Katalog

ABDÜLCANBAZ Dr. Erdal ATABEK HAKEM CÎN(LEW CEKETLı , AÎIUP KAlE TURHAN SELCUK Yaşhhk ve sorunları.. aşl lık gundeı g j e cnem kazancn bır KOHU oluyor Cun KL u'kemızde de dunyada oidugj gıbı yoşlılcr artıyor Ant bı,otıklepn bulaşıcı hastalık olumlerını azoitması hal kın sarj'ık eğıtif"i/le tcpluTiun saglık bı ıncı duzeymın yukselrnesı yaşama sresını uzatrr'ştır Ustel k yaşlılar hakıı o!arak varo'an g^clerını bırıkımlerını deneyımletınt yaşamo kat ma% iste^ektedırler Bu nedeilerle yaşlılık ve yaşianma ozel bır bıf m daiı olnrak orta^a cıkmakta geusmektedır GERıATR! adını aıan «Yaşlıl k Sorunlan Bılımı» tum yaşlılar n ce<=ıtlı sorun arını ıncelemekte. sorunların çozumunae vol gostencı oimakta yaşlıların toplumdakı etkın yaşam kot Ki'armı sağlomaya calışmaktadır (rk KıtE BiN Df FA PÛ2 SltiL KAPsı CC ' Y YAŞLILIK NEDİR? Yaşlılık ceşıtlr olcütlere gore tanımlanmak ıstenmışîır En kola,ı. yasMığı buünuton yaşa gore tanımlamoktrr «Emeklılık vası» kovronı buradan cıkTiıştır Ancak, bu olcut gerceğı \ermekten uraktır Yaşlanmadakı uc oge ı ele alırsok fızık vaşlanmo fızyolopk yaşlonmo psıkoloıık yoşlanma olorak konu/a yaklaşabılinz Bu üç oğe nrasındo her zaman uyum da voktuf Yaş ıle en cok uyum gosteren oğe »fızık yaşlanma»dır Saçların ağorması cıldın gergınlığım yıtırmesı hareket yetenegının ozalması gıbı oluşumiar ıcmde bulunulon yaşla yokından ıiışkılıdır Ancok. bu durumun bı!e kışıden kışrye değıştiğı goz onure almırso doğumdan berı yaşanılan yoşam surecınl yoşlılık olarak ele almann doğru olmcdığı koloyca ortloşılır Fızyoloıık yaslanma beden şlevlermm /avoşlaması azol ması hattâ durnosı olorak karşımızo cıkar Bu durum bır bo I mj/le fızlk yaslanmayla ılaı'ıdır Gorme bozuklukları ış t memn azalması mafsal bozuklukların n hareket yeteneğını aza<t •^a&ı gıbı Ancak fız>olo, * /aşlonmanın bır bolutnu de kışın n kenriısinl artık yaşlı olarak kcbul etmesınden, bu durumun da kenoısınt hae*etsızlığe durgunluga ıtmeomden ılerı gelır Bu da psıkoloıık yaşlılık oğes nın onemını belırtır Psıkoloıık yaslılık daha cok kışının kendısmı vaşlcnma ya hazırlamamosındon doğar Kendısını ışıyle ozdeşleştıren kısı emeklı olunca çoker Yaşianma bır yenı yaşama duzenıdır Buna kenoını hazırlamadığı zoman. ınsonda bır yetersızlık duy gusu başkalarına yuk oima korkusu. ışe yaramoma tedırgınlıgı oljr kı sonucto bıtmışlık tukenmıslık duşuncesı doğar ışte o zaman ınsan p=ıkolO|iK olarak >oşlanmıştır tnsanı yaştı vopon en onemlı etken de budur Onun ıcındır kı yaşlılık snlt bır voş sorunu değıldır N ce 40 yaşında kışller yukordakf ocıklamalar olcutu/le yoşlanmıçtır do 70 yoşındo gencl'ğını korumuş olontOT gorulur Oyleyse sorunu nosıl koymak dogrudur? KENT TOPRAGINDA MÜLKlYET Kentsel toprokto ozet rrulkı ,e* hakkı ve bjnc Dcğlı olon arsa sepkulasyonu konut sorunu nun cozumlermesını gucleştırır Arsa