Katalog

İİ K fSHNURlm Hnyaya barıs ve düzen getirmek amaciyle 30 EYlül 1976 too!an:«ı uluslararası kimi siyasal kunferanslurın giderek blr festlvele dftnüşHigü görtllmüştüı. Ister yenenlerin yengi sarhoşlugu deyiniz, ister katılanların umursamazlığına vcrinlz, bu gibi toplantılarda buluşan dovlet adomlan, dfplomatlnı, uzmanlar vb., kurulmasım tasarlncükları düzenin oldubittiliğine jnanmay;ı başladıklan ya da inanır görunıneyi yeğledikleri zamaıı çoğu kez kendilerini eglenceve kaptırırlar. Tarihto bunun en belirgin örneglni sanırım UnlU Viy.ma Kongresi'nde buluruz. Napoleoıı savaşları >üzl)nden paramparça olan Avrupa haritasım onarmak üzere Metternich'in denetim vu Rözetiıni nltında bir araya gelen irili ufaklı devlet temsilcileri Kutsal Birlik (tttifakı Mukaddes) Ulküsü ile öylesino büyulenmişlerdi ki. Elbe Adası'nda sürgiln yaşarken Imparatorun Fransa'ya kaçak gjrip yüz gün düsmanlarına tehltkeli snlar yaşatrnasına bile pek aldırınadılar. Vur paUasm, çal oynasın, o balo senin bu opara benlm, bir şenlık havası sürdü gittt Viyana'da. Bu donli göze batar olmasa da, 1856 Parls, 1878 Berlin, 194.r> San Fransisco Konferanslarının da birer fcstival niteljglne büriindüğünü ööyloyfibiliriz. D OLAYLAR VE GÖRÜŞLER nıasını bllmij blr »natçıdır. Yapıtı, tüm idpolojik kaygılar dışında blreysel bir çabanin uriınüdür. Evrenselliji de belkı daha çok sanat ının bu niteüginden ileri gelmektedir. Hitler, VVagner'i Anlayabilir miydi? Hitlor'ın Wagner hayranlı*ina gelinoe buna ustacıı işlenmiş siyasal bir sömürü konusu riiye bakmnk gerckir diyorum ben. Hitler WaKner'i derinlemesine anlayabilecpk bir kültiir düzeyınden uzaktı. Ama bir propaganda aracı olarak sapık davası ugruna ontlan yararl .nrbilecrRini iyi düşünmüç, Göbbals'lerin, Rosenberg'lerin çabaları ile VVagner ympıtını romantik ve evrer.sel 67iınden saptırarak tlsserinde yltrüdüğü politik çız»iVP kaydırmuyı bir ölçüde başarmıştır Bunıı ytpaıken Wugner'in torunları ile sıkı lllşki kurmuş, özellikle Wieland VVagner'den bol bol yardım da pörmüştür. îkincl Cihan Savaşı ftnocsinde uyguladıkları sahne koyuşlariyle dedelerini hnnki Cermeıı ırkmın üstünlüğünü savunan bir Kanatçı lmi? gibi gttstsrmeyl i? edinen torun W«gner'ler, savaş sonu Almanya'sında tutumlarını değıvlirmek gereğini duymuşlar, Bayreuth Festivallerindekl temslllere her çağın dışında, her yrr için geçerli soyut bir anlatım Uslubu getirmeyi denemişlerdlr. Bu denemelerde genellikle baçanlı olduklannı batılı sanat ele^tırrrvsnlerlnden çoğu kabul ederler. Hilîer'in en sevdigl Wagner operası (NUremberg'in Usta Şarkıcıları) olduğu söylenir. Tilın yapıtlnn aresında en kolay anlaşılırı olan bu şakarı, yer yer eğlencell operayı Wagner, düşmnnlarına karşı kendi sanatını savunmak nmaciylp. yazmı? ve bestelemiştlr. (Gelecegin Müzigi) parolası altında onu alaya alan geleneksel sahnn ıuü7i(!inü baglı tutucuların saldırılarını yanıtlarken W»gner aynı silâhla onları canevlerindnn vurınayı dener. O da eleştlrmenlerini iyice alaya alır. Üstadm yarattıtı 13 oper» arasindtı blricik hnfif olanı (tabit Wagner ölçülerine göre> budur. En çok buna hayran olması Hitlur'in kültiir düzeyi hakkında bir fikir vermeye jeter sanırım. (Nüremberg'in UstB Şarkıcıları) su dızelerle sona erer: Zerfflng in Dunxt das heil'ge deutsche Rctch Uns bliebe gleich clle heil'ge deutsche Kunst.. Türkçe'ye çevlrecek olursak, kaba taslak şbyle dlyebiliriı: «Kutsal Alman împaratorluğu yıkılıp Kİtse de lcutsal Alman sanatı biz? kalacaktır.» Ama operanın konusunu gözönüne aldığımızda Wagn.2r yukarıya aldığım dizeleriyle tutucu eleştirmenlere seslenmekte; «Almanya yıkılsa da benim sanatım