında Saldıgıru gostermektedır. örneğın 9. derecenın 1. gostergesınde olan br memurun brüt artışı 600 lıra olarak gozükürken, ellne geçen net mıktar 410 lıra olmaitadır. Üstelık bu memurun tatsayısı Ot ıker. kendısınden toplam 930 lıra vergi kesx.tısi yaDiimakta, (11) katsayıda bu vergı 1120 lira> a f ılamaktadır. NET ARTIJ KATSAYI 11 Brüt 10 175 8 360 7560 8.380 6 610 4S40 4 290 3 795 3.300 3 025 2 750 2.530 2 310 2 035 Net 5 209 4468 4.016 3 637 3.317 2.975 2G95 2 437 2.180 2038 1896 1782 1685 1521 1380 K 1940'dan bu yana et fiyatları 300 misli, memur maaşlan 30 misli arttı Der. Gös 1 1 3 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 3 1 9 1 10 1 11 1 12 1 13 1 14 1 15 1 . Brut 8.325 6840 5940 5220 4 59fı 3 9*0 3.510 3.11)0 2.70O 2 475 2550 2(T0 1P90 1665 1 440 Net 4.355 3 792 3?55 Î053 2 751 2 421 2184 ı 986 1 771) 1657 1.54R 1435 1^22 1 184 1053 Ver . Kea. 3.970 3.048 2585 2.167 1839 1 539 1.328 1 119 930 823 703 635 5fi8 481 387 ısoo Veryl 4.966 3892 3244 2.743 2 298 1865 1.595 1358 1 120 93<J 854 748 625 514 410 Brftt Farfc Net Fsrk Twp. M. S*. 1.850 1520 1.320 116U 1.020 880 780 690 600 550 500 460 420 3Tı) 3fif 854 676 6«1 5&4 561 554 511 451 410 386 348 347 383 3J37 4 957 8.517 16.483 20517 25.357 26J71 40.83B 57.627 rn n 87 i m 71.506 193 2?« 84.23fi 94 468 92 4 ^ Ortakpazar Türkiye'den pamuk ipliği ihracatını kısmasını isterken Güney AmerikaVa uyguladığı sınırlamaları kaldırdı • OTOMOIıV SANAYiiNDE YOfiüHlAJAM RfYABETl HAFıfLETEBıLMEK AMACULA ORIAıCPA^Mİ P&MÜK IPLıGıNE BiR ALTERNATıF OLAN SUNı ELYAflA JAPONVA'U IıCARİ OOÜHLfR VERıYOR. Yıne ömea olar&k alınabilecek 12 derecenın 1. gosıergesı brut artışı 460 lıra olarak jostermeıi'e, oysa net artış 347 llrada Kalmaktadır. Aynca yenı artış 118 lıraiıi da vergl artısını berabermde getırmektedır. Ydzde 8 emeklüık keantisi, yasal dayanagını yıtıroıgı .daıa ounan Meyak kesınusı, °o4 Damga e Vergısı, a3 Mall Denge Vergısl ve GeiLr Vergisinaen oluşan vergı kalenüeri toplamı bazı derecelerde toplam brut geünn %50'slnl oluşturmaktauır VERGı YUKÜ Vergı yükünün agırlastıncı etklai, derecelere göre toplam memur sayısıyla çarpımı sonucu daha anlaşılır olmaktadır. En yüksek derecelı devlet memurıyetl olan 1. derecede 3337 memuru bulunmak'adır Bu derecedekı memurlann tümunu 1. gostergeden göstererek yapüan hesaplamada toplam brüt artıs 6 mılyon 247 bın lira olmakta, ele geçen toplam para ise sadece 2 milyon 883 bın lıra olmaktadır. Gerıye kalan 4 mılyon '.ıraya vaklasan meblâğ LSS vergıye gıtmekte<Lr. 115 dereceler arası toplam brut artıs lse 447 mılyon 047 bın liradır. Bu miktarın 126 rmlyon 073 bm hrası hazmeye vergl olarak gen donmexte 320 mılyon lırası memurlara ödenmektedlr. Bu ıse, d.ğer bır devışle katsayınm getirdığı yenl her 1 lıralık artışın 28 kuruşurıun vergl olarak gen ılındıSını eostermektedır Bu araüa satsayı tartışmalarının güncellıginl koruiugu şu gunlerde geçmı? yıllara aıt rakamlann onaya dokuanesı ılgmç bulgulan da berabennde genrmekıedır 1340 yılmda 100 lira net maas alan memur bu para lle 200 kg tereyagı veya 5iK) kg et, ya da 3000 kg eıtmek almaktadır. 