Katalog

DÖRT CUMHURIYET t EYLÜL 1976 itt!$Aİ)i PMfcUMUMi/iZ BEfcBAT... X OlAy YAHAfMAK y î MtfuHMAK 6 \ \ BEYFEM*. KıBglS'DA to* MUHAliffTî 6E8K. TURHAAI SEİ.ÇUK Stfci VÖNEîiM icİK Pt te BfllflA PATiATMlf ,FAKAT OLAVIM f^TlPfıif^ ZAMANlNDATEDBıP. AiMADtfCltfl î^ÎKl/ Kovrr^JLM EUEfcıNPEM KA?(W1İ5WI. İVrAMBuitf M AlTj utfuNt âflR lıfcA ZAJ^YANiM,(ANKAyiftAfr DA ÛLDu. SfKl YÖNEIÎ'M İWN ^/ TÜfeK' ÜM PuĞPuiU tVc yAPlLAM TECAVİİZUN YARÜI tiuftiMtf M İLÂN Ejrif ı Ötfı MA& Ü "(U(ttÛt. ttf/ / Kara Yazgı Yazan EVELYN WAUGH Çeviren : NiHAL YEGiNOBALI 47tki gün »onra «abahleyin Modernlîasynn Baksnlığı. fcunıluçundan bu yana karşılaşfğı en agır sarsıntıyı geçirdi Çalısma her zamanki gibi sürup gltmekteydi Yokumyan elinde «çok eskı, çok sahici» Portekiz yazması belgeler bulundugunu ilerl auren bir Arapla gdrüşüyor, Basil'de, agzmda pipo, Imparatorun en son yolladığı notayı dUşunüyordu. Seth bu yaziiinda, «LUtfen sovlularla «saraylılann hasır sapka VB eldiven glymek zorunda olduklan konusunda bildiri yayınlayıp uygulayın,» buyurmuştu. Basil'in bu konudaki kara düşıinceleri, Angllkan Katadrallnln yjkımıyla görevll müteahhit Bay JaggerVin beklenmedik btr zıvaretiyle dağıldı, sonra eskisinden de kara, kapkara blr renge bürUndü BBV Jaggers, tıkız. gürhUz yapıh, Jjrl vürekll bir îngillzdt. Ümit Burnunda, Mombasa'da, Darusselam ve Aden gibi yerler6e bir çok kereler namusuyla iflâsa uğradıktan sonra Debra Dowa'ya gelmis, ogün bugun de aynlmamıştı. Llman ve demir yolunda ufak t«fek lnsaat işleriyle geçinip giderdi. O sabah, Basil'in çalışma odasına kadar yayılmafta başlamış olan «antika»larm arasından geçerek geldi, içmde kel bir akbabanın tünediji kafesi kPlaırarak sandalyeye kendisi oturdu «Mertlik değil bu, Bav Seal.» diye teped^n inme lâfa basJadı «Erkekllğe sığmar Bpn açık »ÖJSIU adamım Bunu da açıkça soylüvorum împarator Hazrptlerinın kendisi blle duysa umurumda degıl » Basıl kaşlarını çatarak, «Bay Jagger, s b bu Ulkenin eskilerindensmiz, boyle konu$manın akıl kân olmadıftım btlmenia gerekir,» diye konuştu. «Bunun yarısını söyleyenlerin kafa^ı uçiirtulmuştur» Sonra, «Derdinir ne?» diye sordu. Bav Jtfggers cebindeki kalem uçlarıvla mezürlerin araamdan tıır kâğıt parçası çıkararak masanın (ıstüne, Güzel Sanatlar Ba» MUdUriinün o sabah satın aldığı mDzayikli bir resmin yanıbfl'jına koydu Mozayikteki reslm ölmüş ana kraliçenin bajını gö»termekteydı. Basıl, «Nedir o?» diye sordu. «Benım de öğrenmek istedıgım bu ya. Nedir bu?» Basll, «Bilmem kı» diverek kâftıt parçasını eline aldı, evirip çpvrerek dikkatle gözden geçirdi Kâgıt parçası boy, biçim ve doku bskımmdan, îngilizlerin bir 5 pound'IuV' banknotunu andırıyordu Ikt yanına da yeşil ve al renklerlyle birbirı lçine girmiş süslll dosenler bnsılmıştı. Bu cîpsenlerde Ezanva KartaU, Muhafız Alayının ünlformasını giymi? bir asker