fıyatlorımn oşın derecede /ukselmesı arsa bedelının ko nut nalıyetı ıçiıidekı oranını yuk seltT Bu oranın buyük kentle rn merkeze yakn ,orelerınde ,uzde ell ı gectıgı bıle gorulur Bu nedenle kent nj'jzunun bu yuk bır boİLmunun odeme gucu cmde olan konutların uretımı gucleşır Kentsel konut sorunu butun agırlıgı/le devam eder Kent cevresınde korru orsala ı uzerınde gecekondular oluşı^r Daha once de sozunu ettığımız gıbı kentın sıcramaH buyumesı nın kent dışında konut alanları nın oluşmas'im Dir kaynagı do gorelı olarok konut mal yetı ıcn de arsa bedelının poyını azaltma çabosıdır Konut kooperatıf erının ve ka mu Kuruluşlarının sosyal konut uretımı yaparak konut sorununu haf fletmeye yonel k cobaları kent topragınaa spel'ulasyon n» denıyle engellenır Bu tur konut ların uret n m aza rnas no ne den olur BÜ yuzden alt ve orta gelır grupların n odeme gucj icındekı konutların uretımı oza lır ve konut kıtlığı surer UIUSAL SERVETIN ISRAFI Kent toprağırda ozel mülklyet hakkırın oln osı ceşıth bı cımlerde mıl ı servetın ısraf edılmesıne neden olur Öze( möl kıyet hakkı rrulk sahıbın n kent topragını bellı sınırlamolar ıcmde ozgurce kullanmasmı sağlar Kentsel alanda bır yapı bır tesis yo da başka bır şey oluşturuldugunda venı bır harcoma yapmadıkca gerı donulemez so nuclar dogurur Daha once de kısaca değındıgımız gıbı orne gın kamu arsası uzerınde bır gecekondu yapıldıg rda ya da kentın bır bo umunun mar hak ları yoğunluk crttırması bıcımın de değlştirıldığinde gerı donulemez durumlar yaratılmış olur Gecekondulorı tasfıye edıp o rada oturanları modern koiutlara yerleştırmek. daha once ge cekondunun yopımında ve ona altyapının goturulmesınde kullantlan mıllı servetl ısrof etmel' demektır Aynı blcınde, bır ma hallede yogunluk artışı vap'ldı ğında bunun doğuracağı sonuc lar yıne mıllı serveti israf ettırır Örnegın 3 katlı binalar yıkılıp (lsraf edı'ıp) 5 katlı bınalar yo pılacaktır Mahalle ıcın artık ye tersız olan on derslık okulu yıkıp (ısraf edıp) otuz derslık okut ycpılacaktır Gecekondunun ilkden yapı'masmo seyırcl kalmok yenne halkın daha başlan gıcto gelecekte yıkılmasına ( s raf edılmesıne) gerek olmavacak konut olanlarına yerleşmesı sag lansaydı, mıllı servet ısraf edıl mezdı KENTIERİM <P&RSELLQ<MQU Ucakla Anadolu uzerınde ucarken aşagı baktığınızda arazının dılım oılım parcalara, tar lalara bolundugunu gorürsunuz. Bu parcalı gorunum toprakta ozel mulkıyetın olusunun bır so nucudur Ahmedın pulkıyetmde kl tarlalor ıle rv"er"medın mölkıyetındekı tarlatar ayrı oimak zo rundadır Ama ozel mulkıyet olmasaydı bu bolünmeyı goremez dın'z Boyle bır durumrja sadece trun ekım kusaklan arazı/< uygun parcaıara bolebılırdı Kentsei nlanlorda 6a durum aynıdır Ozel rrükıyet hakkı re deni/le kentsel 'opra^ar parcalara parsellere bolunnuş du rumdadır Bu da cok savıda sorunlar doğurmaktadır cKentssl araz de ozel mulklye'ın vor'.