Katalog

1973 Ekonomisinden çizgiler Kenan MORTAN Şeref ÖZGENCiL Doktorlar uyarıyor! Tablo I Fiyat Göstergeleri Kasım Kasım 1975 1976 75/74 76/75 Toptfln e«ra lndeksi 347.6 424 0 8.0 22 0 Istanbu! Reçinme ind 3R3 7 4S0 4 17 2 14 7 Ankaıa geçınrnp ınd 349 9 402.+ 17.2 15 1 Artı» yüzdeleri tl. örnegln koyun, inek etl lndekM glrerken y»zın keçi eti ölçü olarak kullanıyordu. Resmi fiyatların ise 1976 yılı içinde hlç blr geçerlılıği kalmamıştı. Resmi fiyatı 515 kuruş olaıı & mm lık yuvarlak demır piyasada 750 kuruştan bıle satıldığı donemlpr oldu Çımento ıse yapılan zamdan 19.5 Mradan 26 lıraya yuJneltllmıs, anrnk piyasada ınşaat mpvsımı 42 lıranın altında ;ımento bulmak olttnAksız olmuştu. 79 MADDEYE ZAM Zam yapılan urünlere gelince.. 1976 jnlmda yapılan bır araştınnava gore 79 maddeye zam yapılmıştı. Zam oranıarı yüzde 5100 arasında aegişıyordu Kısacası «zam yapmamak ıçın hükümet olduk» dıyen MC hüktinıetı her 4,'> gıınde bır zam yapmıştı. Bazı mamullere ozellıkle dayanıklı tüketim malları olarak anılan buzdolabı, çamaşır makınası ve bpn/prlpn vıl içinde bırden çok zam goımüşlerdi. Zam yapılan ürünler arasında otomobıl, et, sut vp yoğurt mamullerı, lâstık, Sünıerbank ürünleri, çay, çımento, bakır tel kahve ekmek. Etibank bakır ürünleri, demır çelık ürünlerı, boru ve radyatorler, boya, aku, ılaç, Sümerbank halıları bulunuyordu. Kısaca iplıkten demlre kadar her türll) mamul zam gormuştu. Üstelık bu arada ozellıkle sanayı ürünleri zam gormelerine rafcmen saptanan fıvattan bulmak olanaksızdı. Kısara piyasada bır çıfl fiyatlar donemı başlamıştı. MC, "Zam yapmıyoruz,, dedi ama, her 4,5 günde bir zam yapıldı 1063 = » l()0 olarak Kaynak: Ticaret Bakanlığl Tablo II Destekleme Alım Fiyatları (Bir rincekl vıla jçnre nıuilnk artışlar) (kunış olarak) 1974 1975 197h 410 229 335 in 175 575 94 50 17 10 75 29 275 50 FINDIK PAMUK Ç. K UZÜM !?EKER PANCARI ÇAY ZEYTtNYAGl BUfiDAY (ORTALAMA) AYÇtÇKGt 20B 50 ÜRETICiNiN CEZALANDIR1LMASI Destekleme aiımlan ıle Urünü eken Ureticl buyük olçude cezalandırıyordu Bu ürune duşük fiyat verılmesınden otürü de gelecek yılı bu urünun ekllmemesıne yonelık yabancı tekellerın mal satmak ıçın ıstedıklerı bır polıtıka başlatılmış oluyordu. Destekleme alımlarında saptanan ve ilışık lıstede görülen fiyatlar urun taban fıyatlarının fiyat artışlannı karşılamak blr yana maliyetını bıle Karşılayamaz duruma geldıgıni karnthyordu bıraladığımu bu artış yüzdeleri fiyatların sadece ındekslere yansıyan yanıydı. Ancak bu lndekslerın bır de geçmişı vardı. Devlet îstatıstik Eııstitüsunun duzenledıgı Geçınme lndeksleri 1938 yılında yapılan aıle bütçesı anketlerıne dayanılarak yapılmıştı. Indekse esas olan aile sayısı Ankara'da 27, Istanbul'da 70 ıdi. 27 kışilık bir ornek kıtleden şımdı mılyonluk bır Kentın fiyat artışları saptanıyordu! 