Katalog

Ekonomi • Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi .«,.İLE ODENECEK DIJ BORÇLAR Ekonom\ (MiLYON TL) Falz Tutan 653 136 454 Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ••• 'Ekonomi Ekonomi ••• IÇ BORÇLARIN ÜÇTE BıRıNDEN, D1Ş BORÇLARIN ıSE BEŞTE BIRINDEN FAZLASI SON BIRBUÇUK TASARRUFLAR YILDA PARA KULLABASBU YOL; NILDI; ıÇ BORÇLANMANIN YOLU GENElüKlE MAK OLDU, KAYNAĞI TELIGINI TAJIYOR. OIMAYAN GERÇEKTE Tl'RKıYE'DE YAJANAN ENFLASYONUN TÜR! ( LiRASI TABLO II KAMÇISI Nı Borç Tutan Devlet Butçesı'nce 1720 Butçe Dışı Kamu Sektoru 359 Özel Sektor 1386 T O P L AM 3 465 Kaynak • Mahve Bakanhjh 1.243 TÜRKİYE'NİN Ü DIŞ BORÇLARI 134 MİLYARA, ÎÇ BORÇLARI 112 MİLYARA ÜLAŞTI l{ BORÇLAR (MilYON II.) TABLO: III Borç tutan Devlet Bütçesi Kamu Sektoru Tahvlllerl Toplam: 52 135 18 318 70 453 Kaynak: Malıye Bakanlıgı Faiı tutan 23 807 17 427 41234 Ortakpazar Özel ihtisas Komisyonu raporunda, Katma Protokol'ün Türkiye'nin sanayileşme politikasıyla bağdaşmadığı belirtiliyor. Uygulamada doğan aksaklıklar rapora göre, AET'nin yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmasından doğuyor. Sadun Aren ile TMMOB temsilcisi Ortakpazar'lâ tüm anlaşmaların feshini raporda istediler. Ecevit dönemindeki rapor ile yeni rapor arasında farklar var Kenan MORTAN Dorduncü Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlıklan ıçınde jeralan Avrupa Ekonomık Topluluğu Özel İhtisas Komısyon çalışmalan tamamlanmak uzeredır. Komısyonun nıhaı metne esas teşkıl eden ıkmcı taslağı ıle 1974 yılında CIIP MSP koalısyonu donemınde hazır lanan AET Özel ihtisas Komisyonu raporunun ana hatlarıyla karşılaştırılması, bu konudakı gelışımı bır anlamda gozler onune sermektedır 1974 yılında Prof Günduz Ökçün Başkanlığında kuru'an komısyonun raporunda, once Katma Protokol metni ven ahnarak işleyıştekı aksaklıklar ele alınmakta ve daha sonra şoyle denılmektedır: «Komısyon çalışmalan, hukümet proğramı çerçevesınde verılmiş olan talımat uyarınca, «Ankara Anlaşmasını (ve bunun sonucu Gumruk Bırliğını) sakh tutan bir modele uygun bıçimde yıirütülmüş ve sozu geçen onerıler bu açıdan saptanmış bulunmattadır Oysa, raporun bundan oncekı kısımlannda açık ve seçık bır biçlmde ortaya koymuş olduğu gıbı b'itun bu onerıler, «GumruK Bırlı^ı» formulune dayanan bır ılişki düzenınde en çok Turkıye'nin guçluklerlnı ertelemesıni sağlayacaktır » Bırınct komısyon raporu bunun için girışımlerde bulunulmasını isteyerek şoyle devam etmektedır: «Komısyon, Ankara Anlasmasımn degıştinlmesıni gerektirecek bu alternatıflere donuk gırişimlerin tercıhan yuksek duzeydeki zemln yokiamalanndan sonra yapılmasırun uygun olacağı goruşunde de oybırlığıne varmış bulunmaktadır.» îktısadî Kalkınma Vakfı Genel Sekreteri Prof Vural Savaş başkanlıgında toplanan Ikıncı AET Özel thtısas Komisyonu raporunda ıse, Katma Protokol duzenı eleştmlmekle bırlıkte, bu tur çalışmalann ana hedefı olan yon verıcı yapı buyuk olçude sınırlanarak şu ıfade kullarîılmaktadır. «Bu inançtan hareket eden komısyonumuz, hıçbır ıdarl ve polıtık yukümlülük ve yetkınm bulunmadığını ve sadece bır danışma organı nıteliğı taşıdığını da gozonune alarak, Turkıye AET ılışkılennı ulusal sanayi ve fcalkınmasını engellemıyecek bıçımde açık, dengelı ve devamlı bır yapıya kavuşturulması mumkıin butün alternatıflen