Katalog

DÖRT CUMHUKİYET 28 AGUSÎOS 1771 ru6AYıMrt CEPHfN/N JAVAÜ'A o v t u V E U V Î K <H>TURHAN SELÇUK NEDENÜ OLSft 01AM İNTİBAU&.4I âfifTEtuf^E AULAIMl} PAiîlftMA, TOKYÛ, ı? (A.A.) (rUNPf K u t t ' L i K ı T l v m ı ÖATI C t PÎKAH V/e 4ÛNEV KORELİ K l ^ D J u (15 &AIM4Ç1, V/AK/Tj ZıNi YAKAYAKKK^I!4AYAtA&ı MfHMEDİMİN teÛ Kara Yazgı Yazan : EVELYN WAUGH Çeviren: NIHAL YEGiNOBALI < e l a M "«B«* ! ? lK t Ui 0h * tD ' i l l l W t I » ^ TARlH BOYUNCA KADIN «Şerlerinden, serkeşliklerinden yildığınız kadınlara gelince: Onlara (evvela) öğut verin (vazgeçmezlerse), kendilerini yataklar(ın)da yalnız bırakın. (Yine kâr etmezse) dövün» Füsun TAYANÇ Tunç TAYANÇ KADIN, TÜRÜN DEVAMiN! ŞAĞLAYAÇAK BIR ARAÇ OLARAK ALQILANIR Avrups feodalızml ila Roma Kl lısesiıun kadınersek ilişkılenne bakı^ı, kadmı ele alış bıçmu b j ybnaejken, Doğu feodalızmi de Islânujet'm kadını ele aüş biçı mınden etkılenmekteydı Islâmı jet de, temelde, erkefın kadın dan üstün oldufunu kabul etmış ür Her ne kadar, el bakara süresı/ â^et 2.8 de, «erkeklenn meşru sorette iadmlar üzenndekı (hok lan) gıbı kadınların da onlar u zerınde (haklan) vardır», denmişse de, erkegın ustünlugü vurgulanır çeşıtll jerlerde «Yalnız) erkekler onlar üzennde (daha üstün) bır dereceye m&lıkdlrler » öte yandan, en NısA Eüresi/ayet 34 de şo>le denmektedır «Erkekler kadınlar üzarlaa hakimdırler » V 8 bu egeTnenlı^uı nasü gosierıleceğı de bellrtıhr «Şerlerınden, serkeşliklerınden yüdığınız kadınla» gelınce Onlara (evvelâ) ogüt venn (vaagezç mezlersej kendilennı yataidar (m) da yalnız bırakın (Ylne kâr •tmezse) dogun» El bakara suresı/ayet 233'de lse, (Kadjılaruuz sızıa (evlad ye:iştıren) tarlanızdır O aalde, tarlanıza, düedıgınız gıbı, geun», denmekte, kadın falc ttirün deTamıru saf layac&k blr cinsel araç olarak algılanmaktadır Ayrıca, erkes kansını jatagına çagırdığında, kadın bu çağnya ırymazsa, sabaha ya da çağnya uyuncaya dek «mslekler ona lanet eder» (1) KADININ BıBıNCiL GOBEVi Kadın, bırıncıl gorevı uretmek olan bır tarla olarak görülduîunde, uretım araçlarma sahıp olaa karşısmda jeruit duşmssının, ure tımden çekılmesının gerekçesı ae ortaya çıknaş olmaktadır «Kadın ev ve aıle muhıtınden uzaklaştıkça evlılık bağları da gevşemektedır Yınnı dört baatın muhım bır kısmını başkaldrının emrı ve kumandası altında çalişmakla geçıren, hayat mücadslesı nın oalgaları arasında yıpranan narın japııı ve ınce ruhlu kaam javaş ><ı\aş hırçınld4>makta \e sınınenmektedır Akşamlejın jor gun argın eyıne gelınce kocasına kaia tutar, çocuklanyle ka\ga eder Kımseye mınnet edecek de gıldır Kendı ekmeğım kendl eir. ie kazanmaktadır » (2) Ka^'nı Uretımden uzak tutmak, Uretnıa işlevım