Katalog

h&onomi Ekonomi » » . Ekonomi Ekonomi ,,«,, Ekonomi Ekonomi . . . Ekonomi Ekbnomi? ;,•• Ekonomi Ekonomi . . . J Fusıuı OZBİLGEN ephe Hukumeti Petkım'ıii taşıt lâstığı yapmak ıçın b a a kamu kuruluşlan ile orta<sldşa bır ş u k e t kurmasma n îkjı Kararnameyı bugune değm ım^alamamıştır. Alınan bügıye gore, Petkım ve dıfer kamu kurı'uşlarımn katılması ile oluşt ıruıacaı£ şırkete üışkm karamam» tam uç kez hazırlanıp Basanlar Kurulu na sevkedıldığı halde kararname m e t m l e n hukumet u>e lerıne ımzalatılmak uzere doleştınlırken bır yerde takılmış ve çeşıtlı bakanlar bu kararnamerın kendılen tarafından ımzal&n ugını ancak şu anda akıbetının ne oldagunu bılmedıklerını öne sürmuşlerdır. Bırbuçuk yıllık gecıkme uzerıne Petkım bu projeyı kendıst gerçekleştırmeye karar vermış v* bu amaçla girışımlere başlamiytır. Yıllık programlarla öteden beri PetKJH e taşıt lâstığı üretme projesı ıçm gorev venldıgmden ve odeneK ayrıldığmdan, kuruluşun kararname olmaksızın da bu projeyı gerçekleştırmeye yetküı olduğu bıldınlmektedlr. Alınan bılgıje göre Petkım, lâs tık projesini kendi olanakları îıe gerçekleştırmeye karar verdıkten sonra oncelıkle gerekli teknolojıyı belırleme yoluna gıtmıs^ır. Bunun ıçın de Japonya ile temas haîınde olduğu ve gerekırse dığer ülkelerle de temasları surdüreceğı oğrenilmıstır Projenln 'ısans, etud ve yer seçımı yapiıdıktan sonra da temelı atüacaktır. Ote yandan taşıt lastiği Uretım.'nde ozel fırmalar arasmdi'd rekabet te sürmektedir Sabancı grubuna bağlı Lassa fırmasirın fabnkasının yapımı hızla suraurülmektedır. Lassa, Turkıye'de Goodrıch lısansı ile Uretım yapmak tadır. Ötekı rakip bzel sektör kuru'us l a n ıse Yabancı Sermayeyı teşvık h u k u m l e n n e tabi olduklan ıçın genışleme taleplerı kararname ı e olmaktadır Pırellı, Goodyear va Ünıroyal lâstıklermm yatınmlannı genişletmek üzere yaptıkları başvurular Devlet Planlama Teşkilâtı Yabancı Sermaye Koiıitesı tarafından ihracat sartı ile olumlu karşılanmış, ancak bu konuda hukUmetçe çıkanlması gereken kararnameler 6 aydan fajla bır süredır çıkanlmamıstır, Kalkınmamn nimetinden halk yararianamıyor PETKIM, taşıt TABLO 1: TÜRKİYENİN MiLLi GELiRi CBPHE 1KT1DARININ GOPEVDE OLDUGU SON ıKı YILDA KiŞt BAJ'NA M LLı GELıR YLZDE 4 6 ORANINDA ARIARKEN OZEL TL'KETıM YUZDE 2 5 ORANINDA GENıJLEDı. Tıllan Cari F'v. (Milyar TL ) 112,1 124 9 146,9 192 1 . 237 8 308 5 420,9 5316 641,0 Toplam Millı Geür Sabit Fiy. Artış (Mıljar TL.) •. 112 5 118,6 125,2 138 6 1>9 1 1573 1G8 9 1812 194,3 67 5,4 56 10 7 76 5,5 7,4 73 7,2 Nufus (000) 33 854 34 722 35 605 36 221 37 146 38 094 39 178 40 197 41.200 Cari Fly. 3 323 3 597 4 126 5 305 6 095 8099 10 742 1S224 15 559/2 Kisl Basuıa Milli Gellr Artı •t Sabit Fiy. 3 323 3 416 3 518 3 826 4 014 4 129 4^11 4 5r9 4 717 4,Û 28 3,0 SR 4,9 29 44 4,6 4.6 C Uluç GÜRKAN on yıllarda dünyamn en hızlı kalkınan ulkelen arasmda ük sıraıarda >er aldıg) ılan edJen Turkıye de genış tuketıcl yığınlarının kalkınmanın nımetıenrden yararlanamadıklan ızlenmektedır Cephe ıktıdanrun damgasını taşıyan son ıkı vılda ise tuketıcılenn durumunun çok daha kotuleş f ığı gorulmektedır 1971 1975 donemını kapsavan son beş yılda ulaşüan yuzde 7 7 