Katalog

ö Rr CUMHURİYET 7 ARALIK 19 9 Tank GUNER ABDULCANBAZ u H ^ f i <ri[)tfcE£.AjîTrıu|NÎ>A BM tcSıFcN CUMLE frfLMPBiZİ C*ÜÜM£(C İSTEDİL5ÜKİ FÎLÂN KİM^MİM KlZI, kıMStNıN KARjMftfc DFVU ÎAKDİM ETTİ.ER. 01 CcCc W3i,fitPJi friiZEU] KLERıME JMİ)AT Î,, ur^VAN Vf PÜ^YAN 1luk\\\ ÇflSir KARlLARLA TANI5MAYİ D ^ TURHAfU SELÇUK iVA ÇELEB/ frö M:MAU<DE KAOfNİARlN İTıMf E CAlif» ÛLMAKLA ,ı^ErİKLERİNİ İUE^EI^ VE O KI KıiLAR, > trEçM S,ŞMN BKEK GıBÎ PANrAtöN tıVıP, $AÜAfW dl<£K<tSİ lfi.. ERKEKLE&PE ^A^ıiÛP. (r/ft^Aç U2ATM/*. AR,<ADAM,HAFA O N D C N îtylitTSEN, ' İ ^ İ N İ M HERIF OLObMsU LAFENİ?A2LAW>AN JiMVf Trafik PTT ıctare&ı Po^ta Daıresı Başkanlıgı, 11 kasım 1977 \a rlhll bır bultenle TurMyedekı rulscverleıc ve bu bullenı yurttakı tum posta çııbolerinın cluyuru tohtalarına asmak suretıyle vatanclcjlnrr. TV7 yıîı Emısyon prooramında bulunan sureMı posta pullarının konıısunu vc hangı de&erlerde oiduğunu, hpr değerden kacar odet basılacagını açıkladı Blldırıye gore. «Jzerlerindp karayolları irufığı ılf ılQfh kompozısyonlar bulunans pullar şunlardır cıı TÜRKLERİN TARİHt DOĞAN AVCtOĞLU Deger (kuruş) 50 160 250 500 800 1000 2750 Tlra| (mltyon) 50 15 «0 15 10 30 160 Boyut (mm) 36x26 26x36 36x?6 26/36 26x36 26x36 Ilk Türk boyları, avcı ve çoban olarak gözükürler Bınlerre yıl once ^ulu tarımo aecan Mezopotamyo Mısır ve Çın gıbl bohelerde «Asyagil, ver oısel, hatta feodal» denılen ure t ın bıcımlerı gelışır ve smıflı '•'evletler kurulurken. bozkır top lulukları arasında ilkel V8 e v ıt lıkcı bır «kendıüginden demoklasi» egemondır Isa'nın doğduğu yıllarda Turk Moqol Tunguz. Alan Slav Fın Mocar. Germon vb boyları Cın ten Avrupa lclorırıe kcıdar \ua non genış bozkırlarda ve or nunlaıda haylı dağınık olarak aşarlar Su ve obak yeterslziını boylann toplu bıcımde bulunnıasına 12ın vermez Bırkııc bın kışıyı bulan bır toplulugun nepsını besleyebılecek tek bır otlagın fC7la sayıda bulunamıya cağı acıktır Bu nedenle boylar dahı olanak olçusunde yakın yerlerde kalmakla bırlıkte, daha ulak ekonomlk bırlmler halınde, vayla ve kışlcıklar arasında dolaşırlar Topluluk no kadar kuCUk|Olursa, besın sağlanması o kadar guvencelldır. Ama valı$ı >JlAüva.Pİ0rın v e duşrnan boylann saldırılarına karşı korunmak ıcın de kalabalık gruplor hallnde bulunmak gereklıdır Bozkır boy ve soyları bu ıkı karşıt zorunlulu ğu blrleştırecek bicımde bolunmuş olarak yaşarlar. Ancak s>avaş savunma surek avı gıbl ne denlerle bıraraya gclırler Bır asken şef (başbuğ) ya da bır av lıderl secerler Savaş bıtince, av sona erınce şefın hıcblr rolu ve yetkısi kalmaz Banşta her boy ve soy kendi bolgesıne çt>kllır Bu daamık yaşamo ırsî hır askerî şefın meydano cıkışını qucleştırlr Sık sık gorulen kıtlık koşullarında. butun erkekler colışmak gun boyunca suru