1977 yılına gelındığınde memur maaşlan o doneme gore, 30 katı artarken, etln fıyatı 300 mısli artmıştır. 1977 vümda 4 dereceli blr memur ıse 30^ lira aLrken anılan maddelerden 33 kg tereyaÇı. 50 kg. et veya 666 kg. ekmek alabılmektedir Bu durumda flyatlara koşut olarak 4 derecedekl bir memurun bu fiyatlara vetışebilmesi lçın aylık maaşının 21 huı lira olması gereîonektedır. Kısacası katsayı avarlamalan. devletın vergl gellrlerlrü artırırken, memurun alım gticü gıttutça erlrnektedir. konomik sçıdan dSrdâ de «a^dadır. D*rdıi de kapitalist yoldan kalJanma yönt*mıni benımscmıştır Ama kaj İUJıst >olun farklı yontemleridir Id, onlanfl geçlcl blrliklennl çatlatmaktadır. Birblrlerinden kopartmaktadır onlan. Ekonomik (ruç edlnme T» kararlara von yerme kavsrası »on afamaanM rarmıştır. Dört partınln oluşturdugu Cephe KoaUayonunda etldn olan AP ve MSP'dlr. Bu IM partinln kararlan birbirine sürekll ters du^mekte \e nlhayet onlan başka çözümJer bnlma>a ltmcktedir Koallsyon lçlnde CGP »nrekll ruıarlak »özler etmekte, alınan hiçblr ekonomik kararda etklll olmamaktadır. Gerçi CGP G«nel Başkanı hutrnmette, «Sosjal 1»ler Komlte«ı Başkinı»<ur. Ancak. ırörerl AP \e MSP'nın sortal içeHkll vasalan ansında belli bir uyum sağlamaya çalısmalrtan 6le gltmemektedir. Hıçblr ekonomik karar \oktur Id CGP'nin ajhrlj£ı oisnn y» da o karara kar> Vi çıknn. MHP'je Rellnce, onun koalisypnun rapın ve amaçlanndsn ayn btr ekonomik procramı vardır. Ve bu partl Cephe HölcümetinJn ekonomik kararlarında hiçblr laman etklll olm». mı^tır. EtkiJi olmak bir yana, ıSrfl blle edilmemlştir, edilmemektedlr. O nedenle hülrilmetteld ekonomik anlaşmazlıklar, kararlara dameasmı vurmava çalışan AP ye MSP lle Ufrilidlr. Bııırune dejtin, kamuoynna degi^ik ekonomik an!a«;mazlıldar yansımıjtır. Ancak, bun. lardan ajn olarak, henüı kamuoyunca bllinmcı."ii'r t'p lıtılunmaktadır. E viden vanadır. Lastltin üretilmrsi lçin ferekll lıammadde ve sra malı ithal e<tllmekte ve yurt içınde monte edılmektedlr. MSP sra malı iırtten sanavilert ozer.dirme çabasmdadır. MSP Içln önemli olan. lastik Oretlmi değil, t m ı oncellkle lastiği firetmek lçin knllanılacak ara malı ve bammaddevi üretmektir. Bu noktanın temelınde aslında vabancı sermavedPn yana olup olmama ra da ona bakif açısı vatmaktadır. Çunku vabancı sermaye »rtık Türkjye'de ara malı de£il. nlhai m«l uretcn enriustrller olnştTirma amacındadır. \ e bnrad» da destejinl AP'den »aSl»makt*dır. MSP ysbancı «ermayevj «rerli sanavi» kurma yolntıda knllanmak Istemektrdlr. Ftstla r»pılan YORUM BÜTÇE TASARISI İLE HARCIRAH YASASININ 100 BİNM EMUR ALEYHİNE DEĞIŞTİRİLMEK JSTENDiĞİ ÖNE SÜRÜLDÜ AıNKARA TUm Kamu Personel! Haklanm Koruma Kunıluşlan Konfederasyonu (TÜ1İ PEBr SON KON) G«nel Başkanı Sakıp Hiçenmez, BUtç« Yasa Tasansı ile, Harcırah Yasasının 49. maddesfaın değlştlnlmek lstendıglru öne