bir ııçak, içınden taşan mpyvalarla klastk bolluk sımgesı olan bir sıvrı, kıvrık külfth seçebılirdınız Ama tn belirgın desen Seth'ı mlındır şapka ve frakla güstoren bır madalyondu Kâğıdın orta verinde akıcı, özentıli bir yazıyla «Bcç Pound» VHzıyordu. Bunun üsttınde, daha küçtik olarak, «Ez»nya lmparalorluk Ranka»ı» altırıda da Seth'ın imzası . Başkentte ve demiryollarında geçerlı olan para Hint ruplBİydi Ben yandan Do£u Afrıka şılınlerı, Fransızlarla Belçıkalılarm koloni franklarıyla Marıa Theresa taler'leri do aynı ölçüde geçerliydi. Adanın içerlek yerlerındekı «üış venşlardeyso kaya tuzu ve fışek Ribi şeyler kullanılırdı Ba^ıl açıkça, uBunıı ilk RörUyorum.» dedl «Belki Hazln»'nin haberı vardır. Bay Vokumyan, bıray baknr mısınız''» GUzel Sanatlar Ba«s Müdürtlyle bırlıkte Hazınenın df> başına getinlmış olan saym kışı ayağında kara keten çoraplar, elınde yenı satın almış olduğu bir kayık: modeliylp ıçprıve gırdı «Yok, Bay Scal, ben de gdrmemışımdir boyle birşey bundan oncp Bay Jaggpr neıde buluvor bunu1'» «împarator Hazıetleri verdı, bıra7 oncc. Bir haftalık tirTetlme karşılık bir deste verdı bunlardan. Imparatorluk Bankssı da nesı, kuzum? Bunca yıldır bu ülkede otururum, bhyle bir bankayı ne duydum ne de gördüm Bu işte bir bıt yenlğl var, baylar. Bırisı birilerine kazık atmnğa kalkışıyor, bence. Ama ayıp edıyorlar, Bav Seal. O katedrali yıkmak kolay ış riPRil Taa Aberdeen'dün gemiyle getırılmiş som granıtten yapmışlar rnereti Allah canımı alsın tek vaaz kUrstisU 7 5 ton çeklyorl Daha bu sabah vaftiz havuzunu kamyona vükleven ıki çocuk •gır yaralandılar, havuz kayıp Ustlerine devrılince Çocuklardan biri iklye katlandı, Allah inajndırsın. Böyle bir işe karşılık kalp para ödemek împaratora yaraşmaz, doğrusu » Basıl olanca gururunu toplavarak, «Imparatorun yaptıgı i»lerde her raman son derece dürüst ve açık elli olduguna güveneblllrsıniz,» diye karşılık verdi. «Bu para isıni ben de çözemedım ama sizln hesabmıza sorup soruşturacagım. Aldığım sonucu SİE« blldiririm » YÜZYILIMIZDA TÜRK KADINI özgül ERTEN ATATÜRK YAŞAMI BOYUNCA KADINERKEK EŞİTLIĞİNI SAVUNDU Frenjinln yayılm»*ı Uzertne verılon kanun teklifi konusund* Yozgat Mllletvekill Hulüsi Efendi Turkıye BUyük Millet Mecllsmde söyle konusur . Frengıye tutulmu* kim selerin nesillerıne edecegi zararlar malumdur ve frengıve lu tulrrU? olanlınn tedavisinde taassup göstermemek gerektir Fn kat, çpnata gdre »vret mahftllıni (şerıatçp gösterilmesi haram savılan beden yerleri) gö»t«rm«K mümkün değıldir Buna dinl Uassup denilmer.» diyor Bursa Milletveltili Emln Ber Bugun hıçbir kıaın örtülil verleri muayene edilemez Muay*ne edilpcek kısım gayet nnırlıdır. Buna daır katı emir verılmijtlr Boynundaki yerler» bakılacak, blr de agzını açarak bogazına bakacak, bir de dirse*lere bakacak Kadmların namusunu korumak, şeriate