1938 yılında yapılan bu ılk saptama sonradan yenilenmemış ancak 195.') ve 1963 yıllaıında baz yılı olarak indeks sayısı tekrar 100'den başlatılmıştır Indekse esas olan maddelerın yetersizliğı bir yana o döneme ait tartılarla hesaplandıgından sonuçta yanlış olçüler verıyorlardı 8» macldeden oluşan geçınme lndeksleri gıda harcamalarının vtı?de 12'stnl tpşkıl fden sebze ve mpyvpler vp baharat indcksi kapsamıyordu. 8 100 J>0 1« 2,r> 1976 yılı zam ve fiyat patlamasına tanık oldu (lyatlann artış hızını saptayarak ve zamanlann dokumunü vererek bu yılın gelışmelennı yan Bitnıak herlıalde çok eksık olacaktır. Bu yıl içınde her 4,5 günde bır zam yapılırken, yaş>amın ger çek fıyatlan hıç bır şeyle karşılaştırılamayacak olçulerde artış gosterdı.. Adı destekleme politikası olan tarımsal ürünlerin taban fıyatlarının saptanmasında •urün ekı ımnı önıeyicl ve de uretidyl yok edicl. bir politıka ızlendi .. Temel maddelerde devletin saptadığı resmi fiyatlar büyük ölçtlde ışlerligıni yıtıre rek yerıni pıyasa fiyatlarına bıraktı. Bir diğpr deyişıe bu yıl içinde «çift fiyatlar» dedığimız bır olay meydana geldl. «Zam yapmıyoruz. adı altında emisyon kurunıu bütUn bır yıl çalıştırüdı ve emisyon nacmi buyük ölçüde genlşledl. Ancak blitUn bu kaynaklar karş.ıhksız olduğu lçln bu voldan fiyatlar ko ruklendı.. Fiyat artışlarını kaydeden lndeksler ıse bUtun «özel» ittnaya rağmen artı&larını koıkunç yanını gızleyemedı. «Zam yapmamak ıçin hukumet olduk. dlyen MC'nln başı Demirel 1976 ortasmda, .enflasyona lmparatorluk bile dayanmaz» dedi. Çuvala sığmayacak blçüde artan fiyatUrın indoks yorumlanmasına gelince... y l l l n d a Tablo III OECD Ülkelerinde Tüketici Fiyatları 1 »«21972 Artış ( V ) KANADA 33 ABD 33 ALMANVA 32 ITALYA 43 İNGÎLTKRE 4 0 İZLANDA 119 PORTEKİZ 54 ISPANYA 7 1 TttRKİYE 8.G OECD (ortaleması) 3 9 Kavnak: OECD 1!)75 Artış ('•) Bilim adamları, ip atlamak sayesinde şışmanlıktan damar sertliğine kadar çeşitli hastalıkları önlemenın mümkün olduğunu söylüyorlar 1 Îp1 atlamaym hnşlamadan önce düzgün duııroırı «ğrenın Kollarını5 kalçalarınıırdan en az 30 • 35 cm uzaklıkta bulunmalı. Bileklerınıze gerekli esneklıgı kazandırmalısınız. Sıçranıadan onre ip, bacaklarınızın arkasında bulunmalı. Bir bilek harpketıyle ıpl havalandırıp. arkadnn one rtugrıı g*ıtirmelısiniz tpın ıi7iınluftu ralıntı.'a ayagınuın altından ve başınızın üstündcn geçebılerek Ribi olmahdır Ipl çpvlrırkpn elınizln çrvresinde 2i cm, kadar bır daıre çızerck donmelıdır. 