Katalog

PttT cuMHunirn 11 AGUSTOS m s TURHAIU SELÇUK } A* ZAHtfFT L E K M E D İ K I ' B E M İLKIAVVA^ENİN NASIU v t y ı . H P M & U N A BİX2AT 5,A«/7 ÖLpUM. . 4 TARİHLı TAMİM İrPtflZÇı ?fo &ÜZEL ANWM|5 İ2E... A2 NİHttETDÜN İN ÖKIÜMDE, YötfuLANJl TE^ît 6&tN FOTO&AF VES/ tvjVEL Kara Yazgı Çeviren: NiHAL YEĞiNOBALI Yazan : EVELYN WAUGH 1 4 Blr ıflre soors Leydj Seal, «Ah, Jo, sen her derdime dermansın,» dadl. «Seosiz ne yapardnn bümlyorum.» «Sevgfll Cyntma, olgunlufcun insana verdifi mutluluklardan blrt de, eskl dosUuklara taz* güç ve güzellik katmaktır.» «Bu geceid dost&ıgunu ömrtim oldukça unuünayacağım, Jo.» Ihtiyar Baronet keyifU adımlarla taksiye aüayarak St Jame» Meydanının yofcmu tutta; Leydl Seal de merdivenl ağ'ır adımlarla tırmanarak odasına çıktı. Şöminedeki kütüklerin aleviyle aydüanınıs bir çocuk odasmda «Btiyükçulük» oynamış glbi, üdsinin de içl tatlı bir sıcacıklıkla doluydu. Leydi Haaretleri yatak odamnrtaki ateşin başma oturdu tuvaletinl gıkardı, şömtaenın köşeaindeki çsngıragın pUskülunU çskti. «Sütüaıü Içmek lBöyorum, Bradstaaw«. 8onra IMOMO yatacağım.» Hlzmetçl kadın ates bajmda nınmakta olan lbrigl aldı, kaymagını gümüş bir kaşıkla geri iterek sıcalc sütü bardaga bosalttı. Sonra mücevher kutusunu getlrlp Leydl Hasretlermin önüne uaatarak, ODUD yorgun argm, blrer birer, yUsaklerl, bilezikleri, küpeleri ve gerdanugı çütanp atrnaamı bekledi. Bu iş bitince Bradahawe hammının saçmdakl ilrketeleri çıkannağa Leydl Seal bardağı IM ellnde tutmuş, sütUnu yodum yudum lçiyordu. «Bu gece »açınu uzun usun brçalama, Bradsb»w«; çok oykum var.> «Umanm yenneJİBİa baş«nh geçml*ttr, Leydl HaareUeri.» «Başanlı sayılırdı, saruyorum. Evet, başanhydı, dotrusu. YUzbaşı Crutwell soytannın blrl. Gene de, böyle son daklkada çağnlmasma ragmen gelmekle bana bflyttk lyflflc etü, neme gerek.. » •Döşes Hazretlerlnln en küçOk lozı Hk olarak bir yemek çağmsuıa katılıyordu, dejil ml, Mayleydl?» «Evet. Bence kızcagızın gürelllgl üstündeytll. Dıtrmadan da konuşuyortlu.» LeycH Seal sHttftrff yudftöarJcen' ditylneelerl bâll, fflr J<v seph'ln yönelttlgi gfflpemde bulntlar Usttbıde nçuşmaktaydı. Ba<| sil'in sabah sabah lşlnln başma koştugunn görtr flbl olnyordu. önceleri otobUsle gldlp gelecekti, hıç kuşkusuz. Ama sonradan çalışmağa gönüllü oldugunu lylce bellrtlnce annesl ona bir spor otomobü alacaktt. Basfl afırbaşh grene de şık glylnecelc, ellnde deriden bir evrak çantası taşıyacaktı. Akşam yemegindan önco çoğunlukla çabşma odasına kapanarak btr tatam resnıl kâğıtlan gözden geçlrecelrtl. Ana oful başbaşa yemek ytyeoskler, sonra da sinemaya, tiyatroya gideceklerdi. Basil öğle yemeğini iş yerinin yakınında, uouz bir