ve av peşınde koşmak zorundadır Herkesln calışması, aylak ve soylu blr sınıfın cıkışıno Izın vermez Otluklar ortuktır ve ılk zamanlarda suruler dahl ortaktır Bağımsız boylann goclerı duzenleyecek ve cıkacak anlasmazlıkları cozumleyecek bır baş kanları bulunsa bıle. başkanın topluluk ustunde bır yetkı ve yaptırım gucu yoktur Kararların alınınasına herkesın katılma hakkı vaıdır ve yaıgılamalar topluluk onuncle yapılır Polıs lanriarma vb mevcut değıldır ilkol ve kendılıgınden demokrası egemendır de bır sure yaşar Yatakta olum. ayıp ve utandırıcı sayılır Bu ınancla yaslılar okluıulmelerını kendılerı ısteı ler Hımlor VP Gok tıırkkr ıcın Oın kaynaklarıııdo yn ılı «ılıtıyaılıga hor güile bo karlat» kaydı bu avcılık doneml nın bır kalıntısı olsa gorektır /ııa topluluk ıcınde ışbolumu ılorlcdıkco tpcrubelı yaşlıların on mı attar yaslılar yonotıcılıge yukbclıılcr «Turk Blsmarck'ı» ılı tıyar Tonyukuk Bllg» Kagan'ın sozunden cıkamadığı başdanış manı olur boylar genellıkle kendl gelenek sel başkanlannın lıderllğınde hayll baQimsız olarak yaşarlar Bozkııda sınıf ayırımlorının Köskın bıcımde belırdığı ve bır cıns gocebe feodalızmının ege men olduğu bır donemde dahı bozı topluluklar, bın yıl oncekı ozUlıklcıını qenış olcude korur lar Örnfğın Prof Sadrı Maksu dı Arsal, XX Yuzyıl boşında Yo kut Turklerinln durumunu şoylp onlcıtır «Yakutlar, soy'a usa derler Uscı. aynı atcdan geldıklcrlno Inanan ailelerden meydana gellr Her usa'nın blr başkanı vardır Bakan, usa'nın en yaşlı uyelcrı arasından soçlllr Usa Içlndekı otekl yaşlı uyeler, başkanın da nışmanlarıdırlar Başkano «Aga Usa» denillr. Butun usa'ya alt lerinln hepsl askerdir Sllâh kul Innablltcck yaşa gelen genclere uılelor degll. usa blr er adı ve sılah verır Askerı guc. 50 60 ki şlyl bulur Herkes asker oldugun dan topluluğa hukmodecek bır asker ya da polıs gucu aslında yoktur Nufus artınca usa, Ikiye bölıınur Bır kısmı eskl yerlerlnde ka lır, bır kısmı ycnl oticklara yerle çir ve yenı bir usa teşkil oder Iki kardeş usa arasında lllşkiler suıdurulur Kardeş usa'lar. oy mak (frctrla) teşkil ederler Oy makların usa başkanlarından ku rultı bır kıırultayı bulunur Butun .ısa'ları ilgllendıren sorunlar ku rultnyda goruşulur Oymaklar birleşcıek daha yuk sek slyasal blrllklor meydana ge tlrlrier. Bu blrllklere con (trlbu) Orta Asya Turkmenlerl, o tarıhlordo Ycl utlardan cok faıklı durumdn bulunmazlaı Bu pullardan 50 kumşluğu 14 111977 gunu posta $ube!»rine dağıtılmış ve bu volla. gectktımlz bayramdakl 50 kuruşluk pul gerekflnımı karşılanınıştı Bıldırıde bu pulların bO kuru?luktoıı «sonrnki de^erlerlnııı basımevinden alındıkco satı;>c sunulocaaı belırtılmektedır GerçBkten de daha .sonra yayınlanan Ikıııcı bır nıldırı ıle bu serlden 500 kuruşluk değerının de 1 12 1977 