lık ortalama kalkınma hızı, yuzde 2 6 oran'ndakı jıllık nufus artışı hesaba katıldığmda, dış yardımsız vuzde 3 9 dış yardımlarla bırlıkte de yuzde 5 1 dola>ında kışı başma mıllı gelır artışı sağlayabılmıştır Bu donemde kışı baş'na mılli gelırdekı artışın ozel tUKet m harcamaİ3rına >ansıması ıse çok daha duşuk duzejde olmuştur 1971 ve 1974 yıllannın yıbde 10 u aşan artış'arına rağmen, ozel tuketım harcamaları son beş yılda toplam olarak vuzde 7 2 oranında buvümuştur Nüfus artışı dıkkate almdığında adam başma ozel tuketım artışı yuzde 4 7 ye duşmektedır. Kaldı kı, yuzde 4 7'hk artış ortalama bır artıştır. Devletın elmdekı gelır dağılımı rakamlannın kamuoyundan gızlenmesı nedeniyle gerçekçı bır hesaplama yapmak mumkun olmamakli bırlıkte, yuksek gelır gruplannın tüketımlerıni, dıjelım, yuzde 10 çoğaltmış olmalan, düşuk gelır gruplarının ise tüketımlerıni kısmış bulunmalan dusünuleb'lecektir Ortalama tuketım rakamlan bu gerçeğı gızlemektedır Yukarıdak' rakamlar, Suudl Arabıstan, îran ve Brezılja'dan sonra kapıtalıst dunyada en hızlı kalkınan ulke olduğu one surulen Turkıye'de, tuketıcıye çok az olanak sağlandığını ortaya koymaktadır Bu koşullarda Turkıve, 972 ABD d o l a n olan kışı başına gelırıyle Avrupa ülkeleri arasmda en gerı duzejde kahrken, yuksek gorunen kalkınma hızına rağmen aradakl uçurumu da kapatamamaktadır Halen Turkıye'dekı kışı başına gelır, Ortakpazar tıyelennm ortalama gelır düzeyınln altıda biri kadardır S 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1/ 19^6 1/ 1/ 2/ Temmuz 1976 tahmini, 1 ABD >olan = 1 6 TL. hesabıvla raklaşık 972 ABD Doıan, Kavnak Devlet Istaüstık Enst,tusu T A B L O II: ÖZEL TÜKETiM HARCAMALARI Tıllar: 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1/ 1/ Cari Fıv. (Mılyar TL ) 79,0 86,9 102 0 132 8 165 1 209 2 305,7 3806 445,3 Toplam ı )zel Tuketim Sabit Fiv. Artış (Milvar TL ) '. 79,0 82,1 86 0 9a,6 102 5 103 6 114 4 1216 126,3 36 4,0 47 11 2 7,2 11 10 4 63 3,8 Nüfus <000) 33 854 34 723 35 605 36 221 37 14« 38 094 39 178 40197 41.200 Cari Fıy. 2 313 2 503 2 8bi 3 6So 1445 5 451 7 803 9 4S7 10 803 Klsf Ba«ını ö z e l Tdketim Artış Sabit Fıy. '• 2 333 2 366 2 415 2640 2 760 2720 2 920 3026 3066 2 i 1,4 21 9,3 45 14 74 36 1,3 lastiği projesini kendi olanakları ile uygulama kararı aldı • lASTıK PROJES'NOE KULLANILACAK TEKNO LOJıYı 5APTAMAK ıÇH PETKıM'ıN JAPONYA ıLE TEMA5TA OIDUĞU BEüRTılıYOR. CEPHE HÖKÖMETı BıRBUÇUK YILDAN BfRİ L&STıK PROJESINE ILIŞKIN K A R A R N A M E Y I BıR TÜRlO ÇIKARTAMADI. • 1976 î ı l ı Program HeUefl Kajnak Devlet Planlama TeşKilâM. '100 BÜYÜK ŞIRKET İN TOPLAM iSTiHDAM KAPASİTESİ DÜŞTÜ • KAMU KFİıMıNıN TOPLAM CıROSU YÜZDE 3 GERıLERKEN, OZEL JıRKETLERıNKı YÜZDE 31 ARTTI, 1975'DE . 1 0 0 BÜYÜK ŞıRkET.ıN KARI DÜSÜ5 GOSTERDı, ANCAK BU DURUM ANKET SORULARININ DÜZENlENiJ BıÇıMıNDEN ORTAYA ÇIKTI. OZEL KURUIU$LAR Artı? 1974 1975 aPHE IKTıDARIHDA Dururn, Cephe kltldannın goreve geldığı son lkl yıl ltibariyle daha az parlaktır 1974 yüında c a n fıyatlarla 10 742 lira olan kışi başma mılll gelırln 1976 yılmda 15 559 lıraya çıkması feeklenmektedır Bu, para değerındekı kayıplann arındırılmasıyla bulunan sabıt fıyatlarla yuzde 4 6'lık bır yıllık artış anlamına gelmektedır va 1971 . 