aykın dü}memelc içın bu tür tartısmalar »Urtip Ritmıştır Sonuçta önerge kabul edılmlştir Bır başka ömek, Mllll Egit.lm konusunda olmustur Gene 1921 vıllarında M111I Egıtım Bakam Hamdullah Sııphı (Tanrıovsr) hakkmda, erkek ve kadm 6grptmenlerı bır araya toplavıp, kongre yapmasuıdan otUrlı Bitli^ Mll letvekıli Yusuf Zıya Bey Rensoru verıyor Meclıstekı tarlı?ma, kongrevo vapılan harcamaddn çok kadm oğretmpnlenn dp »rkeklerlp bir arada toplanm»« #terindp yogıınlaşıyor «Kadınlıgı tfthkır dPtnekHr» diyen mıllptvpkıllerı araaında Bakan goıpvını bırflkuor 1920 LERDE BASINA YANSIYAM BiR IARTIJMADAN KADIN MA SAL. NıNNı SÖYLEMELI. EVININ BEKÇISI OLMALI. KADIN, GEROA NINI ORTEN îtİLLE OYNADlGl ZAMAN CıDDiDıR EĞER KARJIMA MAAZALLAH, BıR DE KAOIN HAKIARI, ÇAĞDAŞ MEDENıYET, ULUSAl YÜKSELME GıBi JEYLERDEN SÖZEDEN BiR KAOIN DıKECEK OLURSAN, BENıM FElAKETiME SEBEBtYET VERıRSıN, GELE" CEGıMı MAHVEOERSıN KARDEJiM> SE(iM YASASI TARTIŞMALARI örneklerden en ÜKinti 1023 yılında Bırıncı TBMM nın 17 birleslmitıde Seçım Yasasmdakı tftr tısmalardır Yasa onerısı frtyleydi" «TBMM'nın ilyplpri sayjm, Tlr kiye Devletı halkından her vır mi bin erkek ntıfusta bir kışı olmak üîere seçılır Bir seçım rol gesindp erkek nufusu yırmı bn den a^agı olursa her halde bır milletvekıh seçmeve hakkı ola rağı gıbı, erkek nufusun yirmi binden farlası » Seçim Yasası, MpşrutıvPt rirt neminde olduğu gıbı hiç karluı nufusu yokniuTnsınn erkpk rıu fusa grtre vapılmıştır Elli bındpn ymnı bm Pik"k nüfusa bır mıllptvekıh aeçümpsıni kadınİHra •sayRinııı Kustflrgesi gibi yorumlayan Erzurum Millet vekili Huseyın Avnı BeyP Tunalı Hilmi Bey karşı çıkmıstır Tunalı Hılmı Bey, Seçmek ve neçılmek hakkinı venrııyoi"iunu?, f«kal kadınları saymıyorsunuz da (Gürül'U ler) Hüsevtn Avni R<?v Efpndıler kadınları sayma mak anne<.lne humıetslzlik etmektır Haşj bir annemı?ı, ba bamızdan çok spveıı^ Tartışmalnr ıçınde Tunalı Hılmi Bey ilericl «avunu^unu vapa* Btr bucak ıçinde bulunaT erkak nüfustan hpr ıkı vü> !<ışi İçin bir ikinci seçmerı seçilır / r kadaslar mubftrpk sava«ıımı?ın bu millctr bıraktıftı analar buRtln eıkeklcrden fazladır (Gıirıil tıller. avak patırtıları) Ayaklaunın vurmnvınır beyefpndılsr benim tnukaddes anaİRrımın mu kaddes bacılarımın bavna vuiı vorsunur avagmızı îstırham ederim benım anam babamdA.n vüksektn fGunintüer) Analnr Cennetten bıle vuksektir (Ayak patırtılan) Musaade buvunın flrkadaslar »nalara, bacılara (s.1 detlı pfitııtılar) kndınlara ieçılmek hakkıni venn (şıddetlı pî tırtılan dpmıvoıum Fakat ftrkadnilir anaWrımı hnrılarımi 'gürllltülrrı Hakıkate tahammul edBmevpn kulflklar Eskişehir Milletvekıli Emın Bev Hılmı BP^ mılİPtin hı^ıvi tı ile o\mma (Şerlata hürmet ediniz sp«ılprO GERt KALMIŞLIK AŞILMADAN KADININ TOPLUMDAKİ YERtNÎN DEĞİŞMEStNt BEKLEMEK DE BOŞUNA OLUR kadar «Urdü Aynı Meclıs't* Milh Savunma