Katalog

DORI CJMHüRjm 21 TtMNUI 197» TURHAIU SELÇUK î... tfO&îl DÜZfN/HPfN pîMLt ftNİ!... faufoU JöNfo AHı Pili'NÖcN (rtR£K...PÜZEKiPE63rı, i^ı AHA » İJtlOLMALıill, Lİ.HİL. İNSMH fo OMEKIlJ.» Kihııı Kara Yazgı Yazan : EVELYN VVAUGH Çeviren : NiHAL YEGiNOBALI 3 Avrupalı bir sırket temsılcısl körfesdeki kbtü ranmmıs evlerın bırnde bıçaklandı Amurath sjçlulan Anglikan Katedralınln oııundekı meydanlıkta, dosta düsmana karşı, açıkça pe çektı (Onlarla bırlıkte, verdıklerı ıfadelerı yeterlı bulmadıgı bırkaç tanığı da saJlandırdı) Ama ortada hâla oç ve ceza gıbı lâkırdılar dolaşıyordu Bu cezavı uygulamak ıçın Avrupaiılar yansını da AJrıka'nm ıçerı bolgelerınden dev şırdıkleri bir bır' lığı Matoda'ya çıkardıUr Yıice Amurath yenı ordusunun başında üsttine yurUdü onların Saldırganlar umutsualuk ıçınde ters yuzu donüp kıyıja kaçtılar ve orada, k«ndı filolannın toplannın gozti onünde kılıçtan geçirüdiler. Yüksek rtitbel! altı Avrupalı subav teslım oldular ve savas alanınna sallandırıldılar Amurath, rafer kazanmış olarak başkente dönduğtı zaman Nestoryan kıllsestndekj Mıuatterlerın Koruyucusu Meryem Ananın heykelı önüne, yeni, som gılmüçten bır sunak yaptırdı Amurath ınsan ustu bır un kazanmıştı artık. «Amurath adma.» dıje edılen yemm, ta$ çatlasa bozulamıyacak kadar kutsal bır soz sajılıyordu. Yalnızca Araplar umursamıyorlardı, Kara îırparatoru. Amurath onlara soyluluk unvanları bagışlıyor, oniann arasından DukJer, Vıkontlar, Markıler yaratıyordu Gel gor kı soy agaçlarının koklen Muhammed m çagına dek uzanan bu agır başlı, gün gormüş, devlet düşkunü adamlar kendı gerçek adlarıyla anılmayı yeg tutuyorlardı Amurath, kızı Prensese eski Arap Sultanının hanedarundaa bir koca alcü. Ama genç Arap bu sefar ısteksizlıkle boyun eğdi ve gene ıstemeyerek, zorla Hırıstîjan o!du Bıltun Araplar ayıpladılar bu evhlıği Kendı babaiarı soyu sopu boylesına kanşık ve belırsız bır kız defil at bıle almazlardı' Hmtlıler sunl sürü gelmege ve ja\aş yava?, ülkenin iş hayatında egemenlık kurmağa başladıltr. Matodı korieıındeki o güzeüm kojkler daırelere bölunüp aıle evı, otel, yazıhane olmafa başladı. Çok geçnıeden pazar yerinın arkasıridskı karman çorman, dar, yoksul sokaklar, «Arap Mahallesı» olup çıkmıştı. Yenı ,t*»kente goç edenlerın sayısı vsuı. Debra Dowa, î w ravın dort bır yaruna rasgele serpıstmlmış ve bırbırine kan> rruş dukkânlar, mısvonlar, kjşlalar, elçılık bınaları, kır evlerl ve \erlı kulübelerı halınde yayılmaktaydı Genış bır araziye kurulmuş ve çevresı duzensus bır surla çevrılmış olan sarayın kendısı de guzel ve duzenlı olmaktan çok uzaktı Nuvesmı, Fransız stıltnde iuıulmuş, buyuk, kârgır bır koşk jaratıyordu Bunun çcvresıne mutfaklar, hızmetçı bolumlerı, ahır ve samanhklar serpılmıştı Ahşap bır nobetçı bınasıyle, resmı