Katalog

t'r.ı CUMHUBİYET 2 1 AGUSTOS 1 9 7 6 ee» fy VE TUHHA& SELÇUK ^ f * ^ ^ FİLOlUNUN ; "POtf AMEfcî|cAN Ft'LO^U,PtiMSA&M4İJ^A^fHlZA Et>£N AtAfc. MoTOfcü İLE iNİBflT KUfcMLu i MUTTEFİK.Mİ1 ,HAMÎMİ1( DO^TUMüZ Bt 6ÛÇU4 FİLuVi İiTAMBumhUZA * t f £ F CdNÎ'LEfei \/ Vt VtS, I \so\s \\KvVX Kara Yazgı Yazan Casuslar, Ajanlar, Askerler SuUostten bir sUr* »onra, Çek polialerl Liben'deki dönemecin oraya ulasır, blr kamyonu durdururlar. Heydrich son bir çaba harcayarak, kamyonun arka sına çıkar, kamyona yatmlır, hastaneye göturulur. ölüm dere ceainde yaralı bir adam! Bomba parçaları ile birlikte doseme ku masuıdan kopan parçalar da kamına girmistir. îçindeki yara lara bir de kan zehlrlenmesı ek lenir. Lıben'de unutulmuş eşya, Wen zel Alanmda bir vitnnde sergilenir, gazetelerde resimleri çı kar. Radyo ile alanlardaki opar lörler, suıkastı haber verir, suı kastçüann yaklaşık tanımlamalannı yaparlar. «Suikastçılan ko ruyan ya da banndıran her fcm olurla olsun, bütün ailesl ile bir likte kurşuna dizüecektir.» BUtün halk aramataramaya katümaya çağrüır, suikastçUarı haber verene 10 milyon kron ar magan vadedilir. Bu armağan, bir kaç gun sonra 20 mılyona çı kanlır, yanl 2 milyon Alman markına.., Gabçik, Zızkov kasabasnıda, Pafek aılesinin yanına sıgınır Kubiş, «Maria Teyaesnin evınde saklanır. «Maria Teyzennin yanında kalması, bisıkletten ötüru çok tehlıkeUdir elbette. Suikastten hemen sonra, tüm Prag'da sıkıyoneüm uygulaTiası başlamıştır. Lokantalar, sinema ve tiyatrolar kapatılır. Tum Prag kenti çember içıne aUnır. Gestapo'nun özel komandolan her gece arama tarama yıpar lar evlerde. Yollan, koprüleri keser, yayalan, arabahlan durdurur, üstlerıni ararlar, sorguya çekerler, büro, mağaza, samanlık ve ahırlann altmı üstüne pe tirirler. Ertesi gün Him Bohemya'ya yayılan arama tara maya 450 000 Alman görevlisı K» Suikastçılann yakalanman kotılır 5000 koyden bır bölümü tek nusunda yayınlanan ultimatom, rar aranıp taranır. Yaklaşık 5 18 hazırandan başİByaraJc yürürmılyon ınsan kontrol edüır. Bü ltığe gırecektir. Ondan sonra netun çağların en buyıik arama ler olacagını hiç kimse bilmemek taraması gerçeklesır. etdır. Almanlann neler yapabiNe var kı suikastçüar ele ge leceğıni Iidice Orneğı çok guzel çırılemez Bununla bırlikte, dur göstermiştır. Neden sonra, înmadan değıştırdıkleri sığmakla gıltere'deki egltim kurslarına ka rı artık yeterı kadar guverüıkli tılmış olan birinin, Karel Curda' değıldır. Çunku yalnız suıkastçı nın sinirleri bozulur. 