tam aıüamıyla yerıne getırebılmesı, çocukların j etıştınlmesıyle yetennca ufraşabılmesı amacına yonelikUr gorunurde Gerçekte ıse, aaioç, kaaının ekonomık bir varlık olmasını, ekonomık bağımsızlıgını kazanmasını onlemek, kadını erkeğe bağunh bırakarak «ataerkıl aüe>yı sürdürmektir. Elçflia tüm Y o U a r ı £ £ ^ protokoi geregince gecenin en önemll kadıaı oldufcmdan Elçl Mö«yö Baüoo'un yanına oturtulmustu Elçl oaunla Ingllizcc olarak, kocsfanm askerlikteld Ustünluğünden Itibar .^f 1 "* « a * ™ * ^ Kara Kıra*7oi£ 1 Z SSSSSL *r\ K M r a k u f a k teWt * * »«Ç protokol ysnusj yapfay» büe dunn»ksuıa içU lçerken öbür yandan sofraya gel*a yeyük»ek sesle yertyor, lld yamnda oturan hanunlan çimuüülyor va geglriyordu Blr evuc dolusu yaprak sıgarasmın ya. nuıre hoşuna gidan gümüj blr tuzlugu da cebine attı TaUıdan »anra »ofraya gelen meyralar ve jampanya da 1111111? •«PunlldUkttt ionr» hanunlar salona geçüler, bayıar brandllerlnl yudumlamak üaor« yemek odasmda kaidıiar Hemencecik hammlana peçism giünek lsteyen Lord Boaz zor zaptedüdl Bu aıada Mösyö Ballon bir fırsamu bulup Ukaka Lord'u Gen«al Connoüy Ua başba^a kadeh to!cu$tururlten, Impaıatoru Mml yönkffdao aacık kınayan blr dllle konuştu fşler lyi gldıyordu, aogrusu... B u M « l * aalODdsysa hanımlar Kara Kısrağın çevre«inl tedı. ODC* cMadam Dü?es», diye csgırdıklan genc kan kâdmS çok g^msden öyla içU^tişiı oldular kl, oca .K«m Kunk> d«n«2 b tKara Kısrmk, bir gtta blw eel da benim bahceyi göstareylm tBia» buyur da çocuklanmla tanıs, Kara Kura. ç amş, Kara Kur&kçıâjmjı Pmısu hanunlan şimdl kara kadma kün tenis ötretecek, klm Praoaıaca calıçtıracak diye aralannda yanşıyorlardı Hepel da onu kenün en ijl berberlae, en lyi terzısi olan Ermenl madamasıaa va Hinül falaya, kandilerinin götürmek lstiyorlar kuscaB oou paylaşamıyorlardı ' «Pljam» kuUaa, daha rahat edersln, cıciro^ diyordu bın Sonr* beptf birden Kar» Ka»raga iandl pljamalannın patKjnlanıa yennek Isüyorlardı En guzeü, ondan, yaklaşan Kisırlık Bayraıru Hanrlılt Komlsyonuna featıiması rica edüdl. Kara £ıarak Oeglt HeamlndeM «rabalardan blrlnl »Oslemekte Fran•u KolfmUI hnntmiarıaa yarduacı olacaictı Ukaim DUk ve DUeeal ya da asU adlanyle General v» Bayan Ooonolly, Btemya>aald FrSiUıa kalesîai blr geceds fethetmlslerOL Hlç «u götUnnaz. Lord Boac lâe baylarla blrlütte Mlooa ddnüp hazumlann yanma goldllrtan 1011™ ortalık yerde kendl kendına donerek dan•etmakt* dlrendi 8onu&da küİeJeri geüp onu sürükleyerak götUmwk «aruada kaidüar. OD fün aaaım çismeler Debra Dowa"ya geldi. Yapılması gorekaa blr takun resmi lşleml«r varsa da, bu l^lemlerle ilgill dalrelaıin hepsinln Modernizasyon Bakanliğmda toplanmış olması 