yasayacaktır» demeye getirrnoktedir. Bayreuth FflBtivelinde bu yıl duyulan ıslık v« yuha sesleri bu bakımdan eyrıca düjündürücüdur. Batı gazetelerinde haftalarca tartışması süren degişik VVagner anlayışı, festival kurulunun kararlylt) gelecek yıl da aynı yorumla bir d&lıa ylnelenecektir. Bu konuda Muhsin Ertujrul, Haldun Taner. Özdomir Nutku glbl sanat otoritelerimiein düşuncelerini ögrennıeyi isterdik dogrusu. Dünya çapuıda böyleıine gUrUltü koparan sanat olRylarıne. karşı biz neden hep ilglsiz kalırız aeaba?,. Isveç'te Ne OJmuş? Snsyal Deınokrat Partl'nin 44 yıllık Iktidarı nona ^erıli. Sevlmlcrl sağcı partllcrin toplamı kazandı. Dünyanın lırr yanuıdakl tutucular, bu sonuca pek •evlndiler; dergilcrini, gazctclcrini neşell başlıklarla donattılar: Sıısyalizmin yenilgisi.. Isveç'len ulıııacak ılers.. Ortaya çıkan gcrçck.. Zeııiiin Avrupa'nıu kıvancııu anlamak kolay. Bu ülkelfr kapitallzmin dnrujtuna varmışlardır. Baü'nın burjuva demokrasllerlndc, tutucu partllcrle sosyal drmokmtlar tnplumları niihıtlcşeıok >onıliıicr. İngilterc'de bu gelCİt'in pek güzcl bir örnejti Izleniyor. Avrupa Sosyal Demokratları, sos\allrmin devrlmcl üziinU blr yana bır»karalc, emckçlyr döniik bir sosyal adalet polltikası uyRuiarlar. Işlevlerl bittiği ve yıprandıkları zaman, koltuğa tutucuları buyur ederek geriye çekilirler. İsveç'te Sosyal Demokrat Partl'nin nöbetl blraz uzun sürdü. (Bu süreyl ülkenln kcndlne ötgü kosullarında araınak gcreklyor.) Ama Eamanı frellncR cnklldi. şimdi hu çeklliae dayanarak neler söyleniyor? SoRyallzmln yenilgUI!.. Gğcr bu mantık Reçerllysc 44 yıldan beri her taveo ıeçlmlndc ylnelemek grreklyordu: Kapitallzmin yenilgini!.. Ovsa gerçeklere yakın olunlnr İNVcç'te kapltalizmln ye» nllcisiıuleıı söz avııııyorlaıdı. Tersine İsveç ekonomisiııiıı 25 ailenin pgeıneııliğinde lııılıındıiKunıı .snylüyorlardı. Avrupa ulkelerl arasııııla devletleytlrmc oranı en dii^ük ülke İsvcr'tir. Sosyal aılalrt ilkrlcılııe hağll uy^ar bir toplunı düzeni kurmuştıır ama, sD.syallzmden uzuktır. Bllimsel sözlükler, sosyalizmin blr toplunıda Kiiyerll ulmasuu haııgl lioşııllara haglıyor? Sa.yıniiya haçlıyalım: 1) İİretlm araçlarının toplumsal mülklyctl.. 2) lnBunın insan tarafından siimürülmeslne snıı vcrilmcsi. ") lnsanlann lıecerl ve yctenckleriylc ve lıcr yanıyU gellvlirllmeNİ; yeni tlp blr klylllğln olııştuııılmail.. Ve başkalaıı... lsvcç dahii blrincl madılfrten başlıyarak gerçek sosyalizmin dışına (lıİMiırktediı. Sosyalizm vc kapitalizm birblrlnln antitezidir. Bir toplunı bir scçimle sosyallst, bir seçlmle kupitalist olaınuz. Seçimln, devrimin ve sosyal yapının nr oldugunu bllenler İçin isln ellfbasıdir bn gtrçek... tsveç'te sosyalizmin venlİRİslnden değil. Sosyal Demnkrat Parli'niıı .yenilgisinden »oz açılablllr kl; Avrupa*nın öteki kapitallst toplumlarında çcşltli kez yaşaıımış bir olaydır. Cstelik tsveç'te Sosyal Oemokratların Iktlılardan çekilmpKi, ülkede pek a/, .şpy değiştirecektir. Halkın kazandıcı sosyal haklardan lılçblrlnin geri alınmaaı olaıı değlldlr Ne var kl liatılı lııtucuların tıveç'tc ıol kanadın yenllfisiııc sevlnmelerl doğaldır. Avrupa sağcısı, Avrupa «olrıısıı ycnlİRİyc uEnıclı mı sevinir. Burjuva demokrasilerl topluluğunda clayamşma kuralı bu... Yirmincl Yüzyılda dünya .susyali/me kayıyor, kapitallzml aşıyor. Bu genel gerçek İçinde yerrl bnsarılar, kapltalistlerln yararmadır. Avrupalı scrmayecl bu bakımdan haklı... • Onlar haklı; ama, blzlmkilere ne nluyor? Apartımamn ü«t katında oturaıı mal sahlbine plyango vurdu diye göbok ataıı kapıcı gibi scviniyor blzlınkller... Biliııç olınuyınca giilünç olur inaaıı. Batüı kapitalistlerln, düııya «ömürüsiinden suğladıklanyla