Katalog

DÖBT 24 AC'ÜSÎOS 1976 v/E V£wı . ZAT£M TURHAN SELÇUK (K.İMCİ tf ÇİMPt ....j/lii Kara Yazgı Yazan : EVELYN VVAUGH Çeviren : NIHAL YEGiNOBALI 3 7 «Durum «urfyetltri »öyle, dogrum Wa»er. şu sırada ben v T ^ . ^ İ " 8 . " * " **& y Qİ W ™ İçin çeyrek milyon ste^in asorundajnm. Siz Kozmopolitan ^.V^J^MJ. Ayni z&mcinclst Stetson otomobıi!dlyOrsunuz Y a p ı p b " ,"7" J i«r<îieimlz yollann her kıta Casuslar, Ajanlar, Askerler ösel kurslarda ajaalara ıad«oe çeşitli zehirlerln nasü kuU»ıulacagı öğretilmekle kalrruyor, bir ta)erm yeni buluşl*rin ortaya atilması konusunda ajanların düf güçleri de çalıştırüıyordu. SOE, küçuk bir kırmuı öt« si cep lambası bıie icad etnuştı. Bu cep lambasının ısuuan da, yina SOE tarabndan geUfUrUmif, aslında görUnmu olan kırmızı Ötesi bir murekkep, görü nür durum* giriyordu. 50X50 cm ebadmda bir tur Japon kâğı dına, 70.000'den faala yerı bir umda gosteren haıitalar çlıilebi liyordu. Bu hantalar bir dolma kalemin haznesine blle sıgmaktaydı. Sesslz tabazıcalann ymnuun» blr kol düğmeei içine yerlcştinlebilen puaulalar da SOE ajaola rının donanımı ftrasındâydı. Ajanların kunduran lçine Gigli tesUresi adı verilen vt beyin oerrahisind* kuUarulan teetere blle yerleştiriliyordu. AJac bununla, kapaUldığı blr huorenln pencere parmaklıguu kesebiliyordu. Sigaralann ucuna, balulan yerl seklz keı buyulten dUr bunler konuyordu. Toa almak için kullaıulan elek trlk sUpurguierinden, tel»ii gereçlerini iffHIfnplf İçin Tararl»nılıyordu. Londra'nın saygıdeğer blr adı olan Scienoe Museura'da, bir bl lim adamlan grupu, »Janlaruı ikmail sorunuyla uğra^rordu. Almanlar, lsgal ettflüerl her top rak parçasında, orada yasayan klsilerdeki kimlik kartı. çaJı$ma lzni, geçiş lznl gibl belgeleri lkl de blrde kontrol etmek alıskanugındaydılar, SOE, Sclence Mu seum'un bodrumunda blr basım evi kurmustu. Burada, ajanlar İçin gerekli kimlik belgeleri Ue dığer belgeler basüıyordu. Bu belgeler sadece dUzenli ve dogru basılmakla kalmayıp, gerçek belgelerin k&gıdına d* sahip olmalıydı. Bir ajanın, varuğını aürdürebilmesi için gerekli ve bütUn Avrupa ülkelerinde kullanılan nltelikleri ve çe«ltleri Ue yiyecek kameleri burada basüıyordu. Diğer bir şube de, işgal makamlarınca kullanılan her türden damga ve muhürün benzerlerinl uretıyordu burada. Bu damga ve muhürlerin gahte olduğunu eıı yetenekli bir uıman bıle farkedemezdi. £n küçük yerel Alman komutanlığuıın kullandığı mUhUr lerden, Ra>h sansölyeüğınin kullandığı mühürlere dek, bütun mühürler... 1941 yılında SOETıln «Janlar İçin tngiltere'de dUeenledigl lahte belgeler öylesıne kötüydü ki, bunlarm bir Alman görevliye gösterilmesi demek, Aaraıl ile burun buruna gelmek demelcti. îngiltere'ye kaçırılan orijlnal belgelerin ve Science Museum bUginlerinin yardımıyla, 1943 yilinda düzenlenen belgeler, asıllanndan farksız oluyor, hiç bir sahtelik sezinlenemiyordu artık. Blr ajanın, yanında taşımak zorunda olduğu kişisel evmk ıle bir sürü belge dışmda, o ajanın dıs görünüşü de çok önemliydi. Giyilen giysı