19 7fi Artış kasım ("») 10 8 9 1 G0 170 24 2 49 1 20 3 lf, 9 21.2 112 50 3 7 21 3 ]=i 0 56 B 314 25 2 20 5 1S.1 8.1 NUH NEBİDEN KAIMA Toptan Kşya Fiyatlarına gelince Onlar da Nuh Kebıyı andırırcasına 1938 yılında milli gelir rakamlarına dayanılarak duzenlenmiştı. 1938 yılı rakamlarına daha sonra 1963 yılına kaydınlmıştı BJ maddeden oluşan bu ındeks içinde de makarna, Tekel maddelerı, sabun, nebati margarın ve yağ lar, yaş sebze ve meyveler bırçok onemli sanayı ıııamullen ve ıhraç • ıthal maddelerı yoktu. Insanm aklına bu durumda, «ptkl bu durumda ındeks İçinde ne bulumıyor'' > sorusunu sormak gelıyor I'eki 1977 yılını ne bpkhyordu? Yenı yılın bır spçım yılı olması nedenıyle açılarak kıedl muslukları, «7am yapmıyoni7» adı altındn kanıu kesımının açıklarını ortmek içın yapilacak para arzı artı^ı, polıtiK olarak. yuksek olarak saptanacak olan tnban fıvatlan ıle yenl yıl halkın vurgun yıyecegi bır yıl olacaktı lndekslere dayanılarak yapılan hıç bir açıklaına eiasında Tiııkıve'nın 1976 yılında yaşadığı fiyat pat laınasını veremiyordu. BiLiMSEL TAHRiFAT Indekilerdeki «bilimsel tahrifatlar» bununla bitmiyor. öıneğın 1976 yılında fiyatları çogu vertlp ışçı ve memıır Ucretlcrının boyunu aşmış olan konut kıraları indeksler ıçınd? sabit gosterılıyor du Nıtekını FİE Ekonomık tstatı.Mıkler Daırpsl Başkanı Erol Gücolıoğlu. konut harcamalannın toplam harcamalannın yu/de 4O50'sini oluşturdufiiı bir donemde hunun vtınlış oldugunu savlavacak duruma grlmıştı. Bazı tartılar ise mevsımlıls YARIN: GELİR DAĞIUMI BOZULURKEN... eş rtaklka İp »tlamaV. n r m i mtat >ürOvü> vapmaya hedelml».. lum blllm adamları bu «poru önfrlyor.. Çocuklıılt (tünlerimiıln İp atlam» ovunun» donecettı. Bütün doktorlar ip atlayarak vticudun nk»l Jen alı?verl?lnln <lii7fnlendl*lne Inanıyorlar. Hepsi de İp atlamanın. kalp hasUlik!» rına damar hastalıklarına, slsmanlıta. »dİF hastalıklarına iyl gelen e»»i» hlr »por olclıığu kanısında blrlesiynrlar.. Günde cn a ı uç ya da beş daklk» tp atlay» rak ıtenç ve dlnç kalmanın «ırrına ermls olabilecetiz... Anrak nmurga rahatsızlıfcı. kayması olanlar, dÜ7taban klmseler bu »po ru denememclilfr. Bunlar dışında Cfrçeklen büyük »»rarlan oldufu bir gerçek: 1 Blr kere bu sporu evlnlıdr ndanızria Istediğinlr blr saattr vapsbiliriinic. 2 MaSTafKiz üitrlik... F.vlnizdeld camaşır Ipl blle Işinltl göreblllr. Amrrikalı hilim adamları hu sporun tek hlr kötü vönü olduğunu sovlutorlar... O dn zamanla monotonlavtnaKi. tn«ana hıkkın lık \ermesi. tstf sırf bu ter^lieri «Iderebllmek lçln Peter B. Skolnlk blr kltap *axm « . Bıı kltahında İp atlamavı tevk fdinchllmek Içln, blrtakım yenfllkler. yenl fi«ur ler finfrmlf. Bıı vaııd» hunlardan hlrkaçını Rlze öjtrftfcrfeiı. Ancak aman dlkkatll nlun, bn rirUrleıi denerkrn Rakin baraklarınıc birblrlne dolasıp, dü«mey1n.