tarıhlndon bu ya no posta qıselerınde ratışa sunulocarjı ılqllilero duyıırulmuştır loplumsal dayanışma ötekı Orta Asya topluiukiarında, sınıf farl'lılıkları arttığı halrle hıç değılso boy orgutlenmesının alt bııımleıındo. eskı toplumsal dayaııı^ma kurumları var lıklarını surdurur örneğın, Scha pov, XIX yuzyılda Baykal kıyıla rında yasayan boylar hakkında SU bılgıyı verır «Aul (agıl) blrtlkte göcen ve blrllkte kamp kuran alleler topluluğudur Mr>r aul dalro ya da ellps bıclmlnde otckilcrden ayrılmif birkac cadır toplulugun OLUMLU GiRiŞiM Trnfık ıle ıliılı olnra! PTT ıdorPıvuîın bır çuıeklt .arı cı kaıtmasını yurekten kutluyorıu Trafik aorunu bakımındon bı/ den cok ılrııde olon ulkelsr bıle zaman zarrtün bu turden ıcinde ııynncı sloqnnlnr bulunan pullar c^artmaktadırlar Bayraındon once satışa sunulan 50 kuruşluk pul, Kırmızı Mavi Beyaz kompozUyonu ıcınde ters donmuş blr otomobıll fiostermektedır Altına da, «Aşırı hır oldurur» sloganı konmus? tıır Kanımızca bu kompozısyon, sözgellroi kuru kafn ıle sımgelenmokteıı daha etkılı olmuştur Ayrıca pıılun renk karışımı da çarpıcıdır 50 mılyon tıraılı olan bu pulu onumu*.dekı yıl pek cok mektubun uzerıncıe gorcceğlz Dllorız kı bu pul, blrcok osırı hız meraklısının gozune carpsın ve onlardan hlc olmaz sa birkacım felâkstten korıısuıi Acplık,ayınjrv başında, bu serınln 15 mllyon tıraıh 50JDı kuruş degerlı pulu satışa sunuldu PTT idaıesı pulların degerlnl genellıkle posta larlfesl g«regıne gore saptar Orneğın 50 kuruşluk pulu. tebrık pulu. 250 kuruşluk pulu yurtiçi normal mektup ucretı. 500 kuruşluk pulu Avrupo ya gldecok mektuplar, 800 kuruşluk pulu da Amerıka\a gidecek mektuplar ıçın çıkartır Bu nedenle. cıkarttlan bu 500 kuruşluk pulun, ozellıkle Turkıye'don Avrupa'yo gidecek mektuplar ıçln cıkartılması ongorulmuştur Avcıiıktan cobanlığa Yaşlıların oldurulmeoi ovcılık koşullarının acımosızlığını goste rır Avoı topluluklar. zamanla ortaktır Birkac karıkoca allesln den, dedeler, buyukdedeler ve toıunlardan kurulu buyuk allenin butun uyeleri. tek blr alle glbı davranırlar Biılıkte calışırlar, sık sık blrlikte yerler. Bu dairc blçimlndekl cadır top lulugunun bltışlglnde aynı blclm de baska bır çcıdır toplulugu bu lunur Bu bıtlşlk tcpluluk, en ya kın akrabalardan, orneğin erkek kardeşln cocukları, kanları vo oteki akrabalardan meydana ge lir Bu toplulugun yanında, ylne dalro biclmındekl bir alanda daha uzak akrabaların cadırları yer alır Işto bu birkac buyuk aile, aul'u teşkil eder Bu aul un yanında, aynı biçlmde oıgullonmls daha uzak akrabaların aul'ları yer aiır. Boyioce soylar ve boylar ortaya çıkar Savaş çığlığı KÜÇUK BiR UYARI Gonul isterdi kl PTT idaresl, işçllerımi7ln Almanya Yugo&lavya Turkiye ucgenl icmdekı yollarda; uykusuzluk, aşırı yuklome ve