Katalog

p ö aı CUMHURİYET 2 1 ARALIK 1977 BiUm Çalif ÜRETKEN ABDULCANBAZ NlZAMdîOALUI> TURHAIU SELCUK 8(M/' P . AMA . AMMA OltfP, MMRAf ç Bilek Daktilosu " nsan, blr cok nedenl«rle, konuşomoz dururnda olur: Gırtlck konserine, anadan doğma dllsizliğe. vücut felcine... yakalanmış bulunablllr. Böyle durumlarda el Işaretieriyle konuşma en uygun yoldur. Dllslzler böyle konuşur. Alexondre Dumos tMonte Krlsto Kontu» odli ölmezinde. gözkapaklarından başka her yeri felcli ihtiyar bir hastayı, gözkapaklariyle konuşturur: Gözleri acıp kapayarak. . Ancak, böyle konuşmanın güclüğü, el ve göz işaretlerlnden anlıyacak birini gerektırmesldir. Hollandalı Iki bllginle Tokyolu Canon flrmasının blrleşmesi sonucu bu güclüğe bu gün care bulunmuştur. Care. blleğe takılacak kücüklükte blr yazı makinesidir. lletişlm Aranı (The Communicator) adı ile piyasayo çıkarılan yazı makınest. üzerindeki harflere basılınca. yazıyı, Ince bir şerit üzerine yazmaktodır. Blr tür bilgisayar olan yazı makirıesi, bu gün icin, Hollanda, İngillz, Fransız ve Alman dillerlne göre programlanabllmektedir. Makine 1974'de plyosayo cıkanldıgı zaman 400 dolara satılmokta Idi. I ÖGRENCi MASALARI Bizde öğrencll«rln başarısızlıklarının nedenlerlndan blrl de. evleıınde rahal bir calışma ortamı bulamamalandır. Ayrı odası olmayan öğrenci, oturulan, yemek yenan, misafir ağırlanan, radyo dinlenlp televizyan seyredilen odada calısmak zorundadır. Üstelik yüzde 90, öörencinin evlnde. calışmak icin, bir rnasa bile yoktur. Bu yüzden, bir çokları yere veya mlnderliğe bağdaş kıırup çantasını dizlerinin üstünde rnasa gibi kullanarak »calışmoya» çalışır. Bazılan yere oturur, minderlifll masa diye kullonır. Fakat, bu durumda vücut anormal bir çarpıklığa uğradığı içın sırt. bel aflrıları başlar. Holbuki, başarının koşulu, cocuğa, evde, rahat ve sâkin bir calışma köşesi yaratmaktır. Kentlerde. maso, gündelik yoşomın bir parcası olnuış gibi ise de, köylerde, yerden bir korıs yüksekliktekl «ofroyı bulmak blle güctür. Hali vakti yerinde aileler, cocuklarına, evde colışmaları lcln. cekmeceli. raflı ders masaları almaktadır. Ancak, bir Japon firması, kuru blr masanın da yeierli olmadığını görerek ders masalarını. cocuklar İcin daha llglnc blcime sokmuştur. Tokyo'dan (The Hlkari Co. Ltd.) flrmasının piyasaya cıkardığ'ı masalarda, cekmece ve raflardan başka bir termometre, blr barometre, bir elektrlkli saat. bir kronometre, bir elektrlkli kalem acacağı. bir takvim, bir hava rütubetlnl ölcme aracı, gömme bir flüoresant lambo gibi bilimsel araclar da vardır. Bunlara ek olcırak, masayı süsleyecek bicimde plâstlk billurlara gömülü hayvanlar da masada yer almaktadır. Kelebek. kertenkele, sinek, an. sincap.. gibi hayvanları icinde saklayan bu billurlar. cocuk icin yardımcı ders aracı nitoliğınde olmaktadır. Japonya'da. hemen butün okullara, kıyasıya rekabet