~ Ayaklftnnım çaprazlajıp sıçramalısınız. İp nızm altından geçerken bır kez, ıp havaUr.rtıfiında bır ıkıncı ker sıçravın .. Boylcıe. ıpın her tuıunda ıkışeı kez sıçramış olacaksınız. Ayaklarmızi çapra/lavın Bu dpfa sag ayagınızm topuğuyla, sol avagınızın tse burnuyla S'çravdiak»ınız Daha sonra ayak degıştırııı. «ug ivajjmız'n burnuyla. sol ajagınızın topugu\la zıplamaja çftlışın, \» K İsrail ($ Partisi'nde liderlik mücadelesi parti içi 1 bölünmelere yolaçtı UDÜS Israil'de iktidardaki lşçi Partisı'nin lıderlıgi konusunda Başbflktn tzak Rabin ve Savunma Bakanı Sımon Peres arasında sUregelen rekabetln parti içinde bazı bolünmelere yolaçtıgı bıldirilmektedir. Ayaklannız geni1 çapraz clmalı. Ancak bu def» tek ayagınızın üitünde sıçrayacak, öteki avojnnv zı havada askıda gıbl tutacaksınız. Bu avHfiıni7in burnuyla yere belli bPİırsız dokunabılirsuıU. C>ene ayak değıştırerpksıntz . INDEKSLERE GORE 1976 plında Ticaret Bakanhğının düzenledigi Toptun Eşya Flyatlan Indeksi kasım ayı sonunda geçen yılın aynı ayına göro yüzde 22 artış gbiterdi. Geçen yılın aynı döneminde artış yüzde 8 ıdi. Perakende fiyatların karşılığını buldugumuz geçınıne mrlokslerınden tstanbul Gcçmrae tndeksi kasım ayı sonunda geçen yılın aynı ayına gore yuzde 17 artış gösterdı. 1975 yılı kasım ayının e^ döneminde de fiyatlar yüzde 17 artmıştı. Başkent Ankara'da ise fiyat artışlan îstanbul'un altında kasım ayı sonunda bır yıl oncekıne gore yüzde 15 arttı. 1975 yılı kasım ayı sonunda bu artışlar yüzde 18 idi. Fiyatların 1976 yılınraki ilglnç karakterl toptan eşya fiyatlarının perakende fiyatların Ustuııde scyretmesiydl. Yani toptan fiyatlar bir yılda yüz de 22 artarken, perakende fiyatlar onun altında yüzde 1517 arasında artmıştı. Nas,ıl uluyordu bu? Ratı Alman Frankfurter Allgemelne gazetesmde bu konuda yeralan habere gore, parti içi kanat çekişmelerınin seçimlenn oncesind» sona erdlrilmesi amacıyla, bazı partılıler bayan Golda Melr'in başkanlığında arabuluculuk çahşmalanna başlamışlardır Savunma Bakanı Simon Peres ile bu konuda özel bir görUşme yapan Bayan Golda Melr, Simon Peres'in Başbakan Rabin'e kftrşı Birıştigi rekabetin «partıye pahalıya malolacağı» görilsünü savunmuştur. Simon Peres İse bu konudaki açıklamaaındft, Başbakan Izak Rabin'e karşı parti Içl muhalefetin gerekll olduğunu bu çâtışmayı gelecekte de sürdUrecegini söylemiBtir. Gelecek şubatta yapılacak parU kurultayınd» bu sorunun blr çözüme bağlanacagını dm kaydeden Peres, «Sanıldığının tam akslne partımlz bu mücadeleden daha da güçlenmlf olarak çıkacaktır» demiştir. îktidardaki tşçi Parttsi btlındigi gibl, bir yıldır peşpeşe patlak veren yolsuzluk v« !