ya da kunduralar îngiliz tipinde lse, bu nitelik, tec rübeli Gestapo memurlarınm göründen kaçmıyor, o «aman en kusursuz belgeler bile ajanı kurtarmaya yetmiyordu. London City'deki Margaret Street'de Viyana'lı mülteci bir yahudi terzi vardı. Bu adam, SOE'nin Kıta Avrupa'sı modası danısmanıydı. Bu ViyanaTı t«rzinin atölyesmde, işgal altmdakl bütün ülkelere ait giysiler dikiliyordu. Yeni bir numune mı gerekiyor, Ustad sinagoga kadar bir gezinti yapıyor, mülteci dlndaslarından gerekli pantolon y» da etekliği satın alıyordu. Zaman zaman, ceketlerin içlne diküen markalardan bile edindlği oluyordu. BBC radyosu her akşamki di| Ulkeler programında çeşitli şlfreli haberler yayınlıyordu. Ömeğin, .Jean bu sabah tıraş olmadı» gibi tutarsız bir cümle.. Ne Yanuş PiYEKAKiYEViÇ Türkçesi: Zeyyat SELiMOÛLU «glarlarsa ben de kendllerine on yılhk bir tekel sağlayabil^rn3? demekti, ffi ffl? ° S S 2S^ffS. SJSS S S • • • sonra Courler diaanyaTun Basyazan Mösyö Bertrand Mösyö Bertrand önemll bir adama ben»emiyordu. Değıldl de. Couner ga«tesi her hafta buüıp Debra Dowa ile Matodı'd. aşağı yukan (ama daha çok aşağı) 1000 aboneye dağıtılan, dörde katlanmıs tek bir yapraktan ıbaretü. Fransızca olarak haftanm bashea olaylannın haberlni verirdi: Diplomatik çevrelerdeki yemekler danslı toplantı ve diğer eglentiler, resmi atamalar •aray bUdirileri, slnemalarda oynayan fılmlerin listesi, telsizle alınan blrkaç dış haber .. Bunlar Mösyö Bertram'ın haftada bir gününü aürdı O«ri kalan günlerı da Basyazanmu: kartvizkler, düğun cenaze davetiyeleri, lokanta, ziyafet menülert basmakla geçîrlrdi Bir yabancı lwber ajan«nm tem.üoUiydi. Golgelelim asıl gvflm yolu kuçuk dukkanında defter kalem, zarf kigıt satmaktı. Yenl Bakan B«y BaaU Seal onu saraya çagırdjğ! zaman Mösyö Bertrand onun Majestelerl için »rmalı lüks zarfkâgıt tatamlan v» kmrtlar ısmarlayacaeinı umarak gelmijti. «GUnaydın, Mösyö Bertrand. Sevindim sizi gördügüme fttersenU hiç valdt yltirmeden lş konusuna geçeUm. Sizinl» blr alış verış ışi konuşacağım.» «Hay hay, Bay Seal. Sizinle lç yapmalt »ereftir.. î? yerlerlnde kuUanılmaya elverl^ll, gene d« lüka, anhyörsunm! ya, krem renxli takırruarım v»r. Daha özel ve daha lüks blr şey iatersenlz eflâtun keten dokuma benzert, çok pastel, morlâdvert blr Ceşidımlö tavsiye edebl...» «Yanlıç anladınız sanırım. Ben slzlıı gaeetenkl satın »ı»~fc Istiyonun. Courier d"Ezanya.» Mö«yö Bertrand'uı yüsünd» dü» kmklıtıyl» «nirlllik blrblrine kanşmıştı. Ah, şu İngıliz küstahlıgı'. Oğlu yerindekl bu genç adam bir gaute almak için Ba^yaaan »yafına çagırmaktan utanmıyordu. Yutulur hakaret değil, dogrusu. «Kâtibime istediğinizl bildireyim. Devamlı abone ml olnuk lstiyorsunuı?» «Yolt, yahu, anlat&madık glttl. Oaseteyl toptan satm almak lstiyorum. Ytnl ga«etenln sahlbl ben olacagım. Kaç para Istersinız?» Fiklr Mösyö Bertrand'ın kafasında ağır agır kök saldı, dallandı, budaklandı. Sonra çiçek açıp meyva verdl. Ancak o aman MOayö Bertrand ba^uu yandan yana salladı: «Olacak iş değil, Beyefendi. Gazetemi