1975 donemının altmda kalmaktadır Can fıyatlarla adam başına ozel tuketım ise 1974 yıhndakı 7 803 lıralık düzeylnden bu yü 10 308 lıraya çıkabılecektır Buna gore de Cephe ıktıdannın elınde adam başma özel tuketım harcamalannm sabıt fıyatlarla artışı 1975 yılmda yuzde 3 6'ya duştukten sonra bu yıl içın yuzde 1 3'e mdırılmesı programlanmış gorünmektedır Carl ve 1968 yıh fıyatlanyla mıllî gelir büyuklukleri ile yüzde değışmelerı (Tablo IVds verılmıştır Burada izlenen kişi başına mılll gelır düzeyi ve artış hızı uzun donemde yaşam koşullanndaki gelışmelerm onemlı bir gbstergesi olmaktadır Ancak, kışi başıaa mılll gelir artışımn daha ıyı beslenme, barmma ve giyım olanağı verıp vermedığı adam başma özel tuketım harcamalarımn seyrivle olçülmektedlr Bu konudaki bulgular ıse (Tablo I D ' d e bzetlenmiştır. Tablolarm ınceîenmesl Türk Lırasmın değer kavbının giderıldığı sabıt fıyatlarla mıllt eelırde saglanan artışlann kişılerin özel tuketımlerıne oldukça duşuk olçüde yansıdığını ortaya kovmaktadır Buysa, mıll! gelır artışımn Turkıye'nin ihtıyaçlannı karşüamak bakımından yetersizlığini sergıîemektedır. KAMU KURULUŞLARI vtya »zalıs özsermaye ( m U T L ) Bılanço k â n (mıl T L ) îstihdam (000 klşi) Cıro (mıl T L ) 1974 16^53 2225 96 692 25587 1975 13 834 Artış veya azalıs () »»17 100 BÜYÜK ŞİRKET 1974 Ciro (mi! T L ) 66772 özsermayc 29 384 Bılanço kân 5 475 Îstihdam (000 kişı) 202 428 1975 Artı? veya azalış özsermaye ( m i l T L ) 12 531 14108 ( + )°ol2 Bılanço k â n (rrU T L ) 3 225 2948 ( ) % 8 Istıhdam (000 kişı) 105 556 109 726 ( + ) % 3 Cıro ( m J T L ) 38 485 50 567 ( + ) ^ 3 1 1299 () °»41 66 692 () "o31 24 345 () °o 3 74912 ( + ) » » 1 7 27 942. () v, 4 4 247 () »o22 176 418 ( ) s » 1 2 Kenan MORTAN YORUM oiruyu söylemek hiç bugünk& k»dar vararlı olmuş murdu" 1 DORIU >u söylemek hangi donemde bu giinku kadar gerekli, etkıll olmuştu" . Sizler do^ruyu söylemevi kendinlze vakıştıramazken, dofruyu sOTİemeye karar \ermlş olaı\lar zorlu, perçek bir çalışma nın içlne dustülcr Çunku doğnıyu dile getirmek, doğnıyu gozler önune sermek çok guç bir gorev Ilişkllerin kalıcı ol madıgını, sistemin yıprandıfını arzuhal ciler bile anladı. Ama nasıl bir şty bu sıstem» ( B Brecht, Sosyalist Gerçekçilik ve Toplum, s. 2$). 1930'ların Almanva'sı hızlı bir blçimde faşizme kayarken, ancak birkaç aydın ortava çıkıvor \e «dogruyu söylemek* uğnıne her turlu tehlıkeve karşı çıkma onurunu RÖstenvordu Gerçek adına, doğru adına haykıranlann başında gelen Brecht, buııun puçlugnnu bilen bir duşu nurdu Ancak, gerçegin değişken olduğu nu da bilen ve bu degışkenligın goreceli£ini, ulkeden ulkeye. tarihten tarlhe değişebıllrliğini \ urjfula^ anlann başında yine Brecbt Kelraekteydl Yalçın DOGAN • s'anbul Sanayi Odası'nın 1968 yılmdan beri 1 sürdurnıeKte oldııju Turkıye'nir. 100 Bıiyük Şırketi anketmm 1975 yılı sonuçları Turkıje'dekı şırketlenn yapılan üzennde yeni gozlemlerm yapümasma olanak sağlamaktadır 10C Buyuk Şırket ıçındeki en büyuk 10 şırket arasmda, 5 kamu kurulusu, 5 özel kuruluş bulunmaktadır îlk 10 «irket içmdeki kamu kuruhışlarmda cıro düşUklupü görulurken, ozel kuruluşlann ciroları