>kandallarla çok hırpalanmıştır. Hakkınd» basında volsıızluk iddialan ortaya atUan İsrail Iskan Bakanınm geçen yıl intihar etmesi ise, partivi bir süredir yıpratan skandallar 7İncirinin yenl bir halkasını olusturmuştur. (Dif Haberler Serrüri) Sıçradıktan sonra sol ayağınızın üstüns sag ayagınızı onden topuguyla yere dokunjıaksınır Ya da sağ avağıruzla sıçrayıp, sol ayagınlzın topugunu ypıe dokunaraksınız. 1975 İLE 1976 1975 yılında toptan fiyatlar büyük daralma gös termiş, yalnızca yüzde 8 artmıştı. Çünkü o yıl Fiyat Kontrol Komitesinde bekleyen her mamul •zam görmemiş» olarak degerlendırıliyor, Indeksler fıyatlan artmamış gösterirken piyasada bir •karaborsa fiyatı» oluşuyordu. Geçen yıl ıse bır farkhlık vardı Fiyat Kontrol Komıtpst yetkislz kılınmış v« sanayt mamullerl lçin zam olayı çok kolaylaşmıştır. Ancak bu kez toptan fiyatlara yansıyan zam perakende fiyatla ra yansımıyordu. ÇUnkU geçinme lndeksleri 1976 yılının fiyat ağırlığını kavrayacak ölçüde değildi, kısaca çagın gerisinde kalıyordu. Bu nedenie bu ISA\ AN (İULUA MKIR Kski Başbakan Işçi Parttsinln çekisen kanatlarının arasını bulmaya çalışıyor.. Sol ayaRmınn (ıstünde sıçrayacaksınız. Bu sag avagınızın sadece burnuyla arkadan yere dokunacaksınız. Aslında bütün vücudunuzun aftırhgı sol ayagınızın üsttinde olarak, sag aynk arkadan destekleyecek. Aynı fıgürü ayak degıştırerek de yapabılirsinız. Anlcara Ankara . . . Ankara Ankara . . . Ankara Ankara . . . Ankara Ankara . . . Ankara Ankaj Sıçrarlcen ayaklannızın birblrlnden 35 cm. arahklı durmasına dıkkat edın. tlk once sag ayagınızın tlstune düşün. sol ayak uzakta, ancak ournu y«ıe degerek ona destek olsun Tekrar sıçravın Bu defa ayaklarınızı ypnıdcn çaprozlayın. Ve sol ava Sınızın üstüne dtlşüp sag ayakla destek oıun Bu bıraz zor bır harekct olduğu için Ilk öncelt>rl lp«12 denemellsinu Müşerref HEKiMOGLU Mimarlar Odası B lrlnd Nlhat Krim kabtneatnln fmar ve UkAn Bakanı Sclahattin Babüroglu Mlmarlar Odası Kongresinde konuşurken, Ajıayasa Mahkcrnestnde dcğlştlrilen kamıılaştırma maddesine drglndl ve çok karanlık bir Ublo çlzdl. Genc Mimarlar Anayasa Mahkemenlnln kararına UzUldüler, ama umutsuz değtldller. Bu tür olayların billnçlerinl blledifclnl sovlüyorlardı. Ama Anavasa Mahkpmcsinin kararı minıarlara da, bclediyelere de blr çok yolu kapıyor dnğnifiıı. örneğln Ankara Beledtye Başkanı Vedat Dalokay'ın akkondu projeslni sııya düşiirüyor. Blr okul lçln bir arsa kamulaştırmak hıındnn dnrrkl clönemp görc on kat. virml kat artışla çok palıalı>a malolacak. Çö/ümıJ de n oranda gıiçlrfecrk sorunİann. Sözün kisam yalnız varlıklılar yararına işleyen bir riüzrn ıılusRcak... Başkentli Mimarlar ve t*kân Bakanlıftı bfıtçp^i Iffirüşülürken Ecevlt hUkümrtinin tmar Bakanı Ali Topıi7 da dile gptirdi hu