Katalog

CÜMHURİm 11 IEMMUZ 1976 ABDULCANBAZ TURHAN SELÇUK BERBAT *u*M£<rtİZ İHJAN BfclL MuVTAfA KFMAL H£M iftilAü x EFENDirlîZ HAlBCTltRi Biz . YOKSAJCfLlf TAMAM... jıYA ^ıT, 0İHIOIÇ TüfcK Ğ£L M£H1fl#lEft M£HMfTCiKt£WMiliVE^Nl. i l A M A & A V f ^ ZAfEjUflÜNİ DEPREM ZEYYAT SELIMOÛLU 27 Blr an boeahvor Sefer. îçindeki saat. hard çofc 8ne*d«n *y*rlânmış kurulmuş, ayarını sasıracsîc gibı oluyor bocalayınea: 8u adam benirn için bır isimden başka bir şev degıl ki, kimdir nfedir benim için, bır alıp veremedigım yok ki benün bu odarnla, ne yaparsa yapıyor. bana n»< Ara« saatı kuran eller isinin ustasıdır, açık vermezier. Sefer toparlanıyor. Kapınm kulpune giden, eli Seferın, düşürülen sapı kulpun. ve kapı açılıyor. Tik tak tik tak.' Sefer'in kuîağında duvarsrurat adamın çatallaşrm* o se«i: «Kapıyı ?çıp ıçerı gireeeksin, girdigin yer bir holdür. girdin mi. liğına dbneceksin, sağa dönünce, hemen karsına gelen t«k kapıyı açarsın. Kapırun karşısındato masada...» Seferrobot sağa dönüyor. Tek kapı!. Robotun Eapıys uzanaa 6li, ve kapı açılıyor. Tik tak tik tak! Karsıdaki masada, yaslanmaya yiiz tutmuş. sarkık goz keseleri, ve patlak mati gözlenyle . evet, o. Fazılzade Fikret o! Basım kaldınyor, kapıyı hiç vurmadan gıreni görmek ıçm. Ve Sefer'in gözlerini göniyor kaldınnca başını. Bu göz bu gözl bu gözler neden kanlı bakar bu gözler böyie neden kan burünms böyle bu göıler? Fanlzâd* öfkeyle toparianjr. Kımsin sen? • Görünmeyen adam»dan yola koyulup. barm müdurüM ufrayarak Sefer'e ulaşan ve Seferden yayılan söz: Kuçük gemileri inletmekte devam •âeraen »eni yokedec» Ne dedin? Sen kım oluyon Küçuk gemileri ınletmekte d«vam ederMn s«nl yoked*eegiz! Yasadjğım kadar yaşadım, kimseden de korkum yok. H«men çık git buradan, yoksa adam çağınrım, çekll badl karjımdan: Dıyecefinı dedikten sonra Seîer. artık fazla Kalmıyor, lşıni bltirmiştir. Çıkıp gıdiyor Fazıizade'nin odasından. burosundan; ters yüzüne merdîvenden iniyor. ve handan ayrılıyor. O gece evınde Fazılzâdçnin. bir konuşma geçiyor h*men y«mekten sonra. Kahvesinı yuciumlarken, oğluna açıyor konuyu F»nlride Pikret bey: Fu gun bir adam geldi benım büroya, hiç îörmediğını Mri, ve benı tehdıt etti. Taylan irkiliyor tehdit söıcügunü duyune». Tehdit mı? Evet. ışımden vazgeçrnezsem banl öldürürlermlş. Yotced*Ctklermiş beni. Faz'.izade giilüyor bunu söyleyıp. Bır sıra sinirsel korkul»n olsn ygşlıca adam, beliı ki tehdit edilmekten gerçekten de kork Baba. fazla ileri gidiyorsun her haldc, bir hırsa kaptırmıçsın kendim, çevreni gönnüyorsun. Hiç bir şey yapamazlar. Gözdagı vermek istlyoriâr, o kadar. Yaparlar yapamaziar. o önemli değil kl, işi bir inatlaşma durumuna geHrmek yanlış olan. Çekil artık, çekil bir as, bırâk ba$kaiarı at oynatsın bıraz da. Ne demek ıstıyorsurr İ^imden. ışırnın gereğı olâB |?rısımden mi vazgeçeceğım yanr Benı yaşatan şey ifisıdir. Bu hâle sokulan :s artık iş midir? Gelip seni tebdit «tmt$ler, oldürürüz demışler. Daha ne sbv'esir.Ier? Sana kızamıvorıım. artık kızamıvorurn. Kızamsnn. çtlnkü benım görümde bır koyundan larkm vok. ts tutkusu, Uerlamt, yükseirae bunların ateşı yok ıç;nde. Yükseimek dedığın buysa. yeterı kadar :.