kosullariyle glrildiği icin çocuklorın derslerde cok başarılı otması ORTADOGU'DA SAVAŞ VE BARIŞ • SUUDI ARABİSTAN VE MIStR TARAFINDAN ÖNERİIEN KIZILDENİZ PIANI, KIZILDENÎZ'İN ABD YANLISI ARAP REJİMLERİNİN DENEIİMfNE GİRMESİNİ ÖNGÖffÜYOR. BU PLAN 5AH'IN BASRA KÖRFEZI'HC ILİŞKİN TASARILARIYIA BÜYÖK PARAIELEIİKLER TAŞIYOR. M. Emin BOZARSLAN öftrekmektedir. Boşorısız cocuklor arasında intiharlar «ıklaşmaktodır. Bu vüzden. her aile cocugunun eğitimine en buyuk önemi vermektedir. ODUNCU MAKİNE Blr cok masallar: «Bir varmış, blr yok'mu?. evvel zaman Içlnde. kalbur saman icinde, deve tellal iken, keci berber iken. ben babanıın beşiğini tıngır mıngır sallar iken bir oduncu varmış. bu oduncu bir gün daga odun kesmeye gitmiş...» diye başlar. Ne yaparmış oduncu daflda? Odun keser. bicer. tlalları, yaprakları ayırır. sonra odunları eşeğine yükler köyünun yolunu tutarmış. Bundan sonrakl masallar bâyle başlamayacak. Geleceğln cocukları: tBlr oduncu makine varmış...» diye anlatılan rnasalları dlnleyecekler. Zlra, bir Fin firması. oduncuları bu zor ve verimslz Işten kurtararak büyük bir makine yapmış, Helslnklden Raumarepola Oy flrmasınm «Lokomo 960 S Harvester» adı İle piyasaya cıkardığı 26 tonluk makine aynı anda ikl ağacı kesebllmekte, bunlorın dallarını, budaklarını ayırmakta. ağac gövdelerinl bellrll ölcülere göre keslp kerestelik Odun haline getirmekte, sonra da bunları beşer onar tanesl blr arada bağlayıp, toplanmak üzero, yol kenarına bırakmaktadır. Tek bir makinlstin kullandığı makine yüzlerce işcinln işinl tek başına yapmaktadır. Blr ağacın kesllip hazırlanniosının bir dakika sürdüğü haber verllmektedlr. Aman. bu makine bıze gelmesln. Blzdeki «makineler» bir dakikada bir ormanı hâle yola koymaktadır. Blz onlara blzdekllerl gönderelim. vSESSiZ TEPKiSiZ UÇAKLAR Amarikan Uzay ve Havacılık Dairesl (NASA), tepklslz ucaklortn en büyük sakıncası olan gürültüyu ortadan kaldırmak icin caliymalaıa başlamıştır. Bu arada. ucakların fniş ve kalkışta daha kıga «koçuyolu»nda koşmolan da saglcınacak ^ tır. AMERiKANIN KEÇiLERi Anadolu halkı keclyi neden besler? Corok yer hayvanıdır do ondan: Kecl. tarlaiar dolusu yonca, arpo. sap, soman fstemez. Colılar. fıındalar. d'kenler ona yeter Zavallı. sözcüğün tam anlarnlyle, ekmeâinl taştan cıkarır: İnsanın erlşemeyeceği yüksek, yalcın. dik yamaclarda. taşlar arasında kendl kenclıne bitmış dlkenierı bile yer ve akşamo, süt dolu memelerle clöner. Sııyunu kendi bıılur lcer. Sütü kuvvetlidir. Etl yenır Kıiından kaba kumaş yapılır. Arna bu arada sürgünleri de ylyor. ormaıı yetlşmosıne zorar veriyormuş. Eh, o kadarı do nlooak artık Her şey hem temiz, hem semiz olmuyor. Ki6aca, sarcJuııya nasıi fakirin cicoğl ise, keci de faklrln soğmalı. Sam amcamızın ria, böyle, keci gibi hünerli bir hayvanı var: Umnboynuz (longlıorn) denen sığır. Daha cok Texas'ta yetlşcn uzunboynuzun