belirlemenın yararlı olacağını düşünmüştur » Bu arsda üışkılere esas olan hemen bütun konu.aıda, II Knmısyonun mevcut polıtık durumu esas alan bır yapıda, kesm onerılpr yapmaktan kaçmdığı anlasılmaktadn Nıtekım AET ıle Gumruk Bırhğı dışında<u ılışkılerın mcelenmesırde ıktisat teonsınm sunduğu klasık alternatıflenn dzetlenmesıyls yetınümektedır. Buna karşılık I Komısvon raporunda son dersce açık btr ifade ıçınde şoyle denılmektedir «Komısjon uyelennın butıinüne yakın bir kısmı AETT ılışkılennm Gumıuk Bırlıği dışındakı bır formule ompfm Tercıhlı Tıcaret 1 Anlaşmas duzenıne donuştunllmesının uygun olacsğmı one surmuşlerdır » Uluç GÜRKAN D0V1ZIE ÖDENECEK DIJ BORÇLAR (MiLYON DOIAR Turkiye'nın iç ve dış borçlannın toplamı, ana para ve faız ola rak 246 mıiyar lıraya ula9m:ş.'ır. Yapılan hesaplamalar, borç toplamının uçte bırıne yaklaşan 74 4 mılyar lırasını faızlerın oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Borçlann, 1 ABD doları 16. Turk lırası hesabıyla 134 3 mılyar ılrası dış borç. 1117 mılyar lırası ise ıç borçtur. İç borçlann 40 7 mılyar lırası, dış borçlann da 27 4 mılyar lırası Cephe Hukumetı'nce son bır buçuk yılda yapılmıştır. Çok tekrarlanan bır orneğe gbre, Cephe Iktıdarı oncesınde Turkıye'de her bebek 4. 425 lıra borçla doğarken, bugun dunyaya gozunü açtığında 1.695 lıra fazlasıyla 6120 lıralık borç İıstlenmek zorunda kalmaktadır. \ Cephe Iktıdarının borçlanışı, syru zamanda, sakıncaiı yollardan sağlanmış ve butünuyle tuke timı arttorıcı yonde kullanılmıştır. Dış borçlanmalarda, kalkınnıanın uzun vadelı fınansmanı ye rıne, gunlük gereksınınılerı karşı lamaya yonelık banker kredılerı yeğlemıştır. îç borçlanmalarda ıse, açık bır bıçımde enflasyonu konıklemek pahasına para basma yolu tutulmuştur. Cephe ortaklığırun goreve başladığı gunden bu yana Turkıye, «Duyunu Umumıye» gunlerme benzer bıçımde gıttıkçe kabaran dış borçlanmalarla nefes alabılmıştır. Hazıne ışlemlerıyle ılgılı kısa vadelı borçlanmalar öncekı yıllara oranla yaklaşık on kat artmış, Avrupa Para Pıv.uıs'nda dolaşan kaynağı belırsız bır takım banker kredılerı, akıl almaz ckur garantısı» ve «yuksek laız» gıbı teşvık tedbırlerıyle ulkemıze çekılmıştır. Tablo l'de gosterılen dövizle Ödenecek dış borçlardakı itısa vadelı borçlann kuçük bır bolumu dışmda kalan buyuk kiaim butünuyle Cephe Iktıdarınca k'il lanılmıştır. Buna karşılık, prjje duzeyınde yatınmların fınanomanına yonelık uzun vadelı Kredılerde ana para olarak yalnızca 70 mılyon dolarlık (1120 mılyon lıralık) artış sağlanabılmıştır. Tablo U'dekı Turk Lırası ı'e ödenecek dış borçlarda gerçekleş tınlen artış ıse 58 mılyon dolarda kalmıştır. Boylece, ozellıkle Dovıze çevrılebılır Mevduat (DÇM) kredılerı gıbı uretıcı olmayan kes'ml"rın gunluk ıhtıyaçlanna *°vap veren pahalı olanaklar Devlet'çe garantı edılıp odullendırılır«en, buyuk bır proje demetıyle ratınm hamlesme gırıştığınl ılân eden cephe ortaklığı cıddi bır uzun vadelı dış borçlanma oolıtıkası benımsememıştır Bu arida, DÇM Hesaplan kanalıyla op lanan fonlar Turkıve'mn ai!?anda kredı ıtıbarını zedeleyıcı bır gorüntuye de burunmuş^ur Sonuçta Turk ekonomısı, «oenden sonra tufan» duşuncesıyle ?A numuz kosullarında asla Kaldıamayacağı ağır ve sakıncalı bır dış borç vuku altına sokulmnştur Bu ıktıdarın olağanustu "oayume eğılımı