şolenler ıçın kullamlan saz damlı kocaman bır de dam vazdı Kubbelı, be$ koşeh bır kılıse ve prensesle kocasının }&rı ahşap • y»rı kârgır evlen bu toplalugu tamaınhyordu. Amurath ın askerlertnden bırçogu onunla birlıkte yenl ba$kente yerleşmışlerdı Iık b.r kaç yıl boyunca bır çok yerlıler, kent yaşamıvle gozlerı kamaşarak dağlardakı dededen kalma koylermı bıraAıp orduja katıîdılar Gelgelelım kent ahalısınm çoğuruuğu kozınopoam Dış dumanın pek de başarılı olmayan çevrelerı arasında Ezan' a nın bır «Fırsatıar Ülkesı» olarak unü yayıIdiKça, Deare Dowa, ulusal nıtelık, joresel kışılık adına nesi varsa hepsını yıürdi Once Hın*lılerle Ermenıler geldıler. Yıllar boyunca, arkalan kesılmek bır jana, sayıları gıfgıde arttı. Onların peşı sıra Goalılar, Yahudılerle Rumlar geldıler Daha sonra bılyuk devletlerden daha «kahtelı» goçmen'.er sokun etmege başladr Maden muhendıslen, maden arajıcıları, çıftçıler, müteahbitler: Ucuz ımtıvaz peşınde dunyayı dolaşan fırsatçılar sunlsü Bır kaçının şansı yaver gıttı Memleketten jabana pek atılamı>acak paraiar kazanarak ayrıldılar Çogu du$ kırıkhgona ugrayarak temellı yerieştıler Ada'va Barlarda pınekhyor ve ellerınde Kadehlen>le, zentılerın jonettıgı bır ulkede adalet ummanın bojlugunu konuşarak snıldanıyorlardı. Amurath oldügu ve saraylılar bu olümu halktan saklayacak yenı masallar uj duramayacak duruma geldıklen zaman, kıa Imparatorıçe olaraK tahta oturau Cenaze Torenı, Doğu Alnka tanhçesme unutulmaz bır olav olarak geçtı Ayını yonetmek ıçıa îraktan yüksek rutbelı bır Nestonan papazı geldı A\rupa devletlerının temsılcılerı korteje katıldılar ve Imparatorlulf MuhaIızlannın borazanları katafalkın başında veda çagınsında bulunurken, meydanı dolduran bınlerce Sakuyu ve Wanda yerlısı ıçten bır yasıa bır bagırış ve ağlamadır tutturdular. Govdelerını komür ve tebeşirle boyajarak tepınmege, yandan yana ssilanmaga ve tmparatorlannın olumünden ötüru duydukları kıçısel yası belırtmek ıçın, ellerını ağlayarak, umutsuzluk ve ç»resızlıkle bıroırıne vurmağa başladılar Işte şımdı Amurath'ın kızı olan lmparatorıçe d« ölmuş vo Seth, Imparatorluguna sahip çıkmak ıçın Ozford'dan Ada'ya donmüştu. *•• Matodı kentınde ogle saatı. Lıman bır fotoğraf gıbi durgun uzanıyordu Mendırege baglanmış, hıç kıpırtısız duran bır kaç baliiiçı teknesınden oaşka hıç bır şey yoktu denızde. Eskı kalenrn ustunde yu^seien sancagı dalgalandıracak kadar b'le ruzgar esmıjor, rıhüm yolunda mç bır taşıt gorulmujorau Yazıhane bınalarınm kapıları kılıtlenmış, pencerelerının panjurlan kapanmış duruyordu Otelın terasındakı masalar kaldırılmjştı. Bır mango agacının altında ıkı nobetçı kıvrüıp yatmış, uyuyorlaıdı, tüleklerı yarubaşlarmda, >erde, tozlann arasınoa. EZANYA IMPARATORU SAKÜYU BEYLERBEYI WANDA BAŞBÜGU