Katalog

c Y Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ••« Bankalar giderek şirketlerin yönetimine geçiyor Kenan MORTAN apıl&n son saptamaya gbre, Turkıy* de kurulu 21 tıcsrı bankanın 9'u bır aıte ya üa şırketın yonetjtj altına gırrrustır Ancak dıger baaıkalara aı< hısse seneüennın giderek degerlenmesı bu surecm }akın vadede hızlaracağı bıçımmde > orumlanmaktadır Turk San&jıcüer ve tşaâaml&n Demegı (TCSİADın japtıgı tıır araştırmaya goıe 197. sonu mbaııyis b».n<oların şırketlerde toplam ısuraklerı 4 milyar 600 mıi\on hradır Bankalann ıştıraK ettıkler alaniarır başında sıgorta sırketler.. geı.mekte, bunu lcstık daha sonra oaşka baıvıalar \e en s c i cl?rak gıda yatırımları ızlemektedır Osmantı Bankası Muşavvn Öztın Akguç, «Bugtm bankalarr. mulkıyeü behrh kışılerın \e »runlann hakımı\enr,dedır» derken, \e «sorunîara bır çozum. estfrimedıgı takdırde bankaların alacak lan ıktısaaı kararlar \e bunun UNgulaması olan para kreaı polıtıkalan sıvası ıktıaarlann %e bei ı kiçı \eja gıuplann etkısınden kurt'ur^ajacaktır > f jffiı u>\ \aracagt nostayı açıklamak*adtr Banka sahipleri şirketlere limitsiz kredi verilmesi olanağı nı sağhyor; sermaye arttırımı yoluyla da kânn ana kaynağı niteliğindeki mevdu atı büyütebiliyorlar AneaV 1670 vıtmdan scmra baslıysn venl sureç \ep\eu t ı r aş&mayı şırket ıle banka serma\esının bırleşrresı b^ımmdeka tarıiu oieuvu aercesle;' rme\e or^amıştır. YASAU GORE nemmde, 2 temmuz 1958 tanhınde çıkanlan yasamn 28 maddesı bankaların dagıtacaklan kredı mn mıktannı duzer.lemektedır Bu madde\e gora banfca bıt şırkete sermave ve yedek akçe toplamının yüzde 10 dan f&rla Kredı veremez \neak bu maddenm bır de bmncı bendı vardır Kredaler ıçın mıhenk taşı sayılacak bu bentte «ancak ban kalarm en sz yuzde 25 sermajesıne sahıp bulundukîan te^ekkuJere açtklan kredüerae smırlama demlmekteclır. Kısacas bır bankanm hısse sene*lerim ele ge > '•ır îpv \crptımı etkln olan gnıp veva şırket >asıva gore bu bankadarı bır sınırlama olm?ksızm îon saa r<a îi'mektedır Dğer Oır deyısle normal yolcıan bloke paraiar komıs\on ve benrerı r nıacranarla bı şırket 100 Urada 30 Hra faız oderken bu voldan krediM carı faız hscıdı olar yuzde 1114 arasmda saglamaktadır. MEVDUAT1 KJYUTME YOIU Bankalar Yasasımn 28 madde^ıne gel,rce, Turkr'e oe b.rıkalann kabul edenılecpklen "Aiar rm mevduatı sermaye ı'.e yedek akçesının bellı bır ı,TPnı^ la ^jıırııdır örnpgın ^o mılvondin tazla senna>elı bankaiaraa meiduat 15 mrshni aşamaz Aşirsa yuzde "iO'sı Merkez Bankasmda karşılık hesabına yr.tmlır Kısacası bankalar sennave ar tınmı \anaralt bu sınırlaraavı aşmava ça'ı^makta ve k^rVarının sna kavnajı olan ms\duaU b ıyu*n»e joluna gılmektedırleı G İnşaat malzemesi fiyatları 1976'da yüzde 4 5 oranında arttı eçen yıl içjıde inşaat malzemesi Iıyatlannm yüzde 45 oranında arttığı saptanmıştır İnşaat malzemesı fıyaılannda gorulen artışlar, bına mahyeaerınm yaklaşık >uzde 50 oranında buna koşut olarak kıraların