gosteren dış tıcaret açığıyla bırlıkte yaşamak vohnda bılerek ve ısteyerek /apuğı seçımm sonucu olmuştur. TABLO I Borç Tutan 3 07 2152 760 100 5 557 Uzun Vadeli Uluslararası Kurumlar Yabancı Hükümetler Yabancı Fırmalar Konsolıde Tıcarı Borçlar Kısa Vadelı (Hazıne Işlemı) Uluslararası Para Fonu DÇM Banker Kredılen TOPLAM Kullanılmayan Kredi 1 193 717 446 30 1897 1340 4 914 1 193 Sağlanan Kredi 4 210 1 477 2 598 130 5 1897 557 1340 6107 tutan (•) 1846 939 873 29 0,1 150 Falz 150 1996 (•) Faizler, kredinln tamamı kullanılmıs gibi hesaplanmaktadır. Kaynak: Malıye Bakanlıgı. DÖRDÜNCÜ PLAN'A İLİŞKİN AET RAPORU BELLİ OLDU Dördüncu Beş Yülık Plan çerçevesınde yer alan Avrupa Ekonomık Topluluğu Özel İhtisas Komisyonu çalışmaıannı tamam lamış ve hazırladığı raporu, basılıp hukümete ıletmssı ıçm Devlet Planlama Teşkılâtına tcslım etnuştır Raporda, Katma Protokol'ün bugunku halıyle Turkıyenın sanayileşme ve kalkınma poUtıkalanyla bağdaşmadığı açıklanmaktadır Katma Protokol'jn 60 madarsınde yapılacak degışık lıklerle Turkiye'nın gerektıgında korunmak ıç n daha esnek olanaklara kavuştunılması onerılmektedır. Devlet Planlama Teşkılâtı tarafından, sonbaharda toplanacas Turkıye AFT Ortakhk Konseyı'ne Turkıye'nın gotureceğı goruşleri ve Dordı'ncü Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda Ortakpaear ılışkılen konusundakı ılkelerı saptamak üzere kurulan AET Özel ihtisas Komisyonu raporunun sonunda, D1SK temsılcısı Sadun Aren ve TMMOB temsılcısı Teoman özturk'un Ortakpazar ıle butun anlaşmalann feshiru oneren gorüşlen ile Dışışlen Bakanlıgı temsılcısı îsmet Bırsel'ın ilışkılerin şımdıki ana çerçeva ıçınde yürütülmesı dışındaki bütun alternatıflen reddeden karşı goruşlen yer almaktadır Raporda, Türkiye'nin dı? eko nomık ilışkılerinde onemli bır yere sahip olan Ortak Pazar llıs kısının Tıirkıye'nin gelışme ve sanayileşme amacına belırsızlık getırmemesı gereğı üzennde du rularak şoyle denılmektedır: «Turkıye en azuıdan Dorduncu ve Beşıncı Plan donemlennde Katma Protokol'dan doğan ve gumruk bırlığı ıle ılgılı yukumluluklennı yerme getireroıyecektır Böyle bır lonuç açıkça ortada dururken, yukumluluklerımıze ılışkın hukümlerın aynen muhafazası, yatınm kararlan ve ekonomık genel gıdış yonunden buyuk sakıncalar yaratacaktır » karşılayacak duzcyde olmasma rağmen, borçlanmaya ağırlık veren bır seçımın sonucu olmuştur. 1975/76 malı yılında ;ç borçlar ana para olarak 25,8 iııyar lıra artarak 70,5 mılyar lıraya genışletılmıştır Artan iç b.rçlar, Tablo IH'de gostenldiği gı bi faızleriyle bırlıkte 111,7 milyar lıraya ulaşmıştır. Boylece, 8 mılyar lıra iç borç lanma ongoren 1975 yılı butçeai yuzde 300 un üzennde hatayi.» j;pr çekleşmıştır Bu gelışme, buyuk olçude Merkez Bankası kpynak lan süreklı bır kamu gelıri giti kullanılarak sağlanmıştır »ır başka deyışle, ıç borçlanmanın jolu genellıkle para basma o1muştur. Kaynağı tasarraflar olmayan bu jol ıse, gerçckte Turkıye'de yaşanan çıft rakamlı enflasyonun kamçısı olarak gcrünmektedır. • Başbakan Demirel'in ikl haftadan beri sürdürdüğu «Iş Çevrelerı ıç>n Istanbul Harekâtı» ılgmç gelışmelen bırlıkte getırdı. örneğın, ucret artışlarırun onlenmesı ve yabano sermaye gırışının hızlandınlmasına ılışkırı stem lere Demırel karşı çıktı. Iş çevreleri bu tutumu, seçımler oncesı herkese mavı boncuk