19leri kolaylastmyordu. Bay Yokumyan çiımelerl çekebilme yetkislnl kendikendısine veran bir kağıt hanrladı Bunu Hazinaye havale ettı, Hazaneden tomdlna havale edilen aynl kağıdı, kendisi yazmamışçasına okuyup parata etü, Gümrük BaşmüdUrlUgü adına kendisi içın blr çek bazırladı, çekl bozdurdu BUttta bunlar on daklkada olup bitmişti Blrkaç saat sonra da blr çlft kapkara çlzme Imparatorluk Muhafız Alayımn kışlasınm avlusuna getlrllip bırakıldı Bu yığınm çevresınde hemen askerlerden bir kalabalık bırıktl Kara muhafular çumeleri akşama degln blraz Urkek va tedlrguı gene de canlı ve yoğun bır Uglllyle Inceledıler. O gece çlzmeler şereflne özel blr şölen düzenledl Meydan mteşleri üzennde buhan tüterek lokurdayan kazanlar, dümbclek dümtekleri, uzak kablielerinln unutulmaz ntlmlenyle teplnlp sUrUklenen çıplak kara ayaklar, çömellp yandan yana sallanarak ezgiler mırüdanan kara adaaüarm alevleıin panltusında ışıyan ak dlşleri Connolly rransıa ElçUiğindekl yemekten döndügünde kışladakl eğlentl halâ sürüjordu General, «Bu da nesi?» diye sordu «Çocuklar neyi kutluyorlar bu gece' Bayram fılân ueğü kl » •Bayram, bayram, generalim,» diye nobetçı karşılık verdl. €Çok buyük bayram.» «Ne bayramı, yaiıu?» «Çlzma bayramı, ganeralim.» Zencüerln yfirini^rmı Basll de duydu Saat geceyarısını geçmişti ama o, Bakanlıktakl masasuıda Ağır Ceza Hukukunun metnl üzerinde çalışıyordu. «Kışlada neler oluyor'» diye odacıya sordu. «Çızmeleri kutluyorlar, etendim.» «Beğenmışler ha'» «Pek beğenmlşler, efendim » Basıl, «Connolly'ye karşı gıfırblr ben öndeyim,» dlye mınldandı Ertesi sabah Saray avlusunda karşıiaştıklan zaman generale bu koruda bır taş atmaktan kendlnl alamadı. «Eyy, Connolly, aslserleriniz çlzmelerl sevdıler sanıjrorum. Gerçl sız dnceden pek içınize sindiremedıydıruz ama » General, «Onların pek Içine slndl,» dedl cÇok »evdller» «Topal olan fılan yok ya, umanm?» General atınm uzennden genç bakana doğru eğllerek taül tatlı gulümsedı «Yok > diye yanıtladı «Topal olan yok. Yalnu blrkaçunn karnı ağnyor » «Karnı'» General «Bu konuda Müsteşannıza blr rapor haarlıyorum » dedı «Adı Yokumyan'dı yanılmıyorsam degıl miî Bakm, suıe de arJataMiı Ya^erım komık bir yanlışhk yapmış da ömrün de ç zme gormedığ'nden kumanya sanmış meretleri Muhafızlar dun gece hepsmı afıjetle yemışler » Ha/aya calkan tozlar, okaııptos ağaçlarda hafif blr yel hışi't ı Yaşam Panaroma sınm başında uğraşmakta olan Prudence gozlermı dısardakı çıplak kroket alanına çevırdı Boz renklı kurj bi'kaç ot tutamı oz suları çekılmış Genç kız sayfanm koşesme kuçuk arabeskler çızerek aşk konusunu düşünüjorau (DEVAM1 VAB) 1c; • • * îslamiyet erkeğe, kadını dövme hakkını