Katalog

Ekonomi Ekononıi Ekonomi Ekonomi ... Skonomi i&onomi Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi Füsun ÖZBiLGEN >5rdürıc'ü Beş Yılhk Plan hazırlık çalışmalarma esas olmak üzere kurulan Özel îhtisas Komjsyenlarmdan Kar?.yoUarı Özal İhtisas Komisyonu, hazırladığı raporda Karayollarında uygulanan personel politikasının tecrübeli teknik personeli kurumu hızla terketmeğe zorladığını açıklamıştır. Raporda, 25 yıllık bir dönemde yetişmiş, özellikle planlama, aıaştırma ve proje safhalarmda görev alar. teknik personelin kurumu "cuzla terketmesınin yatınmların gecikmesine ve maliyet artışIsnna neden olduğu bildirilmektedir. DPT Karayolları Özel îhtisas Komisyonu raponında kurulusun çalışmalan da şöyle tammlrnmaktadır: «Kimur.un hızla artan karayohı talebi, toplumun her kesiıninden yasama ve yürütme organlanna yansımaktadır. Bunun sonucu olarak yatırımcı kuruluşların yıllık programlanndaki proje sajısı hızla arrmakta ve kuruluşlar, mevcut personel, örgiit, makina ve ödeneklerle soruna frkr>nomik b:r çözürn bulamamaktadırlar. Kuraluşlar giâerek, devr.m eden projelertn bitiş yıllarını uzatarak, işlerin önemli bir kısmını yavaşlatmak zoronda kalmaktadır. Her yıl bitirilen iş sayısınm çok üstünde yeni iş taleplen bnlenememekîe ve programlann yükü kunıluştan, plansız, prograrr.sız ve projssiz ç^hşmaya zorlayarak yatınmların ekonomüt yaraTİarını azaltmakta. ülkeye olan maliyetlerinin önemli oranlarda artrr.asına nerlen olmaktadır. Karayolu ağında lnçaatı tamamlanmış yollaruı büyük bir çojımiuğu sadece ulasılaTMlirligi amaçlayarak, günün trafik gereksinmelerine göıe inşa edildikleri için, bugünün hızla artan trafiğine, özellikle ağır Taşn trafiğine dayanamamakta kısa sürede dağılmaktadır.» D Motorlu kara taşıtlarından yola etkileri ile orantılı olarak vergi alınması öneriliyor TÜRKİYE'DE SOSYAL GÜVENLiK PROGRAMLARİ NÜFUSUN ANCAK ÜÇTE BiRiNi KAPSIYOR iŞVERENLERiN SOSYAL SiGORTALAR KURUMUNA OLAN PRiM BORÇLARININ 4 MiLYAR LiRAYI BULDUĞU HESAPLANIYOR Uluç GÜRKAN TABLO 1 YURT iÇi SiGORTALI SAYIS1 1973 Sosyal Sigortalar Kurumu Emek.li Sandığı BAĞKUR Özel Sandıklar Toplam Sigortalüar Toplam Sigortalılarra îîgücü Arzına Oranı 1.649.097 850.000 755.000 40.000 3.294.091 % 15,7 1974 1.799.998 870.000 820.000 42.000 3.531.998 •« 15.1 / 1975 1.823338 90(1.000 850.000 48.000 3.621.228 % 16,2 1978 1.900.000 950.000 890'000 57.000 S.797.000 Vf 163 KATNAK: DPT (Sogyal SlportaUr Kununn üycleri dışındald siffortalı gayüan Taklaçıktır.) MALiYETlER ARTIYOR DPT Karayollan özel îhtisas Komisyonu. tilkenin gerçek karayolu ihtiyacını tesbit edebilmeK için Karayo'.larımn diger ulaştırma sistemlen ile birhkte incelerirnesi gerektîğmı de belirtersk, 4. Beş Yıliık Kalkmma Planı döneminde Karayollan Gonel Müdürlüğünün 1976 fiyatlan ile 75 milyar liraljk, Yol, Su, Elektnk Genel Müdürlüğünün 27 mılyar 500 milyon lıralık Orman Oenel Müdürlügü'nün de 3 milyar 471 milyon liralık karayolu yatınmı yapmasınm öngörüldüğiinü bildırnıiştir. Raporda karayolu yatınmlan ile ilgıli şu tesbitlere yer verilmistir. lkemirde sosyal rJver.lik programlar.r.