dağıtma, ancak nazık konularda hıçbır bıçunde açık bır taahhude glrmemek olarak yorumluyorlar! • Istanbul toplantılan yıldınm hızı içınde yıldınm sonuçlanda berabennde getirdı. llk olark 25 bm llraya kadar \ergi borcu olanlann yurt dışma çıkma yasağı kalaırıldı Daha sonra acıl kota hacmi genışledı Bu arada daha da onemlısı ıhracat halınde vergı ıadesi gıbi istihsal vergisının ıadesi l&rarı alındı. • Son gunlerde hısse senetlerı pıvasası bujuk durgunluk ıçınde Buna karşılık kımı bankalann hısse senetlerınln değerının çok Ustünde alınıp satıldığı anlatıhyor. Btf aradA yakın gunlerde bazı onemlı bankalann olağanustu genel kurula g.tme arıfesınde Oluşujm, « bankasının hısse senedi aranıyor» ılânları ıle bırleştırenler, bankacıhk kesımınde onemlı bazı el değıştırmelere sahne olabıleceğı şeklinde yorumluyorlar. • Son zamanlarda Japonya'nm Turkıye'ye 1 mılyar dolarlık vatınm anlaşması onerdıgı haberı bisına yansırken, herkes Turk Japon ekonomık ılışkılennm «gızlı» dıplomatı Turgut özal'ı hatırlıyor Japonlarla ılgılı onerı Ankara'da ele alınırken Ozal yurtdışına yaptığı bır gezıde, Hukumetın MEMUR MAAŞLARINDAN YÜZDE 44.8 İLE YÜZDE 17 ARASINDA KESİNTİ YAPIUYOR «Sosyal Refah Devletı» kurmayı amaçladığını açıklayan ve dar gelırlılerı her turlu sosyal gu venceyle donatacağmı one suren Cephe Hukumetı donemınde memurlann aylıklarmdan toplam yuzde 44 8 ıle yuzde 17 1 arasında kesıntı yapıldıgı saptanmışür 1976 bütçe goruşmelerl sırasm da rnemurlann aylık katsayılarında herhangi bır arttırmaya karşı çıkan Cephe HüMımetim oluşturan partıler, memurların, işçı'enn ve lum dar gelırlıl^rın yaşam düzeylennde bır yukse'tme \apıldığı ıddıalarını ortaya atarken, kendı yonetımlenndekı bakanlıklar ve kuruluşlarda "ıa zırlanan çalışmalar, bu ıddıalarm tersını kanıtlamaktadır Malı ye Bakanlıgı tarafından memur sorunlanna ılıskın olarak son gunlerde yapılan bır çalısma memurların mali durumlannı tum açıklığ ı1a ortaya l"^ymaktadır. Memurlsnn değışık sorunlannııı ele alındîğı ve ırdelendığı rapoıda en onemlı bolumlerden bırını de, «memurlann gerçek gelırlerı» bolumu oluşturmakta dır Bu bolumde hazırlanan tab loda memur derscelen ve 9 katsayısı ıle çarpıldığmda ele geçen brut m'ktarlar hesaplanmıştır. Tablonun dığer hanelerınde ıse, vıne derecelere gore yapılar. değışık kesıntıler gostenlmektedır. Bunlar sırasıyla Emeklı SandıĞı keseneğı, MEYAK kesıntısı, mali denge vergısı, dsmga vergısı, ielır vergısı olarak belırtılmekte, daha sonra da toplam kesıntı mıktarı ıle bunun brut aylığa oranı hesaplanmaktadır Tablonun son ıkı hanesınde ele geçen net mıktar ıle ele gsçen net mıktann bnıt mıktara oranı gostenlmektedır. Ozetlenen yontem ile yapılan hesaplamalar sonucu, memurların aylıklarırdan toplam yuzde 44 8 üe yuzde 171 arasında kesıntı yapıldığı saptanmaktad:r. Bırıncı dereosdekı bır memurun brut aylığı 6475 lıradır Ele geçen net mıktar ıse 3576 lıraya ınmektedır. Boylece bınnci derecedekı bır memurun aylığındaki kesmti oranı yuzde 44 8'e ulaşmakta ve aylığının ancak ytızda 55 2 si elıne geçmektedır 15 derecedekı bır memurun brut aylığı 700 lıradır Bunun yuzde 17 1*1 kesılmekte ve memurun elıne 580 lıra 20 kuruş geçmektedır. Malıye Bakanlıgı raporunda ele geçen mıktarUr ve kesın'ı oranlan derecelere gore tek tek hesaplanmaktadtr. Buna gore, avlıklardan