Bakam R«fet Pasa V\ eylül 1921'de «~ Bu kat'ı zaferi mılletin alıcenaplığına borçluyur. Milli Savunma Bakam ordunun şükram nı milletin avaklarına seıerken, gözönünde kagnılarıyla çalı^an kdylülpre ve köylü kadınlara bu şükranı, burada bır defa daha yerıne gptırmek en mukaddcs bır vazifedır Asıl kagnı arabası ile koşan, yavrusunu kucagın da tajıyan köylü kadının zaferıdir» demektedlr. Din adamı, Hacı SUleyman Efendi, 1120 yılında gene avnı Mfc liste, kızlann oğıtımıne deginıyor. • Kovlerde yalnır erkekler içın degıl bırer de ki7İar için okul açmak gerekir. Erkeklerın okuınası ne kadar onemli ıse kızlann okuması da o kadar hat ta daha gereklldır (. ünkU 7,8,10 vaşma kudar bır çocuk ana kuca ğında terbıye görür Bu nedpnle kadmların ılımle, kültürle ziynet lenmMi daha değerlıdır Çünkü bu milletin en büyük mutluluil'inu, en onemlı balıtıyarlıftını ka dınlar teşkil eder Yalnız benım nasarımda degıl, gerçekte dp ka dın kutsal bır yaradılış abidesıdır Kadınlan yuk^ek bulunan bir milletin sırtı hıç btr raman ycre gelnıpz Kadın kftdınlığın yilksek fazlletiru, anne lığinı. zevcelığıni bilirse o vakıt sosyal durumumuzdaki llerleme en vüksek noktasmı bulur O zorba erkekler ki, kadınların »a hlp olduklan hakları hiçe sayar lar, onlar milletin geleceginl dpgıl, lçinde bulunduklan sosval durumu b'lp bilmeven'prdir (1) Türkiye'den Kadın göriuıtülcri mun, medeniyetlerlni esasını er kek kıskançlığı dofturdu Memln ketlerden, vatandaşlardan önce İlk savunulan kadındır Eger karsıma maazallah, bır de kadınlık hakları, çağdıuş mcdenıyet, ulusal vtlkselme glbı şeylerden söz eden bir kadın dıkccek olursan, berüm felâketımp spbpbı\pt \enrsin, geleceğimı mahvedersin kardesim » (3) Bu tartısmalar, Cumhunvet'ın kuruldugu donemde çogunlu (un kadına bakıs açısını, Türk kadınının kendl toplmnunda o günkil yerlni belirlemesi yönılnden llginçtir. Karsı çıkan aydın gonl^ler bir stire tnrtıçrrut ( la nağı blle bulamadllar 1926 yı lında Mecelle'nin yurUrlU'tten kalknıası VP Medeni Yasanm 1a bulü, TUrk toplumunda kadına lnsanca bir yer verilmesını sag lamıştır ihmal edelim de kıtlenln btttU nu ilerleyebılsın, mumkUn mu dur kı, bır toplulugun yarısı lop raklara zıncirlerle bağlı kaldıkça diger kısmı gokleıe ytıkjelebılsin Ştlphe yok, llerleme adımlnrı dedığim gıbı, ıkı rıns taıafından beraber arkada'jt.a atılmak ve ıleıleme vp ypnılıkie lıırlıkte meıhaleler asmak lânm dır Boyleoluısa ınkılâp baş.ılı olur Momnunlukla gorüyoruz kı, bugıınku tutumumuz gerçek naba vaklasmaktadır. Herhalde da ha resur olnıak lüzumu açıktır » (4). AtatUrk'ün yaşamı bovunca, konuş"ialannda ve davranışİHrın da surekli savunduğu, kadın erkek esitlıgidır Türk anasmı, Tıirk kadınını sevgi, saygı ve ovgu ile anlatrtm topluında (,er çek yerinı almasından yana ol dugunu her olavda ortava KOVmuştur. Bir anlamda konuşi'i.