orta'ama kı kat dolaymda artması TA yolaçmıştır laşaat malzemelermm tumune ardarda ge*n larrnar, bugune değın malıyet artışlarını satış tıyatlanna tazlasıyle yansnan muteahJvüeu dahı ^uç duruma duşurecek boyutlara varmıştır GUÇ.UK, ozellılüe mşaatlannı temelden satarak laalıjetınv surduren kuçuk muıeahrntler ıçın soz ionusudur Bu arada, bma {»yatlarımn hızıa artmaja oaşladığı gunlerde oncelısle konut sahıbı olmak çabasına duşen kuçuk 'asarruf sahıpıerının oluşturduğu talebı jıl boyunca tutan buyuk muteahlııtler de, taleora azalma eğ'Unune gırmesı ve nalen 5(M bm lıranın uzerınde olan normal daıreleruı satışiarıran ağırıaşmasından ko^kmaya başlamışiardır. İnşaat pıjasalarında yapılan tesbıtlere gore 1971 nm ılıc gunlennde PVC borularına vuzae 35 Samerbank «eramıs maTullerne yuzae 30 35, masluk \e benzerı mamullere de %uzde 25 30 oranında zam ie*mıştır r Son avlar ıçmde clemırler \iızde 2S 50 a asmda keresfeler yuzde 100 tugla suzde 130 kum ve ça<ü ruzde 70, bo>a ıse yuzde 25 dolayında zam gormuşle^dır. IFLAS EDEHIER i, bu açıklamaya naklılık kazardınrca sına geçmışte bır çok banka paravan şırketıere kredı açmış \e bu yuzden bır ıllas dalgası o.uşmuştu 19fO yılı sonrası ıflas ed°n Tutumbank Raybark T Kredı Bankası, Sanavı Bankası Es naf Kredı Bankası, Dogubank \e T Bırl*».* Ta sarrol ve Kıedı Ban^ası bu deneılene haurlard&dır. ÜÇMtCu B£$ Y1U1K PIAH Aneak 12 Mart doneminm ürtlnü tîçuncü Bes Yıllık Plan, bankacılıktaki tekelleşme eğılımlenre karşı onlem getlrmekten çok, «bankalann sabıt bızmat masrafi&nnı duşurucu yonde bırleşme'.en aesteklenecefctır» (S 907) tumcesıjle vetınmıştır lurkne'de bankacılık deneyı îık kez Galata'da sarraflık vapası Batazzi ve Mleon adh ıkı gav nmubıimm Osmanh Hukumetı parasını kambıyo ıstıkrarını para karşüıŞında yapmaya başlamısla'dır îkı kışıaer. oluşan şırket daha sonra 1R47 yılında Istanbul Bankasım oîuşturmuştur Bo\leükle sarraîlıktac bankacüık donemıne geçılmıştır. Bankalann (ele reçıi'mei ve (sermaye arunrrıı oıgulannı pçıklayabılmek ıçın Bankalar Yasas.na bakmakta buyuk bır yarar vardır. DP do İŞ ÇEVRELERİNİN CEPHE IKTÎDARINDAN YENÎ ÎSTEKLERİ VAR T&R1M G^ÜHLERİ DESTEKLEME FİYMURIKIN YUKSEK lUTUlMİMASt EKONOMıYı YMNII KAMU SEKTORÜNtM YONltNOlRfCEGI IZIENIM! VERtN Gl RıVMURMH KAÇINIIMASI VE H İ M . MiDOE GEREKSINIMIER1KİN DdZENLl BIR P I I O E SAGLAKMfcSI B1Ç1MIH0E OZETLENıYOR YENı ıSIEKLER ? çe^elerln'n bu n l «seçım ekonomısı» uygula\acağını \arsa\dıkları Cephe ıktıdanna vonehk vem ı^teklerle ortaja çıktığı belh ol muştur Bu ıstekler tanm unmlen des'ekleme £.t \a .arınm yukseK tutulmaması ekonomıvı \alnız kamu sektorurun jonlendıreceğı ızlenımı \eren Kinşımlere son venlmesı ve mevcut sanayı <\ıru luşlarının gerek ıç, gerekse dış pıyasalardan ham Uiuç GÜRKAN I madde gereksınimlerırtfn dllaenli WT blçirode saglaniıası noktalarında toplanmaktadır Edmılen bılgiye gore, ıktıdann AP kanadına ozel olarak duyurulan bu ıst«kler, onumuadekı