artmıştır. Yayınlanan sonuçlara gore Turkıye'de ıçırketl'» 1975 yılmda öz 5#n*ıave ve kâr açısından gerilemeler gostermıştır Bu sonuçlan yorumlayan ISO Başkanı Numllah Gergln, «Cıro artışmm ancak Türkıjedekı enflasvon artış'nı karşılayabıldığmı» ılori sursrek «Bu durumun Türkiye ckonomı^ınn ıçınde baıunduğu istıkrarsızlığın en açık kanıtı oldugunu» belırtmıştır Ancak 1975 yılındaki düşuşlerm gerçpk (reeU düşıişler olmaktan çok, anket sorulannın yeni düzenlenış bıçımlnden ılerı geldığı anlaşılmaktadır Geoen yıl kamu kuruluşlan, uretım bırımı butün van unıtelen ile birlikte ele alınırken, bu vol sadece merkez üretım kuruluşunun ele ahnması b a n yanıltıcı sonu^lan berabennde getırmektedır B ı nedenle bıl'nco karlarınm bır yıl içınde 5 mıljar 475 m ' h o n Uradan 4 mılysr 247 mılvon lırava duşmuş olduğu olgusu ozsermajede gorulen düşuş ile birlikte ele almmahdır O r ta>a çıkdn sonuç bu durumda bır kâr duşuşunden çok, «daha az sermavenm venl bılançosu» oldugunu göstermektedır B u arada kâr du^uşunün bır dıger nedenmın geçen vıl MC hükumetınin demır ve k&gıtta uvguladığı «duşuk kar» uygulamasmdan ılerı geldığı anlaşılmaktadır özsermaye 100 büyuk şirket içınde duşerken, en buyük 10 şırket arasmda artış gostermıştır B J durum buyumelen en hızlı olarak gerçekleşen şırketlerin gelışımlenni sermaye artınmı ile birlikte yarattıklannı ortava koymaktadır Yabancl SeTnaye Yasasma gor» Turkıje'de faalıyet gosteren şırketlenn 19 u 1975 yılı ıçınde 100 Bu>nk Şırket jçmde yer almıştır Yabancı sermavelı şırketlerm 16 sı 100 Buvuk Şırketın ılk 4O'ı arasmda gozukmektedır Bu durum yabancı sermaje'ı şırketlerin yogun serrrayelı şırketler olması açısmdan ılgırç bir durum kamt'amaktadır Bır önoekı yıl da benzer bır durum g o m l m u ş \e 100 Bujuk Şırket arasma 22 yabancı sermajelı şırket gırmıstır Davan^klı tuketım mallan ve gıda malları açısından Turkıv» pazan içınde onemli payı bulunan şırketlenn bılançolan üzermde bılgı vermsdıkleri vs bunun sonucu olarak «100 Buyuk Şırket» arasmda gozukmedıklerı Enlaşılmiktadır 1975 yılında 100 Buyuk SırketT gösterdıgi bır dığer onemli sonuç, toplam ıstıhdanı kapasıtesın n o o ş m u ş olmssıdır Bu durum ankec sorulannın yeni düzenlenış bıçımınden ılerı geldığı gıbı, otomasyon ve »mek kullanımmdan tasarruf eden jontem ve tekmklenn uygulanması sonucı ıs+ındam oranım duşurmesırjr Onde gelen 100 Buyuk Şırket açısmdan bu durum ele alıMıgiTİa bu d u m m (Devamı 9. Sayfada YAYILIRKEN GERİ DÜŞMEK D Dünya Bankasının 1976 yılmda açtığı kredilerde Türkiye üçüncü sırada yer alıyor Dünya Bankasının değışik nedenlerle az genşmlş ülkelere açtığı kredılerde Turj^yenm uçuncU sırayı aldıgı saptanmıştır. Dunya Bankası tarafından her ıkl ayda bır yayınlanan «Dunja Bankası Haberlen» ( N e w s of the World Bank) isımli bir dergımn 1976 temmuz ağustos sayısında gehşmış ülkelere yapılan yardımlara ılışkın açLrdamalar yeralmaktadır. Buna gore, Türkiye yalnızca nısan mayıs 1976 tarıhlermde Dünya Bankasmdan değışik amaçlarla kullanılmak üzere toplam 154 5 mılyon dolar borç almıştır. Dergının verdığı bılgiye göre, alman kredı t a n m , ormancılık ve kay\ancılık kesimlerınde kullanılmak içmdır 1976'nın nısan ve mayıs