Katalog

DÖ BT coMmratrn t t m ı ı ı 1977 ABDULCANBAZ Htncal ULUÇ OHM TEMA^A ETTİMKİ, ÜENK.REN BöYAU 3ü BEiÂLl APABAlAfl 50KAKURPA ( irSwftîJ^ ÖVLE. 00LAN1M.AR. W , PıVADEcE Gi «ÛLTUĞA kHA? (ANİı L 'CL^> £t (rıBı TURHAIM SELÇUK 6l4 N£ YOL 6ı? Ktfct BıR KLÂ^SOM tfjŞAN KONUMUZ KİTAP ( 2 ) «Horconon emek acısındnn tyl kötO kıtap arasında fark yoktur» Aldouı Huxley (d 1894). Ingftlz romaneı va elaştlrrnenl «Amerıka dakl kıtaplıklarda 70 mılyon kltap varmış Arna ne zaman lyı bırşey okumayo knrar verirseni/ başkosının uslıınde olduuunu gorursunuz » Tom Masson (18661934) Amarlkan mlzohcıtı «Irısonlann kıtap okumoktan elde etfıklen en onemlı bılgl okudukları kitaplann cok azının okunmayo değer olduğudur ikı tur kıtop vardır hlc kımsenın okumadıflı kıtoplar hıc kımv>nın okumoması gereken kltaplar > H L Menckan İ6 1880), Amarlkolı alaştlrman ve mlzohcı «lyl kılaplor «tkılı olsoydı dönyanın cokton deâjşmiş olması g.ereklrdl > Georgs Moore (16521933), irlandalı romanct ve sanat eleştlrmanl «Bazı kışıier odunc kltap atırlor bazılan kltnp rolarlor horılorı rlo vO7Oro gidip Involı kltop isferler» James J Roche (1647 1906) Amerlkolı gazetacl, ozan v« yazar «Insonın evındeki en gö/el rnobılyolordan blrl kıtaplardır lcını acıp blr satır okumasa bıle » Sydnay Smlth (17711845). inglllz rahlp, yazar ve mlzahcısı «Kıtop cokiuğundon ranll kalıyom? » Voltalra (16941778), Fronsız slyasol torıhcisi 'fclâlemln cahlâksız» dlye nlteledluı aslında dunyayo ııtanrını goeteren riır » Osear Wlld» (1865 1900) IngHlı ozan yazarı. döşönur kltoplor kıtoplor ve oyun İOÂKS0N HASTASl A W l £ W E l ı î l ı î i ıLt «VJkwaı(K. Kı,6ÛVA ^ ORTADOGU'DA SAVAŞ VE BARIŞ • Ortadoğu sorununda taraflardan biri kavgânın FKÖ' süz sonâ ermeyeceğini, diğerl de FKÖ ile sonâ ermeyeceğini savunuyor; böyİelikJe her ikisi de bu direnişin gücünü ve önemini kabul etmiş oluyorlardı M. Emin BOZARSLAN Yemen savaşlarıyla kavga ilk kez Arap Yarımadası'na sıçrıyordu Orıadoı^u da ve Arap dunyosında 19^0 ler boyunco »üren ve uluslorarası gucler dengesınln emperyalıst eıstemln vs ono bağlı bölgesel guclerln aleyhlne olarak bozulmasına yol OJ can gelışmeler 1960'ların ilk yansırıda yenl boyutlara ulaştı v« eskısınden daha genlş blr olano yoyıldı Gerci 28 eylul 1981 de 8otı yanlısı olarak blllnen General Haydar El Kuzberı nln Şam'da yaptığı blr askerî darbe 80nucunda Surlye nln Mısır'dan oyrılması bu dönemın İlk olum suz gelışmeslnı oluşturuyordıı. ama bu olayı bolgenın va Arap dunyasının başka kesımlermde boy veren olumlu gellsmelerln ızlemesl geclkmedl tasl lldorligindekl Baas'ın sol kanadı, 1968 şubatında porll lclnde yaptıflı blr darbeyle iktı dorı ele geclrdl va oroda da denga ylna Batının aleyhıne bozuldu. İSUH PAKTI. ÖNfRİSİ öte yondan Suudi Aroblstan Kralı Faysal 1965 v« 1986 ytllo rında Ortadoğu dakl Mu*luman ulkelerl lclne alan yenl bir