gunlerde ırıll ulakh tum ozel sektor orgutlennı kapsa\ran Hur Tesebbüs Konseyı aracıhğıyla açıklanacaktır îş çevTelerı 1^77'nm seçtm yılı olması \e ıktıdarın %apısı nedenlerıvle ıktıdarın « stenme\en» bazı duzen!ern°lere gıtmesmı norrral karşıladıklanm ancak bu duzenlemelerde «rahat sı?hk> varatmayacaıc olçuler ıçınde kaUnması gerektığıru behrtmektedırler. YORUM Yalçın DOĞAN K En özel ilişkiler anadanın l%31erdeki solcu Başbakanı Diefenbaker bır Ml sonra \apılacak olan seçlmlen «çant*da keklık» gormeUte%dl. Tum etkın guçler, halkın cksıksız tumu KendiMnden \ana bır tutum içındeydı. SagöaM partıler bırle^.mi!>, sc<,ımı jıtirmes» ıçın ellennden ne gclnorsa vapnorUrdı \ncak, Başbakan Dıefcnbaker kendı ıktıdannda onemlı bır hata japtı Çın HalU Cumhumetı'ne altm karsılıgı bugda\ satmaMi Kalktı. \raerıka bunu onlemek ıstedı. DıefenbaKer karşı çıku. \tnerıka'nın marısı boşa çıktj, Ranacla bugdavını sattı. \MII zamanda Dıefenbaker'ın da ieçım ıımuttarım boşa çıkaran bvr da\ranışı oldu bu. Amerıka, Kanada'dakı tum fırmaları aracüıp\U buyuk bir anıharço u\ çuladı Başbakan Dıcfenbaker a. ^ e Dıefenbaker seçımı kazanamadı. Her se^ım oncesındeki tahminlere son anda blr «bnınme\en» etkcnın karıştığı *e sonuçlan önemlı olçude değlştırebıldlğı artık süreklı hesaplara eklenen hır oge olmaktadır «Bilinme\en» etken surekll tartışüan re daha da ote siyasal iktıdarUra etkinliği urtışılmaz olan örel İUştalerden kaTnaklanmaktadır Hesaplara eklenen, kesın ajnntüan belki de hiçbtr u tnan «bılinme»en» ilışkllerdır bunlar Amaç, bunlan gun îMgına çıkarmak >a da bu denemeje gırismektir. (•eçen hafta Turkıye'nln gelecegmi belirlemeye aday son derece önemll blr toplantı \apıldı Istanbul'da. îşadamlannın tUmu, hiçbir aynma gldilroekslrin, hepsl bu toplantıda bir aray» geldHer. Gerçetrte, bu bır arava geliş bîr başlangıç değU, son vıllarda kendi Içinde bolunen ozel kesimin vardığı aşama, elde etttgı bır sonuç olarak degerlendirılmelidir Toplantıda ele alınan konulann ve bunu hanrlayan \erilerln onceliklp ortava konulması gerekmektedir. Çıplak gbzle bakıldığinda şu noktaların dile getirildiği gorulmcktedir Ozel kesim \atınm yapamamaktan, fiyatlann onrmli olcude arttığından, >erg1 kaçakçılığının onlenen>emesınden, burokrasiden, dörtz kavbmdan. plansız kentteşmeden, lşsizliğin artışından jakınmaktadır. Can \e mal gvı\enliğinln jenlden sağlanmasını Istemektedir Dış borçlanmaya gidilmesinln bir sakınca varatma\acaçı \e Işçl ucretlerinin ^uksek oluşu noktasında goruş birlığine vanlmakta. konunun hükumete Uetılmesı jolunda anlaşma>a \an!maktadır. Toplantınm llk kuşbakışından elde edtten btlgüerin ozetıdır bu lkinct \e oneml» bır teıçek, ı$adamlarıııın toplaııtısuıa Amcnkan Bu> ukel(i!sinın de (,agnlı uluşudur. ABD EujukeK'^ı MacoııiDer topUntıda bir konuşma japmı^ ve «son MUarda borulmuş oUn Turkije • ABU arasındaki orlaklıgın jenıden eskı halıne ietlrılmesını» ısvemıştır. \>nt Macomber, Atu«a ka\naklı bır ba^ka