da tanır Gerçekte amaç, kadının ekonomık bir varlık olmasını, ekonomik bağımsızlığını kazanmasını önlemek, kadını erkeğe bağımlı kılarak «ataerkil aile»yi sürdürmektir Turkiye'den kadın goruntüleri: 4 kaduüara degll Aynca, .babalaruuzla evlenmış olan kadmlarla evlenmejın tenNısâ suresı/ayet 22), denmektedır BO5AVAH Kjfı KiH! Erkek ustunlugunun bır başka belırtısı, boşayan kışınin erkek olmasıdır örnegin, el bakara suresi âyet 227 vd boşanmayla, yani kocanın kansım boşamasıyla (talak) ilgllidir Hemen burada, sınıfsal bir aynmın varlığına degınmek gerekir Ozgur kadını boşamak ıçın gereklı «talak» sayısı üç, cariye ıçınse ıkıdır Yani carHeyl boşamak daha kolav olmaktadır Boşandıktan sonra kankocanın yemden bırbırlerlyle evlenmeleri içın, kadının boşandıktan sonra bır başka erkekle evlenmesl, ondan da ölüm ya da «talak» nedeniyle aynlması ve belll bir sure beklemesı gerekmektedir Cel bakara suresı/ âvet 2301 «HUlle» denilen olgu da bu işlemdlr îslâmıyet, kadının çok kocalılığmı yasaklarken, erkeğin çok kanlılıgına «cevâz vermekte»dir «(Harb eslrl olarak) sağ ellerınizln mâlik oiduğu kadmlar (mülki yemınlnlz olan cânyeler) müstesnâ olmak üzere diğer bütün kocalı kadınlarla evlen menız de sıze haram edıldi) (En Nısâ Suresi/âyet 24) » Oysa, gene EnNisâ Suresi/ayet 3'de, «Eğer yetîm kızlar hakkında (A dâleti yerıne getiremeyeceğınızden) korkarsanız sızin ıçın helâl olan (dığer) kadmlprdan ikişer, lıçer, dörder olmak üzere nıkâh edin», denmektedir. Çak kanlı (Fotoğraf: ASA GÜLER) [ • • • ERKEK SEÇMEK • • • Kadının evlenecegı erkeği seçmede ozgur olduğu da kuşkuludur Omeğın, Müslüman blr kadın Musluman olmayan bır erkekle evlenemez (el bakara süresi/âyet 221) Tersl lse geçerlıdir Yana Müslüman bir erkek, bır «kitaba. bağlı olan, yani putperest olmayan, ama Mtıslüman da olmayan bir kadınla evlanebilmektedır Bu aynm gozetmenm bilimsel ve ussal blr açıklaması, babanın soyzıncınnın ıalendığı «ataerkll aile»nln nıteliklennde bulunabılır. Islâmıyet yakınlar arasındaki evhlikleri de yasaklamıştır «Ana lannız, kızlannız, kız kardeşlerlnız, halalannız, teyzelenniz, üirâ der kızlan, hemşıre kızlan, sizi emzıren (sut) analannız, süt hemşırelerıniz, kanlarınızm analan, kenaılenyle (zıfâla) gırdığıniz karılannızdan olub himâyelerlnizde bulunan üvey kıalannjz (la evlenmenlz) sıze haram edıldı Kendl sulbünüzden (gelnuş'ı oğullannızın kanlan (ıle evlenmenız) ve ıkı kız kardeşi birlıkde almanız da (kezâ haram edıldı^ (en nlsâ suresı/âyet 22>>, diye seslenılmektedır erkeklere. lık, genellikle, »ınıflı toplumlarda, ekonomık bakımdan oelirll bir gellr duze>ınin üstünde bu lunan erseUer ıçın geçerlidjr Somurülen sınıf zaten