ıgı parselasyonu dogjrmakta bınalar craıında kalon atanlar butunleşemed gı ıcın ortak kullanışlar ge'ısmcmekte ekonomı er sağlanama'^ıokta, ışe yaramaz ufck meka'iıcr dogmaktadır Spa kulcsyon \e ozel mulkıyet yuzunden dogan porselasyon ayrı ayrı yopı yapma duzenı ge'ırdığ'raen pa'a malzeme ve teknık gucun kullan Irrası Irrasyonel koşullar altnda olmaktadır Kafa ya da kol eneğını satarak yaşamnı surduren b r k'şi bılıncsızce ken'te bır konuta va da bır arsa/a sanıp olunca ken dını auven ıcmde hisseder Dudığı Konıt ya da arsa onu du zene bcgla/an aract r Bu K ? ı duzen bczulursa e'ındekı o CKU cjcuk» mulkunun «gıdecegın aen» veya en ozından onun «ta dını c karoTiayacagındon» endı şe duyor Oyle şartlardırılır BJ konuda hoien uzerınde colış* gımız bır araştırmanın şu cnda gorjnen sonucları şo>le Kente ılk gelen koylu once pek lyı antayan adığ karı&ık bır cun yada hisseder kendını Iş bulur ış deÇ'Şt rır ve sonundo sureklı bır ışe yerleşır KarışiKlık KI« men kaybolmuştur ^4ey n nere ce oaşlayıp neede b t' <Jınt b r glb surmesınl savunan sıyasa! partı ere oy verır Tutucudur B J ouşunce \e davramş b clmı boylece epey surer (5 10 yıl) Bu ara zamanda kendı fkucu cuk» rrulkunun denızde br «aamıo» oldugunu duzen ıle du zenır degışTiesl ıle bunun hc bır ılgısi olTiadığını gormeye başıor Eskıden kenttekı konut bloKlarıno ve qenıs orsoların sa"ıplerıne saygı ıl» bakarken, şımdı Kuşku ıle bakmava bas cr Kendı tkucucuk» mjlku ıle ve «gacekonduno topu vereceğız» s6zlerı ıle daho buyjk mu'Kİer n ocru, bu\jx «haksır kozarcla grupların s yasal bı ınclermesınl tomden engel empse b le yavaş latıyor KA» MAKINBI» Kap laiıst ekoncnık ssterın carpık b r bıcımımn gecerlı ol dugu ÎLrkiye gıbı ulkelerde her şey gıbı Kentler ae bır «kâr ara cı» bır «<âr makınGSi» olarak kuilanıh Kentın topağı, kona tu alt/opı sıstemler nın ınşaası. hızmet kuruluşlorının oluşturu' ması hep bu amaca kâr elde etme omacına hızxet edecek bıcımde ele olınır Yeşıl alanlorın pS'klrjrın C O Dr. S. Kemal KARTAL Anayasa'ya göre Türkiye'de tüm kentsel toprakların kamulaştırılması hukuki bakımdan mümkün değil koşesınder kırpı! r buru gsrcekleştırmek ıcm \ogun baskı lor yapılır 'Ankara do GenclK Parkından ve Ataturk Orman Cıftlığı arazısmden «parcalar kopormaK» ıcın gırışılen o/un lar bu duruma sadece ıkı ku cuk ornektıri Eğıtım ve kultur foal vetlen ıcm ayrılon topra< holkın kolo>ca ulaşabılecsğı no< talardo değıldır Kıyıya koşeye sıkıştınlmıştır Buyuk kentlerdekı mezarlıkla ro ve o rrezarliKİon csvreieyen yerleşiıelere bokıldığında han gısınln yaşoyanlar ıcın hangısıcçıiobıiır Bu «bellı konumdaki» devımı ıcıne sosyal statu yuksek kışı yo da aılelenn oturduğu maholiede olmoK veya oraya yakın olmak da gırer Kentler \e ozellıkie kentlerln konu» oianlon sosyol statu derecelerıne gore boUmle'e ayrıl mışlardır