türü lükenınek üzere idi birkac yıl öncesine kador Fakai. tahtl fiyatlarının, yem fiyatlarının artması, havvana bir süre dahn yaşama olanağı sağlamış bulunmaktadır: Sığır türü öbür hayvanların günlük yem masrafının 75 85 sent olcluğu bir zanıanda uzunboynuzunkl 15 senti gecmiyordu. Üstelik, hayvan otlar, calılar, sert yapraklı kır bitkllerl ylyebilmekte. daha cok yavru yapmakta. ar su icmekte ve daha da uıun yaşamnktadır: Boynuzları gibi ömrü de uzun blr hayvan. İşte bu nedenlerie. 1967'de tanesl ?50 dolara satılan bir umnboynuA 1974'te 1500'e salılmaya başlamıştı. Bugün 2000 2500 dolar arasında satılmaktadır. 8u durumda insan, «An, türu tükenen öbür hayvanlar İcin de böyle bir yaşam uzatma yöntemi bulunsa!» diyor Ister istemez, Misır İle Israil arasıncıa KlsSinger aracılığıyla ve Amerikan plânlarına uygun bicimde yakınlaşma snğlanırken, Arap ynrım adasında da önemli sayılabllecek gelişmaler oluyordu. 1967 isrnil saldırısından sonra Mısır' ın Yomen'den cekllmesl ve Arap yaı ımadasının kıyı şeritlerindo 1970'lerin başında tutucu Arap prenslerinln ve şeyhlerinln yönotimlerl oltında Amerikan yanlısı rejlmlerln kurulmasıyla petrol kaynakları gerci «tehllk«»den kurtarılmıştı. Ne var kl ylne d« •tehllkev sayılabllecok bo/ı go lişmeler vardı. Bunların başında do. 1900'larda Umman'ın Dofar bolgssinde İngiliz sömürge yonetimine karçı başlatılmış olan ve sonra cıa Sııltan Kâbus'un boskı rejimlne karşı sürdürülen geıilla haroketl goliyordu. l.ibya' nın ve Güney Yemen'in destekle dikleri bu hareket yalnız bölgedekl reilmlerl cleğil, aynı ıx\manda İran'ı da tedlrgin ediyordu. Hareketin tliğer bölgelere da yayılması hallnde Basra Körtezlnin Batı kıyısında günün birlnde ilerlci bir rejimin kurulmnsına kadar ıızanabileceğini düşunen Şoh, Bosra Körfezindeki ken di egemenllğinin tehlikeye glreblleceğlnden endişe ediyordu. Hatta böyle bir rejim, iran halkını da etkileyebllecek, bölgede kl diğer Arap emîrliklerine de sıcrayabilecekti. Oysa Şah, daha önce de bellrtildiği gibi. Basra Körfezinin Batı kıyısında «Kaddafl'nlnklne benzer re|lmlerln kurulmasına Izin vermeyeceğlm» diyordu. Sonunda Şah, Sultan Kâbus'un da onayını alarak Dofar gerlllalarıno karşı carpışmak üzere bölgeye askerî blrllkler ve savaş ucakları gönderdl. 1970'lerln başında İnglllzlerin bölgeden cekilmesi üzerine, Basra Körfezinl Hint Okyanusuna bağlayan Hürmüz Boğazı girişindekl adaları işgal etmiş olan Şah, Dofar'a da asker göndermekle. «Ortadoğu' nun landarmalıgı» gorevine fiilen başlamış oluyordu. Arap yanmadasındaki irill ufaklı Arap ulkelerı ve bu arada Suudî Arabistan da, İran'ın Dofar'daki askeri varlığına karşı itirazda bulunmadılar. Sadece Guney Yemen buna karşı cıktıysa da etkili olamndı. Sultan Kâbus İse durumundan memnundu ve «İran'ın ülkemizdekl askerî varlıgına Kaddofl'den başka hlc blr Arap liderl ya da ülkesl