lıabere gore de, Uemırel ın «mart ajıruk değın davanabılecegını» bildlrnuştır Amerıkadaki yonetıcilere. Kamuoju onunde ceçen bu toplantı ve konu^malartlan başka, verılere eklenmesı gereken uç önemlı konu da bulunmaktadır kı, bunlar henuz «bUuımeven» nitelığtni korumakUdvr Aslında her uçu de gaıet«vlık açısmdan «haber» nıtelıgı taşııtıaktadır. llkı, se<,rn hafta toplanan ışadamlarının şubal ayı ıçınde >enı Başkan Carter'le goruşmek üıere \merika ja gıdecekleridır. lşadamları, «Kıbrıs sorunuııu \e ümbargosunun kaloırılması» konulannı «anlatıcaklardır» ABDnin yenl Baskanuıa. Ikıncısı, Amcrtkan Bujukelçılljl Türk Hükumetinden «Turklve'de yabaact serm»ye yıtırımlarında gusterilen kolajhklar ve ymbancı serm»yeje tanınan olanaklar» hakkında bilgl Utemlş ve bu jöndekı tum aynntılar uıerınde onemle dutmuştur. Içuncusu, Istanbul'dan sııan bır iddlava ılışkındtr. Buna gore, lşadamları Türk Iş Genel Başkanı HalU Tunç'a «Turk lş'm AP'yi destekleme karan alıp alamıyacağmı» sormuşlsr, Tunç «Benden bunu lstemeyin, japamam» karşılığmı vermîştır. lapüan toplaııtının oncesinde ve sonrasındaki tüm verüer bir araya geldiğinde, ortaja ilgınç sonuçlar çıkmaktadır. Sonucuo sonucu ise, daha da Hgınçtir. Once, bu toplaotı bir kavram birliği yarauna >olunda atüan adunlann birleşuruni oluşturmaktadır. Artık, bundan sonra «Anadolu burjuvazisi» ya da «Istanbul sanayicileri» gibl sermaye içinde bir aynma gttmek guçleşecekttr Birbirtne karşıt olarak gorunen lş çevreleri kesinlikle bir araya gelmişlerdir ve ortak politikalar oluşturma yonunde anlaşmışlardır. öteden beri, çoıumlemelere giderken MSPM Anadolu sermayeMnın desteklediği göruşu agırlık kazanmaktadır. Ancak, geçen hafta sonuçlanan hirleşmedetı sonra, bu de geçeruguıi ytttnnek Ö2eredir. Işl MSP de farketnüs ve ekonomive egemen olm» yolunda *on derece önemh bazı sanaji kollannda çalışmalannı hııJandırmıştır >nasal Iktidar dışuıda kalacajı artık belli olao M^P onumuzdekı seçunlerden sonra ele geçırdlği sana>i kuruluşları jroluvla «ftih iktıdar» ol. rna voUaruu açtk tutma denemesı ıçındedir Buna karşı, lşadamları da son anda Zlraat Odaları He esnat ve sanatkarları da vanlarına almışlar ve guçlerını arttırmayı rienemişlerdır. tşte, bu guçle hutramet« tstekleriııi ileteceklerdır Halkın vakındığı fiyat artışları, vergi kaçakçüığı, dövU kavbı iş çevrelenrün de yakındıgı noktalar olmakta, en azından onların »ermave bırikımını engelleyen, bankalarda kredl olu?turacak mevduatı azaltan, »ssizlıgin artışı Ue «vedek l*çl ordusunu» kabartan gerçeklerç dönuşmektedlr. Içerde varüan karar dışanvla da desteklenmek ıv tenmektedir. Arnerıkan Bujukelçisl Macomber'm Iddia edılen «D«mirel martta düşer» sözu yanlış »nlasılnıalvtadır. Bu sonın arkasında «martta. duşme olasılığına karşı gerekli onlemin alınması» uyarısı yatmaktadır. t»adamlarıyU yapılan toplantıda BuyükeJçinin vaptıtı konuşma da avnı vondeki uyarıyı pekl*tinnektedir. \ e Amerikan işadamlannın şubat ayında