Icmde bulunduğu kent boljmunjn sos,cl statusu, bır arsonm sağlayacogı ront miktorını orttrır yo do aza'tır Kenttn arsa fıyaiları dığer etkenlerın yamndo bu «sosyal statu etke nı»nı de yansıtacak bıcımde o lusur «Mııtena semt» Ç mohal le=; nde buluncn arson n neırakcre fıyutı 1C0 000 TL ikcn daho dusuk soEyal stotuya sah^p O Tiahaılesfr.ae bulunan ve ay n » zık^el rzellıklere sahıp olan O'sonın rretrekore fıyatmın 5 000 Tl olmos ndo tstatu derecesı» r n payı ddukca yuk9ektlr. SONIK OIARAK . Bır yanlış anlamaya meYdan vermemek ıcin. şunu hemen belırtmek gerekır Yukarıda değlnılen sorunlorın ve bunlor dışın da kalan kent ve kerttleşmeyle llgılı dığer sorunların «tek nedenl», «Kent toprağındo özel mulkıyet hakkı ve bunun doğurduğu spekulasyon» değıldlr Fakat bu sorunların en köklö, en \aygın ve en temel nedenı «kent toprağında ozel mülklyet hakk nın olması»dır Kent toprağında ozel mülklyet hakKi oldugu muddetçe, yukanda belırtılen sorunlor «sorun» olarak kalmaya devam edecektır K sml iyıleştırmeler kuşkusuz yapılabılır Nıteklm, kapıtalıst ekonomık sıstemın gecerlı oldugu Batının gelışmış ulkelerı bu sorunları cozmek uzere kentsel toprak uzerındekl ozel mulkıyet hckkına bazı «sınırlamalor» getırmışlerdır Bu 6inırlamalann gucu sorunların şıddet ve gorunumunu çeşltlı derecelerde azaltmaya v« yumutatmaya yetmls, fakat sorunları ortadan kaldırmamışttr. Turkıye nın de ıcmde bulunduğu bu grup ulkelerde temel neden olan «kent toprağında ozel mulkıyet hakkı» tumuyle ortadon koldırılmadığı ıcın cozüm dlye, şu veya bu başan derecesınde, «golgelerle ugraşmo» ışı surmektedir «Gölge» ı e değll de golgeyı yapan «asıl varlıkla» uğ roşılmadığı lcm, ona dokunul•nadığı ıcın alınan butun onlemler cıkonlai b j t j n yosalar ve vonetmelıkler «golge oyunu oynamok»tan ılerı gıdememıştır, gıdemez de Turkıyede de durum aynıdır Tek ve koklu cözum kont tODraklarında ozel mjlkıyet hak kına son vermektlr Tum kent topraklannın kamulaştırılmasıdır Bu onerinın ekonomik, »İyosı ve hukuki bakımlardan ger cekleşttnlebılırlıgı tortısmoya acıktır Komuiaştınlnada kamunun ve gen ş olarak toplumun orsa değennde yarattıgı artışlar, arsanın fpıyasa değerı»nden duşulerek odene yopılmalıdır Boyle bır yol ızlenmedıkce arsonın degerını oluşturan oğeler dıkkate olınmadıkça tum kentsel topraklorın kamulaştırılması ekonomık bakımdan olanaksızdır, devietm buna gucu yetmez Ekonom k bakımdan güc yetse bıle, acaba sıyosı bokımdan bu ışe guc yeter mı' Bu, ayrı bır turtısma konusudur Turk Anayasası nın mulkıyet hakkını duzenle/ıs bıcımı ve Anayasa Mahrsemes n n bu konuda oldığı karorlar ve ozel'ıkle Anoyasan n 38 rnaddesınin 2 ve 3 fıkralarını ıptal edan son karatı qozonune almdıgında Turk ye de hukuki bakımdon tum kentsel topraklar n kamulaştırılması numkun gorunmemektedır DuruTi bo\le oldugi.no gore. • kent toprağ noa ozel