ın oldukça geri bir düzeyde bulunduğu ortaya lîonulnrjstur. Cephe iktidannın, reîarun tabana yayuması ve sosyal adaletın saÇ'.anması amaçlanna ycneıik çalısmalarm hız kazanaııö oro pagandasjna Jcarçın. Dordüncü Bfş YılliK Plan çahşmalan çerçevesinde sosyal guvenlik sonınlaruıı ınccleyen Özel İhtisas Kunî:svonu. alınan tedbirlerin yeıersizliğini vuriculamîşt.ır. Sosval Uü venlik Özei întisas Komisyonunun buıgıılarına eöre, iktidarlar gerçekte haikın sos'al güvenük ^ereksin'.minc seyırci kalmaktadır. Yapüan ya'.nızca. haıkın bu konudaki kendı örgüUenme prtansi yelinı yasalastırmaktır Bu aıada sosyal güvenlik kunılus>nnın ellerinde biriken fonlar da fcamunun car. ve yatınm harcamalarım karşılamakta sorumsuzp». kullanılmaktadır. Ü TABLO 2 SOSYAL SİGORTALAR KURUMUNUN PRiMLERi 1913 Prim Tahakkuklan Prim Tahsiİ8tı Fark KAYNAK : DPT 6.437.312 6.096.195 341.117 (Bin TL.) 1974 8.833.274 8.007.722 825.552 1975 13.490.550 12.130.442 U60J.08 DPT ÖZEl İHTiSAS KOMiSYOKU; KARAYOIURINDA UYGULAN&N PERSOHtl POLiIiKfcSIHIH TECRÜBELİ IEKNİK PERSONELİ KURUMU HIZLA ÎERKETMEYE ZORLADIGINI BELiRTTi. 1977 yüı başmda toplam yurt içi sigortalı sa yısının 3 milyon 797 b;ne ulaştığı tahmın ediımektedir. Bu sigortalılann. yaklasık 1 müyon 900 birü Sosyal Sigortalar Kummu'na. 3ciQ bini Emekli Sandigına, 890 bini ise Paglı olarak Sosyal Sigorta programlanndan yararlanmaktadırlar. Arrıca. Sosyal SiftortalaT Kurumu'na devir islemleri siıröürülen Özel Banka Sandı'ıcıan ıla Reasürans Şirketleri üye sayısı 57 Din dolayındadır. Toplam slırortah sarısınrn lsgiicU arzma ora nı halen vüzde 16.3'dür. B U oran, üişikteld Vablo l'den de izlenebüeceği gibi ÜçÛncU Plan dbneminde kayaa deger bir gelisme nöstermemistir. ö t e vanöan. sittortaJılar ile bunlann es ve çocuklan, bakmakla yükümlü olduklan kimseler Diraraya eetirildiSi zaman. sosyal glh'enlige kavusturulan nülus toplam nufusun ancak Uçte biri düzeyinde kalmaktadır. Bu konuda 1977 vılı programında sosyal güvenliğe karusmus nüıus için verilen yüzde 44,3'lük oran gerçegi yansıtmamaictadır. Yıllık programda sosyal güvenlige kavıçmu» nüîus oranı. sigortalılann eg ve çocuklan il« bakmakla yüktimlü olduklan kişileri lçine aJan ortalama aıls büyuklügli 5 kisi varsayılaraS biılunmuştur. Aile büyüklügü konusunda Tenlerin yetersizligi r.edeniyle böyle bir varsayıma dsranmak zorunîıı olmaktadır. Ancak. çok savıda ailede birden fazla sigortalı bulunduğu gerc« 6ini gözden kaçırmamak gerekmektedir. Sigortalılar arasında ömekleme yöntemlyİB yapılan bir çalışmada, aynı ailenin fertleri olan sigortalı sayısının 1 müyon dolayında bulunduSu gözlenmistir. Bu olgu dikkate ahndıgında. sov yal eüvenlifte kavuşmuş nufusun toplam nüfusa oranının tiçte biri asmadığı ortava çiKinakia dır. öte vandan. sigortah sayısında yıldan vıla kaydedilen küçük oranlı artışda da. avnı ailede ki sigonalı sapsının çogalması veni aileler.n kapsanmasına Eöre daha fazla bnenı xatınmaîctadır Dİ6ER SiSTEMLERE AGIRUK VERilMiYOR «Karayollan yatınm