ıttı fak kumlmasını vo bunun «l«lâm Paktı» adını alınac:ını oner dl Aslında bu onerının de Amerika dan geldığını ve daha 1957 yılında Washıngton u 7iyaret edan Suudi Arabıstan ın o zo mankl Kralı Suud'a ABD Başkanı Elsenhovver'ln boyle bır paktın kurulmasını tavsıye ettlğını, bızzat Botı basını 1960 larda acıklamaktan kacınmadı Zeka bulmacalan Ahmet ontıko meroklısı orkadaşma hatıro olarak eskl ve değerll blr kılıc almıştı Tom blr metra 20 santım boyundaki bu kilıcı guzelce paketledl Postaneye göturdu Poetocı olctu fAff^dersını? beylm» dedı «Herhanqı bır boyutu blr metreden fazla paket almamız va yollamomız yasaktır > (EZAYİP'IN BA6IMSIZII6I I Ahınst u/untu ıla postaneden cıktı «Artık ben kendlm bır gıttlğımde berabpr gotururum Oysa ona bunu yılba^ından önce ulaştırmayı na kodnr Istiyordurm dlye duşünüyordu Oysa gerçpkten duşunseydt. kılırı arkodaşıno posta tte gondorebılırdı decjıl m\"> (Nasılını bulmonız ıcin beş daklkanız var) Cşıt boyda Ikl mum var Kıbrltl caktımz mı, blrisl 6 santta bıtlyor öteki Isn 3 soatte iklsim da aynı anda voktıflınıi7i farzedelım Ne kodor zaman sonra, yavaş yanan mumun boyu hızlı yananın ikl katı olacaktır? (Cözüm suresı 4 dakıka) 2 Rır havu7a boşaltma sısteml yapmak Istlyorsunuz Ell nızde bır snntım yarıçaplı iki boru vor, blr de, ikl santım yarı caplı tek boru Bır santlm yarı caplı ıkl boruyu ıiıu yoksa ıkı santım yarı caplı tek boruyu mu kullanırsanız, huvuz daha cabuk boşalır? (Cözum suresl 4 daklka) 3 Çıldtrtân Dehlizler Havalar softııdu burnumuT' akmağa tıkanmafra basladı I?te size cankurtaran Burnunuju ıkı fıs fıs yaptmi7 mı tamatn Rahatlaya raksıni7 Ama acela edın Zıra ılacın teur etmesı içın topu topuna bır buçuk da kıkanı/ vaı olsun. Bu dönemın ilk onemll gellimesl olarak Cezaylr'in baflımsızlığı gosterlieblllr 1954yılından berı çağımızın en kanlı ve en ylğıt kurtuluş savaşlorından blrlnı vermekte olan ve adım odım başarıya doğru gıden Cezaylr hnlkının 1962 yılının temmuz ayında bağımsızlığını elde etmesl o /aınana kadar bu ülkeyl somurge olarak ellnde tutan Fronsa nın ve onu dastekltyen Amerıka Ile NATO'nun Kuzey Af rlka dakl ve Arap dünyaaındakl on onemll kalelerından blrlnl yltırmelerl demekti Ustune ustluk, bağımaızlığma kavuşan Cezaylr, örneö'n bölgedekl Fas. Tunus ya da Ulbya glbi Batı yanlısı bır politıko ızlemeyecek, ayrıca bu ulkelerlnkı gıbi Içeriksiz blr «slyasal bağım«ızlık»la da yetınmeyecektl Nltekım bağımsızlığın gercekleşmesinden hemen sonra ulkedokl tum Fransız şirketlerlnl va petrol tesi8İerını millîleştlrmava korar veren Cezayır Demokratık Halk Cumhuriyeti. dış polltlkada da Mısır. Sovyetler Bırllğl. Kuba ve dlğer sosyallst ülkelerle sıkı ıllşkıler kurmakta gecıkmedl FÎLİSTİN KURTULUŞ ÖRGÜTÜ'NÜN KURULUŞUYLA ORTADOĞU'DAKÎ MUCADELE 1960'L ARIN İKİNCÎ YARISINDA YENt BOYUTLARA ULAŞTI Arop yarımadaaında potlak veren bu