mutkıyet hakkının doğurduğu sorunları» gercekten cozmek venne Turkıye de daha uzun yı'lar «golgele'le uğraşmo» oyunu surecektır TÜKENMEK TÜKENMEMEK • KAMUIA$T!RMADA. TOPIUMUM Yaşlılık sorununun doğru olcutu, konımca kişının tüken mesı ya da tukenmemesıdır Kendını yalnız ışıyle ozdeşleştıren kışı, ışınden ayrılınco tukenır, yo da yaşlonır Kendını, bulıınduğu yerle ozdeşleştıren kışı, oradan ayrılınca tukenır ya ao yaşlanr Kendını cevresıyle ozdeşleştıren kışı o cevreden ayrılınca tukemr, ya da yaşlon r Yaşlanmamanın tek koşulu kendını sjrekiı otanla ozdeşleştirmektır. Bu da yoşomdır Kendını yaşamla ozdeşleştıren b j cok yonlu çok ışlı, cok yerll. ARSA DE6ERIKDE YARAniCl AR TIJUR, ARSANIN PİYASA DE&E RINDEH DIJUIEREK ÖO£ME YA PIIMAU AKS! HALM TÖK KEW SEL TOPRAKLARIN KAM'JLAÎn RIIMASI 0UNAKSIZLA5SR • BUYÜK KENTIEROE MEZARIIKU RA VE 0NIAR1 ÇEVRaEYtN KO NUT BÖIGEIERIKE OA BAKIIOIĞIN OlUER KEMTU MEZARUK «YA^AYAKUR KENTI» LARIN MAHAUIIERMN OAHA OL'ZENLı YE5IL VE BAKIMU OLDU&U &0Z IENİR, Kent plonlorında yopılon değlçlkllklerd» lorihl fopıtlar coflu k«z dlkkota olınmıyor cok c«vrelı vaşamlo 5zdeşleştıren kı$l voş'ılık sureclnl ttukermeden> surdurebılır Onun ıçın de yapılan ışlerı yaşanılan yerlerı, bulunulan cevrelen surdurmek sureklı kılmak. yos lanmamok ıcın temel koşuldur Bunun ıcın, «yaşlonmak» da yaşamak gıoı bır sancttır. Yaşl lık sorununun cözumune kısaco yakloştıkca bu cozumun bıreycı yolîa mı. top'umcu yolla mı olacağı sorusu or ta/a çıkcr Soruna kapıtalıst toplumlardo genellıkle bıreyci cözümler aranır Cozum yolu olarak da chobuler onerıllr Fotoğrafc lık cesıtlı gezıiere cıkma koieksıyon gıbı hobı'erle kişının yenı bır ugraş bulmasıd r onerı Oysa bu vol ulkemız ıcın gece'Sizdr uste ık de yararsızdır Bır kez hobıler genellıkle pahalı ugrasiardır Ulkemız \asl'lorınn olanakları ıcın bu tur ho bıler erışılmez fontezılerdır Ayrıca. bu ugraşılar genellıkle :op Lma hıcbır sey katmaz ü'etıcı degıldır Top'umcu çozumler, yaslların bır organızas/on ıcmde tıztk guclerını 'uhsol eğılmlerlnı dıkkate alarak topluma katkıc'o bulunmalarını sagior Boyle bır orerı yaslılık yurtları değıldır Yaşlılık, kes ihkle elın eteöını her şeyden cekerek olbeklemek donemı deaıldır Yoşlılık. kışmn yasomınt yeni ne,ı çe lar u eterek surdürmesıdr Toplumcu çozumlerde, yoşlılar ı vapabı'eceklen ıse uygun >enı o'gutlermeler vardır Yılların denevı'nlennı gec rr> ış bırıkımlerını soglamış yaşlılar.n kahve koşelerırde ışlerı yoktur unların ısı toplumun ıcmdedır Yapılacak dun a kadar Iş var Ceşıtli ısler belırlenır Bu ışlere uygun orgutler kjrLİur Istek'e ozend rtlerek yaşlılıgın fız k özellıklen f'zyoloıık n telmlerı dıkkate olınarok yaşlılar toplumun canlılığı ıcnde<ı /erlerını alırlar Iste yaşlılık sorununun top iumcu cozumu Yaslıl'ğın bağl k sorununa ruhsal sorunlarına yaşlılığa hazırlanmoya aynca