Itlraz etmlyor* diyordu. «KÖRFEZ PAKTI» TASARISI Öte yandan iran Şahı'nın gırlşimiyle 1975 yılı başlarında yeni bir askeri pakt önorisl ortaya atıldı. A3lında öneri, Suudi Arabistan eski Kralı Faysal ile Şah tarafından ortaklaşa hazırlanmışti; ancak Faysal'ın öldürülmesi üzerlne patenti Şah'a kaldı. Önerıye göro «Körfez Güveniik Paktı» adını alacok olan bu yeni askeri ittifaka iran, Irak ve Suudî Arablstan glbl bölgenin üc büyük devletinden başka körfeze kıyısı bulunan tüm küçük Arap omirlikleri da katılacaklardı. İran ile Irak arasında 6 Mart 1975'te imzalanan Cezayir Antlaşması ile sağlanan yakınlaşmadan sonra bu pakt, daha clddî blr bicimde ele alınrlı vn ilk hazflık toplantısı da 7 a Filistin sorunu çözülmeden Ortadoğu'da kalıcı bir barışın sağlanama/acağı anlaşılıyordu, sonunda İsrail ve ABD bile a Filistin,, diye bir sorunun varlığım kabul ettiler flustos 1975'to Suudi Arabistan' ın Cirlrio kentindo yopıldı. Ancak riaha sonra Lubnan ic savaşının ve Oıtadoğu'dakı diğer gelışmolorln yaıattığı ortam icinde önerı gecici olarak rafa kaldırıldı. Ne var ki Şah'm bu konuyu yeniden gündeme getırmok niyetinde olduğu, bu oralık ayının ilk haftasında Umman'a yap tığı geziyle ilgili olarak yayınlanon ortak bildiriden onlaşılıyor. Unıman'da Sultan Kâbus'la Şah arasında yapılan görüşmelere ilişkın resmi bildlride, iki tarafın «Körfezin güvenllği» sorunu ile ilgili olarak alınacak tedbirler konusunda görüşbirliği icinde oldukları acıklanıyordu. Bu ortak bildirinln, Şah'ın Amerika'ya yaptığı geziden hemen sonra yayınlanması da ayrıca anlamlıdır. Yazının başında da bellrtildifli gibi Artıerika'nın Ortadoğu polltlkasının temel taşlarından birini Suudi Arabistan oluşturmaktadır. Özellikle Kral Faysal' ın ölümünden sonra onun kordeşl Prens Fahd'ın flilî yönetlmine gecen bu ülkenin 1975 yılından bu yana Izlediği yayılma ve nüfuz kurma politikası, oldukca etklll olmuştur. Surlye' ye yaptığı ekonomik yardımla, bu ülkenin eskiden kendlsine karşı sürdürdüğü muhalefetin sona erdirilmesinl sağlayan Suudi Arabistan, ayrıca Mısır Dev let Başkanı Enver Sedat'ın po İran Şahı Rıza Pehlevl ve Suudl Arablstan Vsllahtı Pr«n» Fahd Ortadogu'ya Ulfkin Amerikan planlarının lanmatrnda onlara •önemli göravlerı dufüyot sı? olarak Arap ülkelerlne katılacağı ve böylece Kızıldeniz In cepecevre Arap ülkelerlnce kuşatılmış olacağı hesaplanmaktadır. Bu arado Sudan ve Somall'nin takındıkları tavır da Suudi Arabistan'ın ve Mısır'ın politikasıyla uyum sağlamaktadır. Eskıden Sovyetler Blrllği vo diğer sosyalist ülkelerle sıkı ılişkıleri bulunan bu Iki ülke. Enver Sedat'ın yolunu Izleyerek 1977 yılında bu ilişkilerl bozdular ve Sovyet teknlsyenlerlnl sınır dışı ettiler. LİBYA'YA KARŞI MISIR. CEZAYİR'E KARŞI FAS Öte yandan Ortadoğu'nun ca tışma merkezinde. Arap yarımadasında ve Kızıldenlz'de bu olaylar olıırken, Arop