kavga uzerıne o do nemde hayll genlş yorumlar va araştırmalar yapılmıştır Kıml yo rumcular, Nâsır'ın Kızıldenız ın karşı kıyısındakı bu ıızak ulkeye asker gondermpsını anlameız buluyor bu kavgânın Mısır ta ratındon kazanılması halınde bı le bunun Mısır a bır şey sağlaya mayaoağını one suruyorlardı Ne var ki Nâsır'ın amacı, Yemen ı Arap yarımadasının kıyı kesım lerlnı ellerınde tutan Ingıl.zlere karşı verılecpk kurtuluş savaşla rı lcm bır destek US8U olarak kullonmaktı O donemde Guney Yemen den başlayarok Kuveyt «iınırına ka dar uzanai tum kıyı şerıdl Suudı Arabıstan ın Basra Korfe zındekı kı/ıları dışında, tumuyle Ingıli7lerın elındeydı Ve baş ta Guney Yemen ve Dofor ol mak uzere bO7i bolrıelerde In gillzlere karşı kıpırdamolar bosInmış, bu kıpırdamalar bir gerll la savaşına donuşme sureclna bıle glrmlstl Mısır'ın Kuzey Yemen'dekı askerı ve polıtık varlı ğı bu hareketlerln guc va hız kazanmasını saglayacaktı, Ingı Ii7lere karşı başlayacak gerılla savaşlarına Kuzey Yemen'der» her turlu yardım sağlanabılecek tı Uzun vadede bu plânın başarıyla uygulanabilmesl ve Ingılızlerın bolgeden cekılmek zorunda kalmaları hallnde. kıyı şerltlerınde kurulacok llerıcı yönetımlerle Guneyden da Yemen'la lıenı Suudı Arabıstan ve Urdun' dekı Batı yanlısı krallık re|lmle rı kuşatılmış olacaklordı. hem de kıyı şorıdındekl Arap petrollerı kurulacok ılerıcl yonetlmlerın denetımine qececektı Nıtekım bu pldn, ilk meyveslnl vermekte geakmedl Guney Yemen de kurulan Holk Kurtuluş MISIR'IN ESKI DEVLET BAŞKANI CEMAL ABDULNASIR 1960'LARDA ŞÖYLE DIYORDU «EMPERYALİZM, ARAP DEVRİMİNİN YUKSELİŞİNİN PETROL TEKELLERİ İCİN TEHÜKE YARATTIĞINI GÖRUYOR» <HAUIN EMEĞİNİ (ALMAK İ ( I N . Na var kl, Isldm Paktı konu•unda ortaya atılan bu onerıye Mısır, Cezaylr, Surıye ve Irak karşı cıktılar. Nâsır, konuyla IIglll olarak yaptığı bır konuşmada şöyle diyordu «Bağdat Paktı'na bir Arap adını verdller vs Amerlka Ila inglltara'nln yuzlarlnl maskelamak Icln blr Arap «Iblsesl glydlrdller Şlmdl Ise kurmak Istedlklerl yanl pakta blr ulemo sarıgı sarmaya calışıyorlar Ona Islâm Paktı Va da Islöm ittltakı adını veriyor lar. Bu paktın Islom etlketlnl toçımasını Istlyorlar kl, boyleca Muslumanlarla alay edllmasl va onların, dlnlerl adına aldatılmaları mumkun olsun . Oerlclllk emperyallzmla Işbirllgl yapmaktadır va elbetta kl yapacoktır Cunkü, glttfkca orton bir ölçuda cıkarlarını tehdlt aden Arap devrlmlnln yükselmeslnden endlşelldlr Emperyallzm Ise, Arap devrlmlnln yuksellşlnln petrol tek«llerl Icln tohllke yarattığını gormektedlr Cerlclllk, sosyallst akım tarafından varlığının tehdlt edildlğlnl anladıgı Içln amperyallzmle Işblrllğl yapmoktadır. iklsl birllkte yenl blr goruşu sahneyo koymuşlardır Arap holkının smoğlnl calmak ve kendl nufuzlarını surdurmek, bir da onlara muazzam kârlar sağlayan pelrol tekellerlnl korumak amacıyla dln