sollarını vc nağlaruu beslcdiklerlnl bilmiyon ma/lıım ülkenin Insanına adam denebillr mi'.' «Avrupa'mn paatarı Türkiye»nin yazarı olnıak İçin şöyle dif tlcaret hadlerlmlze, aldığımıza sattığımıza, dış Ödcmclerdeki acıklı durumıımuza blr göz atmak gerekiyor. Sömürünün hoynuzu, kulağı yok; rakamı, hesabı var. Türkiye'nln Batı kapltallzmince sömürüldUğü fervtğl eğer insanda kafa varıa dank ctmelt o kafaya... Ama kafasızsan, ya da latümıısan, Batı'nın cengin sermayeeisiyle blrlikte tsveç'te Sosyal Deraokratlann yenllgIslne alkış tutaraın. • tnglllz Krallçeılnln ayaklarıııı öpüp düğUn bayram eden kablle başkanı; Rus Çarına «Ak Padlşah» dlyen aşlret beyl: Güney Afrlka'da beyazın hlzmetlne glren zenci; ve Batıiı sağcınm seçlm başanuna sevlnen mazlum ttlke yazarı arasında blr nyrılık yok. tnsanın beynl dünya »önıürii düzcnlnin hlr parçası oldu mu, ciğercl dükkâmndakl Bttan sayılır. Bir Festivalin Ardından Nadir NADİ yaçamı bo>aınca kendlnden listün grtrrnüş. onun yaptığını bajjaramamanın acısını yüreğlnde duyniuştur. Ama iş bu kadarla kalmamıştır. Sayın Cıımhurba.şkanının söylevinden sonra verilen ilk temsıl seynci çoğunluğunu çileden çıkarmaya yetmış, ])erde kapandığı zaman salonda jslıklar, yuhular duyulmuştur. Bunun nedeni şu: Festivali düzenleyenlcr, tıpkı sayın Pederal Almanya Cumhurbaşkanı gibi duşünurck Richard Waj;ner'i N?.zi tekelinden kurtarmak amaciyle bu yılki temsillerin yonetiminc çok sayıda yabancıların da katkısını s?o;lamak istemişler. o arada sahne koyuculuğu göıevini genç Fransız rejisörlerinden Patrice Cnnreau'ya, orkestrayı da yine genç Fransız şellermden Picrro Boulez'e emanet etmişlerdir. Festival süresince gösterilmek Ur.ere dirt W R nner yapıtı segilmiştir. Bunlar Tetraloji diye bildığimiz, sırası ile oynandıftı staman blr bütünü olıifjturan Ren Altını. Walk>Tle, Siegfried ve Tanrıların Çöküşd operalarıdır. Konıı Uzerınde durmnyalım, hem altından kalkamayız, hem de yazı gereksiz yere uzar. Ama toplam süresı 15 saatı aşan ve dört gün arka arkaya oynanan bu dev y a p ı t ı ıle Richarri WaRner ne demek istemlştir? Soru öteden beri çok tartışmalara yol açmıştır, hâlâ da turtı^ılmaktadır. Az çok miıziktan anlayan blrı geçindiftim lıakle Wagner yapıtlanyla ilişki kurmakta geciktiğiml söylemellyim. Onlardan birini (hangisiydi anımsamıyorum) ilk dinlediğimde hiç bir şey, ama hiç bir çey anlamadıgınıı saklamayacugım. Bunca yıldır sevilerek dinlenen, aydın kalabalıkiarı coşturan, zamanında Baudelaire'den baıjla>arak ıleri sanat çevrelerini hayran bırakan bu adamın elbette benlm kavraynmadığım bir büyiik defteri olmalıydı. Onu kavramaya çalıştım. Tüm opfralannı inatla, sabırla, kimllerini bir kaç kcz dinledim. Pek derinler'ne inem«dimso de giderek Wagner müziğini sever oldıun. Tetraloji dedikteri bu dört operadan oluşan dev yapıtında Wagner mitolojik bir görünlim arka sında bir takım güçleri garpıçtınr. lyiler vardır, kölüler vardır, kahramanlar vardır, korkaklar vardır, devler, cüceler v'irdır. Sonu selmoza benzeyen bir savaşımdır bu. Kuzey mltolojistnden esinlenen Wagjıer Tanrılan, yarı Tannları, cinleri ve perileri lnsanlaştırarak sahnede sergiler. Onların sevılerı dc, kınleri eio, karşılıklı tasaı ladıklan öç alma oyunlan da biz yeryüzü insaniarının duygulannı yansıtmaktadır. Wagner ııp^ra.sı artik o güne degin alışılagelen arka arkaya sıralanmış, birbırivl'j illşiksız bir süru uryalar, düettolar, korolar vb. parçalardan kurulu müziksel bir öyktl degıldîr. Bir ya da bir kaç loilrnoiiv ıjör..>tioi tenıa) uzerine oturtulmuş, güçlU ve renkli bir oık".slr.