stlrmüştür. Hiçenmez, bu değlşlklıgın 100 bın kamu görev llsırıi mağdur edeceglnl belirterek, «Boylece mılvtı rt, muhasıp mübaşır, saglık memuru, köy grup ebesı, mücadele memuru, muhafaza memuru. taldp memuru. koruma memuru, tahsü memuru, tahslldar. gezıcı başoğretmer. ve tanm memuru gibl 100 bınl aşkın kamu gore\ llsınln gezıcl görev odeneklen azaltüarak zarara sokulmus olacaktır» demistır. AP ve MSP »rasındakl ekonomik konulsrda anlaşmazlık, »ynı slsteme Inançta blrlik ols» blle. açıkça «felseflideolojik» RÖrü? ayrıbgından kavnaklanmalrtadır. MSP koalisjnn K> ı d> ulusallaştırmadao yaa» bir eflllm Içindedlr. Bu açidan ffözunO dlktiği en önemlJ alanlardan bıri otomotiv ^amvildır. MSP'^e fön «tetireceti yeni teknolojl yoksa, o otomotİT kurumu:ıu ı:;.ilıli'?ıirınel»tcn ba^ka çare voktur.» Son a.vl»rda otomotlr gsnayilnde beUeyen kararmme sayılannuı artması, birbiriai tutmayan kararlar »ImmM temelde bu anlaşmaılıktan kaynaklanmaktsdır. Tnktör sorunu aynı görü» synlığından kargaya donflymek özeredlr. 9n ands St ayn Up traktdr bnlunnuktsdır Tdrklye'de. Hepsl tek tek deü?Lk yedck parçalara fertkslnme duyulmaktedır. MSP bu tlplerden 211ni ortadan kaldir mak lstemelrte, tek tipe lndirtemek u v m ı Ueri sürmektedlr. AP buns karşı çıkmaktadır. Tek tipin hanglsi olscsfı ayn bir konudvr. \ma, daia baştan «tek tipe indirceme» döfman ksrdeslerin kavganm sflrdüren blı b»jb» düşflnce olmnştnr. Felsefiideolojlk aynlıklann kendlni fosterdlfi en önemli alanlardan blrt sanarileçme «tratejisine i'lşkin olaıudır. AP sencllikle day»nıklı tüketfm malı ürcten sanayilerden v»n»dır. Burnda \P"nln «montajcı» eğillmi agır basmaktaıiır Örneğin, AP lastlk üretcn Cephe çıkmazmda ekonomik kavga Yalçm DOĞAN •on anlasnuı anılan amscın lomut ornefidlr. Iki önemli temel leUefi ideolojik kendinl her alanda gostermekiedir AP 11» MSP >ra•uıda. Ve kavj» bu temel üstünde giderek büyumektedir. Birbirine küsup toplantüar» gelmcmek, Bynı anda »ynı konuda basın toplantın yspıp, deği^lk gorü^ler Ueri «urerelt, «hbkOmet eSrfişü> ile kendi sörflyünft JVzdeş göstermek, gerçekte ozetlenen temel (arktan kaynaklanmaktadır. Bu fark veri olarak aundıgında ortay» bayka «turev uziaşmazlıklar», kavgsnın başka uzantılan çıkmaktadır. örneğln, önemli anlaşmazlıklard&n blrlnl kurulacsk yenl fabrikalann yer neçlml oloşturmaktadır. Her lld partinln üıerinde mnlaf tafı blr projenln gerçekJeşmesl lçin AP Batıyı teçmekte, MSP buna şiddetle karşı çıkmaktadır. Projeier jerçekieştlğinde verlmli olnr mu olmaz mı, doğrn proje seçılmiç midir, detü midir gıbl urtışmaların, proje olmıdan temel atma yansının lurdürulmeslnin gerçek nedeni budur. tki yıla yakın blr »üredlr, tek blr proje yokrur M. AP lle MSP degtşlk görüşlrıi savunmasmlar. Kamuoyuna vüüuuayan k»gaUr<İAiı biri de, temel urunierden alınan fumruk \erjlsıne Itı^kındir. MSP İthal edilen temel Orünierden (umruk vergisi •iıınmtnn kmr^ıdır. &*rekçe olarai, gumrugun (iyatüın arttırdığuu llerı surmektedır. AP lse, bu