aşırı hız nedenlyle sebep olduklorı kazalara dıkka tı ceken trafik Işareti ve sloganları toşıyan goze batıcı bır rcnk karışımı ile basılmış blr pulu bu degerde cıkartsm Ö/sakı cıkan pul ol'Uİ yaya gecldını gösteren koyu grı bir reıık karışımındaıı oluşmuştur Slogon olarak da «YAVAŞ» so/cuğu kullanılmıştır Kuşkusuz or<ı<, suruculerlnln yaya geçıtlerındn. özellikle okul çıkışındakı yaya gecitlerınde cok dıkkatlı olmaları buyuk onem taşır Bu serldekl pullardan bır tanesınde bu konunun elo ohnması cok yerlndedır Ama bllemıyoruz PTT Idaresi bu uyarıyı ozellıkle vurtdışındakı Işcllerımlze yoneltmekte ne gıbı bır yarar gormuşîur'? Herkesin calışması, aylak ve soylu bir sınıfın çıkışına izin vermez hayvoncılığa gecerlor Fakat co ban boylarda da avcılık onemlı blr ugroş olarak kalır Cobanlıkia bırlıkte gıderek surulerın ozel mulkıyotıne qeçılır Otlaklar ortaktır. fakat hayvanlar boylann degıl buyuk aılelerin mulku o lur Akroba aıleler arasında, zen gin ve fakır aıleler belırmeyo başlar Ama İlkel ekonomık koşullar salgın hayvan hastalıkları. kışın gorulen ot sıkıntısı ve soğukla, buyuk servet farklılaş malarını onler Bu aşamada da fşlerl goruşmek üzere, bâzen bu tun usa uyeleri toplanırlar. Bu toplantılarda her uyeye soz hakkı tanınır. Her usa'nın blr damgası, blr orunu (savaş çıglıgı) ve adı vardır Usa'lar kadın kaçırma, hayvan aşırma nedenleriye sık sık kavga ederler, hatta sllâhlı catış malara girlşlrler. Usa'nın blr uyesfne verllen zarar, butun uyolerlne verılmlş sayılır vo oc almakla butun uyeler sorumlu tutulur. Usa'nın ell sılah tutan uye *«*AVGI BOYLAR. AV BULMANIN GÜÇLUKLERi VE SIK SIK MEYDANA GELEN AÇLIKLAR NEDENiYLE ÇOK UZUN BİR SÜRE, İLKEL DEMOKRASi VE DAYANIŞ MA DURUMLARINI KORURLAR. SONUÇ DEGiŞMEDi Sorınln obur parçalannın gerek kompozibyonları taşıdıkları sloganlur lıakkında pulların henuz posta glşelerıne eürülmemlş olmaları nedenlyle, Posto Dalresı yetkllilerlnden bılgı olmak ıstedık Bl*e «basına demec vermeye yetklll olmadıklarını» sovledıler Oysakı ısıenllen o anda basım ışcHorımn ellnde bulunan pulların kompozısyonu ve uzerine konulan slo (janlardır Konuyu daha buyuk blr yotkiiıye aktnrdık «Hele blr duşuneylm ben daha •onra »Izl telefonla ararım» dlye yanıt aldık Bır kez daha «sadcce, halen basılmaklo olan pulların re•Imlerinl gormek Istedlgımlzl, amacımızın bu ••rl hakkında okuyucularımıza gorguyo dayanan bllgl oktarmok oldugunu» so/ledlk Sonuc deaJşınedı Serinın obür porcalan lıakkında gorguye dayanan bır bllgf edınemedıgırruz ıcın sızlere bu sen uzerlnde başkaca bır yardımda bıılunamıyoruz Bizl bağışlayacağınızı umanz denillr Con başkanı glderek guc lenir ve bir askeri guc teşkil ederse de, bir hukumdar durumuna gelemez, uso ve oymaklar uzerlnde tam otorlte kuramaz. Usa ve oymaklar