ısyon eşliginde sürüp giden anlatımı ile Richard M'ogner, operaya bir bUtUnltlk kazar.dırmış, bir ba^ku dpyiınlt günumüz müziksel dramının varatıoısı olmu.şiur. Scheel'in Wagner Yorumu Ama gerçek bir sanat fostivalinin daha başlarkuı siyasr.I bir çatışmaya ncdcn oldugunu duydunuz mu hiç? Işte buna da bu yıl tanık olduk. Bildiftiniz glbi, yıllardan beri bir çok lllkelerde, üzellikle y&z vu guz nyiarında, yüzlerce sanat lestivali düzenlsnir. Bıınlann en önemlilerinden biri, kuşkusuz, Bayreuth'de her yıl yinelenen Richard Wagner Festivalidir. Wagner Festlvplinin, başlıca özellikleri yeryuzündeki fastivallerin en eskisi, kurucusunun Was»ner olması vo orada yalnız Wagner oparalarının oynanmasıdır. İçinde bulunduğumuz HI76 yıh, planlan Wagner tarafınclan tasaılanan Bayreuth Festival Sarayının 100. açılış yılma rastlomaktadır. Bu nedenJs festival yöneticileri büyük bir lörcn ditaenkrnişier, bir konuşma yapmusı dileği ile Cumhurbaşkunı Sayın Waller Scheel'i de Bayreuthe çagjrmışlardır. Sayın Schsel, çağrıyı kabul etmiş, Bayreuth'e giderek istenen konuşmayı da ys.pmıştır. Amıı ne konuşma!.. Sayın CumhurbaşKanlannı dinltyen Wagner hayranı Almanlar hayrctlor içinde donup kalmışlar, buz kesilmi*lerdir. Ziıa «ben bir Wagncr'cl degllim» dlyerek söze a&az eyleyen sayın Scheel, Bayreuth'e bir hacı gibi Rtlmediğim, Festival Saraymı da bir tapınak saymadıftını belirtlikten sonra, Wagner'i abartmanın doğru olmadığını, üsladın in. yüzjılda yetişmiş Mussorgskt gibi, Verdi gibi opem bestecilcrinden bıri sayılmas: gerektiğini söylenıiv ve Alman duşün tarihinin bir özetinl yaptıktan sonra Wagner'in romantik humanismasını Nasyonal sosyalizmm «hayvanhk bestialitaet» potasına karıştırdığı için Hitler'e çatmıştır. Wagner'i azımsar görünürken saym Scheel'in asıl amacının Hitleri ve onun bağnaz yandaslannı yermek clduğu anlaşılıyor. Burada ölçüyü fazlaca kaçırmış clacak ki, verdigi söylov so'juk karşılanmış, dinleyenler put gibi hareketsiz durmuşlar, devlet başkanından bir neznket uliıış'nı bile esirgemişlerdir. Müzikli dram dilnyasının en yüksek temsilcjsi bilinen, sanatında devrim yaratmış dev bir adanu bir Mussorgski, hatta bir Verdi düzeyine indirgemek değil yalnız Wagnerci Altrıanları, yeryüzündeki tüm Wagner hayraniarmı üzecek bir yargı sayılmaz mı? Örnoğin Verdi, sayın Scheel'in aynı torbaya koyduğu Wagner'i Tanrılar Yere Iniyor Pekiyi, nedir Patrice Chöreuu'ııun son Bayreuth Feslivîılüıde Tetralojiy: hahppyo koyurken pe tird^gi yeniliğe karşı gösterilen olwıwuz tcpkıle'in nedeni? Bugüne değin hiç bir V'agner operası ile ilgilenmeyen, ama kısa süro içindo tiyntro diuııusında büyük bir uııe ka\usan l>u genç ıejisör Tetralojiyi Tanrılar katından alıp yeryüzüne ındirmiştiı*. Işte bir bolütn seyırcileri çilpclon çıkaımaya ynten de bu yer.i yorum olınuştur. Dört operadan olıışan hu dev yapıtı a bir takını güçlerın oarpıştığından soz etmiştim. AHsılapelen yoruma göve, bunlar mitolojik ıjrııun tiplf.Tİ kılığında salmeye çıkarı'ır, .îonu gelmcz savaşım ıyilerle kötiüer, kahramanlaıla hainler avasırıda geçcrdi Poyut bir anlayıştı bu. Chereau bu anlayışa somut bir renk katmaya çalıçmış, ijilerle kötüler arasındaki suvaşımı bir tür knpitalistsosyalist çatışmasına dttnüstürniuv tür. Örneğin Tetralojinin prologu olan (Ren Altını) operasındaki su perilerini sokak kadını durumuna indirgemiştir. VVotan'ı ki Cermenlerin JUpiteri demektir bir para babası kılıgma sokmuştur. Sahnelrr 19. yüzyıl sonunun dunyaKinı yansıtmaktadır. Kehraman Siegfried smokinele dniaşmakta, CTanrılaıın ÇöküşiD'nıi sımgcleyen clckor Amerikan ssrmaye pazarının merko?i Wnllstreet'i andırmaktadır. Geıçi Chereaıı'nuıı bu yorumu yeni sayıltnaz. Bundan 60 yıl kaciar orıcf (Mükemmeı