satamam. Hem ne^ dan latayım yani?» «Yağlı müşterl bulununca herşey sahlabilir, Mösyö Bertrand. Gazetenin «laoa büyük bir mal! degeri olmasa gerek. Oysa ben size güzel bir fiyat vermeğe hazırun.» Basymaar büyük bir içtenükle, açık sozlülükle, «Sorun parada değil, efendim,» dlye anlatmaya basladı. «Itibar meselesi bu. Anlarsmu, bu gazetenin sahibi ve başyazarı olmak beni hiçllkten kurtanyor. Toplum içinde yerira, kişlligim oluyor. Yılda iki kez Mad«m B«rtrand'la ben Fransız Elçiliğinde akşam yemeğine çagnhyoru£. Garden partiye gidiyoru*, polo kulübüne gidiyoruz. Az şey ml bu? Matbsacı Bertrand, kırtaslyeci Bertrand olursam kim yuzüme bakar, efendim? Kanm beni dünyada bağışlaz «Anlıyorum,» dadl Basil. Debrm Dowa gibi bir yerde adıanılır birlsi olmak... Göeü yukarda olmanın bundan daha alçak gönüllüsune Basil rastlamamışti! Mösyö Bertrand'ı kırmak taa yüreklilik olurdu. «Anlıyorum. Peki, siz gene Basyazar olarak kalsaruz. Hatta gazetenin sahibl görünseniz? Bu kadan bana yeter. Sizi de pişman etmeyia. Ben gazetenin çapını genişletmek istiyorum. Tasarladığımız şey, politlk, toplumsal atılımlar konusunda makaleler yacmak filân.» Basil yanm saate yakın konuaarak gacete İçin taoarladığı değişiklikleri anlattı. önoe gazeteyi bir yapraktan üç yaprağa çıkaracaktı. Artan masraîı karşılamak için Avrupa firmalanyla hukumetten ilânlar alacaktı. Tirajı arttıracak, Sakuyu ve Arap dillerinde, bu halklan ılgilendiren yazılar yayımîayacaktı. Kısacası Courier d"Ezanya Majestelerinin çağdaşlaşma, uygarlaşma siyasetinin bilınçli bir destekleyicisi olacaktı. Görüşmenın sonunda Mösyö Bertrand Bakanlıktan çıktığı staman başı donuyordu. Cebinde dolgun bir çek, bir de dolgun makale vardı: Suç ve ceza yasalarında tasarlanan değişikliklerle llgili. Zindardar kaldınlacak, yerine eğitici çalışma kampları kurulacakmış, hukümluler için... Mösyö Bertrand daha birkaç saat önce Couriar'de böyle bir yazı çıkacağını düşünde görse inanmazdı. Saat onbirde Anglikan Kilisesinin Piskoposu gelerek hükümefin milli piyango düzenlemi» olmasuıa itiraz etti; bunun halkı tembelliğe kışkırtmak olduğunu, ahlâkı bozduğunu ileri sürdü. Onbiri çeyrek geçe îngiliz Elçiliğinden William, Elçiliğın yolunun yaptmlması için rica, istek ve baskıda bulunmaga geldi. Basıl'le William'ın kanları birbirine kaynamamıştı. Saat onbirbuçukta Saray Nazın bir yemek konusunda akıl damşmaga jreldl. Bir dahaki hafta başken^e gele^ek olan birkaç Warda'U reıse şölen çekilecekmiş. Wanda1ılann baş yemeği çiğsığır etivmiş ama Seth uynıklannın çiğ et yemelerini yasakladıg'.na çöre • Ne çıkarayım ben şimdi bu adamlara"'» Bqsil, «Cığ sîğır eti.. diye yaiıtladı. «Üstüne birkaç yumurta rı':iT> adına Bıftek Tartar dersm, olur biter » ^C?5da$ uygarhk düyenine uygun bir şey ml bu?» «vıripvüz uygtm. dostum.» Öğle Ü2eri Basil împaratorun huzuruna çıktı. (DEVAMI VAR) Almanlarm eline düfmek genelllkle birajkoıfi aonn demekti AJAMN ÖRTÂLA M A YAŞAMA SÜRESI ÜÇ HAFTADAN FAZLA DEĞİLDl var M, anlayana bu cümle, gerekli