16 haziran lar değıl, yardımcüarı da buyük 1942 gunü, Karel Curda, Prag1 tehlıke :çmdedırler. Radyo teh daki Gestapo karargâhı Peçek dıt ardmdan tehdit yağdınr Yuz Sarayına başvurup, konuşacagını lerce Çek vatandaşı daha şım bildırir. Kilıt yerinde bir leke dıden tutuklanmış ya da idam görünen dosya çantasımn Jovf edılmıştır. Gabçlk'in çantası oldugunu söy Prag'ın merkezındekl Çek ledikten sonra, anJatabilir ar Ortodoks St. Cyrıll kılısesinin tık. rahıbı Dr Vladımır Petrek en Parasütle atladıktan sonra, bujuk yardımcısı olur suıkastçıla Curda bütün kurallara karsuı, rın Paraşutçulenn kendı kıli yabancılar yanına sığınmamış, &sesınden sakıa , .asını onenj na babasmın çıftlığıne yerleşmış Kubış, Gabçık ve Valçiıt ile tlr Kubiş ile Gabçık'ın arkada bırLkte daha dort başka parasüt şıdır, ve bütün işlere kansrm«çu, bırer bırer kllıseje sıgınır, tır. Evlemi" katılanlan da, yargecelerı kılısede geçınrler GUn dımcılan da tamdıjhn söjlPr "• •p duzlerı kentte henuz serbest do var kı, suıkastçılar ile ötekı pa laşabılmektdırlr. raşütçüleıin nerede saklandığını 4 hazıran 1942 gunu, Heydrich bllmemektedir. olur. Almanya'nın en buyuk ope Gestapo ile SS hoşnutturlar ratorlen bıle Heydrich'e yar Suskunluk çemberi kınlmıştır dım edememışlerdır. Bır çok kur ya hiç olmazsa1 Arama tarama banları gıbı, • "rtrıch ^ yavas eklpleri, ellerlnde adlar, adresve ezıyetlı bır oltimle blur. 11 Hazıran 1942 gunü çıkan ha berler, Lıdıce koyunp karşı «çok U UK 1 U K şıddetlı tedbırler» alındıgını bil dınr «Lıdıce'mn butun erkekleri TARIK ZiYA "•şuia c r, .an top lama kamolanı "hlmış, çoKIRBAKAN cuklar uygun eğitıme almmıstır. Koyun butun bınalan yerle bir Den Saç »e ZUhrevı edılmış, Lıdıce adı yokedılmis^ tır » tntlklml Cad Parnukkıpa Bır c hafta sonra Lezaky Tel: M 1 n 0 koyu de aynı yazgıyı tadar. Suıkastçıı inıp tar^.rr.a sı hâlâ surdurulmekte ama so nuçsuz kalmaktadır. Cezaevleri ağız ağzına dolmuştur u günlerde tek bir hücreye 1 kışınm yı ğıIdıÇı oluyordu. OKTAY CUMHUR Askerı kamyonlar rinin ardından, kurşuna dız'leceklen AK KEN T taşımak'a Prag'dakı <.Pankrac> JÎNEKOUH. Opt OT Cezaevının gr otmı her gunkü Şlşlı HslankSrgazl Cart muthıs gorevını yerıne getırmek Telrfo n: 41 79 03 tedır Eunaa irHIO'den fazla ın san gıjotınde can vcrmıstır Alı 371 $79 lanların ıse, sajısı bıle bellı de gıldır. Yanuş PiYEKAKiYEViÇ Türkçesi: Zeyyat SELiMOĞLU EYELYN VVAUGH lacaktır. Suçlulann kaç kişl olduklan ve bulunaııklan yer tam oiarai büırinemektedır. Yajdaşik ıki saatlik bır çarpıştnadan sonra, saat jediye dogru. kılısenın yukarı bölumunde bulunan uç suçlu yakalanmıstır. lçlerınaen bırı olmuş, öbür ıkısi cür;, ama ağır jaraiı olarak, ele geçınlmişlerdir.» •iukarıda soz konusu edılen bu çarpışma sırasuıda, tegmen O palka kencu elıyle hajatına son verir. Svarç ile Kubış ıse, atüan el bomb.slarından ağır yara alarak, bır kaç dakıka sonra olurler. Olüleri teşhls etmesi içın çağırtılan Curda, Gestapo görevllkarşı lertru duş kırıklıgına uğratan oır direnme açıklama yapar ve uç oluden olayınds ancak bir tekının, sadece Kutış' çok öneınli in, suıkastçılardan bıri oldugunu blr eyleml •oyler. gerçeklestiren Bu arada Almanlar, küısede Josef dörduncü bır gıysı bulmuşlardır. Gabçik de Demek kı kilisede saklanmış bır killsede dorduncu adam daha vardır Bu oldürülenler