programlanna çok sayıda proje ahnmakta ve bu projeıerin inşaatı oıtalama 10 yıl gibi uzun bir süre almaktadır. Bu sürecie, hızlı fiyat artışları nedeniyle, proje maliyetı ilk tahminlerin 34 katına çıkmakra ve bu maliyet artışı bazı sorunlar getirmektedir. Ayrıca hızlı trafik artışı ve trafik tahminlerimn sıhhatli yapılamayışı nedeniyle yol tamamlandıguıdan kısa bir süre sonra yolun geometrik kapasitesl yet?r?iz haie «elrrektedir. VSE Genel Müdürlüğü yatırım prosramlanna da çok sayıda proje alınmakta ve benz?r sorunlar dogmaktadır» Karayolları özel lhtisas Komisyonu raporunda, diğer taşınıa sistemlerine ye'erli afiırhk verilmedi*! için karayoüanna gereginden fa?la yük bin riiği de belirtilmiştir, kent içi uhışımda toplu tasıma yapan araçlara göre, taşıdıkları ortalama yolcu sayısı düşük olan dolmus ve özel otolann zaman ve îşletme giderlerini artürdığı, trafiği aksattıgı kaydedJmiştir. Raporda kent planlaması yapılırken genellikie ulaşnn etüd ve planlaması yapılmadıjSı da belirtilerek, «Büyük kentlerde bu yolda bir eğilim bulunmakla birlikte, kadro ve teknik peTsonel yetersizliği, yetki ve sorumluluklarda belirsizlık, ilke ve politikalann olmayışı, kuruluşlar arasmda koordlnasyon eksikliğl gibi nedenlerle başan sağlanamamaktadır» denilmiştir. YORUM Talcm DOĞAN KOMiSYON RAPORU Komisyon rsporund» köy yollan ile Ugill olftrak da şu bilgı verümişttr. «Türkıye'deki 572 Ilçeden 3"une yalnız yagışsıa havalarda gidüebilmektedlr. 757 bucafca her türlü hava şartlannda ulaşılabilmekt«, 113 bucağa yağışsız havalarda gldilebümekte, 18 bucaga ise hiç gidilememektedir. Yalnız yagışsız havtdarda gidilebllen köy sayısı 6 bin 931, hiç gidilemsyen köy sayısı ise 7 bin 217'dir.» 0ırWt yfikselen fİTatlaT, kiralınn akıl almıı arhşı. uzun süre sivasal alanda yanfciUnmazken. 1977 nin seçim n h olma<ıı bir anda katsayı tartışmalarını Toğunlastırdı. Bir anda «mrmur sorunu» yenlrten önemli, güncel bir konu haline döniistü. Katsayı tartifnnalan sürcrken. mületvpkili ve scnatörlerin aylıklanna yıptıkları yüzde 60 oranmdaki zam «mcmur sorunn»nu yeniden deşti, sosyal adalrt ve gelir bölüsümü kavramlan Teniden ele alınmıya baMantlı. Karikatürlcrdr çizilen çebf. cfpkeni delik. sırtı kamhurlasmıs «jönetllen» ve nnıın karşısında ıırun kuyruklu çiv*ileri içinde. fötr şapkah bastonlu «yöneıen» tipi belleklerde bir kez daha tanlandı. Tarihsel selişiminde sivasal iktidarlarla ilk ve en çahuk lsbir!l»ine eiren hürokrasl, «yönetenvönetilen» Ikilcmi içinde kendisine vfrilen «pa?»la Tetinmesini bilmis. avnı ikilem sunıılan vetkilerle sisler arkasına itilmeye çalısıtmıstır. Birbirine ters çıkarlarla hütünleşen hir karar • uygiılama »isteml oluşurken. alman pay vanıleının çiin ısıjhna çıkmasını sörekli ertelemiştir. \> bu arada son derece önemli bir ol^u daha belirmis. bürokrasi kendi içinden Kddi|i halkla, daha açıU devişle kendl aslına ters düsmüstÜT. Bürokraslyi kullanırken «ivasal İktidarlar hep bu çelJskiclen yararlanmasını bilmis. Rostermelik Tftldlerle donsUrak memurları halktan koparma.M basarmışlardır. Böylece, »iv«s»l