yerde, acelece yemif oldugundan akşam yeme^tne tştahla oturacak, sotnran iyice tadnn çıkaracaktı. Annesı onun adma sA nk toplantılar dflzenliyecekti: altı, seklz gençten kurulu gnıplar. Akülı, efendigençerkekler, cid glizel, iyl9ilelnzlan .. Kışm, «mevsim» straamds Basil haftada iki dansa ıçktecek, eve erken dönecektt. «Kaşık nerde, Bradshawe? Gene kaymak tutuyor b« ..» ... Daha sonra annesi Basfli, Ltacolıı Harundskl yanhanesinde çörmeğe gitti. Basil bir sandalyenin Ustünde duran kitaplan kaldırarak ona oturacak yer açö. <ıSana bir ayna getlrdbn. Basfl.ı «Annecığim, ne ince düşürcelisinlz.» «Bu sabah Hetena'nm dükkânında gOrUnce, tam serdn şöminenln üstüre gttre, dtye dtişündüm. Odayı aydınlatacak. Bir köşesinin sırn birazcık nynlmıç, an» iyi blr mal.» «Hemen as»p bakayım...» «Otomobilimde, canım. Andrew*ya söyle, gattrlveratn...» Yatak odasınm kapısma runıldu. «Bu saatte ne isterler M? Bradshavre, bak bakabm kimml?» «Bay Basil pshni?, Mayleydl.* «Haynrdır, inşallah.» îçertye gtren Basö, Leydl Hazretlerlnln as önce düşlediğl genç avukattan öylesine apayn btr ttpti ki, armesl onu tammakta güclük çektl. «Ben bir kaç dakika sonra seni gene çafınnm, Bradıhawe... Basil, şu sırada senfaıle dünyada konuşamam; inan. Konuşacağıııuz bir dolu şey var, oysa ben şimdi gok yorgunum. Nereler•leydln sen?» «Orda burda.» «Bana bir haber salabülrdin. Seni yemege bekliyordumj» «Alastalrtere söBİüydüm. Yemeğinia parlak geçtl ml bart?» «Evet; parlaktı samyorum, kendi çapmda. Senm yerine savalh Toby Crutwein ç^ırmai zonmda kaJdmı. Son dakikada çağırabilecefim ba?ka khn var ki? .. Ben konuşurken kımıldayıp durmazsan çok sevlnlrlm. Hadl, rahat dur da kapa ?u mücevher kutusunu.» «Haa, sırası gelmişken . slyasetten çeklldim ben. Haberinlz oldu ma'ı «Evet. Çok da canım sıkıldı. Hem üzüldüm, hem utandun senin adma Ama simdı konuşamam bunu. öyle yorgunum ki. Zaten herşeyı kararlaştırdım. Gidip Sir Joseph Mannering'le öğle yemeğı yıyeceksin, onun kulübtmde. O sana herşeyi anlatacak. Yeni yeni feızlar tanıjacaksın, sonra da Lincoln Hanında sana çay... demek tstedığun yantaane açacağan. îyt olur, değU ndT Yalnız şımdi birşey sorm3 bu konuda ..» «Benim slae söylemege geldiğim sey: Aaania"ya gidiyorum da » (Hayır, oğlum; Travellers Kulübunde Jo ıle yemeğe gidiyorsun.» «Bu yüzden bana biraz para gerek.