kesıntı oranlan şoyledırIkıncı derecede yuzde 417 üçuncu derecede yuzde 39 9, dorduncu derecede >"uzde 38,6, beşın cı derecede yuzde 36 7, altıncı derecede yüzd« 35 1, vedıncı derecede yuzde 32 8, sekızınci derecede yuzde 312, dokuzuncu derecede vuzde "282. onuncu de racede yuzde 27 8, onbırmcı de recede yuzde 26 7, on'kıncı 3racede j'uzde 24 5, onuçılncü dere cede yuzde 22 6, ondoıdunou de recede yuzde 20. MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (MİLYON TL. REZERVLEB MILYON DOLAR) A K T 1 F : Altın ve doviz mevcudu .. Kamu kesımı kredılerı Özel kesım kredılen Tarım kesımı kredılen Dığer ak'ıfler (DÇM karş ) T o p l a m : P A S 1 F : Emısvon Dovız borçlan (knv ) M B mevduaü Mevduat munzam karşılıklan Dıger pasıfler (DÇM karş ) . Brut doviz rezervı • Net dovız rezervı 38 746 1237 5407 24 053 33 703 1.185,4 4763 IIÇKİLERDEKİ AKSAKLIKLAR (i '8 1976 (Son hafta) 8 '8/1975 (Geven yü) 17 974 4.! 082 6 662 14 878 20 550 103.146 31/12/1975 (Yıl sonu 15 39 9 16 40 30/7,1976 (Geçen hafta) 721 592 196 898 474 EKONOMIK ÇEVRE Japonlarm onerismde istedıgi yumuşatmayı sağlamaya çalışıvordu özal'ın 12 Mart donemınae yurtdışına çıkmasının engeilendığmı hatırlavanlar, «.Ozal, nereden nere>e» demek ten kendılermı alıkoyamıyorlar • Orman Bakanlığının kereste satış fıyatlanna yaptığı zam bır gun sonra Orman Bakanlığının açıklamasıyla, «Kereste satış bedellerırun bır mıktar arttınldığı» bıçımınde duzeltıldı. • Avçıçek taban fıvatının ilânı gecıktıkçe bırçok bolgede uretıcırun huzursuzluğu buyuk olçude artıyor Bu arada Trakyalı bır yağ ımalâthanesı sahıbının Tıcaret Bakanı Halıl Basol'a bır mektup yazarak şoyle dedığı bıtdmlıyor. «Taban fıyatları ıçın bu kadar bekJemenız R«mazan oncesı jıne bır yağ darlığı yaratmak amacım taşımaktadır Her halde bu yıl da ayçıçeği alunı yenne buyuk mıktarda yağ ıthalını duşunmektesımz » • Gayrımenkul fıyatlannın gorulmemış duzeyde yukseldığı belirtiliyor. Yetkılıler, gaynmenkul fıyatlanndakı yuksekhğın talep ve malıvet artışından kaynaklandığını one süruyorlar Verılen bılgıys gore, talep artışı ozellıkle ıkı nedenden kaynaklanmaktadır Koyden kentlere goç ve yurt dışmda çalışan ışçılerm yurtta konut edınme isteğı. Malıyet artışı ıse, aemır, çımento ve otekı yapı malzemelerıne yapılan zamlara bağlı goruluyor. Bu arada, kıralann artmasının gayrımenkullere olan talebi korükleyen bır başka nedenı oluşturduğuna dıkkat çekılıyor. 121J154 40938 760 8o02 28*25 43229 10075 1081,6 EMiSYON HACMINDEKİ ARTIŞ BU AY DA DEVAM EDiYOR OZEl VE TARIM SEKTORU KREDılERıNDEKi AZALMAYA RAGMEN KAMU SEKTORO KREDıLERıNDEKı ARTIŞ EMıSYON HACMıNıN GENıŞLEMESıNE NEDEN OLUYOR Destekleme alımlan için Toprak Mahsullerı Ofısuıı ve otekı kamu kuruluslarını fmanse etmeje devam eden Merkez Bankası, emısyon hacmuıın ağustos ayının ük haftasında da gemşletmıştır. Emısyon hacmının genışlemesi, dovız mevcutlanndaki 40 mılyon dolarlık artış dışın da butünuyle kamu sçktorü kre dılerındeki buyumeden kaynaklanırken, özel kesıme açılan kre dıler 489 mılyon lıra, tarım kesı mıne açılan kredıler de 623 mü yon lıra azaltılmıştır. IÇ BORÇIANMADA DURUM Dış borçlanma yanında .