gerçeklert. CIIP Ooıırl Sckreler iar dımcın 6r(rDt lşlerlyle, uğraşırkpn bn •onınUrt nnııtmamış. CHP'nln sözcüleri, Myazi Ünsal'lar, SUIevınan Genç'ler, Metin Tiızun'ler gulumseverek onaTİadılar Topuz'un sözlerini, asıl mesleği Mlmar olan lopu/. Ö7elliklo kentlesme sorununu vurguladı. Ttirklye'de 20(M) yılına tln^ru nüFunıın vüzde aekseninin kfntlerde va«ayacagını belirtti. Sonrada «Kentnpl anıaonın Unımlanmasını. Kcntsel arsa mülldveti anlayışına açıklık getlrmek zorıınluğunıı onc surdü... tanımım yaparak kamnnun harcamalan ve lurarLsnTİa oluşan degerin kamuya aktanlması laglanmalıdır. YokM kentlesme gorunıı çözümlenemeı. Ama bunun gertekleftirilmeirt bir diizen değifikllğidir. Bir drvrlmdir.» VURUYORUR BiZi.. I NEDİR BU KEHTSEL ARSA! Kentsel araa deyiml kiml komlsron nvelprlnde saakınlık yarattı, bu da neymlş, türünden «ftzlprlnl açltlar. Şimdi üğrrnmiş olacaklar. «Kentsel ama bir toprak parca.il drgil» diyordıı Topuz. Krntsel ar^anın alt rapıları, imar bakkı oldugunu anlatıyor söyle diyordu: «Anayasanın korucluğıı özrl miilklvrt, krntsrl »r»«•ıın toprak parçası nltellfci Ü7erlnde vardır. Kentoel arsanın alt vapıları. Kıııt.se] arsanın imar hakiarı sonradan toprak parçasına katılır. Alt vapılar da. imar hakkı cla komııniııı ıırclimklir. Bu ürrtlm toprak parçamıı.ı dpgpr katar. Bu değrrler kentsel arsava tüm ulOKumuz adın» katılır. <)vle\sp hu rirjrer artisı tnprak »nhtbtnin malı olanıaz. Ovsa iılkcnıİ7rie keııtlcrdrki ar«» spokıilft.sjoııu bu detcr »rtışlarından olıışujor. Kenlsel ursa Kongresi'nde ortaya çıkan gerçekler Oyı» Mimarlar Odası kongreslnde de •çıklmndt •*• nlden. belll çıkarcı gruplar CHP sdıcüsündn defeiştirmek Ittcdifi diirenl sOrdUrehllmek Ravaşı Içindeler. Blr çok genç bu dUıenl sıirdürebilrnek lçln vuruluyor oluyor. Blr «nire «nce Trabron'd» Mlmarlık Ffcitlmrtle IICİIİ blllmıel tartısmalar yapıjırken blr öğrencl »•lyle bağırmıştı: Vuruyorlar blzl. Mimarlar Odasının kongresinde hu olayı anımnayanlar o öftreneinin neninde en yalın gerçefln çınla<lı£ıru söylediler. Odanın sosyal demoknt Uyelerinin kulaklannda da çınladı bu ses: Vuruyorlar blti .. 8 Sajt ayagınızın Ubanıyla stçrarken, sola dogri egılın haflfçe. Avnı anda da sol ayagınızı ftT.ye atın, yenıden çapra? sokle rtnnup bıı defa sol syağınızın tabanına düijup, bağ ayaftınızı ceriye atın. Sag yana egılın haflfçe... Bu hareketlerı hafıt bır nıll/ıgin p?lıglnde zerçeklp^tııebılırsınız tsterieniz Anc al: hpr hareuet ','0 80 kez tekrarlanrn.tlıdır Her haıekettpn sonra bıraz dınlenıp. ıkıncı bu lıgüıe gcçınclısınlı Itl, yenıden güç kazanın. Çflnku onlar tdirsiidr nrtanin rahsmalanm fKnml hulduklannı «bylerken de ülkenln blr çok rerinde gençier vuruluTordu ..