ı» «Herşey kararlaşti.» «Anlasanıza, Londra'dan, îneıliz politik yaşantısından gına geldı artık Uzaklara gıtmek istıyorum. Gıdebileceğim en uygun yer de Azanıa. Şimdi Imparator olan çocufu Orford'dayken bir kez oğle yemeŞıne çağırmıştım. însamn canmı sıkmayan bir çocuktu Dmum sdyle.» dıye Basil tuvaletin üstünden aldığı ıncecık altın bir manikür makasıyla piposunun içini karışüararak ekledı: »Her yıl, dünyadu gitrnege de*er bir tek yer vardır. Orada bsyecanlı şeyler olup bitmektedır çünkü. İş bu yerin neresi olduŞunu hemen kestirip, kasan kaynadığı sırada orada olabilmektedir. » «Basil, yavrucuğum, manflriir makası o!» (DEVAM1 VAR) UZAKDOGU 76 tklnci Dünya Savasmda lşgalci Japon Japon kurvetlerine karşı teğmen riltbesiyİA gerilla sava$ı verenlerden, genç hukukçu Ferdinand Marcos, bir parlâmea ter olarai, FUlpinlerin milyonlarca. guzalinden bin olan tmeldayı gorünce kendini adela kaybediyor. Yü 1954. 30.000 yıldanberi kanşıp duran Asyalı ırklann en çarpıcı ürünlerınden biri olan tmelda o tarihte «Manıla Güzeli» seçilmiştir. Şımdi 58 ya şında olan Ferdinandla, 46'sıru hiç göstermeyen İmelda, tanıştık tan 11 gün sonra eyleniyorlar.. Marcos çtfti, 1972^^1 sıtayönatimlnden beri, biri devlet başkanı, digeri ise iddialı bir modern leşme sürecindeki 8 milyonluk metropoliten Manüa'nm astıgı as tık kestiği kestik vallsi olarak Ulkeyl birlikte ve kararnamelerie yonetıyorlar. Amaçlan, «Yeni bir toplum» yaratmak.. 333 yıllık îspanyol (1565 1898) ve 48 yılhk (1898 1946) Amerikan egemenligini Izleyen 1948 1972 döneminin «Fillpin tttrtl demokrasi» denemesinden sonra nasü bir sonuç alacaklan ise, Uzakdoğunun güncel sonınlanndan biri. Röportaj: Orhan KARAVELI yuk ölçüde, «Jeepney» adı yaias trnlan, savas artifi v» rengarenk boyalı Jeep kadavralarıyıa yapıhyor. Dingil mran uzatılmıs bu Uzakdofu «dolmuşl&nnd?» bazen 15 20 kisi, tıklım tıkhm. gldecekleri yer» ulasmsys çabalıyorlar . Günlük ortalama kaancın 10 pezos (25 lira) olduğu ülkede elektnksız köylenn erkeklen, sıkmtılannı, yorgun kanlarmm koynurda gideriyor olmalı ki, nüfus artıs hızı yıtede 7 gibi asın bir düzejde. Banliyösü Quezon Cıty yerine bir kez daha bas kent yapılan Manüa'dan, 105 kılometre ötedeki vahşi Pagsanian çağlayanuu görmeye giderken ıçlnden geçtigimiz fakır koylerde anana» Hindistan cevizi ve yemeklüc muz satan 15 çocuklu köylülere rastladım AMERİKA'NIN KÜÇÜK KARDEJI... Îspanyol ve Amerikan somürga yönettmlerinden sonra, Washıngton*un «agabeyligi» altında sürdurülen göstermeük «Filıpm Demokrasisinin» de toplum sorunlannı çözemedigini; kalkmma v« endustrileşme sürecini ba;latamadıgını gören Başkan Marro», yanınd» olası «halefi» sa^îan eşi ve arkasında catık kas'.ı £»• neralleriyle «Yeni blr top'.'im» yaratmaya girismls bulumıyor. Merhum Mendere» «Turkıye*yi KUçük Amerika yapacajız1 > deı digi günlerde Perdinacd Marcos da «Biz AmertTtanm kflçük e»mer kardesiviz'.