iktldarhalk çelişltisl, memurhalk çeUskislne dBnöstiirfilmüs. tem*l «enınnn knvranması bir katsayı va da bir zam tartışmasıaın beklenmeslnl serektirmistlr. .. S ONERLER Karayollan özel Îhtisas Komisyonu. Devlet Planlama Teşkilâtına 4. Bes Yıllık Plan'da gözönünde tutulması amacıyla bazı önerilerde de bulunmustur. Komisyon raporunda bu bneriler arasında en ağırlık taşıyanı yenl bir politika saptanması ve organizasyon sağlanması ile jlgilldir. Komısyon, yolcu ve eşya taşımalannın ekonomlk hızlı ve güvenli olarak yapılabilmesini sağlamak amacıy la bir Genel Ulaştırma Politikası saptanmasını istemiş, karayolu ulaştırması ve trafiğe ilişkln tüm konuları kapsayacak şekilde görevlendirilmiş ülke düzeyinde yeniden örgütleneoek bir Genel Müdürlük kurulmasını önenniştlr. Komisyon aynca motorlu kara taşıtlanndan yolu kullandığı ve eskittigi oranda vergi alınmasını fenermiştir. Memurlara ne oluyor?,.. Türkiye'de tanm dıştnda çalışanlar buBÜn üç ayn kategoride ele alınmaktadır yasalar çerçeveslnde. îlki, 1475 sayüı iş yasası kapsamma giren işçllerdlr. İHncisi. kamu iktisadî kuruluşlannda çalışanlardır. Üçüncü kateeoride ise. meımiTİan, ordu KÖrevlilerini ve ünlvrrslte öfTetlm üyelerini kapsıyan öç arrı personel Tuası bulunmaktadır. tçüncü kateROride yer alan memurUr 657, ordu görevlüeri 926, üniversite öfcretim fiveleri de 1991 sayılı personel »asalan ilkeleri doğrultıiüunda geiir saflamaktadırlar. Anılan üç kategori ve personel yasaları için en cüç ekonomik koşullarla karsı karşıva kalan 65" sayılı yasanın kapsamma jrireıı memnrlardır. Yan ödeme ve jösterge tablolarıyla devletin tüm bürokrasisi içinde artık üründen en aı pay alan memurlar. aym lamand» bÜTÜk bir oy Rİzli gücünfi (potansiyel) oluştnrnıaktadiT. «50 bine varan sarilanyla. Aslında rar olan ekonomik düzenin doğal sonucodUT onlann en aı pay almalan. Aldıkları pay, kendilerine verilen v«tkiyle ve toplumdaki Işlevleriyle do|n] orantilıdır. Devlete, Tonettme katılmalanyla eşanlamlıdiT. Günümüze değin memurları aldatan Işte bir yanda bu siyasal katılma İse. dlfer yanda da anüan ekonomik payın hemen her iktidar döneminde yükseltilmeM çabalandır. Her sivasal Iküdar «memur sorunu* na hir çözüm denemesine (tirişmiş ve her seferinde çözümden uzaklaşılmıstır. 19fi5'lere değin memurlarv.ı durunılarını belirliyen 90 ayn yasanın varlı£ı çnzümün füçlÜKÜnü ortaya koyan belfeler olarak deeerlendirilmistir. Ne var ki. çörüm amacıvla jetirilen ünlü 657 sayılı yasa. veniden ve yeniden ele alınmış. örneçin 2 •tayıh yasa çücündeki kararnameyle 657nin yaklasık yüzde 55'i değiştirilmiştir. Ancak. memur sorununa bir çözüm yine bulunamamıştır. Aksine, katsayı gibi. jtösterRe (fibl yapav ve van ödf.ne gibi nerede, nasıl kullanıldıği beürsiz kaTTamlarla. sorun Içinden çıtalmaz soruna dönüsmüştıir. Oysa, sorun ne katsayidır, ne de yan ödemedlr. Sorun, memurlann sendikal özjtürlüklerine kavuşmalarıdır. Onlann da toplu sözlesmelerle kendi ücretlerinl beltrHyebilme, siyasal katılmada etldn olabilme sorunudur. Siyasal iktidarlar, memurlann