aylannda Dunja Bankası yırml bır ulkeye toplam 4 mılyar 446 mılyon dolar kredi vermiştır Bolıvja Brezılya, Mısır, Ekvator, Hındıstan, Endorezya, Panama, Surıye gıbı ülkelerın •vanısıra, Dunya Bankasmdan borç alan ulkeler arasmda Yunanıstan ve K ı b n s da yeralmaktadır Dergiye gore Yunanıstan yol yapımı içm 30 mılyon dolar borç alırken, K ı b n s değışik amaçlar ıçm 6 mılyon dolar borç almıştır. l k i ayda borç alan ülkeler içınde 436 mılyon dolarla Endonezja bırıncı sıravı Hındıstan 210 mılyon dolarla ıkınci sırayı almakta, bunlan Turkıye izlemektedır. 300 FiRMA TiCARET ALAN1NDAN GERi ÇEKiüRKEN, TiCARETE ATILAN ŞiRKET VE KOOPERATiF SAYISI ARTTI 1976 yılı nısan ayı ıçlnde 300 flrmanın değışik nedenlerle tıcaret alanmdan aynldıklan belırlenmıştır Buna karşılık kollektıf, komandıt, lımıted, anonım şırket ve kooperatıl bıçımınde toplam 515 kuruluşun tlcarete başladıklan oğrenılmıştır. Pıyasadakl rekabet koşullan, lstenılen bıçımde kredi bulunamaması, ıthalat tıkanıklıklan nedeniyle ticaretten çekılen fırmalann 82 si Istanbul'da, 36'sı Ankara'da, 24'u Izmır de bulunmaktaydı Pıyasadakı koşullann elverışsizlıği nedeniyle 300 fırmanın ışlevlenne son vermesinı «yuksek bır rakam» olarak nıtelejen uzmanlar, buna karşılık 515 fırmanm değlşlk hukuksal statulerde tıcarete başlamalarmı «belırlı bir tekelleşmenın somut gostergesi» olarak nıtelemektedırler. Yeru kurulan şırketlerin 162'si kollektıf şirket, 12'si komandit şirket, 65'ı lımıted, 90'i anonım şırket türündedır Kalan 186 sı ıse kooperatıf bıçiminde orgutlenmiştır Pıyasadan ayrılan şırketler gibi yeni ticarete başlayan fırmalann da durumlarnı Tıcaret Odalanna b ı l d ı r d ı ü e n oğrenılmıştır. Turkiye'de de dogrunun söylenmesi açısından önemli bir sınav \ e n l m e k t e bufun Hele sıvasal iktıdann her gun halkı aldattıçı bir ortamda dognıvu sovlemek aidınların ilk Rorevı oluyor Doç ru, bilimden ceçmekte kuşku«uz. Araş tırmalardan ortava (ikmakta Araştırma lardan ortma çıkan gcrrcyerle, slvasal iktidann Cephe hukumetinfn söyledıkleri arasmda en ufak bır benzerlık bulmak olası değil On vıldır başbakan oldujunu soyluvor Dcmırel, hem de sogsunu gere gcre Bu on vıl içınde «fakır, fukarabkla mucadelc ettiklerİTii», halka «daha çok sağhk, daha çok eqıtim, daha çok hiz met» coturduklenni gozunu kırpmadan sovIeTebilivor Ovsa, araştırmalar kerdı sıni \alanlnor Halka hızmet göturmek Eerçekte s.vasal yayılma, sıvasal etkinll jhni arttınna ile eş anlam taşır N e denli hızmet cöturürsenlz. o denlı etklnhğinlz artar Basit, neredeyse matematiksel bir ilisld. PlanJı dönemin başlanjnç yılı 1963'e rastlar. DemireHn tek başma iktidar oldnğu yıl ise 1965 tir Planlı dönem ile Demirel iktidarı hemen hemen aynı yaştadır îşte, Devlet Plsnlama Teşkilâtı tarafından vaymlanan son araştırmalardan biri bu \ a c f a n vıl n l hesap «ioruvor Kal kınmada Öncelıkli Yörelere Ulşkin hazirlanan araştırma Demlrel'in siyasal yavılma politıkasının tntargizlıgını, yayüırken nasıl ceriledicini ortaya koyan Uginç bir ornek Edebivatla, nutuklarla yayılma hevesi rakamlarla püskurtuluyor Yavıl manın edebivat degıl, ekonomlk ([elişme oldueunu, ekonomik etkınlik oldufunu artık bllmeven kalmadı Planlı donemde, vanı Demirel donemiııde toplam nufusun yuzde 42'sinin yaşadıfı bölgelerde balkın hastalığa, okulsuzluğa, karanhga ve aç hga tutsak edildlği kanıtlanıyor DPT araştırmasında. 