dünyasının bir diğer bölgesinde. Kuzey Afrika'da da birtakım planların uy fiulanmak istendigı dikkati cekıyordu. Daha önce de bellrtlldlğl gibi enıporyalist sistom, Cezayir'in 1962 yılında bağımsızlıgına kavuşmasıyla Kuzey Afrika'dakl bu önemli kalesini yitirmişti. Ne var ki Cezayir'ln yanı başın dakl Fas, tutucu Arap rejimlerinln başında golen Kral Hasan rejimiyle yönetillyordu ve Botıya bağımlı olan bu re|lm. Cezayir'deki İlerlci yönetlme karşı hic de dostca olmayan bir tutum icindeydi. Fas'ın güneyindeki Ba tı Sahrosı ise faşlst Franko repmı altındaki ispanya'nın sömür geslydi ve o da Ceraylr'e komşuydu. Frnnko'nun ölümünden sonra 1978 yılı başlarında ispan ya, Fas ve Moritanyo arasında varılan blr antlaşma gereğince Batı Sahrası, burada yaşayan lıalkın onayı alınmaksmn Fas İle Morltanya arasında paylaşıldı. Ancak Sahra halkı buna kar şı çıkarak, bağımsızlığını elde etmek amacıyla silâha sarılınca bölgede kanlı carpışmalar başladı. Cezaylr İse, bu paylaşımı onaylamayarak Sahra halkının kendi kaderinl tayin etmeslnl Is tıyordu. Ayrıca Sahralı gerillaları da haklı davalarında destokliyordu. Bu duruma tahammül edemeyen Kral Hasan, Cezayir'l tehdlt etmeye başladı ve Fas or dusunun Cezayir toprakları lcln de bile gerillaları kovalayacağı nı acıkladı. Kuzey Afrika'dakl Arap ülkelerinden Libya ise, 1969 devrlmiyle yeni bir kişilik kazanmış ve emperyalizmin bu bölgede yitirdiği ikinci ülke olmuştu. Ancak. bilindiği gibi gecen yaz. Mısır ordusu Enver Sedat'ın emriyle, durup dururken Libya'ya saldırdı. Olayların seyrinden anlaşıldığına göre, Kral Hasan'ın Cezoyir'e yönelttiği tehdltlerle Enver Sedat'ın Libya'ya karşı giriştiği bu saldırı. belli bir plânın birer bölümünü oluşturmaktadır. Amac. Kuzey Afrika'nın bu iki ülkesindeki llerici yönetimleri devirmek, ya da hic değllse saldırılarla ve yoratılacak gerglnlik uygu litlkasını da hem ekonomik, hem de slyasal olarak desteklcmektedır. Bu arada Suudi Arabistan'ın Mısır'dan eonra Sudan ve Somali'yi de kendi clzgislne ve Amerıkan yanlısı blr politika izlemeye cekmek icin yoğun caba harcadığı ve bu cabalarının meyvelerini de toplamaya başladığı görülmektedir. KIZILDENİZ'DE YENİ DENGE Suudî Arabistan ve Mısır'ın son ikı yıl icinde ortaya attıklan bir «Kızıldanlz planı» vardır. Kızıldenlz'ln bir «Arap Gölü» durıımuna getlrilmesini öııgören bu plan da, aslındo Şah' ın ve eski Kral Faysal'ın orlayn attıkları «Basra Körfezl Güvenllk Paktntndan farksızdır. Suudi Arabistan'ın amacı, Kızıldeniz i kendi denetimi altına alnıak ve dolayısıyla bağlı bulunduğu Anie rıka'nııı bir nufuz bölgesi durumuna getırmektir. Kızıldeniz'in her ıki yakasında da Arap ülkeleri (kuzeyde Slna yarımadası, doğuda Suudî Arablstan ve Ku?ey Yemen, batıda Mısır. Sudan. Erltre ve Somali) yer aldık lorına göre, plano takılan cArap gölü» adı diğer Arap ülkelerinco de cekinl