ikmal malzemeslnln atılmıs olduğunu, ya da herhangl bir harekât için baslama emrlnln verildığini haber veriyordu. Normal olarak, lsgal altındakl Avrupa'da SOE'nin girlştigi her eylem, bütün dlllerde yayınlanan haberlerden biriyle çözülüyordu. Merkee lstaayonu ile telslz bağlan tısının yanıaıra, her aksamki BBC haberleri de, SOE ajanlan ve Avrupa direnme örgütleri için büyük önem taşıyordu. İngiliz Hava Kuvvetleri komutanlanndan John Nesbitt Dufort'un başmdan geçen olay, yukanda «özü edllen telsiz bağlantısı ile BBC haberlerinin, sactece a janlar için değil, bafkalan için de çok önemli olduğunu göstermektedir. Nesbitt Dufort, SOE'nin ilk «Ajan kaçıran» pilotuydu. Komuta ettiğl uçak filosunun adı da «Ay Filosu» idi. SOE'nin Önemli ajanlan bu fllonun uçaklan taralından işgal al: tındakl topraklardan ahnıp kaçı nlıyordu. Bu eylem için kullanılan Westland Lysander tipl uçakların çabukluğu ve çevtkliğl saye sinde, bu ajan kaçırma harekâtı en ufak tarlalar ve çayırlarda bile basanlıyordu. Komutan John Nesbitt Dufort: «Bu Westland Lysander uçaklan aslmda Army Corporatlon Ser vice için hazırlanmıştı. Inlş ve kalkış yohınun çok kısa otarıasından ötürü, savaş içinde ajanlaıın fiüşman işgali altındakl yerlerden alımp kaçınlması islnde kul lanıldılar. Lysander uçaklannda EYLEME GİREN BİR Ajanlara malzeme yetiştiren biiim adanüarının başarmadıklan is yoktu, bir tigaranın ucuna dtirbfin yerlestlnnek örneflndellk açtımss da, uç&tı tamamlyle yakabileceğlm kadar benzin yoktu. Üçüncü denemeden sonra Aşağı yukarı 100 yarda kadar uzaklaşmıştım uçak turustu. Bu arada iki ajan geri dünmüşlerdi. Birlikte yola koyulduk. Sanırım 25 kllometre kadar yürüdükten sonra, öleaiye yorgun, Salnt Florent admdaki köye ulastık, orada saklandık. Ajanlardan birl, yardım Istemek üzere, Iseldon'a doğru yola de vam etti. Ertest sabah bizim ajan, gene direnme örgUtunden bir üye de yanında, bir arabayla geldiler. Bizl Iseldon'a götUrdUler. İki ajanls ben, Iseldon tren lstasyonunda saklandık. Orada beş hafta kadar kaldım. Ne var ki bu sure içinde Londra'dakl BBC İle bağlantı kurnuyı basardık. Çok geçmeden blr uçak gönderildl bize. Pllot beni, benim iki ajanı ve daha üd kislyi alıp Londra'ya geri döndü.» «Ajan kaçırma* eyleml büyük dlkkatle ele almıyordu. SÖEİeeilen saatte ve genellikle dolunay geceleri, direnme ÖrgUtunden en aşağı Uç kişi bulusma yerine geliyordu. üçağm ineoeği Uçgen alanın her bir kösesi bu Uç kişi tarafmdan cep lambalanyla isaret ediliyordu. Eylem sırasmda alanın bulunması pilotun becerlk liligine bağlıydı her şeyden önce. Pılot kimi zaman bir saat süresince çok alçaktan ve yavaş uçmak zorunda kalıyordu. Almanların işgaU altmdaki bir bölge SOE kurslarını bitiren ajanlar blr deneye tabi tutuluyordu. Bu ajanslar Londra'da bir Alman ajanımn kimliği içinde tam 3 gün çalışmak zorundaydı. Yakalanmıyanlar başarılı sayılırdı. Yakalananları da pollsin elinden kurtflrmak, tabii SOE'nin şeflerine düşüyordu.. da bu glrislmln hem pilot lçm hem de direnme ÖrgUtunden klşüer için büyük tehlikeel vardı. 