bağımsızlıklarını buyuk oiçude surdururler » Gorulduflu uzere. XX Yuzyıl başlarındakı Yakut boylarının or gutlenmesı. Engels'm «Allenın Kokenbnde onlattıfjı Roma, ve Germen «gensfratritribu» lerın dpn pek az ayrılır Kırgızlar ve Avcı boylar Ilk Turk boytorı avcı ve coban olarak gozukurler Avcı boy lar av bulmanın guçluklerı va sık sık meydana gelen aclıkinr nedenıyle cok uzun bır sure. ılkel demokrası ve dayanışma durımlarını korurlar XIX Yu^:yılda Radlofl avcı boylara eşıtlıkcı topluluklar adını verır Onlcrda sınıf lurklılaşması pek gozukmez Gocebe coban yaşamını nkence sayarlar ve eşıtlıkcl sefalet koşullarını yeğ tutarlar. Şamaııızm, ılkııı avcı boylann Uım olarak gelışır XX Yuzyı! başlarında halkın yuzde 90'ıntn avcılıklo gecmdlgı Sıbıryadukı $or Turklerınde cıvlo '.glsı olmayan blr kımse tsokum kemlgı» anlamına gelen «UCD» sozcuğu soyloyınce. avcı avını ontınla derhal paylaşnıak zorundadır Anadolu dak, avcı larda öa Orta Asya gelaneklerlnın kalıntıları gorulur Dede Korkut ta Bomsı Beyrek ın vurda gu geyıkton Banı cıcek pay dı Ipr va alır Prof Caleroğlu. bu oayloşmıno «avcılık hukukunun bır cins ımecosı» c'er Prof Zeiının o ınanmak gere kırse avnlığın pgemen olduğu Ilk doncmlerrie bozkırda dogal olum bılo yoktur Avcılar savaşta ya da avda olur İlkel toplu luk ecelıylo olumu kndınlar a\,a katılmayıp evde kaldığı zoman tonır Eceıiyle olumu ılk qoren kadınlaruır Hastalıktan olum ko tu gorulur ve olenm kotu bir ruh taşıdığına ınanılır Bu ınanc av cılıkton cobanlığa geıılılığınde dan meydana gellr Bunlar aul'u teşkil eden buyuk ailelerdlr. Bu yuk alle, uc ya da uçun üstunde cadıra sahiptlr. Çadırların bive bazen birkac yetim akrabasıy la blrllkte yaşar. Yandaki cadırlarda ogullar, kanları ve cocuk larıyla barınırlar Bazen bckar ogullara da cadır yapılır Fakal oadırların hcpsl dalrcnin lcinde dlr Ahıılar kllerler dalro Içincla bulunur. Bu akraba buyuk alle cerçoveslnde, tarlalar, kuru otlar, çayırlar. hayvanlar herşey GARTH Boy, belll bır ada, damgaya ve savaş cıglıgına sahiptlr. Boy uyelerine alt hayvanlar, boyun damgasını taşırlar. Fakat mulklyet birlmi boy dogıl, boyun alt bolumleridir Boy, otlakları saptar, »oyların tartışmo ve anlaşmasıyla, otlakları paylaştırır. Soylar da aul'lar arasında otlak paylaşmasını duzenlerler. Ortuk otlağa sahlp bulunan aul, surulerini oenelllkle blrllkte otlatır. Aul'da yalnız otlak degll, taşıma aracları da ortaktır. At, araba ve koşum takımları ortak kulla nılır. Aul'a genelllkle buyuk allelerln en yaşlı uyeleri başkanlık eder. Başkan llderllglnde aul, konuk ağırlar, ortak kurban sunor ve ortak sofra bulundurur. Soşlncl kuşaktakl ortak atadan inen allolerl kapsaynn OL\ da ya şayanlar evlenmelerde kız tarafına verilen başlığı (kalım) birlikte oderlor. llkbahar