1963'ten bu vana her vıl daha az okul vapılmış, daha az doktor gonderiltniş, daha az ışık verilmiş va^la şık 16 tnllvon kisiye Gert kalmış ulke lerde ve yorelerde en onemli ekonomik keslm olan tarımda bile devlet daha az yatırımda bulunmuş. Tanm yatınmlan onemli olçude azalmış Geriye dusmenin somut belirtısi, vavümanın gerl tepmesı bu noktada voğunlaşıyor Demirel tıpı yayılmanın bir başka £e~ n tepmesi MSP ile ortaklıkta beUnrlnllk kazanıyor Çimku o ortaklık da geri te piyor. Çünkü MSP'nin yayılma politika sı ceşvanın tnblatına» uypun olarak geri du^uvor 1976 vılmın ikınci yansı ozel lıkle MSP açısından bir «atılım», bir «yoyılma» dönemi oldu Çok kısa bir sure içınde MSP kendi başına yol alma çaba ları içıne rirdi Bu gozlemjn Oe somut kanıtları var ortada Bunların bir bolu mu isçi haklarına ilişkin yasa tasarıla nndan ve adının bazı «oz» ile başlavan sendıkalardan geçıvor Bir bolumu de le ıcelsiz temel atmalardan ceçiyor. MSP harekâtının ilk bolumu vavılmanın ılk ornekleri övlesine peri duştu ö . işçı haklarını kısıtlamava yönelik tasanlar dana s a n sendıkslizmden gerı döndu Bunun u z e n n e MSP kıdenı tazminatına ihskıi bır tasarı hazırladı T a s a n uç milvar ıi ralıfe bir fonun oluşmasına vardım eder ken, cetirılen diğer madde'er ile bu uç mllyar liranın MSPVe baçlı bakanlık ve kuruluş'arda kullanılm?sına olanak ve recek düzenlemelere fidildı Böylece sos yal demokrat ve AP eğilimli sendıkalara karsı, MSP've bağh sendıkalar kurma Ifirişlmleri icin kıdem tazminatı aracıhçı ile pereken fonun sağlanması volunda adım atılmış oldu MSP indinde bır adım elbette Bunu Sanayi ve Teknoloji Bakan. lığîna baflı «II sanavi Brgııtlerinin» ku rulma Einşimleri izledi Her şev adım adım bır vanlmanın RÖstereesi oldu Er bakan tipı bır yavılma öyle bağırtısız, purultusuz olur m u ' îşte Erbakan da vavılmasını temelsiz temellere, projesız çukurlara dayamaya çabaladı Onun da vayılması bu noktada ceri tepti. ö n c e , MSP'nin elrişlmlne sendlkalar tcpki gös tenrken, atüan temellere halk hıçbir lepkide bulunmadı. Gflldu eeçti. Geriye duşurdu Erbakan'ı Bu «atılımada Er bakan ın lki kişıyi kullanması dlkkatlerı çekti Biri, toplantılarda sozunu kestigı, konuşturmadııcı Çalışma Bakanı, dığerl partisınin «perde arkası yöneticisi» Sa navi Bakanlıgı m u s t e ş a n Gerek Demirel'in, çprekse Erbakan'ın halkın Kerisine d u ş m e ^ ne olçude gtc çckse, onların yayılma tipıni değıştlrme leri ve yeni bir yuzle halkın karşısına çıkma çabalan da aynı olçude gerçek kuş kusuz Smıfsal tavrını degıstırmejen hiç bir yayılmanın onaylanmadıjını Erbakan da biliyor, Demirel de. O halde, sınıfs^l savaşımın daha az gozlerden ırak tutula blldiğl dıs politikaya sanlmakta yarar var dive duşundu her ikisı de. Ne var ki. Demirel çabuk (çordu bu olfuvu. Ln azın dan Erbakan'dan daha çabuk. Anadolu'daki yayılmanın ters tepkisiyle Eee'ae soluk abnaya çalıştı Ege de belki kaza nabılinecek bir başanyla veniden Anadolu'va donmeyi tasarladı Ancak, bu kez karşısında sadece Erbakan'ı