OXFORD UNIVEBSITESI EDEBtYAT FAKULTESI BAK^.LOR'iA DERECEU MEZUNU DENİZLERIN AMANSIZ HAKIMI BIRIÎ.CI SETHDEN MAJESTE INGlLİZ KRAUNA, SELAMLAR. BUNUN ELINİZE GEÇECEGINt UMAHIM. ULKEMIZIN BARIŞ İÇİNDE OLMASINI DİLERIM . Seth gun ağardıgmdan oerı mextup dıkte ettırreekteydı Nezaket mektupları, sovluluk sertıfıkalan aflar, atamalar ordu ıle ılgılı ferman'ar, polıs nızamnamelen Avrupa fıımalaruıa otomobıl, unıforma, eşya, ele<ttrık motorlen ısmarlayan sıparış mektupları, Taç gıytne törenıne çağınlar, zafer şerefme ılân edılecek genel tatılın ilânları sekreterın masasuun uzerınde düzenll bır bıçımde destelenmış auruyordu. (Devamt Var> ÇÎN DEYİNCE Yorueu bır gtinden «onra, tVsaır.üstu geç saa^lerde en sonunda gerçek bır sanat merkefim, Tıenzın G'lzel Sanatlir Aktdcmi sını gezmemize ırm verilıvor Tı çnzm'dekı fırınlanmı? balçıkfan unlu heykelcıklerı gormek ıstedlgımı» söylemıştık Ama dojru»u ıstedigımırın kabul edilecegi ni ummuvordu'c Bu heykel''k ler ondokuzuncu vüzyıldft Çang usta taralından yapılmı» Çın edeaiyatının ve mıtoloiısinin unItı kişilenni ve sırtdan ınsanlan mcdel alarak balçıktsn heyk»!l«nnı vapmış, sonr» onlsn fuında pı$trıp bovamış Bunların c*zılarını 1%* te Yazlık Saray Sergısınde gormuştum Pıerre Lotı, 1900 yılındn Müt*efık Kunetlen geçtıkten sonr» Tıenzın'de ve kujatılmış bolge lerde Batılı askerlerın hevkelciklerınin satıldıgından soz eder bır yerde Ba^ılannın yüzılnd» «•vahşı bır anlatım» varmış. »rna Fransız askerlerinın vüzünde *an \e kahverengi bıyıklanndan oturu do'tça bır bakış bulunuyormjş Hatta bazılan kucaklannda Çınlı çocuklar taşıyorlarm ş Tıenzm Guzel S«ıatlar Akademısı Kultur Devnımı sırasında kapatümış Bu msrnıer yapı 1950 lerde ınşa edılmış Genış ve büvuk pencerelen var Ana kmpıdan sutunlarla çevnlı bır bahçe Tlemfaı Gflrel Sanatlar Akadrmlsi öfirncileri ve gınlıyor Servıs kapısına ben zer bir yerden 7«mın k»t« gınjonız oradan sna bıntnın «rl« tarafına düşen dbrt kö«e bü^Jk bır oday8 geçıyoruB Ononllci kadar el sanatçısı sessisce ç»lışıvor Ötekı gezilerımirdeki c«nhlık ve merskm yenni bu kw ola ğanüstü bır suskunluk alıyor S»natçılar başları onlernde, Ç»lı»malarmı stlrduriryorlar «Tıenzın hevkelcılık «skid*n im paratorlan dansozleri ve MravUl8n yansıtırdı, şımdı gırmdan msanlar ışteniyor » dıyor »m»üci. «Sanatçılar kim'» •Eskıden Tıenzın de özel at«lyesı olan el sanatçılftn, ö|renciler, heykeltra?lar, sanat ögTetmenlerı» • Bunlan bıze nıçin gostermek ıstemıyorsunuz''» FI6LRA1İF SANAT «Çünkü yenı bır figürtrif san» tın deneme aşamasındaj ıı henuz Sizın burayı gez«bllmenia ıçın çok çaba harcadık» He>keltraslar, eskı Çın den kal ma dogal bovda kadın ve erkek hejkellerıyle dolu soguk bır oda da çalı$ıyorlar Öküzler ve at lar gibı« yükun altında bellerı bu kulmuş, sabanları