bayramla rına bırlıkte kotılırlar Dlnsel 16 renlerde bolll ruhları birlikte ulularlar Otlak dayıtımında tek bır bınm gibı davıanırlar XIX yuz yıldcı zengin ve fakir alleler tark lılaşması hayli gelışmış olmakla b.rlıkte. aul zengınfcrin surulorlnden hayvan alıp, fakırlere vererek toplumsal dayanışmayı gercekleştlrir. Armaçjanlaı ve yu dumluklar (ganlmol) aul içındo oşlt paylaşılır. Bolgsye yerle, mlş Rus koylulerl. Schapov'a «Ontarda herşey ortaktır» dıyorek durumdan duydukları şaşkınlıgı bellrtirler. Aul icincftkı anlaşmazlıkları, yaş ; ılar, butun aul uyolerl onun de cozerler Varılan kararın uyfjulanması, yaçlıların saygınlığı n i , otorıteloıiiim herkesçe kabul edllmcsıno vc duruşmanın butun aul uyeleri onunde yopılarak acıklık ve tcpiumsal baskının sag lanmasına dayanır Polls, asker ve benzeri kurumlar yoktur » YADIRGAD1K PTT Genal Mııdurluğu nde blr şub« tnudürü ve onun ustun dekılenn her turlu kademedon gecmıç onayı alınmış ıhalesı yapı'rtiıs, basılmak üzere basımevme vcr.imış. basıldıkca başko bır anoya gerek kalmadan satışo sunulacak olan pulların resimlerlnı, bir qa7eteciys qostermekten cekinecek kadoı kendılörınl baskı allındo hissetmelerını cok yadırgadık Akrabaları yağmalama hakkı Kazak Turklerinln aul'unda toplumsol dayanışma daha c«rpıcırlır Ozellıkle buyuk suruye sahıp olmayan Kazak aullann da. surunun varlığını koruyabıl mesı ıcın, mulkıyetın bolunmp mesı gerfiktıgınden buyuk aıle ılt) an. o^deşleşır XIX Yuzyılda (Jalıı aul tek blr aıle gıbı gozu kur Kazak Turklerınde baba, babonın kardeşlerı ve dede, toıo yo goro tek bır bırım sayıldığın dan oğul, baba, dede ve amca mallarına ıster&e zorla el koyabılır Buna baranta denılır Bu yakın okraboların dışında, bellı koşullarda daha uzak akrabaların rnal ve surulerıne de el konulabıllr Bu tlp «yağmalama», başlık odemek, yabancıya bor cunu vermek, hırsız ve haydut kovalanıok gıbı zorunlu gezller yapmak va kıtlık donemlerlndfl (Devamı 11 Sayfada) DUMENI /MONTERAS'A YANIT SAYIN SITKI AYDEMIR YENIMAHAUE ANKARA DiŞi BOND Pulların arkasında gorulen san lekelere •Sandık lekeM» denır Bu. bır çe$ıt mantardv OenelUkle havasn ve basmç altmda kalmtf arkası lamhlı pulların zamklarmda görulur Ceıelilı onlc.m almmazsa bu lclıe obur pullara da geçer Çarosı drrhal o pulu a\ v ıp soguk suda yıhamaktır Mantar, ytlianan pulun zamkı ile bcraber gider huşkusuz bu vol la o pulu kurtarmali olanagı ele geçer ama artıli o pul arkası zamklı bır pul üernldıı hfieı o pul postada geçeıh pullardan bıniı ıse. bır mektubun üzerlne vapıitmlarak kul lantlır, degüse. uzerine bır posia ctamgu<;ı vurup, damgah pullar arasına kaliırmak ge rehtr. • Doğan Avcıoğlu'nun yakında vayınlanacak olan «Turklorın Tarıhı» adlı yapıtından bazı bolumlerın ozetlni yayınlıyoruz