ıları, geçmış olaylann TUrk ka dınını getırdıgi çizgıye bır başkaldırmn, oto \andan ozellikle Kurtuluş Savaşlarında gosteıdı gi büyUk çabalarını, katkılarını grtstererek, kadını savunma bı çimindedır (Fotoğraf: ARA GÜLEB) sinler, Bunda korkarak bir s«y yoktur » (5) « Allahın emrpttigi çev, İslâm erkek ve kadınının beraber olarak ilım vp ırfan kazan masıdır. Kadm ve prkpk bu lrfanı ve illmı aramak ve neredn hıılursa ouya Ritmek ve onunla mücehhe/ olmak zorundadıı . » <6) «Efendıler, memleketimİBde n, hll varsa umumıdir, yalnı» kadınlanmıza değil, erkeklerlnlze dp samıldır » (7) T B M M 'de yapılan tartısmv lar, Tıırk erkeğının kadını hangı kış:ilıkte gordüğünU bellrlemektedır. Aynı dönemde Ataturk'Un kadına ilişkın gttrüflerl gerçekten ılerı ve devrtmcl nite llktedir Kadına verilmesi lstanen haklar vasalarla güvence altına alınmıçtır Tiım bu çabalar neden Türk kadınmı bu gün ısteriıgımız. çağda? bir asamiya getırememıştır? Geri kalmışlık, ekonomik «ftmunlye boyun eğmiş ülkede, toplumun tutsaklığıdır Oerl kal mi'jlık aşılmadan, ekonomik nV jnuru engellenmeden, kadının toplumdakı veri kuşkusu» deftişmcvecektır nin «hnr Tüılt» demeeinln, kadınları da kapsamına slıp almadığt konusund» tartıeılıyor. Almadığı gorüytl kazanıyor. Ancak daha belırgin olması için, görüs meler sonunda madde «her erkPk TUrk» sözcükleri ile kabul Retep Bey bağınyor Kadma lıak vermediniz, barl alkışlamaymız > Bu taıtışmaların basına da yan sıdıgıru görüyoruz, iki görlis. ya zarlar trasmda da tartısılmakta dır Rica ederim hangl TUrk virdanı, kadını her türlü manevl «ahslvetten, duygudan, ha^sasiyetten, kalpten ve dımagdan mahrum blr ev esyası gıbi telâk kı eder, ve aıleyı bır kümes farz rderek ıki, Uç, dbrt kadının bır surü tavtık gıbi, bir horoz etrafmda toplanmasını ta^vip eder (2) MAJAl İLE NİNNİ IIE Aynı dönemde: • Kadın nınnı sövlemelı Evının bekçisı olmalı Kadın, gerdanını örten fülle o\madıjı zaman ciddıdir ln«ıanlhr «rkekler anlamında ka dınlara tahakküm pttıkleri gtındür kl, tabiatı yendiler. Toplu AIATÜRK'ÜN GORÜJIERI Atatur): Uu TUrk kadınına iltşkin gorüşlerinl kendi Bjjzından dinlcyelim « Bir soıyal toplum, btr mll let erkek kadın denılen ki clns lnsandan meydana gelmıs tir Kabil mıdir kı bir kıtlcnın bır parçasını ilerletelım, dıgerını rası» BosU onun avluya sonra sokağa çıkışını seyrettl. UzBklaştıft«ıa kanı getirır getırmez şapkasmı glydi. «Bakahm bizim zır deli bu kez ne gibi naneler yiyor?» , Saraym yolunu luttu. «Ah, Bay Seal, bu konuşmalarınız yüzünden blr gün başınız llertlere girecektır » Bay Jagger, «Kusuruma bakmayın,» dedi. «Ama ekmsk pa SOSYAL HAYATIN BAŞLANGICI «LlpjıdtU ı tOov<''l hdyaıuı ba?languı aıle hayatıdn Aıle, açıklaniHva lüzum yoktur kı, kadm VP erkpkten meydana gelmi>li". Seyahatim sırasında, koylpr is değll, ozellikle kasaba ve şelnr lerde, kadm arkadaşlarunmn