gumrak vergilerıni devletın önemli geür kaynaklanndan blrl oldufrunu iarunmakts, tartışma çozumıuz uzsyıp gitmektedir. Tatil koyleri bır diğer «ni«^ym»Tiık koau•udur. l u n z m baştau berl MSP'nin karfi çıktifi bir koııu olmuj, dinlenmek, denue (irmek «musluznanlığ» »ykın> olarak oitelenmistir. Ancak, buna k«rşın, MSP yine de Utll koyleri kurulmasını istemektedlr. AP'ye jore blr rarkla. MSP Util köylerini Arap alkelerlnm sennayeleriyle gerçekle?me«lni »»rumnakudır. AP «ermaye saelanması konutunda MSP"ye ters düşmekte, bulunacak «ermayenın «başka alanlarda» kuiUununasından korkmaktadır. TatU koylerinin Batı sermayesı i!e cerçekleştlrümeaini gavunmaktadır AP. Kavga değişik alanlarda sürmektedir Bir yol sorunu vardır. AP yol yapmak istemekte. MSP yoldan önce, aynı kaynafı yol maldnalarını uretmrkte Irullanmak üıtemektedir. EIcktrık sorunu vardır. AP elektrik demektc, MSP elektrik üreten maUnalar demektedir Fabrtkalann tcurulna blçimi »oronu vardır. MSP halka açık ortaklıklar finermektedlr. AF kuruluşu holdinglerle «tnırü tatmak urt«m«ktedir. Ekonomik anlaşmaKüklaruı bir bfllümB kuşUusuı «aeçim yatınmı» olarak ele alınmakta \e «seçmene hoş görfinme» yarışuidan dogmaktadır. Ancak, bu geçici ve yuzeysel bir nedendir. Temelde büyuk TO önemii çıkar farkian yatmaktadır. Sermayenin tümunu kendi yamna çekmektedlr ksvganın odak noktan. Onun içlndlr U, Istanbul'da önce Demirel bir yemek vermiftir lşadamlanna, arkasından Erbakan aym denemeye firmlştlr. Kavgadac Ostün çıkmak amacıyla MSP ınm bir ekonomik tırmanma Içindedlr. Gerek ordu kademelerlnr, gerek lîUİ kamu kuruluçlarına, gerek MlT'e MSP «ekonomik brifüıgler» vermekte ve kendi «avını tanıtmaktadır. Seçim onceüinde kavga kıya.sıya blr nltelik k«lanmaktadır Kolay deflldlr. KapiUUnn TfirUv«'d« kendinl yrnilemek aşamasındsdtr. Yenl bojrntIsra veni Ilkeler retirUraektedlr. Kapitalfaanln yenl seçenefi kavganın «onunda belll olacsktur. Uluç GÜRKAN A Tnıpa Ekonomik Toplulugu uikelertnin TUr•u>eaen ıüıal evoJüer. paıııiLK ıpı^gme Kon.enjin uygulama gırı^ımı, TopluluJt ıçınGe ruriuye nın sanayueşme yolunda karşüaşacagı engellerın bomut bır ornegıoı olusturm<ıktaclır. Bu girlşım ayrıca, Topıulugun rurKi>eye Bau Avrupa' nıa «butunlesme ve yenıden bolusum» auzenı ıçınd* yer tanımadıgmı ortaya koymaktadır. Pamuk ıpligı, AET uljteleruıe karşı dıs tıcaret açıgımızın geçtıgımız yüda nısbi olarak ıyıJeşmeıınde onde gelen röiu oynamıştır. Geçtıgımız 1976 yılında AEl ülke^erınaen japılan İthalat 2 mıljar 342,0 mılyon dolar degerınde gerçe«ieşmışUr. Bu, bir öncekı yılın 2 milyar 338,2 mılyon dolarlık ithalitindan önemli bır farıdılık gostermemekteoır Buna karşın, AET ulkelerıne yoielvk ınracaUma 958,5 mılyon do.ara >Tik<ıelırken, 1975 dekı b'5 1 milyon dolarlı* ınracata gore yüzde 55,8 oramıjda artmışîiT. Ihracaı ajıiTı ua pamjK ıplıguun tek başına katkısı üçt« bır duzejuıded.r. KiMiN KATKISIİ Geçen yıl genel ltnalâtında me>dana gelen 390,5 milyon dolarlık artışta Ortakpazarın