ç oorg lanma da cephe ıktıdannca bü yuk bır hızla surdurulmujtur Bu, ozellıkle tıcaret \e tarım kesiT lerınde vergı dışı kalan kazanç lann ıç fmansman gereksırumıru TÜRKİYE'NİN BÜYÜYEN SORUNLARI VE CHP Kalkınan Türkiye'nin Cephe Çıkmazı Besim ÜSTÜNEL 148 SAYFA, 15 T.L. Atillâ AKSOY Cumhunyet Halk Partısı on yılı aşkın suredır kendını yeni leme surecınde Cumhurıyet'ın Kuruluş donemınden Parti yenıîıklere onculuk ederdı llk kez 1960'lann ortalarına ge lındığınde kıtlelenn gerısınde kaldığını gordu Bugunku varlıgınjn, yaygınlığmm, uraut sımgesi oluşunun tohumlarım, bu gerılemenm bılmcuıe erd.gı gun attı. O gunden bu vana Turkıye'de çok şey değıştı Iktıdarlar bırbırler'nı aratacak bıçımde, peşpeşe, kıtlelenn sorunlannı buyuttuler, >oğun!aş t ırd''ar CHP, şımdı bu sorunlar üstüne duşunmek zorunda. Duşunmek de duşunen kadrolan gereknnvor Dusunen kadrolar ıse bugun, daha az. 1960'lann ıdealıst ajdınlannm kımı «an laşılmadıjüan» gerekçesıyle Turkıve'ye kuskunler Kımı ıse dmamızmını yıtırmış. Yeni ve tışenler de ıse CHP'ye karşı çekmgenlık var. Onlardan yararlanabümek ıçın onlan bulmak, onlara gıtmek ve hepsın den once bır seyler yapılabıle ceSını onlara kanıtlamak gerek. Kısa suren hükumet donemınde CHP, bunu bır olçude anladı Onemlı savılabılecek a dımlar attı Muhalofete "P"*ık ten sonra bu çabaları yavaşla mış gorunuyor. CHP Istanbul Senatoru, tkti sat Profe'oT ] Besım Ü^ünsl'ın bır çalışması yayımlandı gecenlerde <'Kalkman Turkiye'n n Cenhe C'i"•"» Eesım Üstunpl MC ıktıdannın kıt leler açısmdan ekonomık ve toplumsal alanda başarısıziığını sergılemeyı amaçlıyor Konıi3'a yaklasımınc'a bır ıktı^^t çı oluşundan çok, bır polıtıka cı oluşj ağır oasnor Belkı de Üstunel, bu nedenle kıtaba «Sıyasal Bır Değerlendırme» alt başlığını eklemış. Çalışma, Cephe Kukumetınm Anayasa anlayışının, demosrası arlavışının, getırmek ıstedıklerı unıversıteye yonelık baskı tedbırierının eleştınsıyls başlıyor. Bunu ızleyen ıkı bolumun amacı ıse jıne Cephe hukumetının enflasyon, kalkınma, dış ılışkıler ve sanayileşme konularındakı başarısızlığım resmı belgelere dayanarak Kanıtlamak Bunlar arasında enflasyona ozel bır ağırlık verılmiş Besım Ustünel, « enflas yonıst ortamuı yaratılması.nı « olçusuz ve frensız para ve kredı polıtıkası>na bağlıvor \e ekonomımızın gerek ıç e,erekse dış dengelerımn bozalmuş olmasını. «Cephe hukume tının Malıye Bakanımn (Yılmaz Ergenekonı bügısız, hatalı tutuma' ıle açıklıyor. (s 4446». Burüann hıç bırısı yeterh açm lamalar değıl, herşeyden once • olçusuz ve frensız para /e kre dı polıtıkası» gıbi yuzeyde gorunen nedenlen aşıp, sorunun teme'ıne ınmek gerek Bu ı«e • kotu«nun te'şısma «ıyı»vı. • bıigısızın karşısına .bılgıluyı koymanın otesınde bır ışlem. Lstunel'ın, bır yerde değınıp geçtığı «ıthal rejımını değıştırme.nın dışmda ıkı somut onen sı var. Bırıncısı, kendı deyımı; le «dovız £abrıkalan>nın kurulması Bununla kastedılen, «buyak olçude dış pazaılar ıçın uretım yapan sanavııer, tesısler » Ustunel'ın otekı çozum onerısı de 'dennlıgıne sanayıleşme.. «ağır sanayıe yonelme • Dovız açığının 2 mılyar 119 mılyon doları bulduğu < Cumhunyet Gazetesı, 6 ağustos 1976i yatırım malları uretımmın toplam ımalât sanayımde sadece yuzde 8lık bır bolumu oluşturduğu Turkıye gıbı bır ulke ıçm ba onerılerın ıkısı de olumlu Olumlu ama gerçekleştırılmesı zor BAnncısının zorluğu dunya ekonomık pazanmn gelışmış ulkeler lehıne kılıtlenmış olmasmdan Kımı sermave çevrelerjnm Ortakpazar'a olan ıtırazları