yüzlerini ve grizlerini çok sıkı ve dikkatle kapatmakta olduk'arını gördUk ozellikle bu sıcak mevsimde, bu tarzın kendılprı için mutlaka azap ve ısttrap vorici oldugunu tahmın edivorum Erkek arkadaslar, bu bıraz bteim benciUlğimizin eserıdir Çok namuslu ve dikkatli ol dugumuzun icabıdır Fakat muh t«rem arkadaslar, kadınlanmız da blzım gibi idrak sahibt ve duşünen lnsanlardır. Onlar yüzlerinı cıhana gösterslnler ve vüz leri ile cıhanı dikkatle görebıl ••• YARIN: YASALARDA TORK KADIK1 (1) Bıı bnlumdr: Cumhurlyet'ln 50. yıhnda TUrk Kadın Hak lan Tezer Taskıran'ın vapıtından yararlamlmıltır. R. 91 101 (2) Aksam Gazetefii Ahmet (3) Yakup Kadıi lundan Sıra Ilavranın Kı zında, Nurettln Ünen (4) Ataturk'ün snylpy ve dfıtneçIrrl (II) Kastanionu'djJd >o (5) AtatUrk'ün attvler vfl rtetneç leri tnebolu'da konnfma 2R.8.1935 (6) Atatürk'ün nfivlev ve dempç İPri tzmirde konusma ?L 1.1924 (7) Atatürk'Hn söylev v*> denuç leri Izmlrde konufnu Seth'i Basıl'i gorünce candan bır gülümseyışle avaga kalktı «Buyurun, buyurun. Ne iyi ettınız geldtğınize «NaktkuHur» hükumet diye bır konuyu okuyorum ama pek çıkartamadım. Dört haftadır devlet görevlilerinin pantalon gıymelerını zorun]u kılmagd çahşıyorum. Ama burda okuduguma göre pantalon giymemek. daha mı modernmış ne? Lütfen bana anlatabılır mı«Seth, Ezanya împ&ratorluk Bankası da nedir?» Seth'ln yüründe yaramazlık yaparken yakalanmış bir çocuğun utanmış ıfadesi belirdı «Bıliyordum, soracagınızı Valla, i$in doğrusunu sor»rxnnız banka manka yok. Benım kendi istm bu. Avrupâdan ısmarl*mı?tım da,» Basıl haykırmamak için kendıni güç tutarak, «Neyf» diye gorriu. «Durun gdstereyım » împarator, Basll'ı, kitaplığm yanındaki duvarın vansını ruftan blr dolaba götUrdü Dolabın kapuıru açarak kAgıt destclcv riyle dolu on onbes raf gösterdl. (UEVAMJ V&K) Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanlığından : 1 L ÂN ttçık bulunan â$agıdaki kadrölara Pleman Rlınsraktır 1 Faktllte Sekreteri, 2 Küttlpane MUdürH, Adavlarm Ünıversite mezunu olmaltn ve 10 yıllık bir tccrılbeye sahip olmalıın gerekmektedir î^tcklılerin öz geçm jlprlne ekli blrer fotografları ılp pn geç 20 eylUl 1076 pazcrtesi gUnU saat 17 00'ye kadar Dekanhğa basvurmaları rıca olunur. CBasın 23430) 10068 1924 ANAYAJASINDA Tartısmalar oturumun tatıline 1024 AııdyasftM uzerindakl konu^malarda, kAdınlara «eçmek, seçllmek hakkımn lanınması da ha öncekı biçimde gürülttller koparmıyor Daha ileriki tarlhlerde hunun gerçeklesmesi isteği belır tiliyor, ya*anın 10'untu maddesı TiFFANY ŞÖ'ZOM ANTficCAOlM GARTH yOtCULUK ARTIK 60NA VE GANl'A/ET JSPAN UO/ONÛNE BlR PARAZ 8IZI OBADA E.VL6MDISEW OE SfZlM ONUE OUSCAKSlN 9BN OLMA/ACAGtfA 9 U SiKACJA MEİCVJO ALD1M. KttGr ISPAKIVOI MANIM IÇIN M6 KABAR VEBDIN JOHN' BlZlM 1MTI>AE tcutZT WALSl NGKAM• DAN 6EUf YOO. ISPAM/OL ICÛ.DIM OMUN lOJLAĞIMA