Istlsmorı sllohına başvurmaktadırlar Soz konusu pakt dlnı dagil, siyası blr pakttır Gercektan dlnı olsaydı, dln adomlarını blr araya gotlrlrdl » Bu pnkt flkrı uzun ve sert blr takım tartışmnlnro polemlklere yol actıktan sonra uygulonamadan ortodan kalktı SUUDİ ARABİSTAN'IN O GUNLERDEKİ LİDERİ KRAL FAYSAL ISE AMERİKA'NIN İSTEĞI UZERİNE. MUSLUMAN ULKELERIN «İSLAM PAKTU ADI ALTINDA YENİ BİR İTTİFAKTA 8İRLEŞMESİNİ ÖNERİYORDU Cephesi Ile Umrnan'ın Dofar böl geslnde kurulan Umman Kurtuluş Cephesi, 1963 yılından Itlbo ren Ingllizlera karşı yoflun blr gerılla savaşı vermeye boşladılar Ne var kl 1967 yılına kadar Yemen de tutunmayı başoran Mısır bu yılın 5 hazıran gunu Israıl'ln Arap ulkelenne karşı sal dırıya geçmesı sonucunda olay ların seyrı değışınce, Yemen den cekılecek vo planın Guney Yemen dışındakl bölümu auya suşecoktlr | Öte yandan Arap yarımadası nın guneyınde bu kavga surerken Arap dunyasının kuzeyInde de 1963 yılında ftnemll gelışmeler oldu Kuruldugu 1947 yılından berı ceşltll ülkelerde faallyetlerını genelllkle glzll yüruten Baas Partlsl, bir ay icinde yaptığı Ikl askerî darbeyle Irak va Suriye'de tkt.<Jvj 1 ele gecırdl Darbelorln llkl Irak'ta oldu. 8 şubat 1963 sobahı darbeyı ger cekleştiren Baas Partisıne baO lı »ubaylar. General Kasım 1 kurşuna dlzerek Iriam ettller An cak Baas. «blrllk. ozgurluk, sosyallzm» sloganıyln ışe boşlama sına rağmen darbenln Ikıncl gu nu soyollstlere ve diğer llerlcl yurtseverlere korşı bır kampanya actı Irak darbeslnden tam blr ay •onra 8 mort 1963 te Surıye de de Baas Parthl darbe yaptı An cak Boas'ın Irak kanadı. iktldarda faz.la kalamadı ve 18 oklm 1963'te Cumhurbaşkanı Mn reşal Abdusselâm Arl( tarafından yonetımden uzaklaştırıldı. Nâsır yonlısı olarok billnen Arıfın Iktldon ele gecırmesıyle bolgedekı dengenın yenlden Batının aleyhlne değıştlğl görüldu. Suriye'de Ise Dr NıırelKn Fl At YEMEN IHTİLAU VE K S&VAJ YANITLAR ZEK BULMACAS1 (T) Ahmet birar duşuncelıydi. eni bir metro olan kara seklındeki bır paket ynpar kıhcı da çapıa7 şekılde (koşegen gıbi) yatınrdı. (?) Ikı saat sonıa. Bu sure içınde yavaş y&vaş vanan mumun uçte b»rı, lıı^lı janan mumun ise, uçte ikısi yanmıştır UçtR 1kı de uçte bınn IKI katıdır ® Boı u kesltınin ald,nını duşunurt Daıremn alanı lp sayısı ıle VHI I Capın karesl çarpımına p=,ıttir Bır santım yarı caplı boıunun kesıt yuüeyt V\lx 3 14 yanl 3 14 tür Ikı boru olduguna pore toplam yü^ey ?X3 14 yanı 6 28 santimetre kare olur Oysa 2 santım yanÇBplı borunun kesıttmn <(* 2x2x3. 