da bunun bıimcınde oluşlanndan kaynak lanıyor. Ikıncısının guçl'iğu ıse, yıllardır teknolojık açıdan en kolay, en kârü alanlara, daia nıksız tuketım malları sanayune \onelmış sermavejı sğır sanavı alanına kaydırmakta yatı yor Ancak daha da onemli olan, bu ıkı onennın bırbınyle çelışmesı Dışanya donuk sanayileşme, teknolojı ve pazar, yânı satma sorunu gozonune alınırsa ancak dokuma gıbı, gıda maddelen gıbı alanlarda ger çeklestmlebılır Oysa bunun ağır sanayi ıle hıçbır bağlantısı yok Bunlarm yam sıra Besım Üstunel, CHP'nın hâlâ soyut planda surdurulen sloganlaruıı tekrar edıyor. «Duzen değışıklığı» gıbı, «japısal bozuklukların duzeltılmesı» gıbı, «toplumsal değışme. gıbı Ancak unutulmamalıdır kı, sloganlar, ılke ler somutlanmadıkça sorunlara çozum getırebılmek kolay olma yacaktır. Bız bu somutlamaya vönelık ıkı soru uretelım: Bınndsl, Besım Ustunel'ın haklı olarak onerdıği «bılgı ve teknoloıi acığunızı. nasıl kapatacagımız meselesı Teknolojı, olçek jorıınuna; olçek sorunu, sermaya bırıkım duzeyı sorununa, SPImaye bınkım djzeyi, bu sıstem içınde kârlılık sorununa; kârlıhk sorunu ıse. en açık o ~ neklennden bırıni yaşamakta olduğumuz işçi haklarının sımr landınlması sorununa dayanıyor. Geçerlılığı çok kuşkum olan «yerlı emekle Batj teknolojısını bırleştırerek, Doğu'ya satma> tezlerı dışmda yusaraakı şemanın neresme müdahale edılecek? Bır ıkınci karanlık nokta da enflasyonıst dış borçlanma ve emısyon olmaksızın sanayıleşmenin başanlması sorununda. Gelır ve dolajnsryla tasarruf duzeyı bu denli sınırlı iken, ek vergılendırmenm etkısızlığı tarihsel olarak kanıt lanmış ıken yatırım olanakian nereden sağlanacak?. Bunlar yanıtı getirilmemis sorulardan lkisi. Yanıtlanmamış olmakla bırlıkte çozumsuz sorular da değıller. Ancak çozum bır sıyasal gucu ve sağlam, bılmçlı kadrolan gerektırıyor Profesor Ustunel'ın yapıtı, Cephe Iktıdannın Turkıye'yı soktuğu ekonomık çıkmazlan sergılemesı açısmdan onemlı bır çalışma ozellığı taşımaktadır. Bılım adamı mtelığı de ta şıyan polıtıkacıların, bu tur çs hşmalan çoğaltmaları, kuşkusuz Turkne'nın sorunlan aşmasma yardımcı olacaktır. Turkıye AET ıhşkılenndekl aksaklıklann bır kısmınm anlaş ma ve protokolların yapısından, 14 879 14 038 bır kısmının da bunların uygu62 227 64 725 lanışmdan doğdugu kaydedılen 13 246 12 757 ıaporda, uygulamadan doğan 15 753 15 130 aksaklıklann AET'nin anlaşma 48 265 48 144 ve protokollarda, bu arada ozel 153.531 155.735 lıkle Katma Protokol'da yer alan yukumlulüklen yenne getır mekten kaçınmasından doğduğu beîırtılmektedır. Anlaşma ve 49 794 48 428 Protokollenn yapısmdan gelen 2 873 3 277 aksaklıklar şoyle oaetlenmekte9b68 8 073 dır 31223 31082 «Turkıye ekonomisl, endüsm62 075 61773 ler arası bağımlılık yonunden ıt7310 716,1 hal ıkamesı polıtıkasını izlem ş 2151.5 2 160,9 ve boyle bır polıtıka iüıalatımızın tamamına yakın (197ö'oe O o95) hammadde, makme ve teçhızattan oluşmasuıı gereıüı ta.mıştır. Ithal ıkamesi ıçuı seçıien sanajıler değıştıkçe gumruk v<"rgılerı ve ozellıkle mıktar sırurlamalan, sanayınıızın dış reKabete karşı korunması ıçın sık SIK baş vurulması gereken ıayatı onemde araçlar haluıı alacastır Toprak Mahsulleri Ofısi'ne Boyle bır gelışme, zor ıktısadi son nafta ıçınde açuan 1,53 mılkoşular altında ve ağır toplumvar lıralık kredıyle bırlıkte ha sal mahyetler getırecek dış ÜISzıran ayı başından bu yana ven küerden «kamçüıyıcı aflcusr> len kredı tutan 7 mılyar lırayı umarak değıl, ekonomi ile ılg'ıi bulmaştur Geçen yıl aynı do temel kararlan elde bulurıduranemde Toprak Mshsullerı'ne ta rak gerçekleştırılebüır. Katma nınan kredı olanağı 5,o mılyar Protokolün onceden belirlânrı.