* demekten hoslanırmı*. Oysa, PlUpinlerin Amerikanın «yardımıyla» kalsonamıyacagını şimdi FUrpbüllcr bile anlamava başlamış... > • Sanınm bu n»d«ufcı Amerikalv lar artık pek sevflmlyor ve üslerdeki bir Johnny'yl tavlayıp ka pağı «Yenl DUnva»v« atrrpvı düsleyen çaresl» FUİpirül düberler dışuıda hemen berkas «Yeni bir kalkınma yolunnun srayısı :çinde görünüyor... Geçen yü Kıt'a Çlrdyle IHşidl»ri buz dolabından çıkaran Baskan Marcos, diplomattk Uiskilsr kurmak için Haziran basında da kalabalık bir heyetle Moskova'ya gitti. Bağlantısız «Oçtincti Du'nya» ülkeleri arasına kabul edilmek ve bu kanaldan sesını duyurmak İçin yogun cabalar harcadığmı ise ktmsedeo sakia.niyor... Harcoa v» •rkadaslan Uosxova'da önemli görusmeler yaparken. grevlerin ymaak olduğu ulkede Ucretlenn âibğı nedenıyi* çalışmayı bırakan işçilttri, DOİIS, askeri kamyctüva dolduranık cesaevinc) götürüyordu™ Gözüpek müslüman gerillalo^ Llbya'nın genis nuKktt destegtria bağımsızhk savaslannı sürdiriyorlar ve bunun Mmrcos Ord^uuns bar ay 100 ÖU ve 300 yaral> 1 ya patladığı sdylenlyor .. önemli raklplerini h&li ceaaavinde tutan Baskanın katı yönetüni «lolcu» hristtyan örgütler ta raimdan büe alddetle elestlrtliyor. 1972 Onceflriln fcmli şlddet olaylarında parmagı bulunan ve şimdi yeraltına inen Maoıst «Halk Ordusunun» yeni btr fır•at kolladıgı sanıhyor.» ... Ve, bütun bu huzursuzluklar ortamında Amerikalüarla ttsler için pazarlığa oturan Marcos, seleCertnce daha önce hiç yapılmayan bir şeyi yapıyor: Kullanma süresi 99 yüdan 25 yü indırilen Usler için, Türkiye, Yunanıstan ve Ispsnya'yı ftrnek gostererek «Uygun bir kullanma Ucretı» istiyor! Uzakdoğunun uyanan ve kaynayan ulkelerinden biri de Filipinler. Kaynayan, ve daha uzun yülar yenı gelişmelere ortam sa|!ıyacak sıcak iklimi; cennet gıbı adalan, bülnçlenen halkı ve çoktandır ikineı sınıf bir azınlık top lumu olarak içine itiîdiklen «cıh yaşamı bir türlü sıneye cessmeyen müslüman savaşçılan 119 daha mutlu bir geleceğe aday olan... 7 H 7 ADAL! ttlKE Bomeo TS Formoza arasmda 1000 millik bir «Arşipel» haiinda uzanan, toplam 300.000 km. karelik Filipinler, masmavi Pasifik Okyanuaumm baösına cömertçe serpisörllnîiş tam 1117 cennet adadan oluşuyor. Yer yer balta girraemiş ormanlat, sonmBt kom sallar ve hâlâ püsküren volkanIarla kaplı bu adalardan 4000'inın benilz bir adı bile yok. 40 müyonluk nüfusun yuzde 9O'ı Katolık, gerisi müslüman. Ülkenin yerüstü v« yeralü aenginliklerınin hemen yansı, yüalerce yıl süren açgözlü »ömürü yönetimlerine karşm bugün bile geçıt vermemis durumda, încecik esmer tenleri, basık burunlan, siyah saçlan, inci dlşlerinin süsledigi dost gtllüsleri ve esrartı guzelliklerl ile Fllipinlilere, «Batı» da artık raslanmayan bir «bozulmamıslığın» ve «fakirlik içinde mutlu olabilmenin» ömeklerl