gelmektedlr. Sudan ile Somali arasında yer alan Erltre ise Etyopya'nın egemenliği altında olmakla blrlikte. burada yıllardan beri sürdürülen gerillo savaşının başarıya ulaşması durumunda bu bölgenin de bağım GARHT AhHAT MAUSlhi 8ANA TUM DiSi BOND artısma (Cumhurlyet: 14424) KAYIP Şebekemi kaybettim Gecerslzdlr. Harlka DEMİREL Cumhurlyet 14436 lerle yıpratmak, uluslararası ve Araplararası etklnliklerini yltirmelerini ya da bu etkinliğln azaltılmasını sağlamaktır. Kanımızca bu tehdit ve saldırıları, Ortadoğu genelinde yürütülen plân lar cercevesinde değerlendirmek yanlış olmayacaktır. FKÖ ÜZERİNE OYUNLAR Fllistln halkının verdlğl kurtuluş mücadelesl ve yurdunu kur tarma kavgası; FKÖ'nün 1974 eklminde Fas'ın başkenti Rabatta toplanan Arap Zlrve Konferansında Filislın halkının tek meşru temsilclsi olarak tanınınası. arkasından da Birleşmlş Mllletler Genol Kurulu kararıyla Dünya Örgutü'nün üyeliğina kabul edllmesi ve Yaser Arafat1ın New York'a gidip Genel Kurul toplantısında konuşması ile uluslararosı boyutlara ulaşmıştı. Ancak bu durum, Filistin sorununu sadece bir «mültecller sorunu» olarak görmekte ısrar eden israil ve Amerika'nın tepkisine yol acmakta geclkmedi. Buna rağmen FKÖ'nün etkinliği gıttikce artıyor. bircok uluslarorası toplantılara ve örgütlere alınıyor, dünyanın ceşitll başkentlerınde ve bu arada Fransa gibi bazı Batı ülkelorinde bile temsllcilik kuruyordu. Her şey, Filistin sorunu çözülmeden Ortadoğu sorununa kalıcı bir cözüm bulunamayacagını artık her gün biraz daha iyi gösteriyordu. Sonunda israil ve Amerika bile, «Filistin sorunu» diye blr sorunun var olduğunu kabul etmnk zorunda kaldılar; ancak bu soru nun FKÖ ile değil, israil Işgalindeki Filistin topraklarında (Şecia ırmağının Batı Yakası) yaşayan Filsitinlilerle cözülebiloceğini &avunrııaya başladılar. Anıac. FIH3 tin halkının tek meşru ten<silcısi olan FKÖ'yü clevro dısı bırnkmok ve coğu İsrail ve Krul Huseyln yanlısı olan Batı Yakası'n ooki «llerl gelenlerse Amerikanın ve israil'ln istedıklerı cözümu kabul ettirebilmekti. Oysa Filistin sorunu, ancuk Fllistln halkının İsrail işgaiınaeki topraklarını kurtararak burada kendi devletinı kuımasıyla cözülebilecektl. Sonunda Mır>ır Devlet Başkanı Enver Sedat, bu soruna da blr aformııl» buldu ve kurulacak olan Filistin devlotinın Ürdün krallık rejlmine bağlı clrnasını, sadece iclşlerlnde özerk kalmasını önerdı. Böyleco Filistin halkının mücadelesl sonucsuz bırakılacak ve 30 yıldan ben ülkesinden kovulmuş, cadır hayntına mahküm edilmiş olan bu halkın kaderl Kral Huseyln'o teslim edilecekti. Carter'ın da Fl listln devletinl ağzına almadan, &ık sık Filistin halkının bir «vatan»a kavuşması gerektiğınden söz etmesi, Sedat'ın ortaya attığı formülün lcyüzünü daha İyi gösterlyor. Sedat'ın israil gezisin den sonra. oyun blraz daha belırginleşecektir. YARIN: SEDAT'IN İSRAİL GEZİSJ