V/a?ner'ci) başlıgı altinda yayımladığı kltapla Benıard Shav/ aynı RÖrüşü d:ıliK açık seçik biçimde savunmu^. partisyondan örnekler vererek Wagner'in Cormen ırK çılıjiı gülmediğlni, tam tersine ovrensel toplum dramını dile getirdiğl tezini savunnıuştu. Snaw'ı okuduğum zaman ben dogrusu Ustadın şaka vaptıgını sanmıştım. Ne olursa olsun Wagner çapında romnntik ve büyük bir sanf.tçmın sinntını politika buyruguna vereceglne akıl erdirsmlyordum (yine de erdlremem). Wagner ırkçı olmadı^ı gibi kuşkusuz körü körüne bir ideolojiye de ba'iU dcğıldi. Yaşamı boyunca çcşitlı ve çeliıjik düşün akımlarına kapılmış, örnegin 1S48 devrlmLirinde yötıet.imo karçı eyleme ?ırişmış, bir am Yahudl dtlşmanhgı yapmış, sonra Bavyora Kralı II. Ludwiş;'e vanaşmaKina kırşın o her zıımıın rom&ntik coşkusu içinde kend: ka! Şu Köpek Dünya OKTAY AKBAL Evet Hayır MİNDER DIŞI nnrşinln TUrkçe karsılığı kargaşadır. Bugün yurdumuzda yürütmeyl, ellerindo tntanlar kendileri gibi düşunmeyen herkesi anarşistlilj, anarşl kışkırlıcıhğıyle suçluyorlar. Oysa yanlış tutumlarıyle kargaşayı hazırlayanlar kimlerdir? «Platon anarşiyi, demokrastnin Uç hall olarak tanımlıyordu: Herkes ken di iradesinl iktidara zorla kabul ettlrmek istediği ve hükumet po püleıliglni yitirmenısk kaygısıyle, herkesin hoşuna gidecek «ekilde davrandığı zaman, anarşi başlamış demektir: ve bundan d zorbalık, istibdat, diktatör& lük doğar. HUkümet. politik, ekonomtk ya da toplumsal çatışkıları kesin bir yargıyla çözüme baglamak ıçın gerekll otoritedm yoksun olduftu zaman, genellikle durum budur.» dıyor AHİla Tokatlı «Ansiklopudlk Felsofe SözlUğüımde. BugUn memloketimiide anarşiden söz edenler suçu kendilerinde arasınlnr. A Muzaffer HACIHASANOĞLU bir ugraştır; herkesin Üüı ermez. Atatürk Devrimlerinln ana ilkelerinden layıklik Anayaâuda da yer almıştır. YUrütme layıklik llkesini çiğnemlş, çignenmecine göz yummuştur. Şimdi ]H3. maddeden suçlananların DGM'de yurgılanmamasını sağla maya çalısmaktadırlar. Aslında DGM'leri Anayasaya aykırı olarak kurulmuslardır; o ayrı blr sorun. îçişlerl Bakanı Saidi Nursi'nin Risale ve kitapları için lşlem yapılmamasını istemiş tır. Cumhuriyet Savcıları durumun açıklanması için basvurduk larında Cumhuriyet Bassavcısı şu bilgi yazısını göndermistir: «Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 20.9.1965 tarihll 1/234313 sayılı kararmda Nurculugun kurucusu Saidi Nursi'nin faaliyetlerinde memleketin bUtUnlUgünU bozmaya matuf amaç ve gaye takip el.tigi. TUrk devletinin bağımsız lıgını tenkis ve birliğinl bozma yolunda hareketlerde bulunduğu ve risalelerlnde TUrkiye Cumhu riyetinin tamamen şerlat esaslarına ve Islaml siyaset prensiple rine göre teşekkUl etmesl gerektiğini, hilâfet ve saltanatın gerl getirilmesi lâzım geldigini, devrlm kanunlarınm geçici oldugunu, Kur'an dışında bir Anayasa ya ihtiyaç olmadığı, lslamhğın düsturlarına uymayan devrimlerin meşru bulunmadığını ilerl sUrmUş olması nedeniyle TUrk Ceza Kanunıuıun 163. maddesi hükümlerini ihlal edici nitelikte olduğu gibi bu risalelerl yazıp, çoğaltarak halka dağıtmanın da 163. maddeye aykırı blr suç teşkil ettiği açıkca bRltrtilmlştir. ...» Yazı bu günde aynı kararların geçerlikte oldugunu bll direrek sonlanmaktadır. Şeriatı, Hilâfeti Retireceklerini açık açık Böylemekton çekinmiyorlar. Profesörleri, kalejnşörleri, Panislumizme karşı çıktıgı için Cumhurbaşkanına saldırıyorlar. Varsa yoksıı AbdUlhamidi san!, Şeyh Saidi Kürdl... Yürütmenin ortağı bir küçük partı varlığının nedenini şeriatçıhkta buluyor. Orta Eğltimde Imam Gazall'nln okutulmasına kadar vardırıyor lşl. Saidî Kürdl'nin risalelerintn serbestçe okunmasını isteyen tçişleri Bakanı. şeriatçılıgın, hilufetçiliğin yayılmasına göz yuman Adalet Bakanı mı sorumlu olacaklardır bu gidişten? Anaya suya aykırı davranı^tan tüm yürütme sorumlu olacaktır. Somun pehlivanlnrı bu gün içtn na hakem tanıyorlar, ne kural; sav rııluyorlar mirıdor dışına. GUn gelır, çeke çeke getirirler orta line. rupa'da blr takım zeııgin kimsclerln köpekleri Içlıı yaptırdıklan görkemll meıarUrı, nerdeync snıtları seyrctnıi.