örtütlenmelertnl eneellerken, memurlann ekonomik durumu siyasal iktldarlara rağmen ve siyasal iktldarlann dışında, ortaya yepyenl bir olfru çıkarmıstir, çıkarmaktadır. Memtırlar, proleterleşmektedlr, slyasal defislmln Sncü sınıfı Isçiler, köylülerden sonra. artık memurlan da yanJarına almaktadırlar. Sanavi ve kır keslmi büyük lriiçük tüm kentlerde kendilerine önemll bir destek bulmaktadırlar artık. Memurlann ekonomik bunalımı İşçi ve köylftlerin bunalunıyla öıdesleşmlştlr. Memurlann proleterleşmeleridlr Id. siyasal Iktidarlan katsayı ve yan ödeme gibi yapay kavramlara sanlmaya itmektedir. Gerçekte. memurun proleUsrlesmesl oljrusu, İçinde bulunduğu bunalım son yıllarda sayılan artan demokratik kitle örçütleri aracılığı ile yayfcınlaştınlmak ve duvurulmak Istenmekiedir. Ne var ld, busün soldaki böiünmetere koşut olarak degisik adlar alünda demokratik kitle örfriitleri de. memur denıeklerl de böliinmöş dummdadır. Burada ortaya bir baska çelişki çıkmaktadır. Derneklerin, kitle ör«ütlerinin asıl sahlplerl memurlar, öğretmenler, proleterlesme sonucunda i?çl sınıfıvla bütünlesmek Isterken. anılan önrötler belki de bu hütünlesmevl eereRi ıdbl yerine ıtetlrememektedirler. Kitle örgiitlerine düsen. Isçl sendlkalanyta bütünlesmektlr. Demokratik direnlş o zaman belki daba da püç kazanacaktır. SİGORTA FONLARI Sosyal sigcrta öreütlerinin 1976 yüı bası ttlbanyle «"apnan en son hesaplara eöre too.am B« lirleri 31.6 milvar lirayı bulmustur. Gelırierdeıti yıllık artiî oranı yüzde 60 kadardır. Buna K.Hrsm, sosyal sisorta kurunılannm aynı dönemaekı giderleri lü.4 milyar lira olmuştur. GıderlerdeKı yülık artıs oranı ise ınizde 20 öolaymdadır. Gorüldügü eibi. toplam yurt içi tasarmfların vJzde 32'si düzevır.e gelen sigorta örgütlennın gelir'.erı gıderlerınden oransaı oiarak üç kat datıa hızlı artmaktadır. Kaldı kı, sigorta giderlerindeki artıs, Devlet Planlarr» Teşkilâtı'mn tesbitlerine eöre. sosval guvenlik olanaklarının daha çok sayıda Kişiyj kapsar biçimde genışlcmesinden çok saSîık vardımlan. ilâç harcamalan ve hastalık sigortası gıderlerinın büyümesi iie «rken vaşlarda emekli olma egüiminin eüç kazanmasından dogmaktadır. Sosval trtivenlik örzüUerlnin gellrleri hızia artıp yurt İçin tasarruflann en önemli kaynagı haluıe gehrlcen oırıken ioaiar yaygın bir Luçsnv de kamunun earı ve yatınm harcamalan ıçm kul lanılır olmuştuı. Sosyal Sigortalar Kurumu üe Emekli SandıSının toolam kaynaklarınm yar» sından öiraz fazlası halen Devlet tahvillerine yatınlmıs bulunmaktadır. 19J6 yüında. valni2 r«\ let Yatınm Bankası tahvillerine Sosyal Sisortalar Kurumu 8 nuiyar öüO milyon lira, Emekli Sandığı 479 müyon lira ve Bag Kur 17» milyon lir» baglamıştır. Bu arada. kurulus kanunu bır türlü çıkartılmayan MEYAK kesintilerinden de Devlet Yatınm Bankasına 1 müyar 502 milyun lira aktanlmıştır. Sosyal guvenlik örgütlerinin tonlan, aynı »manda ozel Kesımı de dolaylı bır Oıçımde finanse etmektedir. Eldekı en son venlere göre. 19Î3 vılı sonuncta ışvertnlerin Sosyal Sigortalar Kurumuna olan 1,9 