ükseunışsm yetfnez mı. Adamlar gönderilıyor kapına tehdit için, bu rttu üeriemek dedigin? Taylan nedense, ük kez «sen« «ozcügünü kullanarak konujuyor babası ile. Kes sesini budala, senin böyie konuşmağa hakkın yok. Hayır. konuşacagım. Annem ve benım için kazinıyorsâft e|er. bızı ralıat ettirmek ıç:nse senin bu tutkun, istemiyoruz artık. Fazlasmı istemiyoruz senden. Anlamıyorsun, anlıyamıyorsun bızi. Ben oglunum. anlasans. senin oğlunum, kötülügünü ıster miyim hiç senin? Dur diye uyarıyorlar seni. artık yettı diyorlsr. Sıra ıç tutkıısuna geldı mı. gozun bır sev ;ormüyor, kafan bajk» şeye işlemıyor. artık gorsene gözlerinı açıp da. oidürecekler seni! Fazılıâde kansından yana dönüyor oğlunun konujması bıtin Halk Sektörü Üzerine Konuşmalar Erdoğan SORAL îlhan TEKELi TASARRUFLARIN KULLANILMA BÎÇİMt ÎLE HALK SEKTÖRÜ VARSAYIMLARI ARASINDA ÖNEMLİ AYRILIKLAR VAR Öf gibl haltan »elemlertndm v« bu özlemleri yansıtan bazı göîlemlerden esinienerek gelijti rilmijtir. Gözlenen eğüimler ve bunlann •mpirik göstergelerl kabaca üç jrup alUnda toplanabilir. Birin ci grup gözlem, Batı Almanya'dalci ifçilerin rUkMk tasarruf «& Umlerldir. tkinci grup gtizlemler 19ÎOl«r lonrasında bankalarda bıriken han* halkı usarruflanntn oldukça hıel» »rtmasına dayanmaktadır. Buna kar$u hızlı enflasyon yü ründen daha çok orta sınıflann tasarruflan olan bankalardaki bu birikimter İM hızla deger Itay betmektedir. Orta sınıfların ta sarruf yapılan için özendinci bir ortam bulunmaımsına karşm orta sınıfların tasarruflan artmak tadır. Üçüncü grup gözlemler ise aoo yllar içinde özel kesımın halk» açılması re bun» paralel olarak sürdürdügü tahvil sahşlan kam panyasıdır. KOÇOK TASAMUFlAfim H A U SBCTÖfiONE KATIUMUM, MÜLKİYHİ YAYGIN BİR ANONİM ŞİRKETTEN HİSSE AİMAK BİÇİMiNDE (HDUKÇA. BÜYÜK KİTLELERİN KARAR SÜRECİNE, KİS.İNİN BU İJ£ KATILMAKTAN D06ACAK OYUN YA DA YARAIICIUK GÜDÜSÜNÜ OOYURACAT BİÇJMDE KATILMASINİ SA&AMAK OIANAGI ÇOK SINIRUDIR, BİR BAJKA IPUfU: OYAK Kalk sektbrünün toplumdakl kişılerin özlemlerinl yansıtacagı konusunda bır başka ipucu da OYAK olmaktaaır. Genelükle halk sektOrtmUn y» niden biçimlendirmeye çalı^tıgı toplum ıçindeki oluşum. yukarda öjetlenen gelişmelerdir. Yııkarda gözlemlenen olgulara halkın katılma güdüsünün. halk sek törü önerisinde varsajilan halkın katılma güdüsiiyle, ozdeş oîup olmadığını daha ayrıntılı sosvâl «nketlere dayandırarak degerlendır mekte yarar vardır. Halk sektörüntın yöneldiği sraplar amsında yatırım ve tasarruf güdüleri en çok tasamıf incelenen grup Almanya'daki iş çiler olmuştur. Gerçekten bu grubun tasarnıf egihmi çok yuk «ektir. Mülkiyetin bir kişiye ya da birden çok kişiye ait olması tek başına anlam taşımıyor gelişmeler» bakarak en azından şu söylenebilir: Halk sektörü tek boyutlu bır tasarrufa yüksek getirı saglamak güdUsünü esas almaktan çıkmakta, halkın çok boyutlu güdülerini gerçekleştırmeğe yönelmekte, halk sektörü öne risini zengınleştirmektedir. Halk sektörünün tutunabilmesi için pay getirisi dışında halk sektörünü çekici kılan güdülerin ne olduguna açıklık kazandırmak gerekecektir. Küçük tasarrufların halk wktörtine katılımları, mülkiyetı yaygın bır anonım şirketten hlsse almak biçimınde oldukça. büylik kıtlelerin karar sürecine, kisinin bu işe katıhnaktarı dogacak oyun ya da yaratıcılık güdüsünü doyuracak biçimde katılmasını saglamak olanafı çok sınırlıdır. Katılma büyük ölçüde gelır güdüsüne riönük kalacaktır. B bir isçi sınıîı ldeolojisinm p«r çasıdır. Oysa mülkiyetin yaygmiastınlma sı önerisi kendi ı?