fiilen çok karılı olamamaktadır Nitekım, âyet şoyle devam etmektedır «Şayet (bu suretle de) adalet yapamayacağınızdan endişe edersenız a zaman bır (dâne ıle), yahud mâlık olduğunuz canye (ıle ıktıfa edm) » Zaıa ve fuhuş karşısında Islâmııetm tutumu, ken dınden oncekı dınlerle ve hukuk kurallarıyîe karşılaştınldığmda, daha ınsancıldır Bır kere, efendı kul arasmdakı cinsel ilişkı 2ina sayılmama^tadır (3) ZıNANIN CE2ASI Sonra, zınanın cezası ölüm değıldır EnNisâ suresi/âyet 15, «Kadınlannızdan fuhuşu ırtikâb edenlere karşı ıçınizden dbrt şâhıd getırln Eğer şehâdet ederlerse Onları olüm alıp gotürunceye, yahut Allah onlara bir yol açıncaya kadar kendilerini evlerde alıkoyun», demış, sonradan, enNur suresi/âyet 2*ye göre, zlna yapan kadına ve erkeğe yüz deynek vurulması öngörülmüştür Zına eden kadım ancak kendisi de zina eden ya da müs luman olmayan bır erkek nikâhlayabihr (enNur suresi/âyet 3) Aynı şey, zına eden erkek içln de EOZ konusudur. EnNisâ suresı/âyet 7, kadınların da mlrastan pay alacaklanna ilişkindır «Ana ve baba Ile yakın hısımlarm btraktıklann dan erkeklere, ana ve baba Ile yakın hısımların bıraktıklanndan kadınlara Azından da, çoğundan da farz edılmış birer nasıyo olarak hısseler vardır» Bu da îslâmıyet ın getırdığl ö nemli değı^ıklıklerden bırıdir Kadın, duruma gore, mırastan 1/4 ya da 1/8 pay alabilmektedır EnNisâ surası/âyet 11 şöyle der «Allah size (mıras hükümlerinı şoylece) tavsıye (ve emr) eder Evlâtlannız hakkında (kl hukum) erkeğe iki dışmm payı mıktandır» Bojlece, zamanına göre ileri blr «mıras hukuku» da erkeğın ıki kadına eşıt olduğunu belgelemektedır El Bakara suresı/âyet 282 de, tanıklıkta, kadmlardan biri unutursa, ötekinln anımsatması daha kolay olacağı gerekçesiyle, bır erkek yerlne ikl kadın olabileceğinl belirterek, sanki erkek unutmazmıscasına, erkek kadın eşitsizlığınl blr kez daha belgelemiş olmaktadır. Görüldüğü gıbl, gerek Islâmiyet, gerek İslâmiyet'tan kaynaklanan tslam Hukuku da kadın 1 le erkek arasında esitsizlik gönisüne davanmaktadır temelde FELSEFEDE KADIN Felsefe de kadım salt bir üreme aracı olarak görür Bir örnek Campanella'mn Oöneş t5lkesi*nde, « Dollenme lşl savsaklanmaya gelmlyen clddl blr lstlr Kendlsiyle bırleşmesi uygun görülen erkekte çocuğu olmıyan kadın, bır başka erkege veıilir Bir kaç kez denendikten sonra kısırlığı anlaşılırsa, orta malı olur. O zaman, böylelerine «Oret me kurulu'nda ortak sofrada re tapınaklarda bulunmak gıbı aile kaduılanna tanınan haklar va görevler tanınmaz» (4) Her şevın olçülü bıçill olduğu UtopU'da bile kanlar kocalanna «hlzmet ederler» (5) Bacon, «Kadın da erdem Us yumuşak başlılığın en onemli koşulu, kocasuım asîl lı