şlim orda. KKpok, kerli gihl evcil hayvanlar insaııoğluna çok yakın yaratıklardır. Kimi lnsan, bir kedlyl, bir köpejl dosıt bilir keıullne. Batı ülkelerlnde »zellikle köpek, hizde ise lıeclitlir bu. Son günlerde gazctelerde ilânlar görüvoruz «kedl, kcipek öldürülmcsi»no karşı çıkan dernekler, kl^ller btzlprl yarriıma çağırıyorlar. Gereksiz kıyınılarüır bunlar. Insanlara dost, yardımcı evcil hayvanların üldürulmesini kijnse dogru Cörmez. Ama öldürttlen köpeklere, kedilere Rorkemll mezarlar yaphrnıak, nerdcyse aıutlar dlktirmck de blraz giilUııç davranıslar değil mldlr? Bırakın elüııyanın u/ak yakın ülkelerlni, kcndl yurdumuzıla hunca genç insan adsız katlllerlu elinde yaşamından olurken, yasadıçı bir tnkım kimseler, örgütler «davaları» adına kendilerine karçı (îkanlan «okak ort»lurında döverken, vururken... Blr kurt köpeğl öldürUImUf. Arlı da Paşa! Ama sahlbl Paça'yı Fransızca yazıyor, «Paclıa» ularak. tyt cln» bir kurt küpeğl bu Paça. Eğitimdcn geçnıi?, iyl heslenml». bclH düşmnnlara her an saldırmakla görevll. Böyle köpeklcr baıjka ne işe yarar zaten? Efcndilerlnln buyruğundıı olacaklar, onun düsman bildiğl, saydıgı kinıselerin paçalarına dlş geçlrecekler, fırsat lıuldjklarında param parça edecekler. tşte bu Paşa cıa blr lsadaınının köpejfl, daha dogrusu köpeklerinden blri. Bıı işaUanu, sosyallst bir üikeuen kaçmus, burda i? kurnıu$, para yapmış, hatta poUtikaya da atümış. Asırı sağcı blr göritfe sahlp. llerkesin de öyle olmasını Istiyor. Semtlkaydı, toplu sttzleşmeydl, grevdi, onıekçi hakkıydı, demokruslydl. özgUrlttktü faiandı filandı, bunlarü aldırmıyor! Anamalcı dtizrnln hep böyle »Urmesini. chvha da güçlenmesinl, bu dUzene klm Itarşı çıkarsa, ortadaıı kaldırılmasını doğru görüyor. Bu Işadanuııııı fabrikasıntla eınekçller karşı çıkmışlar bu tututna. bu kafaya... Geçenlerde kavgalar çıktı, olaylar oldıı. Bu, lıak arayan emekçilerin üstüne kurt köpeklerlnl salıverdiler. Hak mı arıyorsun, hakkından gelse gelse köpek RCIII! Kmekçiler de bu patırtı gUrUUU arasıııua Pacha adlı kurt köpeğlni öldürmüşler. Ne yapsalardı yanl, ellerinl. kollarını, bacaklarını Paşa'nın sivrl dlşlerlne ml bıraksalardı? Ueçen gün blr çündellk gazetede blr resim blr de haher çıktı. Blr mezar yaptııılmış bu kitpeğe. Blr de nıezar U?ı ıtlktlrlliTiiş. tlalun ne jazıyor mezar tafinda: «Burada iconitinlat köpekterln kuryıınıı ilo ölen milliyetçi asil kurt Pacha yutıyor..» Demek Uurt kupeglnin de mllliyetçlsi var! Hak arayan işçi, anamalcı rtüzcnln bııskılarına karsı koyan l»çl, sendika tiyesl olmiiyaj kalkan işçl, dü$Unen l»çl bu içverene «örc «komünist»tlr. Bu lşçilerl parçalamak İçin salıverilen kopekse «ınilliyetçi»dir!.. Bu i»veren anamalcı düzenl bu tıir milliyetçi köpeklerle korunıaya kalktığına göre unlayın siz o düzen na'üil bir düzen!.. Abdülhak Hamld'ln epeyce komik blr di*esl vardır tinlü Eşber'lnde. «Kız köpekler blle vatanperver» der »airl ftzam. Hatırladıkça eülmem gellr. Köpeklerin vatangevcrllğlnl nasıl anlamış, nerden bulup çıkarmış dlye! Bu saftcı işveren de «mllUyetçi» suyıyor köpeklerini. Kendl yaranna çalijjıyorsn, kendi çıkarını koruyorsa tüm köpekler «milliyetçi»! Kendlsıne karşı çıkan blHnçll insanlar lse tümüyle «komünlst»!. I»te böyle