görüyle baküsa yeridir. Daha Asya'nın bir parçası iken, çeyrek milyon yıl önce bile ülkede insanlarm yaşadığı sanılıyor. Ama, bugünkü RUpinlüerin Uk ataklan olan «Negritolar», 30.000 yıl önce «kara yoluyla» Asyadan gelmisieı. Kısa boylu, esmer Neg ritolan, 8.000 yü önce, bu kez rioniTAıp gelmeye başlayan açık derili ve Mogol / Kafkas köken11 EndonesyalUar ialemlş. Yanl «tlongotlar». Sonra, dalgalar halinde ve ta 15'nci yüzyıla kadar bu cennet adalara taşınan Malayalı «tfugaoslara» gelmlş sıra. Hint, Çin ve Arap tslam kültürünü de birlikte getiren tîugaoslar, yüîyülardan beri verdikleri gavaşuu bugUn ds sürdüren, güneydeki 4 milyonluk Sulu ve Mind&nao müslüman azmlıgın atalan... 15 ÇOCUKL0 OLMAK FİLTPÖJLERDE GÜLMEYE HİÇ DE ENGEL DEĞİL. *•• Günlük ortalama Marcos ve artcaAstığı daşları,*"^o"sl(or kazancın 25 lira va'da önemli göolduğu ülkede eastık, röşmeler yaparlektriksiz köyleken grevlerin yarin erkekleri sıkestiği sak olduğu Filikıntılarını yorpinlerde ücret gun eşlerinin koy kestik azlığı nedeniyle nunda giderdikişlerini bırakan lerinden olmalı karı koca işçiler, askerî ki, nüfus artışı kamyonlarla ceoldukça hızlı, Marcoslar zaevlerine gönyüzde 7 dolayladeriiiyorlar... rındaFilipinleri diledikleri gibi yonetıyorlar SULU SIHIAMU6I VE MORO. GBUUALAB1 Küçük topluluklar bâlinde ken di Şeriat kurallan veya Pagan töreleriyle kısmen iyice gelişmiş yönetim biçımlerını sürdüren denizci ve tüccar Fılipinhlerin banşçı yaşamı, Ispanya Kralı emrmdeki Portekizli demzcı Ferdınand Macellan'm 1531'de Limasawa adasını «bulmasıyla» gölgsleniyor. Macellan'ın sınsı bir dostluk perdesi arkasına 2izledıği «kolonileştirme» amacını farketmekte gecikmeyen Maktan Racası, Unlü Macellan'ı öldürtup adamlannı da kovuyor ama lspanyol Kralı Füıp, bırbin ardına yeni seferler düzenleyerek, da ha sonra adını verecegi bu adalar zincırine egemen olmayı 1565 yümda nihayet başarıyor. Ne var ki, adalar halkını Ispanyollaştırma ve hristiyanlaştırma çabalan, hemen her yü güçlükle bastırüan kanlı ayaklanmalara yol açıyor. özellikle, 15'nci yüzyıl ortalanndanberi, güçlü birer dev let görünümü ile ülkeye yayüan müslüman Sulu, Buayan ve Maguindano Sultanlıklarının yokedılmesı. Amenkalıların egemenolduğu 1915 yüır.a kadar sağla•namıycr. önceleri Îspanyol ve Amerıkan emperyalizmıne, şimdılerde ise Ferdmand Marcos'un sıkıyonetimine karşı bagımsızlık savaşı veren «Mororlann kökenl işte bu, 400 yıldır baş efdirüemiyen İslam sultanlıklanna kadar dayanmaktadır «Moro», litince «Mauri»den gelen ve Afnkanın batısında yaşıyanlar içın kullanılan «Magrıpsle eş anlamlı ve 781 yü Arap / Islâm egemen] îğinde yaşryan îspanyol denizcüeri tarafından