14'tur Yanl kare 12 18 santimetre Demek ki 2 «>antim va nçaplı tek brtru kull«n m n k l a h a v u ? ıkı ımsM da ha hızlı boçalataktır 1962 nın blr başka onemlı olayı İ8e Kuzey Yemen de patlak veren Ihtılal ve onu ızleyen kan lı lo savaş oldu 1962 yılının eylul ayında yonetıme elkoyan Albay Abdullalı Sellöl, ulkeyi katı blr monarşıyle yonelen Inıam Yahya aılesının saltanotına son verlyor ve Cumhurıyet reıımi llân edıyordu O zamana kadar «Yamen Krallığı» olan devletın adını da «Yamen Arap Cumhuriyeti» olarak değlştıren Sellöl' ın bu gırışıml kuzeyde Suudı Arabıstan ın, guneyde ıse Guney Yemen I somurge olarak hâıâ elınde tutan Ingılızlerın sert tepkıslne yol actı Cunku Yemen Ihtılâlı, blr yandan Suudi Arabıstan dakı krollık reıımlno korşı olanlara cesarot bır yan dan da Guney Yemen de lnqılız somurge yonetlmıne karşı mucadele vermeyı tasarlaycn kurtuluşçu guclere guvence ve recektı Darbe sırasında snroydan yorolı olarak kacmayı başaran ve Suudı Arabıstan a sıgınan Yemen Irnamı Fl Bedr e gerek Rıyad hukumetl ve gerekt.e Ingı lızler sılah yaıdımı va maddı deslek saâ'omakta gecıkmedıler Yemen ın kuzeyındekı aşıretlerln liderlerını cnvre^ınfJe toplayan Imam El Bedr. Sellal' ın kurdurıu Cunıhunyet ro|lmıni devırnıek anıacıyla hnrekete gectl Sellâl Isa Mısır dan yar rlım ıstemakten başka çare bulamadı Bu başvuruyu kabul eden Na^ır, Yemen Cumhurıyetınl sovunmak uzere Mioir ordusunun 40 bın kışilık bır boıumu nu bu ulkoye gondermekte t«reddut otmedl Boylece Suudı Arabiston ve Mısır İlk kez askerı alanda karşı karşıya oelmış oluyorİGrdı Suudı Arr'bıs lan'ın Ingıltere ve Amorıko d ın vardını gouııesıne korş.lık Mı "ir Sovyetler Bırligı nın ve d oer •îosynlıst ulkelerın deste'jı ne sahıptı Bu nedenle kavgo, bır bakıma uluslararası bır nıtelık do taşıyordu Ve kavgayı ka?anmat lcm her ıkı tarof do vor guçlerıyle caba harcıyordu SOMAll'DE 50L DARBE öte yandan Arop dunyasında bu çalkantılar surorken, coğunlugu Arap olmamakla birllkte ken dlsınl Arap sayon ve Arap Bır lıgl Örgutu no uye olan Somolı de de. Arcp dunyosındakl ve •Afrlka boynuzu» dıye odlandır lan bolqeoekl gutler dengeslnl olkıleyon bır darbe oluyordu 1967 yılında Dovlet Başkonı Abdurraşıd Carmerkı ye knrşı duzenlenen suıko^t olayını fır <>at bılen General Muhammed Sıyad Barre sol bır darbe yapa rak yönetımı eli gocırdı Snmnlı' nın Kızıldenızı Hınt Okyanusunn bağlayan BabulmeMop Boflazının gırışlnde yer alan stıa le|ık onemı buyuk bir roğrafl konuma sahlp bulunması bakı mından, bu ulkede sol blr dor benln yapılması onemll blr olay kahul edllıyordu GARHT V/ETLf B/K HERJF 5IN /UvW S£MI D£ OIDUOMENİKJ 8I0VOUJ DIB . VXIV DiSi BOND NEDE VE FİUSTIN DIRfHIJI TÜKSELIYOR Ortadoğu'nun 1960'ların İlk yorısında sahne olduğu blr baş ka onemll gelışme Ise o zamana kadar «multecl» olarak kabul edllen ve ceşltll Arap ülkelerıne daöılmış olan Hllstln halkının sllâhlı muradçsleye başlamasıydı Yıllorca Arap ulkelerlnın adeta vesayetlerl altında tutulan Fllıstınlıler. ortık bu vesayet cemberinl kırorak kendı haklannı kcndl sılâhlarıvla olmaya karar verlyorlardı Bu kararın ilk somut adımı 18 a ralık 1065 te «Flllstln Kurtuluş örqutu»nun kurulmasıyla otıldı YARIN: ISRAIl'IN 1967 SALOIRISt