aaamalcılarla korumaya çuUşıyorlar bu bozuk tlüzeni. Kopekleri milliyetçi sayan, lnsanlann yaşumını uınursamayan, en dogal hakları bile tanımayan, zorbalıkla, parayla sürglt egemenlik kurmaya çalışan kiıjllerle... «Köpek Dünya» milflni Türklye'de göstermedller. Köpekler Jçtn Börkemll mezarlar yaptırüan blr dünyanııı acılannı gözler önüne serdlgi İçin ml? Blr yand» irlll ufaklı kiipekler ba»taıı edllir, öte yanda mllyonlarca lnsan açlıktan ölür glder. Ozel köpek mamaları İçin sanayl kurulur. İnsaıiDKlu blr dllim ekmek hulamaz. Uşaklık eden köpekler «milliyetçi» sayılır Ilak arayan, anayasal düxenln uygulanmasını Isteyeıı işçiler «konıUnlst köpek» dlye nitelenir «milliyetçi köpek»lerln meıar taslarında .. Nıımık Kemal'In «köpek, Insafsız kişilere hizmet etmekten hoslamr» dedlginl unutnuyalım. Burda lıoşlanma.yı, cıkar saglamak anlamında kullanmak daha ıloğru. Her tUr köpek için bu llke dciflşmez. Sevimli, giizel, zararsız yaratıklardır tf^rçck köpekler, ama köpek yaratılmadıkları halde köpek olmaya çalışanlar, köpek olmaktan hoşlananlar tnsanlıgın yttı karasıdırlar. Böylelerl İçin Nlzaml bakın ne yazmıs: «Nite glrdin varup ey dost rakibin evine ÇUn biUrsün kl melek glrmez lt oldufcu yere». B fir fl!m görmüştüm" yıllar «nce. A*ı İk8tle1c' Dtfn'yiı».' A\ BELCELERDEKI GERÇEK önce Cumhuriyet Gazetesi belguleriyle ortaya koydu yUrütnıeye ortak Uç kisilik partinln yurt dışındaki örgütlenmesini. Anayasa Mahkemesl karşısında yadsıdılar; kurtulamadılar suçluluktan. Milllyet Gazetest de yayınladı bu partinin dışardakl durumunu. «Inkâr yiğidin kalesidlr.. diyorlar her halde. Aslında dısanla ra değin gltmeye gerek de yoktu. Bu partinln yurt lçindekl yan örgütlerl her gün yasa dışı davranışlarda bulunuyor; kolluk kuv vetlerinden de yardım görüyordu. 67 klşl öldU bir yıl içinde; fatll meçhul clnayetler... AtatUrk Ulusculuğunu bırakıp saldırgan ırkçılığa kayanlar ulusu bölük bölük etmeye çahşıyorlar; öğrenlmi baltalıyorlar, (abrikalara fesat sokuyorlar; zincirle, sopayla, boğma tellyle, tabancayla saldırıyorlar. Kısa blr yadsımayla geçiştlriyorlar yürütmenin basmda bulunanlar. Sonun pehlivanları bugtin için ne hakem tanıyorlar, ne kural; savruluyorlar minder dışına. GUn gellr, çeke çeke getirlrler orta yere, hesap sorarlar; bu böyle biline. Siyasal iktidarın başı sevmiyor hesap vermeyi; dikensiz gtll bahçesi istiyor. Isparta'da var mıdır, bilmiyorum. Türkiye'de yok. GU1U seven dikenlne de katlanabilmeli; ikttdan seven de elcştirilere. hesap soranlara. Ne ken di grubunda hesap veriyor, ne kamutaydı. Su<; gazetecllerde temel atma törenlerinden, sosyete dekl gelişmelerden, kız kaçırnıalardan, haber vereceklerlne her gtin yeni bir yolsuzluk ortaya çıkarıyorlar; belgeler atıyorlar or Uya. Yanl İnsanın kardesi, yeğenl, amcası, partisl, partisinin mil letvekilı, yakını, yakınımn yakını. ve buna benzer «eyleri olrnayscak mı? Aldırmıyor siyasal iktidarın. «HM tidiyor; tanıyor, ne kural; savruluyor mln der dışına. GUn gelir, çeke çeke getirirler orta yere, hesap sorarlar; bu böyle biline. îSaJL: TEŞEKKÜR Kızım SEViNÇ GÜLPERi YENER'f, unın süredir jstırap veren rahatsızhğını bUytlk bir hnssastyet ve acısıa bir operaıyonİH tedavl ederek sağlığma kavuşturan 3.S.K. Isttnbul HasUnesi Ortopedi ve Travmatoloji Servisi Şefi, Sayın; Oyur. kurallarına göre oynanmalıdır «Beııinı dediğim dodik. » dıyenler dzgürlükçü demokrasiden söz ediyorlar her lırsatta. YUrütme ellertne geçtifil zamun Anayasa, yasalar, yargı organları silinlyor gözlerinin örıundnn; her şeyın tlstünda sanıyorlar ken dilcrini. En basıt oyunların bile kuralları vardır; kurallara uyma yan oyuncu cezalandırıhr, oyun dışı bırakıhr. Bizimkiler kurr.l tanımıyorlar. İşlerine gelenlerın uygulanmasını istiyorlar. «Bu ku rallar oyun için elverişh değil » diyorlar f.