1942 yılı sonlanna doğru, Walkie Talkie telslzlerinin öncüsü sayılacak SFhone telsizi gelistirüince, gelen uçağın pilotu ile yerde bekleyen direnme örgütü Uyelerinin telsiz baglantiii kolay laşmış oldu. Zor olan blr şey de ugaktan atılan ikmal maizemesinin Almanlara görunmeden toplanabilmesiydi. Manchester yakınlanndiki Hingway hava alanında 1940 yılında SOE'nin poraşütçu okulu kurulmustu. SOE ajanlannın hü cum botu ya da uçakla Avrupa'ya indlrilmelerl her zaman kolay olmadığından, bütün SOE ajanla n için parasUtçü olarak da yeusmelen zorunluluğu vardı. Baslangıçta, adaylan yeti^tirmek için savaştan çok önce Un yapmıs bir hava cambazhanesinin Uç profesyonel paraşüt cam baa tutulmustu. Ne var ki bu hava cambazlaruun pek vararlı olanuyacagı anlasılınca, Royal Alr Porce'dan bir antrenör getirtildi. Savaş içinde SOE'ye bağU binlerce ajan îçlerlnden 1000'i kadındı bu paraşüt kursundan geçmiştir. Onlarla birlikte aym okulda, hava mdirme blrliklerlne bağlı 60.000 komando da paraşütçülük sanatını öğrenmişlerdlr. Bu okuldan geçen her ajan, 1 lerdekl yaşamı ile ilgili psikolojik özell'kleri, güvenilecek insanlarm nlteliklerinl, iyi niyetli blr uıun menril tankları vnrdır. AJanlann çok çabuk blnlp lnebllmelerini sağlamak için da uçağın her iki yanından merdlven kullanılabllir. Bu uçaklar süratlı, hareketlidlr, 7 saat hiç lnmeden uçabillrler. 28 ocak 1942 günU beşlnd «Ajan kaçırma» harekâtıma glrişmistim. îneceğim yer Fransa'da, Chatterou yakmındaydı. Oradan iki ajammızı alacaktım. Ajanlan hiç olay çıkmaksızın uçağa aldım. înglltere'ye dönerken, Fran sa'nın kuzey kıyısında bir soğuk hava tabakasıyla karşılaştık. 400 13 000 ayak yüksekliği olan enikonu geniş bir soğuk hava kitleslydi. Tehlikeli donma lşaretleri görülüyordu. Bu duvan aşmayı üç kez denedim, her seferinde geri atıldım, buz tutma olayı gitgide tehlikeli bir duruma sürüklüyordu bizi. Bu kötü hava koşullan içinde şöyle bir saat kadar uçtuktan sonra, kanatlar kalm bir buz tabakasıyla kaplanmıstı. Güneye dönüp, daha önce inmiş olduğum alana inmeya karar verdlm. Uçaga agırlık veren buz kitlsleri nedeniy le durmadan yükseklt: yltlriyordum. Hedefe varmamdan kısa bir süre önce bir tarlaya mecbu rl lnls yaptım. Gerçi uçak zarara uğrarmştı ama, ajanlarla bana blr şey olmamıstı. üçaktan indik. lkl ajan batı yönünde yola koyuldular. Uçağı yakmayı denedim. Ne yazık ki hemen hemen bütün benzini kullanmıstım. Çakımla yedek tankta bir aile yanında güverdlir bir sığınağın öselllklerlni ögrenlyordu. Ajanuı dikkat edecegi şeylerden birl de, telefon bağlantısı olan evlere asia girmemek, en iylsi, ev dışında bir barınak bulmaktı. Bu okulda, «Ajan kaçırma» eylemınden gerl dönmüş tecrubeli ajanlann öğretmenliginrten de yararlanılıyordu. Işgal altmdaki kıtadan donen bu ajanî.