adamı aradıkları sırada, kılısearasuıdaydı nın bodrumuna ınen girışı gorürüler. «Kıüsenin batı girişl yakınmda, yerınden çıkanlabılecek bır taş levha bulundu. Buradan tahta bır merdivenle kılısenın bodrumuna ınilıyordu. Ayrıca mıhrabın yanında da, uzun zanıandır yerıne tam oturtuimamış bır tas levha vardı. Uzman olarak ve Guvenlık Hızmetmce çagırtılan Çek itfaıye mudurü, bu taşuı yennden çıkarüması içın 34 saat gerekır, dedi. Bodrumun bır de ısık deliğı vardı. Başrahibe, suçlulan teslım olmaya çagu^ın dı'Tfe emır venldı. Suçlular. «Asla1» dıje karşılık verdıler. Bunun uze rıne bodrum delıği kapatüıp, suçlulara karşı su ve boğucu gaz kullanıldı. Kısa bır sure sonra, bomrumdakı suyun çok yavaş yükseldiğı anlaşüdı. Suyun herhangi bır yerden akıp gittığıntına alındıktan blrma sonra, Oü den, aynca, suçluların kanallar ya da yeraltı galerıleri aracılığıy venlik Hızmeü görevlileri, yanlannda 25 kadar SS görevlisiyle la kaçmalarından korkuldu. bırlikte, kiliseden üzerlerıne aBundan öturil, SS komutanı. çılan bir ateşle karşılasmışlarbodrumu işgal etmesuu emrettı. dır. Suçlularla Alman tarafı aBu bırlığe çok kısa bır mesaferasında ateş düellosu olmuş, SS den ateş açıldı. Bırlık, elbonıbagörevlilen el bombası kullanmak ları ve makmelı tabanca ateşıyzorunda kalmışlardır. Karşı ev le karşılık verdi suçlulara. lerın pencerelerınde mevzilenHucum birlığının işıni kolaymış olan Gu' enlik Hızmetı ğolaştırmak amacıyla, Çek itfa1;. erevlilerl, makinell tabancalarıyla sıne, daha oncekı uzmanlığı gozkillse pencerelerine dogru ateş açmışlardır. Pu son tedbir, ki onunde tutulmaksızın, kapatılmış olan taş levhanın sokulmelısedekı kendı adamlarımızı da sı emrı verıldı. Emrın yerıne gel tehllkeye soktnustur. Suçlulara karşı girişllen saldın sonucu, o mesı ıçin on dakıka yetti bıle. Bodrum katakomblarına inen bır lf.y tam bir çatışmaya dönüştüğunden ve tehlıke başgosterdı genış bır taş merdıven ortaya ğmden, SS görevlilerinin olumü çıktı. ne neden o'.unmaması için, SS Taş levhanın tamamıyle sökulKo'mutanı şu emrı vermiştir: mesıne az kala, bodrumda karşüıklı \e kuvvetlı bır sılâhlı çaa) Karşı evîerden kl'lsenin i tışma başgosterrruş, ejaombası çensı bedef tutularak açılan a aa atılmıştı bu arada. Dort suçteş derhal kesılecek, lu, bodrumda olu bulundular.» b) Guvenlık Hızmeti görevlüe SS Bırlığı, fotoğrafçının karşıri ile SS gorevhleri kiliseyi bosmda gururla poz venr olaydan şaltacaklar, sonra. Alman tarafından 14 SS c) Buyük bir inatla kendileri gorevlısuıuı olmüş, 21 kadannın ni sa\iınmayı sürduren suçlula ağır ve hafıf yaralar almış olra karşı, Almanya SS Tümenine duğu, altı saat süren bu çatışbağlı bır vurucu bırlık İle cephe maja 350 SS görevlısının katütecrübesl olan bir komutan, suç mış olduğu daha sonraki haberlulann yakalanmasını üzerine a lerden öğrenılir. 