ıktştıkları zaman. Op. Dr. Aziz ÇÖL, Ort. As. Dr. Faruk GÖK, Narkoz Hemslresi NALAN DENtZ ile buyük yardım v« yakın ilgilerinl unutunıyacatımız DahlHye MUtehasnsı, Saym; Dr. Masume ÇÖL'e ve isimlerlni bilemodlğim yardımcı personele alleca sonsuz minnet ve sUkranlarınuzı orzederim. SORUNUN ÇÖZÜMÜ «Oynayamayan gelın yerim dar dnnniş...» Hesabı «Bu anayasayla menıleket yönetılemeız.» diyorlar. YUrütmenin ba^ına geçcrken bu Anayasanm yürürlUkte oldugunu biliyorlardı. Kim etti bu kurı onlara tpkllf? önce Anayasayı, Anayasal kuruluşları değiştirip öyle gelseydiler iş başına. Bu koşullarda yürUtmeyi kabullendiklerine göre Anaynsa dışı, yasalar dışı düşmemek içi.ı ellerlnden geleni yapmalıdırİHr. BüyUk yargı organlarınm başlarında bıılunan'.tmrı haklı sözlerine ofkelenerek tepkide bulunmak çözmez sorunu. Korköuyorlar halkın bllinçlenme sinden, hesap sormasındun; uyttn masından korkuyoriar halkın. Ne den? Herkas öt;renirse oyunun kuralların göre oynanmadığını, hesap vermek zorunda kalacaklar, perde gerisınde çevrilen oyunlnr ortııya çıkacak. Düşünmesmı Lste mıyorlar knlab'ihğın; ulusun yuce çıkarlaıını ancak kendileri düirUnebihrler çünkü. Politika. onlara göre, zenginlare, soylulara NACi YENER (Cumhuriyet: 11068) . ACIKAYBIMIZ REFİA ÖNSAL uuıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııımmıııııııııııııııııııııııııııııi(f c Dairemiz kıymetll MUdUr Muavinlerimtzden TEŞEKKÜR E s varlığımız, kıymetli eşlm ve sovglli babamız eşi Kabatas Erkek Lisesi MUdUr Muavinl TAMER ÖNSAL ve kjymetli evlâtları ile akrabalan GÖKHAN ve ÖZLEM E ~ S S r E HÜSEYİN SARIKAYA'y» Izmit yolunda elim bir trafik kazam sonucu kaybetmiş bulunmaktayız. Acımız sonsuzdur. Tanndan rahmet, kederli ailesl efradına ve nıesal arkada$lanna baesaRhHı dilerlz. Karaköy Yolcıı Salonu Gümrük MttdUrlUğU Mesal Arkadasları (Cumhuriyet: 11072) MUAMMER SÜRENDALLI'nın vofatı münasebetiyle blzleri hatırlayıp bizzat gelerek, tele» lonla, telgrafla aruyan, acımızı paylaşan akraba, dost ve yakınlarınııza, TGS tstanbul ipubesine, Gazeteciler Cemlyetlne, Hürriyet Gazete Dağıtımına, Hürriyet Gazetesi Haber AJansınıı, Sayın özdolay ve Sayın Adanalı allelerlne minnet ve sUkranlanmızı bildirmeyl bir borç biliris. i = E 5 Ş E S TOPRAK MAHSULLERi OFiSi GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN : thalesl i : Eklm 1976 Salı günü saat 14.00'de Genel MUdürlUBümüzde yapılacaktır. Bu satışlara alt llan ve satı? hususl şartlarımız Genel MüdürlUftümUz Satış MUdUrlUgunden; Istanbul, Izmlr. tskenderun, Samsun, Konya, Afyon, Dlyarbekır, Erzurum Bölga MUdürlügU ve Hububat Şube, Moısın Sube Müdtirlüklertnden. bedelsiz olarak alınabllir. llgllllere duyurulur. îk (Basın: 24650/110R4) | | Eşi: Milnevver SÜRENDALLI Evlâtları: Selman SÜRENDALLI Selma TÜRKÇÜ Cumhuriyet 11078 1 | | tır. Ihraç edilmek Uzers 50.000 ton arpa satışa çılcarılmış POMSYU/M KtkRBONtJ cümüşpaia Cad. 2 Unkapanı/İManbul M A D D E L E R 28 35 SO (7 H«t) TeteX: 22 959 SIR TR (Ajans 70 54C/11060) Çocuklara Duyuru!.. Uluslararası KI8A PANTOLON KARİKATÜB YARIŞMASINA 26 Ukenln çooukları katıldl. Bu eserler 4 Eklm 1076 Puzartesl gtinU saat 17.00'de Tepebasj'ndakl Istanbul Beledlyesi KarlkatUr Muzeslnde sergileniyor. Tarısmaya katılan ve katılmayaa tttm çocuklan sergimize bekliyoruz. ' (Cumhuriyet: 11065) | ^IIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllMIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIınlB Hedef. Dev Bir Deniz Gücü Türk Donanma Vakfına Yapacağınız Yârdımlârlâ P Hedefe Ulaşabilîr»