milyar liralık prim borçlan, 1976 yılı basında 4 mıtyar lirayı aşmıştır. Sosyai Sigortalar KurumunuE prim tahakkuklan ile tahsilat duruınuna ilişkın 1973 1975 yülan verilen tai> lo 2'de göstenlmıstir Sosyal guvenlik kuruluşlannın fonlannın kul lanüış bıçımı. Ou örgütlenn tek elden vönetılmesını bugüne değın engelleyen oaşlıca neden olmuştur. Oysa. Üçüncü Beş Yıllık Plan, sosyal sigorta ve sosyal refah proKramlanru sosval eüvenlık sıstemınin temel okı aracı kabul etmis ve ülkemizde sosyal guvenlik prosramian üe örgiıt lerınm dagınıt vapısmı biı sıstem lçerisiada bir leştırmeyi öngörmüştür. Bu ılke dojrulöusur.oa, Sosyal Sigortalar Kurumu ile Ba£Kur Sosal Uü venlik Bakanlığına baglanmış ancak Maıı.fe Ba kanlıjh fonlarının cazıbesı nedenıyle eündekı J mekli Sandıgını devretme\a eeciktirmıştiT. B'i dagınıRlık, sosyal guvenlik sistermnin ısleyışi ve verimliliğini kendi yetersiz yapısı içinde aksatan bır olgu olaraiı ortada BATI ALMAN SANAYİCİLERİNİN TÜRKİYE'DE İÇ PİYASAYA YÖNEÜK YAT1RIMLARİ TERCİH ETTIKLERİ BELLİ OLDU 31 ekim • 4 kasım 1976 tarihleri arasmda Türs'.ye'de yapabilecekleri yatınmlar itonusunda incelemeler ve görüşmeler yapan Alman Sanaylcileri Heyetinin raporu yayınlanmıştır. Raporda, Türkiye'nir. özellikle dış satıma yönelik yabancı yatınmlar ıstemesine karşüık, Alman sanayici va ışadamlarının öncelikle iç piyasaya dayalı yatırımlan yeğledikleri açıkça belirtilmiştir. Alman sanayicilerinin bu tutumu raporda, dış satıma yönelik üretimin gerek fiyat, gerekse miktar bakırnınctan riskli olmasıyla açıklanmıştır. Buna karşın, Türkiye'de geniş bir tüketici tabakasırun bulunmasınıtı Alman yatınmlan ıcin cekicilik varatutı kaydedilmiştir. MERKEZ BANKAS! DEVLET YATIRIM BANKASINA 487 MİLYON LİRALIK FAİZ TAHAKKUK ETTIRDI Uluslararası finansman çevrelerinde Türk Ürası; ABD doları karşısında bu yıl içinde yüzde 10'un üzerinde devalüasyona uğrayacak paralar arasında gösteriliyor 1974 Bütçe Kanununun Maliye Bakanlığına yetki verdiği, ancak, Anayasa Mahkemesmce usul iönunden ıpıal edilmis olan 70. maddesine dayanüarak, Merkez Bankasmca Devlet Yaunm Bankasına 487 milyon lira faiz tahakkuk ettirüdigi saptanmıştLr. 487 milyon liralık bu £aiz hukuki taruşmalara neden otouştur. 7 ocak 1977 günlü Resmi Gazetede yaymlanan 31 aralık 1976 günlü Merkez Bankası durumunda «1823 sayüı 1974 Bütçe Kanununun 70. maddesine dayanüarak mevduat munzam karşüjilaımüan yapümış olan özel kullanun tutannm 7 milyar 69 müyon liradan 7 milyar 556 milyon liraya yüfcsel. tüdiği» gözlenmiştir. 487 milyon liralılt artış, mevduat munzam karşüıldarından yapıian özel kullanımuı aktarücuğı Devlet Yatınm Bankasına 7 milyar 69 milyon iiralık borcu için tahakkuk ettirüen teize ait olmuşıur. Ancak, 1974 Bütçe Kanununun Maliye Bakanına. Merkez Bankasında biriken mevduat munzam karşüıklannın yarısını kamu iktisadi teşebbüslerinin tinansmanı için kullanrna yettosi veren 70. maddesinin Anayasa Mahkemesi taralmdan iptal edilmiş olması hukulü sorunlar doğurmuştur. Anayasa Mahkemesinin iptal karan nedeniyle Devlet Yatınm Bankasmda kurulmuş olau ton gerçekt« işierliğini yitinniştir. Ancak, Anayasa Mahkemesi kararlan geriye doğm işlemediginden daha önce yapılmış olan özel kullanım tasfiye edilmerniştir. ancak tasfiye edilrneyen 7 milyar 69 milyon liralık bu kullanım için Merkez Banlcası'mn Devlet Yatınm Pankasına £alz tahakkuk ettirip ettireme' cceği hukuksal olarak tartışmalara neden olmaştur. 