bulmadı Ge neraller de karşı çıktılar Erbakan'ın ee nerallerin bu çıkışını gozlerıjle gormesi kcndinı temellerıyle avutmasına yoı açlı Demirel'in ise tutunacağı bır başka dal kalmadı artık Cephenin lki buvuk ortağı a v n a v n pert puskurtulurken halk tarafından, onl a n n birlikte eer) duştuklerı yer dış po lıtika oldu. Demlrel'ı dış polltıkada or tagına karşı valnız kalrru? çıhi gosteren Erbakan'ın zamanı iyi hesaplayamaması dır aslında «Mucahit Erbakan»ın Ronlun de neden bır «Fatıh Erbakan» vatmasın'' îşte bu birlikte geri duşmenın acısıdır kı, onları bırbırine dusıırmüş gozukuyor bu kez Onun için başbasa yapılan ıki gonışmede de, onlar birbirini puskurtm e r e çalıştı Ve koalısyon yeni bir aşa mava vardı tplerin yenıden eerEinleştıgi bir aşamaya Iplerin veniden Berginleşmesiyle bir likte, eerçek dışma daha sık başvuracak Cephe ortaklan Almaşıkları geri tçpen bır kişinin vaptığı basıt vontjnl nyeula vacaklar. Onlann afzından doğruları bul mak daha guçleşecek tste, boyle bir dönemde doğruvu sövlemek «zorlu bır ca IısmavT eerektirecek». Çunku somut ve nesnel olarak doğruva vakın olanlgrla or taklaşa çalışmak, ancak onlann nesnel doğrultulan ve eerçeklerı ile çakıştıkça bır sonuç verecek. En azmdan seçunlere değin. Hisse senetleri piyasasında durgunluk surerken tahvil piyasası bir ölçüde canlandı Sermaye plyasasının hlsse a*netlerı kesımınde 1976 yılı başından beri görülen durgunluk hazıran ayında da sürmüş, temmuz ayında ıse bu durgunluk gıderek artarak, hisse senetlerinın el değıştırmesı neredeyse tamam e n durmuştur. Buna karşılık, sermaye piyasasının dığer kesımi olan tahvil pıyasasmda belırgın bır canlanmanın bulunduğu bıldınlmektedlr. Banka ve Ekonomlk Yorumlar Dergısınin ağustos ayına ilışkın sajısmda sermaye piyasası hakkırda genış ve yeni bügüer verılmektedır Dergıden edinllen bılgılere gore, hisse senetlenndekı görülen durgunluk bir yandan lıkidıte darhğına bağlanırken, ote yandan da mevsimlik nıteliğe bağlanmaktadır. 19f76 vılmın ılk yarısında enflasvon oranınm yükseküği sermaye piyasasının hisse senetlen kesımindeki talebi etkılemış ve yatırımcılar bır bekleyış donemine girmışlerdır Meısimlık olarak şu anda tan m alanlarımia bırıkmiş olan fonlann sonbaharla birlikte sanavi merkezlerme kayacağı düşunulmekte ve sanayıden tarıma b e n r p n bır bıçımde fonlann kaym ı ş bulunduğu Uzerınde duru!maktadır Hisse senetlerindeki durgunluğa somut olarak bunlardakı fıyat oynamaları gosterılmekfedir Yme aynı d»rglnln verdıği b'lgılere gore son ay içınde 8 hı*se spnedı fıyatmda artış 6 hisse s ^ e d ı fıyatında azalış gorülmüs, 31 hisse senedının fıyatmda ise herhangı bır değişiklık olmamıştır Buna karşılık, sermaye piyasasının dığer kesımi olan tahvil pıjasasmda belırgm olçıide bır canlanma gonılmektedır 1975 yılmda toplam 1 5 milyar lıralık tahvil ıhraç edılmış olmasma karşı 19"6 yılmda bu rakama ula sılamavacağı tahmın edılmekte. ancak hisse senetlerıne gore bır canlılık sdz konusu olmaktadır İTHALAT İÇİN DÖVİZ TALEPLERÎ 900 MİLYON DOLAR A ULAŞTI MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (MÜyon TL. Rezervler Milyon Dolar) A K T İ F s Altm ve doviz mevcudu Kamu kesımi kredılen .. Özel