ş lıraydı. takvıme gore bazı sanayi daiUBu yıl rekoltenın bır mıktar n 12 bazıları da 22 yıl &o'.ra ACT daha fazla olması ve Cephe Hu ulkelennin rekabetme açılacaırtır. kumetının az da olsa buğday t Katma protokolde yer alan oryatlannı yukseltmesı, bu yükı tak gumruk tarıfesıne uyum vufmansman gereğmı arttırmıştır kumluluğu Turkıye'yı devamlı ve Ancak üıraç olanakian suıırla gıttıkçe artan olçude tum iin»a nan bugdav. bu yıl gerek fınans sanavu ıç:n rekaoete <çauıktır man açısmdan, gerekse stoVılaSanayileşme ve kalkınma <s'nma ve koruma bakımmdan eko tejımız ıle katma protokol'1"n nomıye yük olur duruma gzlmış doğan yukumluluklerımız irasnıtır. da koklu bır çelışki vardır. B J Geçüğımız hafta sonunda Baş çelışkının boyutu ve ulusal s.ibakan Suleyman Demırel, bJğ nayımızı engellıyecek yonde cadayın dunya fıyatlan makul sr ratacağı tehhkenın cıddıyeti nvıyede olduğu zaman ıhracı \a man ıçınde gıttıkçe artacaktf» pılacağmı açıklamıştır. Bugun Raporda, «Turkıye AET ıltş* 13 ıçın Türk ekonomısmın en bu nndefcı alternatıfler» uzermae du yuk kısa vadeu darboğazı do rulmakta \e once «Oruklık Anvız sorunudur Bu sorun oyle r>ı laşmasııına dayalı oneTilere j°ı duruma gelmıştır kı, elde ou'.uverılmektedır Bu baslı*. ajt.ad", nan bır kalem mahn bıle satı gumruk vergılerı, m ı k t i ' s'nırUlarak dovız elde edılmesıne ÇH)ı maları, ortak gumruk tanfesj.e şılmaktadır. Sorun, akredıtıf ucı uyum, uçuncu ulkelerle ılışkj'pr lamadığı ıçın Iskenderun Dtın ve t3rım sektoruyle ılgılı oreı Çelık Fabrıkası'nm uretımınde g ler yer almaktadır Bu qrada reklı olan taş komuru ithabiı Katma Protokol'un 68'ıncı madbekletecek olçude buyoımüstür. desmde yapılacak değışıKİjderİP Bu durumda, buğday ıhracı ıçın genel koruma hukumlennın e=makul fıyat duzeyı beklendıgı yı neklığe kavuşturulması d i ıipo: lundakı beyan geçerh goninme da yer alan onerıler arasındadır. mektedır. Bu değışıklıkler konusunda raAğustos ayının ılk haftası için porda şoyle denılmekted.r: «• Cıddı bozukluklariı. «=ido de dovız mevcutlarında 40 m:l yon dolar dolaylannda ızlenen ce ortaya çıkması, halmde değıl, çıkacağının tahmın edılmesı have dovız borçlarında da 23 3 mıl lınde de Turkıye tek taaflı olayon dolar olan artışlar sonucı rak gerekh koruma tedbırlerın» brut dovız rezervlen yuzde alabılmelıdır oramnda artmıştır 1976 yıü bo1 yunca azalışım surduren bru • Ödemeler dengesinde vey^ rezervlenn ağustos ayının ü. dovız stoklannda tehliKelı b.r haftasında vardığı sevıye, 1975 durum belırdığı zaman da Turyılı ağustosunun ılk haftasına go kıye tedbırlen alabılme: dır. re 455 mılyon dolar daha az ol• Turkiye'nın alabıleceğı koduğu gıbı, DÇM dovız kredılerı runma tedbırleri sadece katma sonucu artan kısa vadeli dovız protokolde sırası gelen j'uk''nlu borçlanmalan ile net dovi2 re luklenn uygulanmasını erteleme zervleri 1 mılyar 685 mılyon do den ıbaret olmavıp, daha onrp lar tutannda (akşı) yonde art verdıği tavızlenn gerı mıştır. şeklmde de olabılır »