ınde çalışan ku çük üretici olma özlemlerinin surdügü kapitalist sisteme onun deger yargılan açısından eleştıri getiren oldukça amorf haldeki ezilen katlann ideolojisidir. tkistnin uzlaştınlrnası binncl çızgide mi yoksa ikincıde mı olacaktır? Hangisı diğerine indirgenecektir? Ikısı bır arada kalabılır mı? Bütun bu sorular üzerinde claha sonraki bölümlerde duracagırruz sorular olacaktır. Halk sektörünün geliştirilmesinde rol oynayan unsurlar: Batı Almanya'daki işçilerin yüksek tasarruf eğilimleri. 1970'ler sonrasında bankalarda biriken hane halkı tasarruflarının oldukça hızlı ar tış kaydetmesi. Özel kesimin son yıllar içinde «halka açılma» sürecine girmesi ve buna paralel olarak sürdürdügü tahvil satışları kampanyasi. » • turtulmasıdır. Buntm İçin ür» tım bıriminin yenıden bir kunımsal düzenlemeye tabı tutulması gerekecektir. Bunun gerisinde kalan her adım bızi özyönetim alanmın dışında bir baska yörüngeye götürecektir. Bu yörüngede kararlar sermaye ıl« emek tarafından birlikte alınır. Emek, karar almada beili bir oranda yetkili kılınıp sosyal ösgürltige kavuşurken. kapitalist girişımcinin karşılasacagı kayıpr lann riskini bü> ük ölçüde paylaşmak gibl bır çıkmaza girmek tedir. Böyie bir ilişkiler dizısinin oluşturacağı örgütlenme biçimlerine özyönetim değil, buükt» yönetım rienmektedir. HEM5EHR! ŞİRKETLERİ Halk sektörü çızelgesınde yer alıp yukarda niteliklerini ^enel çızgileriyle vermeye çalıstığııru» özyönetim, birlikte yönetim ve diğer örgütlenme biçimlerinin uy gulanmasmı olası eörmediğimiz üretim birimi, hemşehri ortaklık landır. Kökenleri itibarıyle sermaye sahıpliginin ağır bastığı sosyal ta bakalardan gelen kimselerin ohısturduğu bu ortaklıklarda em«kle sermaye arasındaki ilişkileri. kapitalist üretim biçiminin dısında bir örgütlenme çizelgesi îçınde sUrdürmek ya da biçiminin dısında bir doğrultuda deneylere girtsmek, başansızlıtı önceden kabul etmekten öte bir anlam tasımayacaktır. Buna ragmen hemçehrl OrfSklıklanna halk sektörü çizelgesinde yer vermemmn nedeni, bunların Türkiye'de örel kesimde oluştuSunu gördügümüz fiill tekellerin ve bu vöndeki tekelci egılimlerin alternatifi olabilmeleridır. Kooperatiflenn halk sektörü çizelgesıne düsen eşgüdümü üretim kooperatifleri ve onlann birlikleridir. Söz konusu kooperatıflenn v« onların birliklermın özyönetim temehnde örgütlenmelerine v# yönetilmelerine buçünkü toprıık dagılımının dışmria vapısal bir engel mevcut değildır. mamış. YUftT DIŞINOAKI IŞCIIER Ru noktadan sonra aynlıklâr başgostermektec'ır. Tasarrufların kullamlma biçımi üe nalk seitörii varsayımları arasında önenı lı avnlıklar vardır. 3u bulgıılara gore tasarruflann bujrünkü deferlendîrilm.? eği limi içinde sanavide his«» senedi almamn. vurt dısındakı ışçilerin dzlemifnne uy^ım ddsmediği onava cıkmakradır. Avrupa'ya çalişrr.