ka\aa deger bu katkısı olmadığı belırtilefcilır 559,1 mılyon dolarlık ihrac&t artışuıda lse Ortakpaar 343,4 milyon dolarla ilk sırayı almıştır İthalat ve lhracata ılişkın geçtıgımi* yılın %«• llsm*len, A2T karşısındakı dış tıcaret açıgımızın 1 milyar 385.5 mılyon dolara Inmasıne \ol açmıştir. Bu tutarda açık, AET'ye yap:lan Jbracattan 425 mılyon dolar daha fazla olmptla bırlıkte, btr öncekl yıltn 1 mı var 723 müvon lıralık açıjıra 50re önemli bır lyi'.eşmeyi göstermektedır Bu ıyı."şmede Bnemli rolli olnn pamuk lpiı*i"in To" 1' • < ' tarafından sorun halıne getirUmesı tarcına bir dönuşu haber \ermektedır 6EREKÇE NEDiRi AETnin Türkiye'den pamuk lp'lfcine UTguladıJh cvergı ladesmni kaidırmasıru İsterken gerekçesl, u PAMUK İPU6! IHRACAH PAMUK IPLIĞI Miktar (Ton) 1974 26JS8 35 6U9 1975 1976 78212 ferakende ıçuı nazıı' degil) Değer Birlm riyat Genel (Bin S) (Ooiar) İçinde ' • 67 799 4,42 2 570 59 384 159.008 1664 2033 *a* 8,11 1074ı 187S 1978 1PAMUK 1PLİGÎ (Perakende lçin) MUrUr Deger Birlm fiyat Genel (Bin $) (Dolar) Içlnde ' . (Ton) 7027 16 414 2336 1,07 143 li»5l 0^1 73 018 3136 0.05 430 MERKEI BANKASI HAFTAUK DURUMU Son hafta A K T î F Altın ve dövüs mevcudu Kamu kesiml kredileri özel kesim kredileri Tarım kesimi kredileri Diger aktifler (DÇM kars.) T o p l a m P A 8 1F Emisyon hacml Doviı borçlan Merkez Bankası mevduaö Mevduat munzam karşüıklan Dlger pastfler fDÇM kars ) Brüt rezervler Net rraervler 16 038 71874 14 757 21.591 66.591 190.342 51.130 2310 7800 35 586 93 518 857,4 3 023,8 Onceld haftaya H fark «,7 0^ 02 02 0,* 0,3 Bir y ü oncesl SO.1.197» 15.200 39^66 6.114 17.643 41.003 119.525 1*76/1871 GEÇEN YIL TÜKETİCİ FIYATLARI EN ÇOK 1ZMİR VE DIYARBAKIR'DA ARTIŞ KAYDETTİ lcaret Bakanlığınca derienen An v ar« ve fstanbul illenne ılışkın geçlnme endeksk ınde 1978 yılmda meydana gelen Çift rakamlı artışlanr yanısıra, Devlet tstatlsük EnstırUsü (DÎE) tarafmdan tutulmakta olan TUrklye'nln 11 lllne ılışkin tüketıci endekslerl de hızlı artışlar göstermlştir. Endeks değerlerine göre, tUXetici ttyatl»nnın en hızlı arttığı 111er Pıvarbaku ve tzmir, en vavaj arttığı ıller ıse Adana ve Bursa olmuştur 11 ılde kl 1976 yılı tüketicı fıyatlanndakl artışlar aşagı «laîc oranlarda geüşmiştlr. En yüksek 17.871 73 483 17.43S 23.368 66.613 194 469 56.021 3622 10.469 35 586 94 913 1.054,9 1.070,1 En dflşük 12293 39.566 5295 13296 39.971 119J6Î 39 455 432 Spekülatif amaçlarla geçtiğimiz yıl da yurt dışına 8 milyar lira dolayında Türk Lirası çıkarıldı. 0.1 10,7 0,9 0,1 0^ 5,9 0,4 40.118 826 6 835 29.810 41936 958.3 1 103,4 6 352 28 646 40289 6702 3 068,9 DÇM krediierlne ödenen gayriresmi faiz oranı yüzde 10'a kadar yükseltildi. eu« Ttlrk psmuk lpllklerinln haksız r*knbet« TOI açaraJt yerli »anayıi baltalacuğı olmaktadır. Türki7*11111 yüzde 25 vergı ladesı uygulanmış pamuk ip lıkleruun Topluluk ıçlnde bu sanayi dfillannda 15«Ulig« kadar raran bır bunalım yarattıgı öne tUrUlmektedır. AET, ararruzdakl mevcut