degıneregız. CÖZÜM YOLU prjrca görebılmeye başlanıştır Bu sırada bır gecekondu yapmıştır. Veya blr «hısse tapulu orsa> satın almıştır Nıhoyet ken dını btraz güven içlnde hısseder O da artık kentte bır şeye (ama cok kucuk bır şeye) sohıp olmuştur Kent artık tumden celın kentl» değildır Onun do artık orada bır egemenllk «bolgecığı» vardır Şımdi duzene boğlcnmışt r Pek oyle değışıklık olmasını ıstemez Yukarıda soyledığımız gibi. düzende herhangi bır değış klığm o fkücucük» mCılkunun tadını cıkarmasını engelleyeceğ nden korkar Düzenın olduğu rın> savunmasını, oy mekanlzması aracılığı ıle kendlsıne ve kendıne benzeyenlere vaptırdıklannı anlamaya başlar Gozü laımıştır Perde acılmıştır Ama bu orada on yıldan (azia zaman gecmlştır Kent toprağında öze! mülklyet hakkı «kentlıleşen koyluler» açısından bovle bır etkıye sahıp gorunuyor Son yıllarda ozelliKla buyuk Turk kentterınde kent ıcı ıktıdarların tutucu partıl6rden ılencı partılere gecışı o\a/na da oldukca paralel yukar do ozetledıklerımız Kert toprağında mülkıyet hakkı veya onun umudu bu cuk bahcelerlnm kentlerde B1" derek azalması yenı yerteş m bölgelerınde bunlara yeterınce yer verılmemesı tarıhı değere sahıp alan ve yapıların ceşıtli yontemlerle ortadan kaldırılma sı, kent toprogında özel mülklyet hakkının ve ona dayalı sp«külatıf faallyetlerın sonuclanndan sadece bazılarıdır Kentte yaşayanların eğıtım va kültur faalıyetleri ıcın yer ayrılması spekulasyon faalıyetlerınl kısıtlayıcı nıtelıktedır Bu nedenle bu tur faalıyetler lcm yeterlı kentsel toprak a\rılmaz Ayrılmış olonlar do kıysındon nın ölüler lcm olduğunc korar vermekte gucluk cekersınız «Olulerin kentl» mezarlıkiar, «ya şayantann kentl» maholtelerden daha düzanll, daha yaşll va daha bakımlıdır SIHIFSAL fARKLKASMANlN YANSIMASI Kent toprağı ckullanmn değerlınin cok cok ustunde bır degere ya da, gellrrant sağloma olanağına sahıptır. Bu rant, kent toprağının mıktarının arttır IOTOZ o'ması yanında, bellı konudaki arsalann mıktarının da arttırılomaz olması olgusu ıle GARHT BU6HCHSAM DiŞi BOND Mooesr/, s/c SERAJX>'»N EVJNE IOER DOLOBES IVİLEBIR/Nf TANlRSi S&RAP1Z YANITLAR: 1 HASANOĞLAN «Bır ay kadar önce yoga yoporken b*llmi agrıttım Aroda sırodo beiım* agn gırıyor Bozer» da egtlıp kolkarKen benm ağnyor Hıc doktora gıtmedım Ne yapmam gereklr» dıyor okurumuz Sozunu ettiğmiı tıpta bel ağnlan sık görulür Posttravmotik Lumbolıl dedığimız hostalık «travmadon sonraki bel ağrısı» ailamındadır Çok keı uygun tedovlyle tamamen geçen b«l kemıgi boğlantılarınin zedelenmeslnden olur Bazen bu glbı durumlarda «disk henısl» dedlgımlz omurlor orosı dlsklerın lı tığı olobıllr kı, ayrı bır tedavı biclmını gerektırir Anlottığınız durumun uygun tedovııf. odale gerginllğlni azaltan ve agrt k« sen Ilaclarla, bır sure sert yerde yotma olarok belirlenir An• >•• >• • • ••.»*• I C n n ı ı n i i n COZUITIU•