çeken koyluler, toprak agalannm kahyalarına vergı odeyen, paçavralara burunmuş >arı olu koyluler bebeklerinı sımsıkı gbgtıslerıne bas tırmış kupkuru kadmlar elındekı hakıkı bir kamçı, agzında sıgara toprak ağasınm korku saçan kâhyası, koylülere işkence eden Guomındaııg askerlen. Sana'çılar, yumuşak kah\erengx balçıga küçuk spattâllerl ve bı çaklarıyla şekıl vererek, eskı fotoğraflardaki msanları buyük bır ustalıkla ve ozene bezene can landırıjorlar. Eskl Çin in bu hü zunlu bakışlı ınsanlarına sıvah ve veşıl renkte umutsuz gozler taıtıjorlar, gozler heykelcıklerde balçıktan olmavan tek madde Çang ustanın geleneksel heykelcıkleri gıbı 1520 santım bovunda kı hejkelcıkler uzun bır tezgâhın uzerme dızılmış Bunların arasında bugunün kahramanlan, Halk Kurtuluş Ordusu askerlerı, ışçıler, koyluler, kadın askerler ve Kızıl Mvıhafızlar \ar Irılı u£aklı hejkellenn düzenlenışı, eksıksız bır gorunüm oluşturujor. Çın tarıhının feodalızm donemı Koyluleıın somurülmesı ve toprak ağalarına karşı ısyan. Japonva ya karş' dırenme savaşı Ve en sonunda Kultur Devrırru Gerçı bu kuçutc heykellerden bazılarını geçen ılkbaharda Çın Elçüigınln ıznryle Pans tekı Uuıme* Mürcsınde açılan bır ser gıde gormılştum Ama burada hepsı bır arada gonilduklerın Maria Antonietta MACCiOCCHi C«ttl ÜSTtR) jrrupltn (teknısyenler, ts#l«r v* kadrolar) bu modclleıi »ldılar T« Uretım malıyetını düşurmeyı bv sararak, onlan tasan asamasuıdan uretım aşamasına ulaşördılar Bu başarı, ıkı kamp arasıadakı mücadelenın bır sonucu ol» rak kabul edilmektedir, tManların çogu ışçı olan varatıcılârı ıle «gerıcı kadrolar» arasmdakl mücadelenın bır sonucu olarak g6rulmektedır Sonunda ısçıler galebe çaldı Işçi «nıfı fabntaıların, unıversıtelerın v* rüm e|itım ınstemınln ybnetımini üstlân. mektedır. «HADEN EltTME KAH> Hiç kuşkusuz, bütün bunlarm gerçekleşmesi sırasında samafl M man bazı yerlerde ban kanfik durumlarla karşılaşıldı Çin dt» ğerli madenlerm vabaneı m»d»nlerden antılmak uzere kaynatüdıgı bir maden erıtme kabma bcnzetilebilir Oerçı vabaneı mad deler de kullanılacaktır ama ilk bnce yeni alasımın nıteiigi arüaşılmalıdır. Çinliler raratmaya çalıstıklan yeni sanayı modelinın ta»arlanmaaında kendıten de son derec* tttiz davranıyorlar Bır kere, çok alçak (tönüllu insanlar Sonra. on lan gcleneksel teicnolojl ağın* dusme tehlıkesıyle kftrşı karsı bırakan aygıt yok edılir ediltnaı, yenı çozUmüo, dzgür kılınmıs insan enerjUinın çozumünün ancak glinlük pratık ıçersınde • « aılrekli venıden ıncelemeyla bulunabilecejini kavrıyorlar. Geçis eyresınde de durmak bllmeyen •eımf mücadelMbun güçlüklenni. bölünme «hlıkesl güreklı olarak alt edılmezse, kitltlerın slyast miicadelesir.de sadakat her şeyin UstUndt tutulma»s*. bu g*çi$ «vreslnin kendi y v rattıgı seyl yok