Carter le >apacaklan goruşmevle butunlesmekte, Amerika'nın \e îşadamlannın tercthı açıklık kazanmaktadır. Eğer işadamlan «sorunu» Carter'e anlatabtlir ve ambargoyu kaldırma karan aldırabUine, bw knşfcustti Demlrel'ln zaferi olacaktır. Ambarganun kalktnası ekonoml>e ferahlık getîrecek, uzun suredir tıkanık bulunan dış \ardım ve borçlanma olanaktan yenlden »rtacaktır. Bunun karşılıfetnda da, \merika'nm Türkiye'ye yapacağt yatmmlanTi artmast olağandır. Tabanci serma>eve ilişkin bilgı edinîlmesi basit bır «merak» d"s;iUUr. Bügi yeni uvgulamalara kavnak oraşturacak blçımde gelıştlrtlme egilimindedir. DeroireHn de bu yönde htçbır «fedakarlıktan» kaçınmayacafı son derece açıktır. Son haftalarda geliştlrilmeve çahsılan *e nTjculamava konulmak Istenen hesaplar böyle özeUenebltmektedir. Ozel UişkUer içinde «bllinmeyen» etkenler her zaman vardır ve de olac*ktır Eideki rerlleT baıen bunlan tumüvle açığa çıkarmakta yetmevebllir. Ama. gıdılen volun açıkliğını da ortadan kaldırmaı Tıpkı Dietenbakec örneğinde olduğu (ibl. îş Bdamlan ve sanayıcılertn son gunlerde verdıklerı demeçler >aptıklan konuşmalar \e hazır liiıarı raporlarda, «seçım esonomısı loışkulan» on plana çıkmıştır Bu kuskuların ardmda ger çesce Cephe ıktıdarından yenı ıstekler satdt durmaktadır İş çevrelerırın «seç'm ekonomısı» uvgulama sına ılışkın ıstemlermın basmda, tanm urunlen destekleme fıvatlarının yuksek tuıulmaması gel mektedir İş çe\reıerıne gore yuAsek taban lıvatı polıtıkası, sanavım tanmdan gelen ham maade tıjatlanru ve genel olarak gıda maddelen fıyatla rını arttırarak enfiasyonu hızlandırmaktadır Enllasyonun hızlanmasıyla, gerıleme surecme gırmış olan tasarruf efıîırrunın daha da azalmasma onem verıldığı goruntüsune ragmen, ış çevrelennm asıl kaygısı orta gelır gruplannın dayaruklı tuketırn mallan \e tekstıl urunlerıne olan talebımn azalmasında \atxnaktadir Aynca, yuksek fıvat venlen ta.nm urunlen eKimınm bır sonrakı vıl artUğı ve tarım uretımının ulke ıntıyaçlanna uvgun bıçımde yonlendırıler medığı de savunulmaktadır Bu nedenlerle. taban fı>atı yerıne «ıhtı\aca> gore saptanacak «on fıyat» sıstemme donulmesı onenlme^tedır Yuksek taban fıvatı pohnkasmın çıtt rakam lı enllasvonun baskısı altındakı ekonomıvı yenı (ıyat artışlanvıa karşı karşıja bırakaeağından acı acı vakınan ı«; çevreler Devletm fıyatlan üaskı altmaa tutabılmek ıçın bazı sanayı mBmuUerme fı yat *ahdıdı kOMmasmdan hoşnut gorunmemekte d rler Hus.nııt'=\i7İuğun şereKçesı. gerçekçı olma yan fiyatlann karaborsaya \ol açması bıçımındc ozetlenmektedır Boylece 15 çevreierı karaborsayı onleyecek tedbırlerm boşluguna sığınarak, «V.jat ların polısıye tedbırlerle kontrolu uygulamasma son» sloganmı sı* sık tekrarlamaktadırlar Cephe ıktidanndan ış çevrelennın b.r başka ıstegı, 1976 jüında başlanan «yatınm gbstensı* mn bu yıl çok daha ılerıve göturulmesı bekleyışın den tujnaı:lanm«ii5tadır Burada, ekonomıyı Yaînw kamu sektorunun vonlendıreceğı izlemmmın vara