^va gıdpn : = •çiler ?rasındaki yaygın ozlemm, içveren o'mak va da kendi işinin sahibı olmak olduğunu ortava koymaktacur. Kapitalist tori ımurı değer yargılanyla yognılmuş kışilerin özlemlerinin t>u yönde olnıası b«k!enen bir durumdur Kendi :sincie caksmak (•gilir.ımdr oıan bu kişıl?r ta*arnınarmı, hisse senedi almaktan çok meslek araçlan v.b. vr.'m alarak kuüanmak eğilimir.dedır)er. Bu bulgıılar halk sektörü rarrısmalarmda öneınle dsğerlendırilmelidir. Kapitalist toplum içinde jaşıyan kışilerin öripmleri olan kendi i?irıde çalışmak ?üdüsünu iıalk sektörü dororablecek ve kişilerin tasarruîlannı bu yönde kullanmalarıru sağlayabilecek midir? Eğer halk sektörünün mulkıypri yaygıniaştırmBsı. buna katüanlara hısse senetlerine bir getiri getırmenin ötesine geçenıezsc, bu sorunıın yarutı. vukardakı araştırma sonuçlanna söre. hayır olacaktır. Oyle ise halk sektörü, halkın kanlımını saglamak için. hısse seıvatlerine getiri <temettü) dağıtımmın ötesinde oazı seyler, getirecektir kalıplan içinde kurulmu* bır U retim birimi açısından inceled'.ğimızde karşıiaşacağımız olgu sudur: Üretim araçlan bir ya da birden çok kişinın müikıyetındedir. Mülkiyetin bir kişiye ya da birden çok ki?ive aıt olması tek basma bir anlam U?ımaz. Duru mu özyönetim açısından deâerlendirebilmek için ikinci 'emel noktaja bakmak gerekir. Üretim araçlan sahipleriyle üretime katılan ernek sahiplerı arasınriaki sosvoekonomık ilişki nedır? Ozyonetım. ışletmede ür«t:mden personele kadar tüm ka rarların işçıler tarafmdan almdığı ve ışletmenin o yönd« örgütlendiği yönetım biçimidir. Böylece kapitalist işletmede ogi rısımcı» tarafından alınan kftrar lar öıyönetimde işçiler ve ODlann arasından seçilecek kendilerıne görev yüklenen kurulu$lar tarafmdan alınmaktadır. Söz könusu kararlann uygulannıası ise işletmenin başmda bulunan ve özyönetim: benımsemış ülkelerde farklı yöntemlere göre seçilen yönetici gırisımcıye bırakılmaktadır. U\julamayı izlemek ve denetlemek yetkisi yıne isçilere ve onların seçtikleri kuruluşlara aittir. EMEK • SERMATE ILIŞKfSI önemlı olan emek ve sermavarasındaki sosyoekonomik ılişkilerin bu karar yapuı İçinde oluşturulacak bir yörüngeye o DEMOKRATİK TAW SORUNtl Durunıu Türk Ticaret Kanunu YARIN. HALK SEKTÖRUt+ÜN İÇ BUrÜNlÜĞÜ... VEFATLAR METAK'TAN DERS MEYAK konusundakı bu hareketlerden halk sektörü konusunda aünacak önemli dersler vardır. Daha sonraki bölümlerde üzerinde aynntıJı şekilde durulan halk sektörünün oluşmasında zorunlu tasarruflann önemini. eylemsel olarak kanıtlamaktatlır. Halk sekîorünün, yöneldıfi halk tabakalarının isterlenni r,e kadar karşıladığı konu.sundakı tartışmada bu bölüme kadar ıster lorunlu ıster gönüllü tasarruf la olsun mülkiyetin yaygınlaşrınlmasının sorunları üzerinde duruldu. Oysa halk söktörünün ılk ortaya atıldıgı günlerde mülk'.ve tin yayeınlaştınlması boyııtu ön planda ıken, son zamanlarda halk sektörü onensi içinde uzyönetim ve yonetime katılma daha çok afırlık kazanmaktadır. ce. Server ?en ne dıyorsun? Sen de Taylan gıbi mı düşünur«lin bu konuda. bümek