ır, eylem alanı ile ılgüi en doğru ve en yararlı bilgilerl yeni adaylara oğretıyorlardı. Aynca, ajana, ılerdeki Ben kişilığiyle iyice içli dışlı olab'.lmesi ıçın fırsat tanmıvordu Bir ajanın, sadece uzenndeki sahte evrakın niteliğinl bilmesi yeterli değildi elbette, geçmişten kopup yepyeni bir klşilığe burünnıuş olmasını psıkolojık olarak da be nimsemış olması gerekJyordı;. Gestapo'nun en sert ve eziyetli soruşturma ybntemlerine dayanabilmesi, en derin uykudan âniden uyandığı zaman bile, yenl klşlliğm unutrnaması, blr ajsnın basansı için sarttı. Bütün SOE kursianm bitiren klml ajanlar blr denemeye tâbl tutuluyordu. Londra'ya yoilanan bu ajanlar, tıpkı bir Alman Hjanımn kimliği içinde, Londra'da Uç gün çalışmak »orundavdıUr. Bu ajan adaylarından kimllerinin bir kaç saat blle geçmeden îngiliz polislnln elüıe düsmesi sık görülen olaylardandı O «aman, bu delikanlının gercekte blr Alman ajanı olmadığuu kanıtlamak görevl SOE şefterlne dUşUyordu. Timet nehri kıyısındakl Henley yakınlannda bir ev, ajanların, Kıta Avnıpasına uçuncaya kadar sıra bekledlklerl bir kamptı. Her ajan burada, SOE İçin ç»bşan Orduya Yardım Kuvvetlerlnden bir kızın eşllğinde kalır, kampı ancak blr kaç saatllğine, ve bu kızlardan birlnin eşliginda terkedebılirdi. Telslz gereçlerlnln önemli gelltmeler goatermeslne karsın, bütun tavaş suresinc* ajanlar hep dolunay geceleri Avrupa'ya lndlrtldiğlnâen, Mmi ajanların burada dört hafta beklemelerl blle garekiyor. Şayet uçus, Alman uçaksavarlarının ya da kötü hava koşullannın izın vermemesi yüzünden tamamlanamazsa, yeniden dört haftalık bir GÜrenin geçmesi bekleniyordu. Bu bekleme suresi içmde ajan, çeşitli patlayıcı maddenin Urttimi ile meşgul oluyordu. Bu hummalı üretlml bir Alman eri ya da memuru görecek olsa, günlük yaşam içinde hiç bir eşyaya güvenilmemesı gerektlgine Irianırdı. Göze görünmeksizln bir Gestapo bUrosuna sokulan bir termos, açıldığı anda pathyor, bir somun ekmek, orta sından kesildiği anda havaya uçuyor, dolma kalemler, Utüler, kömür ve odun parçalan hatta ev hayvanlarının sokaktakı dış kılan bile dinamlt görevi yüklenlyordu. Ajanların sllah, cephane, yenl telsiz gereçleri ile donatılması, savaşm sonlanna doğru SOE örgUtUnUn başlıca uğraşları arasmdaydı. Bütün sanayi kollan, Avrupa'nın tüm bölgelerine yayılmış direnme örgütlerinln ikmali içm canla başla çalışıyordu. 1942 ortalarından sonra Kıta Avrupası'na aralıksız bir malzeme akını başlamıştı. Özel ıstekler hâlinde, alçak uçuş yapan çok süratli Moskito uçaklan, telsiz gereçleri lçm yedek parçalan, para, zehir ve özel patlayıcı madde gıbı malzemeyi sözleşilen yere atıyorlardı. Bu görev, gece gündüz ve bir kaç sat içinde gerçekleştinliyordu. Atılan her pakette, silah, el bombası, dinamit ve ateşleyicı madde yamnda bu savaşla ügıli broşurler de bulunu>TDrdu. Sabotaj yapmayı görev edinmış her ilgıliye, Avrupa'da kullanılan bütün dillerde ders veren bir el kitabı, sabotaj konusu bina ya da aracın en kolay yoldan nasıl havaya uçurulacağuu gösteriyordu. Eyleme girmek üzere olan her ajanın son uçuş hazırlıkları hep (Devamı 9. Sayfada; TiFFANY GARTH . 6ÛVEN DE OLMAK l'CfN S YBNf BfC tiP&HYOl OYUMJ MU BU O£CSİM? . (AKAV TiŞU/ OOÛStMA «[PE8KEN HEP B J *