edebıleeetlni Mliyorlar. Uretımde çal'şmaya gonderilen tabrıka yonetıcıleri, bizım toplumumutda olsa mutlas» kapılacaklan aşağılık duygusuna kapılmadılar, ama gene dc önlarda bır tedirginlik, bir gergınlik aezılıyor; bu da anlaşıljr bır şey elbe»te Gerçekten de. ilk gören kışı de atesltr ıçmde bır ınsan ızlenımi uyandırıyor Çin Bir dpvnra olıtıuş Mıljonlarca ınsanın yenılgisıvle sonuçlanmıs bu devrım Bunlar, yenılgiye ugramış ıntanların rolünu kendiliklerınden kabullenebilirler ml? Evet, kadroların yenıdea eğjtilmesı nerdeyse yuzde yuz ba^aıv lı olmus, ama bu müthis bır »ivas! çabaya mal olmamı$ mı top luma acaba? Devrımci komlbeler kendı iiyelen ıç n sorunlu çalı»ma çağnsında bulunuyorlar; eger fabrıkalarda saflıklı bır «lyaıt ortam bulunmazsa, eğer bu çlıgı sureklı olarak dofru aiyasetle beslenmezse, butün bu yapılanlar görevln gerçeklestirjim»sını saglayamaz. Gerginlik derken bunu soylemek istıyorum. tarafındaıt Tapılaıı bir dev paao, olnılun kenferam scjonnnda 7er aüjrar. Çin; bu ülkeyi ilk gören kişide ateşler içinde bir insan izlenimini uyandırıyor CANIIUK düzeyde, daha yojun, dahft vurgulu, daha tıpık, ıdeale daha ya lun ve dolayısıyla daha evrensel elabılecegi ve olması gerektıgi, ılkesını ızlıyoruz.» dıye kârsılık verıyor, Mao'nun 1966'dakı bır ko nuşmasından aktarma yaparak •Gerçeklık her şey degüdır. Ken dımıiı gerçek msanlarla ve gerçek seylerle sınırlamamamız ge • «TIENZİN GÜZEL SANATUR AKAMMISİ'NDE YAPILAN HEYJCELCİI^ LER. ESKİDEN IMPARATORLARI, DANSOZLERİ VE SARAYLIUR! YANSITIRDI, SJMDİ ISE SIRADAN INSANUSIN HEYKELİERI YAP1UYOR» • <6IZ SANAT VE EDEBIYATIN. SOMUT GÜNLÜK HAYATTAN DAHA ÜST DUZEYDE. DAHA Y06UH, DAHA VURGULU VE IDEALE DAHA YAKIN, DOUYISIYLA DAHA EVRENSEL OUBİLİCEGI VE OLMASI GEREKTIĞİ İLKBINİ IZLıYORÜZ.» den bambaşka bir izlenım uyan dınj orlar TopraKtan yaratılmış bu yancanlı ınsan sekıllerınden muthış bır caniılık fışkırıyor. Sanat bâkımındar on sekuınci yüzyıl Na poh uslubuyla yapılmış Isa'nın doftuşu tablolarına, Gemıto'nun ttalyan hal:ını canlandırdığı hev kellerıne ve daha genel olarak da bızını Romantık, Neo Klasık ve Naturalıst donemlerımızin eserlerıne benziyorlar Kulttlr Dev r^mı tarafından varaMlan devrün f cı roman ızmın ürunu bu hey*el ler Çıang Çing demın de sozünu ettığım konuşmssmda şoyle denıışn «Eserlerımız, zorlu müra; aeıelerlmlıl ve yıgıtçe ledakirlık İA'inıuı grr,p n'rf1 artM avn! zamanda devnmcı kahrarnanlıfı \e de\rımcı ıyımserlığı de dıle getırmelıdır ı Sanatçılar, gozlerını onlermden kaldırmftdan, ellerı ve araçlanyla oalçıktan ınsanlar yaratmaya devam ediyorlar Devrımci komitenın temsılcısı Halk Kurtuluş Ordusundan bır asker Burada ordu ideolonnın bır munafızı gıbı gorunuvor Devrracı komıtede yedısekız sanatçı el sanatçısı ve devrımci oğretmen