tıldı»ından yakınümaktadır t ş çevrelen kamu vatırımlarının karma ekonomınm ılkelerım asacak bu duzeye ulaştırılma yacağına somut kanıtlar ıstemektedırler Bu kamt lann başında, ozel kesımde başlamış jatmmlanr mzla tamamlanması ıçın onlemler alınmasının bu lundugu belırtıimektedır özel kesımm gereK tç gerekse dıs kredı kavnaklanr.dan ouvuk bovutl' iatınrrlarm aeTeksımmıne vanıt verebılecek şekı de \arBrlandınlPv.sı geregı vurgulanmastadır. hU VE YAItRIM Mill Kalkmma piaraannda ağırlık venlen ara m lı ve yatırım malı uretıml ısletmelerımn bırıms boyutlanmn, ozel kesırrun yoğunlaştığı tuketı malı uretımı ışletmetenndeT yuksek olduguna zellıkıe dıkkat çekılmeıîtedır \atırım tonlanr darhğı ozel kesımın kerdı gucuyle bu \a'ırım' yapmasıru en^ellemektedır B J da, şımdılık «g terı» nıtelığmöe kalsa bıle, bu tar yaurımlan munun valnız başına vapma eğılımml guçlenı mektedir. Sorunun çozumu, ozel kesımm kî olanaklarının genışletılmesı yanmda, kamu \ rımlarına ozel kesımm ortak yapılmasınm sağ nıasmda bulunmaktadır. Iç kredı olanaklarının gen>şlemesi isteğı ' kez Bankası kaynaklanndan beslenme anlar gelmektedlr. Dış kredı ıçın de Merkez Bankas kamu yatmmlan ıçın zorladığı uzun vadelı t lanma çerçevesınde sağlanan oıanaklardan ozt sımm de yararlanması onenlmektedır Özel kesımm Cephe ıktidanndan bu b isetı mevcut sanavı kuruluş'annm gerek K; re*se dıs pıvasalardan ham madde gereksıtı rmın dtlıenU bır bıç'mde sağlanması olmak Bjyuk para darlığı içinde buîundugu bıld ımalat sanayımde ham maddelenn önemh kı nın vadelı olarak alınması yoluna gıdıldığl V dılmek»edir ödemesı vadelı alış \enslerde zamana kadar mal bedelı uzerınden her ay 2 oraranda taız besaplanırken, şımdı îaızın 2^5'e çıktıfı beürtılmektedır Özeî kes^m t; kunden taırtulmak içın de kamunun destej temektedır 1977 yılına ilışkın bır başka ozel kesım de toplu ış sozleşmelerme yonelıkir. 1977 toplu ış sozleşmelen bakımmdan kamu 1 teşebbuslen ve buyuk ozel ışle'melerı ıçın ljk taşıdıfı hatırlatılarak, kamu kesımmd taleplenne «gonullu» 0051ın egılmemesı mektedır tş çevreienmn Cephe ıktıdanna vone tekten ıçmde vaşanılan \üı kendılennce altma almava vonelKtır ^ncak seçım p sına gırmış ıktıdarlar taraîırdan verme g sı, Turfeıyenrn me%cut sorun^nnı bırıb'i layacak çozumlemelere başvurarak olasıd Emisyon hacmi bir hafta içinde 2 milyon lira dolaymda arttı Yıllardır yaşanan çift rakamh enflasyonun, sonucu;teda vüle 1000 liralık banknotların sürülmesi planlanıyor dirümektedır. Merkez Bankasınm bzel kesıme reeskcmt yoluyla açtığı kredıleri 2 aıüyar lıranm uzerınde azaltması darlığı daha da arttırmışur Buna karşın ozel bankalar Merkez Barucasındam mevduatlarını 1,5 müyar lıra dolaymda aıaltmışlardır. TRİNSFERIER BEKÜYÛR Merkez Bankasının son haltaîA dunımunda, seçım ekonomısme yönelık yenı ve önemli kararların pekıştinldığını gosteren bu gellşmeler dısında, ithalât transîerlerınm de henüz açılmadıgt gozlenmı«;tır. thşiktekı tabloda