7 paraşütçünun cesedleri, kılise onündekı kaldırıma taşınır. Karel Curda, teşhis içın çağırtılır. Gestapo için harekât henüz bıt mış değıldir. Rahip Petrek ile ÇekOrtodoks kılısesinin dığer gorevlilen, gostermeuk bir duruşma somıcu, ölüme hüküm gıyerler. 7 paraşütçünun ailelen de, öcalma kaygısıyla hareket eden Almanlann öfkesine kurban olurlar. Suikastln sonucu olarak, toplam on binın uzerinde insan toplama kamplanna atılır, yaklaşık 1500 kışi idam edillr. Jtadra da yakalanır ama, bu" dava yurütülmez ona karşı. Jındra, savaştan sonra Curda aleyhmde tanıklık eder. Karel Curda, 1946 yılında asılarak idam edılır, SS Grup Komutanı Karl Hermann Frank da aynı yazgıyı paylaşır onunla. Çeviren : NIHAL YEĞiNOBALI M Ülkenln geristndeJd ormanlık bölgenin yerlfl«rindan Mri olan bir soyluydu bu; btiyük, balta girmemiş ormanlarla kaplı bir bdlgenin sahibi olan Ngumo Kontu. Bu soylu kiai iç savaa sürecini buyrugu altmdakl yerlileri sUâha çagırmakla geçirmlstı. Kendisl daha bu içlemi •onuçlandırmadan Ukaka Savasının olup bitmesi, Ngumo Kontunu, savaşçılardan blrlnden blrlnl tutrnak gibl sıkısik bir durumdan kurtarnuçtı. Böylece Kont adamlannı dağda bırakarak blrkaç yü* özel muhaiızla birlllrte, raferi kazanan komutana saygılannı sunmağa gelmişti. Yaptıgı zafer şenlikleri günlerdlr «ürmekteydl; bu da Kontun «aglam yapısmm Uzerinde bile Izler bırakmıstı. Prens Fyodor hemen segirtti. cMasalanmızın hepsl tatuldu. Çok flsgflnflm an» hlç yerimlz yok. Doluyuz » Kont o camlaşmia gözleriıü kırpıstırarak, «Bir masa, blraı ein, birkaç kadm, dısardakl adamlanm lçln de çlg deve etl lstiyorum,» dedi. «Ama boş mm»?nı« yok H.» «Slz hiç tasalanmayın. Işten büe degn bu. Yanımda askerlerim var. Onlar simdi yer açarlar.» Cas susmus, salona bir sessizlik çOkmüştü. Kiğıt sapkalarla takma burunlarm ardında, korkudan atmış benlzler.. «Ma.sanm altma, Kara Kısrak,» dedl Connolly. «Olay çıkabilir.» Bay Yokumyan'm tombul nrtmın aerris kapısından duan «üzüldügü görüldü. Tngiligi Elçisi, «G«ne ne oluyor?» dlye »ordu. «Orteblı blr kanştıran var, glblme geilyor.» Gelgelellm tam o sırada Kontun baygm bataşlan, çevresindekı sıra sıra korku dolu yüzlertn, palmiyelerle patiska bezlerinın Ustünden geçerek salonun gerçek ve doğal odak noktasına, Imparatora ulaşmıştı. Eli kılıcuun mücerherli kabzasına sanldı; o dakıkada salonun dört bir köşesindeki sayısu! eller de tabancalanna ya da onlerindeki sişelerin boğazlarma dogru uzandılar. Bir metre uzunluğıındakı eski kılıç ışıkta parladı ve Kont Ngumo, blr saygı kükreylşlyle, cilâlı salonun orta yerinde dize geldi. Seth ayağa kalktı, geleneksel, «Hos geldin.» poıuyla ellerini önunde kavuşturdu. «Hoş geldin, Kont; evınin dirlık lçlnde olmasını dilerim.» Imparatorun saygıh kulu ayağa kalktı. Sonra İmparatorla ma.jetı salondan ayrılarak Prens Fyodor'un ıslerini kolaylastırdı'ar Kont boşalan locayı göstererek, cŞu masayı Lstıyorum,> dedi. Yarattığı telâş ve korkudan zerrece haberi olmayan Kont çok