anlaşmalar» göre böy le bır istekte balunmakta haklıdır, ancak kasıtlı förümnektedir. AET'nın pamuk ıpUgı ıthalatı TUr kiye yanında, çok sayıda Güney Amenka, U » k Do gu •*• hatta Alnka Ulkesini kapsamaktadır. Bu »rada, Güney Amenka ülkelerine AET taraf.ntian bugüne değın ujgulanmakta olan iotalar kaldınlmıs bulunmaktadır. SUNI UYAF Ulayın bir başka yanı ise, tekstü ganAyünda y*rud«n sun'i elyaia donüşle ıigıü gorünmektedir. Ham petrol fiyatlannciaKİ artışın malıyetleri yük•alterek karsız D:r alan üalme getırdıgı sun'ı elyaf, geçtlgımz yılda ham pamuk ve pamıu ıplıgmde ortaya çıkan KelışmeİTe baflı olarak yeniaen onem kazanrrusUı Halen ducya pamok uretırn! tükeUmi tarşüayamamaktadır. Ehinya stoklan en düşüjc duzeyina inmış bulunmaktadır. Fıjatlar ıstıkrarlı bır bıçımd« yukselmektediı Bu gelışmeler somjnda sun'l elyal goreü bır karluık kazanırken basta Japonya olmak üzera Lzak Dogu ülkeıErı bu alanda yenı yatırımiara ginşmışlerdır. Yabancı basında yer alan haberler» gor» AET, özellıkle otomotiv sanayıınde yofunlaşan Japon rekaaetını hafıflelebıhnek amacıyla bu alanda pazarlannı açma ödününü vermlstir. Ardından. Türkı.ve'den pamuk ıpligı üıracaatıru kıaması lstenmıştır NEDfM HEDEF TURKİYE! Teksul sanayıınde AETnln TUrkiye'yi hedei alrnası, rekabet yonunden önemli avantajlar» sahıp olunması nedeniyledır Tekstü, gerek ıhracat, gerekae Lstındam bakımınclan Ttirkjye'riin önde gelen sanayıi dahdır. Bu sana>ün tenıelıni ise pamuk lpl:gı oluşturmaktadır Türk tekstü sanayıınin bugunkü düzeyaıde varlığ>ııu surdürebılmesı :çın ınracat yapması rorunludur. Bu koşul, üretimın lç tüketirmn bır hayli üzerinde oldugu pamuiî ıphğınde daiıa belirgındır. Ancak, ıhracaatın yüzde 90'ırun yapüdıgı AET'nin ambargo tehdıdı çjkmaza neden olmuştur. Tekstü, Türk sanayürdn AKT içinde r*kab«t edebüır olanaklara kavuştuğ'j ıhtısasiastıgı tek aiandır Bu duruma eellşın malıyeti de bir bayll pahaiı olmuştur Isçı Ucretler.nr! en düşük oldugn »nayi keslmi tcltstıldır Avnca teksül, yatmmından pazarlv masma kadar devlet hJmajesmden genış ölcüde yara^lar^nak^attır Bu koşuliarla rekabet olanaklanna kavuşan tck*' ! sanavıı, bnemlice bir pazar nıt Ekonomide stokçuluk girişimleri yoğunlaştı... T İ j çevrelerl, dış para gerekslniml şimdi de lç para darlıgından yaıunmay» başlamışıardır. Bantaot matbaalannıa «Fazla mesai» ile çalıştırılmasından etk.ılenea yuksek oranlı fıyat artışlan karşısuıda kdçUJt tasarruf sahıplennin paradan kaçma egılımleıinln gıderea arttığı bır ortamda para darlığından söz edilmesi stokçuluk giliçımlerlyle iİRill bulunmaktadır. Gerçekte emısjon nacmı 50 mllyar Ur*nın üzenndekı vukseklığıni fcorurıakta T« ekonomik kesımienn bu yolla fır.ansmari] surdürülmektedır. Merkez Bankasının ocai ayı sonundakı durumuna gore emisyon hacnu yılbaşından bu vana yüzde 1 8 oranınds daralarak 52 rnılyar 61 milyon lıradan 51 mllyar 130 mılyon llrava mmıştır. Bu ge^şm», mevsimlık olarak beklenen yüzde 7 oranında,ki daralmarun bir havli gensLide