gorulmemekie Dirlıkte, bekleyen transferler yuzde 2 2 oranında artarak 711,3 mılyar dolara kadar çıknuştır. İthalât transterlennın yapılmamasına karşın, Me^kez Bankasınm brut ve net rezervlennde olutnsuz vonde hareketler i2lenmıştır. Brüt rezervlerdekj azalma, ozelUkle ocak ayında başlayan dış borq ana para ve faız odemelennden etkılenme eğılırmne gırerken net rezervler kısa \adelı do\ız borçlarmm artması nedenıjle eksı jonde bavurresıni surdurmüştur. A KT 1F Altın \e dövı» mevcudu Kamu kesımı kredilen Özel kesun kredılen Tanm kesımı kredılerı Dığer aktıner (DÇM karş) T op 1a m P A S t F Emisyon hacml Do^z borçlan Merkez Bankası mevduatı Mevduat munzan karsılıkları Dîfer pasıfler (DÇM karş ) Brirt reıenler Net reıervler 17.654 73 483 14 744 23 368 65 220 194 469 53 892 1895 8 248 35 521 94 913 977,3 3 068,9 MERKEZ BANKASI HAFTAÜK DURUMU (MilYON Tl. Son KKERVIER MilYOM DOUSO Bir yü 9J..197S 15.741 40187 5 481 17.788 40 884 120 080 41115 841 6 848 28 819 43 170 993 Z 1 088,6 1 9 En yfiltsek 17 871 71520 17 439 22 438 64 984 193.516 56 031 3.622 10 469 34.876 94 824 1054,9 1 170,1 Öncekı ',. fark 0,5 2,7 12 4 4,1 04 05 33 6,5 17,6 1,8 0,1 1,1 1,6 « En duşük 12 293 39 566 5295 13 076 39 971 119 363 39 455 432 6 352 28 646 40239 670,2 3 021,3 B u yılırı Uk haitasında MeTkw Barftastnm kamu se^ımıııde fınansrrun gereKSınımını karşıla raak ıçın açt ğı kredıler 2 m.lvar lıra dolaymda artarken, ermsvon hacmı de jaklaşık ajnx t^tarda gemşlemıştır. Bu arada, farım kredılen ce 1 milyar lıra çe\resınde genışlerken, özel Kesıaa kredılen 2 milyar lıradan fazla gerılemıştır. Merkez Bankasmın 7 ocak gıjnlu son haîtahk durumu, kamu kesırrunın ışietnıe açıklan \e yatırım harcamalarından oluşan Jınarısman gere.<sırurnınm kapatılraası ıçın banka ka%r.a<lannın 1977 yüında da zorlanmasmın surduruleceğmı göstermektedır. Zararlan gun geçtıkçe büyujen Kama IkUsadî Teşebbuslermın mamullenne, Cephe ıktıdannm seçım yümda zam yapmayacağı. açıgı Merkez Bankası kaynaklarından kapatılacağı sasındır. Son ıkı yıldan ben tam kapas'teyle çatışan banknot matbaalarmda fazla mesaı saatlen gıderels çogalmaktadır. 1 0 0 0 L1RAUK BİMHHOT Cephe tktıdan, «Ben kontroium altında tutabıldığım tıyatlan arttırmadım» ovuntusunu sıyasal propaganda slogaru halvne getınrken, kamuvu surekiı su^ansıyonu, gerçekte enflâs\onu koniKaemektedır. Yıllardır yaşanan çıît rakamlı enîlâsyonun sonucu, tetiavule 1000 liralık banknotların surulmesı planlanmaktadır. Hazıran ayında pr^asaya çıkacak 1.000 liralık banknotlam ancak 20 yıl oncesının 100 lırasmvn alım gucune sahıp olabueceğı hesaplanmaktadır. PARA DİRUGl Füsun ÖZBiLGEN T MC, Enerji açığını gaz türbinleri ile kapatmayı planltyor errcık ve hldrolık santrallann yapurunda büyuk gecıkmelere yol açan Cephe Hukumeu, enerjı açıgını kapatmak ıçın gaz türbinleri kurulmasıru bnermektedır. Sanayı. ve Tetoolou Bakanı Abdulkenm Dogru, Butçe Plan Karma Komısyonunda enerjı planlamasının değıştirılecegrnı