geçmeden, onunde Bay Yokumyan'm kendı imalâtı olan bir şışe cın, dışlerının arasında kocaman bir kara yaprak sıgarasıyle, onunden dansederek geçen kadınlara tath tatlı göz kırpmağa baslamıştı. Dışarda împaratorun uyuyakalmış olan şofbrüntl bin güçlükle uyancürabıîdller. Gok yuzunde yıldızların panltısı göz alıyordu; serın nava dağ çiçeklerinm kokusuyla yüKİUydu Okaliptos ağaçlannın ardında kalan ve burdan gorünmeyen Ngumo kampından, tezek atesinin mce dumanı yukselıvor, darbuka ve dumbeleklerın sesi karanlıkta yurek gıbı vuruyordu. Çeşıtli yapılan karanlıkta karmakanşık serplştirilmls duran Sarayına Seth tek basma dondu • Çekılmez bunlann barbarhgı,. dıye düşunüyordu €Kalıbımı basarıiTi, IngJız lordlan Krallarının huzurunda boyle davranmazlar Fa:ıa en bağlı olan subaylarım bıle serserı ve haydut. Ah, guvenebıleceğım tek bır adamım olaydı.. Külturlu, aydın, ılerıcı Mır te. kışı. . Herdrich'e suikastı gerçekleştire» Çek Direnme Örgutü liyelerl en son Svarç kUiseslnln bu gömütüne sıgınmısUrdı. BAŞARILI Günlerce süren öfkeli aramalarâ 450 bine yakın Alman görevlisi kaSUÎKAST tıldı, 1500 Çek yurttaşı idam edildi 10 binin üstünde insan SONUCUNDA kemplânnâ gönderildi.. HEYDRÎCH KURBANLARI GİBİ AC1LAR IÇİNDE ÖLDÜ ler, fleri atüırlar. tnce «Hayskl Amca»ya... «Hayski Amca» bir sıyanür hapıyla ıntıhar eder. Sabahın erken saatlerinde bir Ges tapo ekıbi «Mana Teyze»nin evını basıp, evın altını üstüne ge tırır. «Maria Teyze» bu arada, belli etmeden zehır alıp, oğlu Ata'nın gozleri nünde olduğu ye re yığılır. Bay Moravec ile Ata, Peçek Sarayı'na alınıp, ötekı direnme örgütü Uyeleriyle birUkte, sorgu ya çekllirler. Gestapo görevlileri, suikastçılann nerede saklandıklannı, anasmdan baska bır de Ata'nın bildigi kanısındadırlar. Suikastçılann bir kilisede saklanmakta olduklannı hanldir bıl mektedirler zaten. Ama Prag'da kiliseden çok ne vardırî Ata'yı konusturmak şarttır On yedi yaçındakı genç, inatfa dayanır Gestapo soruşturma sına. 24 saat aralıksız ezıyetten sonra, Ata'ya annesinin kesik ba şını gösterirler. Henüz hayatta olan babasının başını da görmek istemiyorsa, kllisenin adını vermesıni söylerler. Gece yarısı na az kala, Ata yenik duser, kı lısenın adını verir. SS Grup Komutanı Frank'a hemen haber verilir; Frank, SS generaü von Treuenfeldi yanına çagırtır. Üzerinden 3 saat kadar geçtıkten sonra, saat 34S'da, Treuenfeld, emnni verir. Karlsplatz'ın batı kesımlnde, Resslova'da, bütün ev bloklan çember içine almacaktır. Ayrıca şunu da bildırir birliklerine: «Baskınlar sırasuıda kaçma girısimlerin de, kaçmaya kalkışanlar, elden geldiğince, dıri yakalanmalıdırlar » Aynı gece Jan Kubiş, tegmen Opalka ve bir de Svarç adındakl arkadaslan, kilisede sırayla nöbet tutmakta, Josef Gabçllc ile Valçık ve dbür paraşutçüler, kllisenin bodrumunda uyumaktadırlar. Burada geçırecekleri son geoedır bu. Ertesi sabah, yenı bır barınak bulacakları