isterim. Gelirimiz eksilsin ister misin söyle bakalun. Senin ağzmdan da duyayun. Server hanım göTİerini açıyor. Daha ne!er. geçım paramız kazandıfıa, ba»kaianna ml kAptıralım bizı şreçındjren parayı? Fazılzade gülüyor. Aferin. senden böyie konuşmanı beklerdim. Olğumdan daha mantıklısın bu alanda nasıl da bellı. Hep derim ya. okumu? ınsanlar mantıkh dUşünenıez, kitap sayfalan içinde l^Iıyor mantıkları. Hayat adamı olmak başkadır, çok başkadır. Onun okıılu yoktur. Taylan. s>en biıı rahat bırak. Bana hiç bir şey yapamazlar. Vereceğim karara kimseyi kanjtırtm*m aslında, ama sızleri de bir dinlemek istedim. Ben isimin gereğıni yapanm, bana dokunamazlar. Ve böylece. hanlan hamamian, çifte o'omobılleri. aaçı r« uçaklârı, ve bankada milyonlan dofuran para, Server hanımın afcnda «geçım parası» niteliğı kazanır ve Pazılzâde bildifıni okur gine geri durmaz hiç. Elı git gide yeni bir biçıtn »lır. tırnakları daha b:r uzayarak sertleşir ve uçlan kıvrılır. Elinin Uzerinde tüyler sıklaşır, kaiınlaşır. daha b;r karararak butün eli baçtan başa kaplar tüyler sonunda, ve garıbi, baskaları gorüyordur ama kendısi hiç göremez bu elı, elmi, pençesini! Sefer'in aylığını arttjrdılar barda. goze gırdiğmi gostermek+a gecıkmez bar müdürü. Patron çok memnun kaldı. ilerde dahs başka olanaklar da sağlarız dedı aylığını arttınrken. Her şey karşılıklı eibetta. Onu hosnut bıraktın mı o da seru höşnut ed*r elbette. (DEV4M1 VAE) bir reklâmyazan aranıyor%%% öyle bir kişi ki bizim aradığımız; Türkçeye gönül vermiş ama bir yabancı dile yabancı değil. Edebiyatı çok seviyor ama diğer sanatlarla da ilgili. Düşünmek, yaratmak, yazmak en büyük tutkusu ama insanlarla ilişki kurmayı, yeni dostluklar edinmeyi de seviyor. Ve yüksek tahsilli. Siz misiniz aradığımız kişi ?... İLÂNCILIK REKLÂM AJANSI Ankara Caddesi Ankara Han Kat 1 Tel: 27 81 76 Sirkeci İstanbul Lütfen randevu alın İÇİN KıymetH nocalar ve duahan ıarfl»n rnüteseKkll cenase ıtı» rasım ekıbımiî, bır tel» tonıa emnnızaedlr Gâzete ılânı re umum muamnlât ıçın ayn bır Ucret alınmaz Cenazs ışierini İsletınemız derunte eder, acı günlenniö paylssınz 40 68 86 47 20 06 ISUM CENAZE IJIERI NOT: Bütun muameleler 1^ letmeye aıt olmaK uz^re yurt ıçı, rurt dı$ı, yurt dışından vlırdâ cenaze nakll yspılır :»ünün rıer saatınde emrt (Cumhunvet: KASIL BİR IDEOIOJIİ Bu anlaşılır bır geiişm?dır. Val nız burada özgllikle dikkat cekilmesi gereken husus, özyör.etim ve mülkıyenın farklı smıflar içmde yer arayanlann ideolojilpri olduğudur. Özyönetim arzusvı, kendisinin gelecekte de ifçi ?mıfı içinde yer almasmı isteyen ve bu yüzden de isçı sınıfının valnız tcplumdakı ıslevlerini değiş'irmek ybnünde çaba gösterenlen ozlemleri olduğu sövlenebilir. Baş k» bır devjsie özyönetim bi'mç İ 3 J3 SATILIK TIRHANDiL Hiç ıtullanılmamış 13 metr#. 4.60 genişlık. Ford 80 HP Dızel motoru ile kompie dönatımlı, denıze mmeve nazır tekne. t$ saatlerinde Tel: 72 85i 40 44 35 33 Ö7TÖNETİM KONUSÜ Halk sektöru tartışmalarında son giınlerde özyör.etim konuyu gittikçe afırlık kazanıyor. Bu TiFFANY GARTH IQEK& PEK rvt ouıa DO5BU BİÎ SA OBGMSZ rif* HAKSI2LIK 8 U yiVra' ıLEöEZ/yoî «S2