ve sanayunn gereksınımi olan enerjırun gaz türbinleri yoluyla karşılanacagını açıklamışur Dogru, Italya'da gaz turbmlerı konusunda da temas ve mcelemeler yapüdığım bıldırmış, gaz turbınlennın enerji uretım malıyetının daha yuksek olduğunu kabul etraekle bırlıkte sanayüeşmemn saglayacağı avantajın bu kaybı onleyecegıru one surmuştur, Başbakan Demırel de AbdUlkerim Doğru'nun bu sozlerı kendısine üetıldıgı ve göruşü sorulduğunda ayru görüşü paylaşöğını belırrrnıştır. Boylece pek çok konuda anlaşamayan hükumet üyelennın. «en pahalı enerji hıç olmayan enerjıdır» görüşünde anlaştıklan ve bu yolda ginşımlerde bulunduklan beUrgirüeşmısUr. Cephe hukümetmce savunulan gaz türbmleri, elektnk enerjısıru dışardan ıthal edılen fueloıl ıle ureten ve yuksek mahyeüs çalışan santrallardır. Bu santral lar aym samanda ömrU çok tasa ve sık sOc a m a y». pan nıtelığe sahıptırler. Ancak hıdroelektnk ve termm santrallara gore çok daha kasa bır surede lcurulabümektedırler Turkıye'deiu en buyuk gaz türbırü Ambarh Santralıdıı. Keban devreye gırmeden once Türkıyedekl enerjı ureumının yuzde 40'ıru sağlayan bu santtal sık sık ânıa yapmaktadır. Geçen yü da bvr ünıtesının anzalanması bır yıla yakm sure enerjı uretımınde aksama yapmasına yol açmıştır Ilgüıler Türkıye'nın hıdrolık enerjı potansiyellnln 80 mılyar kılowat/saat olarak hesaplandığını ve bu potansıyelın bugun ancak 8 mılyar kılowat/saatimn kullanüabıldıgmı bıldırmişlerdlr Türkıye'ran çeşıtlı dunya ulkelenne oranla büyuk bir dogal enerjı kayna ğı bulunmasına ragmen gaa türbınlerine yonelınmesı Cephe HUkürnetırun enerji poUttkasrndakı çıtanan sergilemektedir. Cephe HükümeM dönemlnde tum hidrolik ve termık santrallanmn yapımmda çok buyuk gecıtameler ortava çıkmıştır. Bu gecıkmeler sonucu ortaya cıkan enerjı açıgını kapatmak üzere gaz Uirbmlennin onerılmesı, Turkıye'ıun enerji üretVmınl dışa bagımlı, ma liyetl yuksek aantrallara ballamak olarak tanımlat maktadıı. Turkıye Elektnk Kurumunun temmuz 1976 vet lenne gore Türtoye dekı eıektrık ureumının er.er kaynaklanna gore dağılımı îueı oıl'den sağlanan ene 31nin tüm kaynaklann yuzde 20 6'sını oluşturdugut ortaya koymaktadır Türkıye Elektnk Kurumu'm tum enerjı uretımı içinde lueloıl'den sağladıgı en jı oranı yuzde 18,8 ıken ımtıyazlı şirketlerin fuel o den sağladıklan enerjı Kendı uretımlermın yuzde 2' sını oluşturmaktadır Imtıyazlı şirketlerin en oner sı olan Çukurova Elektnk Şukett ıse tum uretımı yuzde 26,5'ını tueloü'den sağlamaktauır. Çukurova lektrık Şırketi bır süre once de >enı bır gaz turl kuımak uzere başvuruda üulunmuş ancak bd tst Danıştay karan ıle engellenmıştır. öte yandan b*zı sanayl projelerinın enern ge s'jıimlennın, bu projelerın tamamlanmasından 5 sonra venlebıleceğı saptanmıştır. Butçe Pîan Ka Komısyonunda Sanayı ve Teknolojı Bakanı Abdı rım Dogru. bu saptamamn \ennde olduğunu bıldı ve '«nerji planlaması ıle sanayı planlamasuun uyu aığıru komısyon uyelerıne itırat etmı^tır.