koy kesımıne dogru \ola çıkacaklardır Ytı karıda nobet tutan üç kışının he men ateş açmalarına bakıhrsa, Alman erlennm kılıseyi çevirmış olduklarını ve ılk Gestapo gorevlı'.erının yandaki küçuk kapı dan kılıseye gırdıklerıni sezmış olmaları gerekmektedır. SS generalı Von Treuemeld, emrmı ızleyen saatlerdeki olayları şoyle rapor etmıştir: «Soz konusu kesım çember al *•• Altı ay geçtı Zafer kazanan ordj va\aş yavaş dagıldı Adamlar sayısız pırtık gruplar halinde dağlarm lizennden köylerıne döndüler Onde hayvanlaııyla kadınlan; arkada, elleri kollan çarşılardan yagmaladıklan çalar saatler ve buna benzer türltl çeşitlı ganlmetlerle yüklu savaşçüar. Yannın, Yeni Çıgırın Askerlerı evlerıne donüyorlardı.. Curcuna dindl, Matodi sokaklan her zamankl durgunluğuna gomuldü Hınt ksrjeviri mango armutları, zencefil, karanfil, kat.. ezanlar ve Angelus, akşam duası ınantçı merkeplerin sırtına binmış ıhtıyar kadınlar Ustleri slnekten gdrulmeyen tatlı dolu siruler misyon okulunda dua ezberleyen tiz çocuk seslen.. gün kavuşurken rıhtımda ağırbaşlılıkla piyasa yapan eskı ama klbar gıyımli Arap beyleri... Tren ıstasyonurıun ötesmdeki harap araba, son derece sabırlı bır kara ailenın çabalanyla yenıden onarıldı; çamur, çalı çırpı, paçavra ve açılıp düzletilmlş gaz tenekelerinln rardımryla bir kez daha örılldt. Marsüvadan gelen ikı gemlyle Madagaskar ve Çın Hmdinden dönen üç gemı gene her zamankl gıbi, kuçuk lımanda altı saat demır atular. Tıen Debra Dov?a ile Matodi arasında dort kez gıdıp gidıp gellyordu . Lâv tarlalan, palmiye kuşaklan, fundalıklarla yaylalar, çorak otlaklarda otlayan sıska kocabaşlar, sırça toprakta sığ çatlaklar, beyaz entanli Ezanya delıkanlılannın kara sabanla açtıkları izler, kaktüsler arasında yükselen konı biçimi saz damlar tarla ateşlermm duru gök yuzüne, kalemle çizilen dumanlan . Teneke damlı misyonlarda, koyu yerll şivelerlyle okunan llâhıler, Nestorıen kilısesinden taşan dua sesleri; saçları kokünden kazıtımış kafalarla turbanlı başlar, dumbelekler ve karışık gümu=ten yapılma sayısız çıngırakların şıngırtılan Tepelenn ardında gemüenn uğramadığı vahşl ormanlann hlç kesmtısız denlze değın uzandığı \\ anda Kıyılannda ise, çok daha eskı ayınler gızlıoe edmılmiş bılgılerın törenlen, yemyeşıl, güngörmez patikalar, ıki ağaç arasına asümış ottan orulme bır zincırle kapanan yasak yollar, gızlı kurumların Işkence ve ölüm yoluyla kendilerine seçtikleri üyeler, maskelı danalarla cuculann yapıldığı bılmmeyen koşeler, gun ışıgının lşleyemedıgi, yasak koşelerde nabız gibi vuran Wanda davullan (DEVAMI VAR) ÇAÖDAS YAYINLARI Ilıfzı VıIdet Velidedeoğlu HUMEN OUŞCNCELERI YAKSHAN OENEMEIE1?, YAZAHIN Y45/VÖrKÜjJ VE EıBLıYOGRAFYASIadrssi . ÇAĞDAŞ YA^INLARI 20 tır» Halkevl SoV No. 3M1 İSTANB. YARIN: SABOTAJCILAR TiFFANY /VIÜFETn"? GARTH MUADAMMASU OUiB? BAMKAMIN ONUNPE POSTACI KILlSlMA GİBBSPANVOI8«NI ANLATDIO. T6VTAM GıBf USTEUICOG