bir adam olduğuna inanmasıdır », der (6) Montaıgne ise yakınır «Kadınlann süs ve ay laklıklannın bızım alın terlmız ve emeğımızle beslenmesi gülünç ve haksız bir şeydir » (7) Feodal toplumda kadına tanı nan yen ve bu yere kadınların nasü koşullandıklannı gosteren son ornek Shakespeare'den Sha kespear'ın Hırçm Kız'ı Katoarina sonunda yoia gelır ve şunları soy ler hemcınslerine «Yaaık, yazık, kır şa cadaloz şu çırkın kaşlann kırışmi Velınımetınl, kıralım, hü kümdaruıı yaralıyacak edepsız bakışlan bırak Çayırlan kemıren kırağı gibı senm güzellığınl lekeliyor onlar Kasırgaların gu zel goncalan savurduğu gibi sanmı şohretim mahvedıyor Sıze hıç, hlç yakışmıyor, güael değıl öfieli bır kadın suyu bulanık bır çeşme glbidlr Çamurlar ıçin de, yüzune bakılmaz, kapkaran lık, guaelUktea casipsız1 O boy İe oldukç ı s a ^ tmsuzluktan ı u p kuru kesilmiş bile olsa, ne bir darrüasını tatmayı, ne clı u sur meyi kabul eder Kocan senm velınimetın, hayatın, efendm ba şm, hukumdarındır, sen sıcacık evinde tehlıkelerden emin rahat rahat yatarken, sana bakan, se nln lstlrahatin Için gece gezünU kırpmadan fırtınalarda, gunauz soğuklarda, denude karaaa, ken dı vucudunu yorucu ı^lerle uzen o Bunlara karşı, tatlı saz guler yüz ve hakıkı ıtaatten başka bır şey bekledıgi da yok O buyu£ borca ne kuçuk bir karşıUk de fıl mı? Tebaamn kıraia borçîu olduju vazıfesi neyge, btr kadının kocasına borglu olâugu vazıfesi de tıpkı oyledır '.e zaman terslık, inatçılık, dargüv.K tat sızlık eder, haklı şrzusuna ıtaatsıalık gostenrsa Eevgılı cfena ı ne karşı musıbet kavgacı bır ası den, âdı bır haınden bajka nsdır' Kaaınların banş ı^ui aıze varacakları yerde kavgaya kalsış maları bızmete, mua^Dueta ve ıtaate bağlaracakları yerde huk metme\e, baiim olmaja saıti at sunneje goz koymalan beuı utandır jor Bızım vuru'lanmızın yumuşak 2a\J, du^gun olması dünyada dıdmıp uzuln eye gelme mesı Lu' .rızı.ı kaıbu..ı«.m n>ş >u zumuze uymaBi ıçm dsğıl de ne dır' » Kathanna'nın ba sozlerını Petnıchıo ovguvle karşuar «Hah ıs te kadın dedığın boyıe oluı1 > ı8) Ve feodal topl m m erkeg ıı n goruşu^u yansıt r t^^al başı onde, az jvonuşan • çok dınıayen jaratık da feoail ttplumun n.a dınıdır E.ıgeiS ^oyle der « Ta nhte kendını gos"eren lik s'irf çat'jma^ı eı.%skle üadm ar&smdakı uzlaşmaz Karşıtlıgın karı ^.o ca evulıg! ı.ındekı geLsme^ıi e, ve ılk suııf baskısı da, d'sı cın (De^amı 9 sajfada) TiFFANY LISINfZ BfZDE K1U ICU7OA/AAL BEWİW LS SIR A»EUS1N *^ ( »**?, /u«saı ^9 i W 1 1\WM5Î l i \WmMm 1 J / 2AKI (CV\EXfy>Z SfCN CfM1! I/KİİZ Gı» B!ttŞ£X muilT B^B A1EZELE.B1 DE P ^ ^ ıc " tpr Y1Z • 1 w vfJSî GARTH Slö F0At4Cte ^ IUIO ICADINI AKUVM 3ASIMPAN ALMIŞ 5 E M N .