Fllıpinla Müslümanlara yakıştınlmış .. •ŞiKE. BiB SAVAJ 333 yıllık Îspanyol yönetiminin, müslümanlar dısındaki halkı hristiyanlastınp onlara hnstiyan kültürünU aşılamak ve Ulkenin doğal kaynaklannı olabüdiğınce sömürmek dışında fazla bir şey getirmediği bugün de belli oluyor. Amerika'nın Filipinleri ele geçirmesi ise, inanılmaz btr hıle sonucu gerçekleşmiş. Kuba yüzünden patlak veren 1898'in Amerikan Îspanyol lavaşı başladığında Füipinlıler de Îspanyol sömürgecileri kovmak için isyan eünişleTdi. Bu nedenle, Komodor Dewey'nin bağımsızlık vaadine aldanarak Amerikalılara yardım ettiler ve îspanyollann yenılgismi sağladılar. Oysa Amenka, sözünü tutacak yerde, «Şikeı bir savaşla kendisine Manila'yı nedıye eden îspanyollardan, Pans Anlaşmasıyla (1898) hem de ülkenin tamamım 20 mıl yon pezos karşılığmda satın aldı. Bu çirkin davramşı içlerine sindiremiyen Filipinliler bu kez de Amerikahlarla savaşa tutuştu lar ama «Yeni DUnyanın» ozgilr lükçü (!) Ustttn kuvvetleri kars> sında yenik düştUler. KurtulUŞ SavaşimiZ Halide Edip, Ahmet Emin Yalman gibi bazı «aydınlann» ülkemiz için de önerdikleri güdümiU «Filipin DemokrasLsbml, tüm kurumlanyla böylace uygıüamaya başladı Amerika. 1946'da ilân edllen «bağımsızlığa» kadar süıdurulen ve izlerlne daha sonra, hatta bugün bile raslanan yanm yuzyülık Amerikan yönetimı sonunda Filipmler hâlâ Uıakdoğunun en geri kalmış Ulkelerinden biri.. Adam ba şına 20 dolan aşmayan ulusal geliri, el degmemis zengin topraklan ve toplum katlan araam daki uçurumlanyla, FUipmlller, «Bir altm Hagimn UstUnde otu «ırmtrnrta, nrp dilenen» insanlann ülkesl gibi... Çunkü, bağımsızlıktan son ra bile sürüp giden «Karşılıklı anlaşmalarla» Amerikan vatandaşlarma tanınan özel haklar ve ayncalıldar, bu Ulkeyl, Amerika Birlesüc Devletlerine ucuz ham madde veya yan islenmiş tanm UrtinU satan bir yan sömürge olmaktan öteye götürmemış... Filipin halkmın yüzde yetmisl bugün bile tanmla uğraşıyor ve her yü 20 25 kez ortalıgı kasıp kavurarak su baskınlarıyla funlardan ">"'"i kurtarmak İçın v»mı«ı«r tlzerrne oturtulmus 1 1 kel köy evlerinde oturuyor... eZngin, altm, fümüs, demlr, bakır, manganez ve krom rezervleri henüz ciddl biçimde işletilememektedlr... SUrekli artan dış borçlar, ttçte Mri Amerika"ya olmak üzere 4,5 mllyar dolsn buhnakte ve son birkaç yıldır huı verilen altyapı ve endüstri yatınmlarmı finanse eteme kiçin yeniden 3 milyar dolarlık bir kredl aranmaktadır... K&mu ulasımı bugtin bile büpirino tariniATı^ yOij e d e n tay HfDEF, DEV BR DEMZ YAPACA6IMIZ ÜLASABİUBO. Gfttftl YARDIHURU BU TDltK DOHANMA VAKFINA HEDEFE T AR IN: HON6K0II6 VE 5KAK NEfBI TİFFANY GARTH OUJM LANOIOIN V £ MEYE. KAZ1C ÛUJKl/ 01?