kesım kredılen .. T a n m kesımi kredılen . Dığer aktıfler (DÇM k a r ş ) l o p M m P A S î F : Emısyon , • . .... Dovız b o r ç l e n (Knv ) M B mevduatı . . Mevduat rrunz karş Dığer pasıfler (DÇM k a r ş ) Brut doviz rczervi Net dovız rezervı 38 136 1 115 5 523 23 941 33 919 11S5 1 436,8 40<H8 760 8 502 28 425 43 229 1007 2 1.081,S 49 794 3.277 9b68 31 223 61773 731,0 2.160,9 49 531 3 622 9 5C1 31239 62 28i 717 2 2 251,0 1S/8/1975 (Geçen y ü ) 18 574 42 343 6646 14 462 20 609 103.634 31/12/1975 (Vü sonu) 15 721 39 592 9 196 16 898 40 "74 121.854 6/8/1976 (Geçen hafta) 14 679 64 725 12 757 15 130 48 444 155.735 13/8/1976) (Son hafta) 14 809 66 666 12O04 14 368 43 299 156.336 1976 yılı içınde, gerek bankalar SI«N temının, gerekse Merkez Bankası nm ekonomık sektorlere açtığı kredı hacmınde onemli artışlar olduğu nalde, t a n m kesımıne açılan kredüer yalnızca yüzde yarım sevıyesmde genlşlemiştır Geçtığımız hafta bir t a n m s u ruluşunun genel kurulunda konuşan Başbakan Suleyman Demirel, t a n m sektorune açılan kredılerm 60 mılyar ve 100 mılyar lıraya arttınlacağını soylem^ştır Eldekl venlere gore, gerek bankalar gerekse Merkez Bankası t a n m sektorune 58 mılyar 623 mılyon lıralık kredi vermiştır Bu '•akam Demırel'ı doğrulamaktadır Ancak, 1976 yılında t a n m sektorune verılen kredılerde kayda deger bır artış sağlanmamıştır 1975 yılmm sonu itıbarıyle t a n m sektönine açılan «ıedıler yme 58 mılyar 327 milyon lıra duzeyındeydı buğday ve çay ıçın odenenler danıl, yalnızca 300 mılyon lıra artmıştır IJU artış butunuyle bugday ve çay alıml a n ıçm açılan kredılerden doğmuştur 1976 yılında bankalar kesımmjı t a n m kredı ve t a n m satış kooperatıflernce açtığı kredı tutarlan ıse 1 mılyar 350 mılyon lıra gerılemıştır Buğday ve çay ahmları ıçm odenen kredi ancak bu açığı dengeleyebılmışt r. Bu durum Başbakan Demirel ın dedığınm aksme, t a n m kesımıne bu yıl, 100 mılyarlık kredı vaadı bır yana hiçbir olanak sağlanmadığını ortaya koymaktadır. yuksek fıyat artışlannı, t a n m kes'mınm ıyı bır hasat yılmda tuketım harcamalarım kısarak onlemek arzusunun sonucu olmuştur. DOVıZDE DURUH Merkez Bankası'nın Ağustos avınm yansı ıtıbarıvle dövız rezervlenndeki e n m e devam etmıştır. Ozellikle artan dovız borçlanmaları rezerv azalışmda etkılı gorunmektedır Transferı içm tutulan çok kısa vadeli dovız borçlarmm çıkmış bulunduğu 226 4 mılyon dolar ile rekor bır ylıkseklığs ulaşılmıştır Bu dovız borçlannın büyuk kısmı ithalat taleplerınden gelmektedır. Aynea halen karşıliK a n yatınlmış ithalat talebi de 508,3 mılyon dolar sevıyesmdedir Kamu *esımınln de 150 milyon d o l a n aşan lthal taleplen de hesaba katılırsa ağustos ayı ortasmdaki ithalat tal°plenmn 9(0 mılyon dolara vardığı anlaşılmaStadır. . .. . . ESNAFA Demirel iktıdanrun t a n m kredılerini azalttığı bu donemde, kuçuk sanat kredısl olarak küçük esnafa yuzae 32, sanayiciye yüzde 15, ticari kredi olarak yuzde 12 ve kamu kesımıne yuzde 50 oranında ek kaynak sağlamıştır Buna karşüık, t a n m kredıleri konusunda izlenen tutum, 1976 yılmda çok korkulan ama yıne de kaçınüamayan 300 M:LYON ARTIJ Cephe ıktıdannm 1976 yıhnın s»k'z aylık doneminde tarıma açügı kredi,