1976 yılında Merkeı Bankasının kredl haemlnin genişlemesl, bankanın kaynakları önceki yıllarda görünmeyen ölcülerde zorlanarak saglanmış MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (MaYON U . 1lEZfRVUR MİLYON DOLAR) Son hafta 31J2.197S 17.751 71.520 16.823 22.438 64.984 193.516 öncekl haftaya o^Fark 0,3 1.0 3,1 6,7 4,3 2,7 Blryıl öncpsl 31.12.1975 15.721 39.592 9.169 16.898 40.306 121554 En rüksek 17.871 71520 17.439 22.433 64.984 193.516 1 97 8 En düşük 12.293 39.566 5.295 13076 39.971 119.362 REFAH PROGRAMLARİ Sosyal güvenlik sisteminln temel arsçlarından kabul edilen sosyal reian programlarLnın duru mu da Karamsar bır görümü vermestedır. Bura aa. özeliıkle sorunmaya luunıaç gocuilar üe yaslüarm durumu önem kazaamaktadır. 1975 nüfus sayımı sonuçlannın degerlçnciırüme si sonunda. iy;t vılı başı ıtibarıyle, korunmaya. hımayeye ve Dakıma munıaç cucuklann savısınm 2,5 mil>on oıcuâu ^hmın edilmıştir. Buriıardan, yaklasık 220 Lıruıun durumu belgelendiriUniştır Buna karşın, ngüı Kuruluşlarca saglanan h'.zmel 2 bin doiavınaa çocusu trjçlüicle kaosamaktadır. U 6 ve vuKan vas snıbunda bulunan vakl'ısık 3 U rrulyon vaşuaan ıse özei oakım tııznıetine sereksı nımı olanlar ,ı* bin kadardır. Bu feonuda da eldekı tüm kaoasıte 3.5s'üır. Sosyal Gü^enlık Ozel İhtisas Konıisvonunun yargısı, meVcut hızmetuı nıceı auşük.lujâı yanınaa nitel açıdan vetersızhğının de önemli bır sorur. yarattıgıdır. Bu KoşuUaraa. 65 yasuıı dotdurmuş muhuc ve kımsesızler ile vas smm aranrr.aks!zın Oaşıiasınm yardımı olmada.n haya'ıru devam ettıremeyecen bıçimde malül ve sakat bu.unan kimsesizlere bukaç vüz lırahk ayiık oaeianmasınm yasalasmaii sorunu başmaan atmaktan öteye bır anlam tasırr.amaktadır. Aynı biçimde. meclislerde umutsuzca sır^ bekleyen genei sağlıü sigortası kanun t»SBrısı. genel tarım sısortası ve tarım ve orman ısçıln nnın sıgorta fcapsamına a;ı:ım;ı5!P.ı öngâren Kanun tasanlarınm kısa sürede yasaiaşacağı varsayüsa bıle sosyal guvenlik sorununun çözümünde çok ileri bir adım atılmış olmayacaStır. Iîatta. halkın sosyal güver.lik konusundaki örgütlenme potansıvelı narehete eeçınler^K Kamunun fınansmanında kullanılaeak îorılarm oırıkimi h^landırümış olacaktır. Buııa karşırı, SOSSTII eüveninc anla yışının can daman olan ışsızlik sigortası ılerikı yıilara devredılecestır. 