de bulunuvor «Sız de he>kel vapıvor mıısunuz'ı» dıye sorı."oru>r askere • Havır, ben sanatçılaria b'rlıkte Mao'nun sanat ve edeo \ at konusıındakı Yenan konusmalannı incelıyorum • • Buradakı sanat çahsmBlannda sıze hangı ılkeler yol gosteri yor'» «Bız <=anat ve edpbıyatın «somut gunlüK hajattan aana üst retar» TENI IIR SAHAYILEÎME MODEll Kultur Devrımı, ıktısadl kal kınma ıçın bır stratejıdır, ama henüz kalkmmanm kendısı d» UÇ A$AMA gıld.r Kültür Devrımı ışçılerın, sanay»n»n yonetımını ve teknnloBu engın teknik yenıhk hare1 ımın gelışmesm teknısyenler ve YARIN: HIZLI SAHATIIEJME ketmı anlamak ıçın, onu uç aşabı'ım adamlanyla otnuz omuza ele aİTialarıdır Bu nedenle, 1 * 6 1> ıle 196") (sanayıde büytfk yeniden canlan'ş vıh) vılıarı arasında her şeve tabanda jenıden ba$landı ve ÇAĞDAŞ YAYINLARI talııratlar ıjçilerın tecrubelerıyle zengınlestı Ama tam b»r verım alınmâsım engelleyen buvük mad dı jruçlukler ortadan kalkmadı Çın m sorunıannm derınliŞme indjkçe ınsanı en çok şaşırtan "i2y lerden bın de ı$çı sınıfmm avnı anda usîlendığı kapsam'ı ^orevlerojr îsç •=mıfı Kultur Devnmnı gerç»kleştırdı devrımci komıtelerı kurdu, oartının katılıfına ka'ş' mucadele ettı partı organlarırı seçecek meclısler topl»5ar?k onlan yeiıder >n«a ett' Katiroları \emden eğıttı, genç'""! N O U C N DOSONCtVEKI VAN8ITAN OCNCMaER, VA2JJUN venstırdı Yenı bır vbnetım tunl getırere^ sanavılerın ışleyiçmi T»S*UOYKOSO n sıirdurdu ile dofuğuna ensen hUyUk Sınaı gelışmelerı ve teknik bulgulan gerçeıtleştırdi EJer surefclı bır sıyasi ve teorik çlzjn olmasaydı, Maonun Çın halk yıgınlannı varım juzyıldır besieyen çızgıs. olmasajdı, butun btınlar gerçesleşe mezdı Gerçı Mao zaman zaman bazı taktık dtızeltmslpr yapna* zorunda kaldı, ama vol gustencı duşunceler 1936'dan bu vana esas olara* degışmedı. Bunlar, Çınlı lerın bıldığı ve 19fS'dan soııra Kultur Devrımını belırleyen dj şuncelerdır mâ ıçınde dü$unmek gerekır Birıncı asama. her »eyln degiştırılmek l<s*endığı 195860 jülan arasındaki Buyük tleri Atıhmdı. Güçlukler kuçumsenmışti, sıyasi ve ıktisadı engeller hayll ciddıydı ama ızienen çızgı esas olarak dojruydu îkıncısi, 196485 yıllanndakı aşamavdı; sanayüerin ışletılmeslnde karşüamlan guçlük lere karşın, teknik planlar tam anlamıyla gerçekleşmeye baçlıyordu, ısçıler yeni modeller yara tıvor, ama üretım ve pazarlama çok pahalıya geldigınden, genellıkle kıtle çapında üretım yapılamıyordu lMS'dan 1969 a kadar süren 11çılncu açama ise, Kultılr Devrimıcın kendısıydı Teknik yenıiık Insanrı Yolcular r*t*m*Wr«l: C*COA» Hıfzı Veldet Velidedeoğlu tsçı sınıfı uretımı ışçılerle VP'Îr ı « K « n n elbırhgıvle çalışmalannı «aglayacak bıçımde venıden orautledı v# i^bblurnunu \eiıden düzpnledı Uydunun fı Fıyatı 20 Lıra Hatart i»T»NİUl TiFFANY GARTH K7Zi