kalmıştır. Bana ragmon yüksek d'Jzeyde stok vaparak 1977 yılınj da öncekl yıllar glbı «kendi lçlnde kurtarmayı» amaçlayan i$ çevTelerl nakit arayışı ıçüviedırler Stckçuluk gırışimle'inin yoSuni^'nası, yurt dışına kaçak olarak olağanustu buvüklükte Tılrk Lirası çıkışıv'a da doSral^ı maktadır. Rcsmi kayıtlardan saptanabıld'gl kacla Dlyarbatar îzmir Ordu Samsun îstanb'al Ankara Esklşehlr Erzurum Antalya Bursa Adana Vı 21,4 H18,8 V. 18,0 Vtllfi S18.7 •* 16,7 *i 15,4 <*14,3 •a 13^ V« U.fl Gerek Tlcaret Bakanhgmca hazırlanan (fffrekse DtE taraJmdan derienen, genel ve tüketlcl düzeyindekl son ıki nlın hızlı fıyat artışlan büytık ölCeche lktıdar.nın enîlasvonu könikleyıd nyla 1975 yılı içinde rurt dı«ına kaçak Türk Lirası tutan 8 milyar hrayı buîmuştur Bu Biıktdr, yabariCi bankalarca Merkez Bankasına getınlereK aoı ze cevrı.en Daralan yansıt maKtadır Konveıtıb! olmayan Turk Lirasının vasal yollardan 8 müyar lıra duze>inde yurt dışına çiKması olanaksızdır Yasa dışı olarak spekülatıt amaçlı bır çıkış soz konusudur Bu paralann bır boîumü sıgara ve sıîân <caçakçıügının fmansmanmda kullarunrken daüa bllytıi bolumu taçaK ıthalftt ve DÇM kredıienain ga>nresmı laızlerınl karşılamakta kullanılmaktarır. Ithaiatta kaçar.çılıgın ya\gmlaşması, lthalat kısıtıamalanyla ügılıdır. Ocak ayı aonuna gore, Merkez Bankasa nda bekıeyen lt halat rranslen ra!cplerı 836,5 mılyon doları bulrruştuı BeMeven ithalat taleplennde, başvurulan 1977 Yılı ithalat Rejımımn açıklan madifjı şerek(,Frıyle kabııl edılmedıjı Ocak ajınd..kı anış 14ü 7 mıljon dolar sevıjesındedır. ithalat Re|ımrı.aı açıklanmasıyla aimdı taleplenn Mrla çofülması beklenmekt«dır Ancak. MrrKez Bankası'nın bu taieolerı Krirşıla^nrak dovız o'^'iakMriTİan voksun oliiıStına np'ı'mi^a ve ıthalatta çılıK j aj gınla^maktadır. öt« yandan, döviı darboğannın neden olduğu ithalat tıkanıklıgını bır sür» içın olsun erteleyebılmec amacıvla dı? borçlanma gınşımleri tuzlandınrlırken, mevcut DÖvıze Çevnlebılır Mevduat Hesap.an yolunu ışletebümek ıçın odünler arttınlmalrtadır. Gayriresmi iaız ödemelenrü yükselrmek biçımlnde gelısen odun arttınmı, yurt dışın» Turls Lirası çıkıçuıı körük1PT'Pktedır Yurt dışın da Işçilerden ve teşka yollardan saglanan karaborsa dövızler DÇM krediiennm peşın taız odamelennde kullanılmaktadıx. Ortalama 13 ay vadelı olan DÇM fcredüe ri için Avrupa Para Pıyasası'r.da geçerll falı oranı yüzde 825925 arasında bulunmaktadır. Cephe ıktıdan bu kredllere geoerli fau oranının vüzde 1,75i kadar ek ödeme yapı labılmesıne olanak tanımış*ır. Ancak uvgulamada, DÇM krediien yüzde 3'den başlaya, rak yuzde 6'ya kadar varan garriresml ele fai2 vükümlulukienne ginlerek sağanabılmlş tır. Son günlerde gavnresml falz odemeleri nın vüzde b'dan ytızde 10'a kadar yukjeltüdıgı haber venlmekted'.r. Türkiye, kısa vadelı DÇM kredılerıne vuzde 16 dolaMnda faiz odeyerek ulu'larrrs^ı fınansman çe\Tel*rin r'e saskın 'ja n?<Jen o'.urken, b\ı oran şımui yuzde 20'yi aşma noktasına gslmışı r.