2 mılvonu aşkın eızlı va açı.i ıssız;n buîundugu ülıtemızcie. çalısma »nsus^ ve veteneâı ta^ıyan. mevcut çaiışnıa ve ucret kc sulİHnna edre emeginı satmaya nazır olan kisinır gjvence"e kavuştvırulması Kacınılmazüır. SIKOJU fonlar.ndan ıKtıdarlann ».!;rmı cekmesi haHn»1( işsizlik sigortasınm i?brliğe kavuşturulması olanağı hazulanmıs olacattır. A K T t F s Altın ve döviz mevcutfu Kamu kesimi kredüeri Öıel kesim kredileri Tarım kesim kredileri Diğer aktifler (DÇM ksrs.) ... T o p l a m ... P AS İ F : Döviz borçları (Knv.) ÎJİerkea Bankası mevduatı ... Mevduat munzam karşılıslan Diğer pasiflsr (DÇM karş) ... Brüt rezervler Net reıervler 52,061 1.779 9.976 34.876 94.824 998.0 3.921,3 2,0 8,0 3,3 0,2 4,0 0,7 ı,o 40,938 760 8.502 28.425 43.329 1.002,7 1.081,6 56.021 3.622 10.469 34.876 94.824 1.054,9 1.170,1 39.455 432 6.352 28.646 40.289 670,2 3.021,3 IJGÜCÜ ÜCUZIUGU Türkiye'nin Alman semayesi için çok ybnlll avantajlar tasıdığı belirülen raporda, işçi ücretlerinin belli bir artış eğilimi içinde olmasına rağraen, işgücü ucuzluğunun yadsınanıayacak bir olgu oldugu vurgulanmıştır. Aynca Türkiye'nin, tarım ve yeraltı kaynaklan açısından zengin ve kullanılmayan büyük zenginliklere sahip oldugu işaret edilen raporda, ıyi yetişmiş teknik elemanlann varlığı ile son yıllarda devlet sektörünün ekonomidîki ağırlığının azalmasınm özel sermaye için çalışma olanaklaruu iyileştirdiği belirtilmiştir. YEKI ESNEKliKUR Alman sanayicilerinin raponında, Türk yetklHlerinin 6224 sayılı Yabancı Sermayeyı Teşvik Yasasma yeni esneklikler getirmeye söz verdıklerl de öne sürülmüştür. Bilındiği gibi, Türkiye'de 1977 yüımn ilk günlerinde, yabancı sermayeye kur garantisl tanınmışü. tır. NiteMm, kredi artışının karşıhğı olarak Merkez Bankasuıda çeşitlı kuruluşlarca tutulan mevduatların toplamındakl öıriKme 1 milyar 474 milyon lirayla, mevduat munzam karşılılUanndaki birikme ise 6 milyar 451 rrulyon lirayla smırlı kalmıştır. Euna karşılık, banknot matbaalarmda basılan 11 milyar 123 milyon üra piyasaya sürülmüştür. Merkez Fankasının döviz yükümlülüklerüıde meydana gelen çojalmarıin da Türk Lirası karşılıgı 26 milyar 74 mjlyon lirayı bulan kısrru Merkez Bankası kredilerindeki genişlemeya öayanalî olmııştut Merkez Bankası Raynaklanmn, yasalar da çi*nenereK böylesine zorlanması, enflasyonu hızlandıncı etkileri nedeniyle paramızın joırt İçinde ve dışında önemli deger kayıplarına ugrarrtasına yol nçmıştır. 1976 yılı fiyat a u ı ş l a n geçtiğimiz 366 giin oy liralılı bir banknotun satınalma gücünU 17 liraük bir değer kaybma uğratmıştır. Bunun ve Türkiye'nin gün geçtikçe artan dış ödeme güçlü'ilerinin etkisıyle paramuon degerınde de yüksek oranlı Kayıplar meydana gelmiştir. Bu kayıplan izleyebılmek endışesiyle paramızın bir ABD Doları karşısındaKı degeri 1976 yılında birbirini izleyen üç devalüasyonla lö.OO TL.'ndan 16.50 TL.'na düşürülmüş, ancak başan sağlanamamışür. Bu nedenle, uluslararası finansman çevrelerinde Türk Lirası ABD Dolan karşısında 1977 yılında yüzde 10'un üzerinde devalüe edilmeye aday paralar arasmda kabul edılmektedir. Internatlonal Report'un 31 aralık günlü sayısında verilen bügıye göre, ABD Dolan karşısında yüzde 10'un üzerinde dpvalüasyona aday paralar arasmda Türk Urasından başka, ruzlı enflasyonlann yaşandığı [Jtin Amerıka ülkeleri paralan ile Izlanda, Ispanya, Israil ve bazı Küçülî Alrıka ülkelen paratarı bulunmakudır.