Katalog

CUMHURİYET 26 HAZİKAN 1976 CENGIZ TUNCER'LE BÎR SÖYLEŞI • Tavın hayatının filü hir mevslme girdlgl Uç knnal vâr, h<»r Uc kanalda da haftarta hir, bir »u günlerde önce Korunlannızdan »öı aeahm Issaale yakın kitap tanıtma pıogramları düzenlenl tertenlt. yor, yazarlar, eleştirmenler, okurlar kanıuiyu önünde tartışıyorlar: Çin hakkında bir kitap çıGeçenlerde bir soruya kar$ılıVc olarak yayın kınca bakıyorsunuz peşpeje bır yıftın film gb'shâyatının degiçik bir tanımını yapmak zorunda teriliyor ÇLn hakkında. Biz, aydının çağını tanıkjaldım. Bana göre kitap, örgütlenmemiş b'zgür dü mak, her şeyi bllmek öegUrlüğüne »ahip oldufrı süncenin deglsik bir biçimde örgutlenmesı amana inanıyoruz. Oysa Ulkenılzde kalıplaıjmış bir cına hlrmet etmelidir. Bu yüzden de örgutlenmis genel gftrüntü İçinde kalmaya zorlanıyor aydın. her şeye kar?,ı bir UrkUHicülük tasır içinde. Daha Kuskuauz İyl bir yayın politikası bu çemberl kıraaçık Söylfimek gerekirse biltiin örgütler kitaptan caktır. korltar; bu korkunun yofcunlugu da örgutlerin tutueu yanlarıyla doğru orantılı olarak yükselir. Bu • Okıır kitap tllfkileri ne dlueyde ttlkemlcde? yUüdeıi de yaym hayatının desteklenmesi. gelişOkur, kltabı neye göre seçecegini bilemez dumeslni saglayacak kuralların konması, gorunlarıruma getirilmiştlr ulkemizde. Bunda yukarıda sönın çözülmesi o lilkede örgiltlenmeml» ozRür düzüntl ettiğim tanıtma ııjlevinin yerine getıriimesüneeye karsı genel tavruı gelismesi esdogrusunmesi yanında yayınevlerinin de kusuru vardır. <la olabilir. Türkiye'nin yasaklanmıs düsüncelerle Bir elin parmaklarıyla «ayılabilecek kadar tek clolu bir ulks oldugu dUşunUİUrse yayın hayatının bir elin azdır bizde çlzgisi belH yayınevi. örnebir yığın sorunla karşı karşıya bulunduğu kendiğin biz bir çizgi oluşturuyoruz, içeriginden biçiliğinden ortaya çıkar. mine kadar tızannn bir bUtünlük ta?ıyan btr çizgi. Kğer bıı gayretimiz cük ohırmuşsa bir bakıyorsuDevlet sıze kağıt vermez. K»ğıdı karaborsanuz, herkes bize öykUnüyor. Bizim çizgimizde, bldan saglamak zorunda kalırsınız. Posta giderlerl zı »?ma gayretlerl dolduruyor ortaljğı. Bu da olcuyükjektir. Kitaplar toplatılır. İleriei gerici bütün kurumlar sizden kitabı bagı» olarak almaga çalı»ır. Bankalar için yayın glanı rlzikosu yüksek ıs eJaaıdır. kredi vermemek için uğrasırlar. Oysa yayın hayatının temelde bir tlcarct isl olmadlğı bilinmelidir. Yayın hayatı bir tutku işidlr. Hangi yönde olursa olsun tlcaret çizgisine dogru kaydırüması o ülkenin o"rgütlenmemi$ ozgür dusünce geliymasini olumsuz olarak etkiler. $u anda Ulkemiz bu »akınoanın en tehlikell boyutlârs ulastıgı bir döneıni yaşıyor. • Yayın pnütlkaım nedir? Oenel nlarak TlirMye'deki yayın durumundan da aöz eder mtslniz? Blrkaç yıl rtnee Unlü îtalysn yazan îtalo Calvino tAgaca Tiincyen Baron ve Sandık MUşahidi adlı iki kitabını yaymladıki ile konujuyordum. Blzim kitapların listesine bakfı «Bunlarla sürdürernozsinır yayıncıhgı» dedi, «Yardımcı ders kitapları, yilksek ka^ançlı lüks kit.nplara yünelmelisıniz.» Ben d« kendlsine .Yani buytik »ermaye İle bn isl yapnıalıyız» dedim. «Evet» dedl «Bizım pstron icin yayınevi metıes gibidir, her yıl milyonlarca lirasını yer.» Sözünü ettigi patrori İtalya'mn en büyült ve en Unlü yaymevlerlnden birini patronuytlu. Ben, örsrütlenmemiş özgtlr düsüncenln bir potansiyel olarak kullnmiabilecegine ve bu potan' «iyelin iyl yayını jrsrçeklestirmeye yeteceğine hala inanıyOrum. Bu yüzden de yayın politikamızı, «n M köMi olan çok satııjlı kitaplarla saglanacak gsUrln, yararlı ltitaplara yatırılması kuralına gore stirdürüyorum. Bizlm diîilerimizde hemen hemen hlç bir kl&sik yok. bütün kitflplarırmz çagdaş ya»arların fserlerinden olıışmustur. YUze yakın ya»ârı Türk okuruna tanıtuk; kötüleri de var a'ralarında amn büyük <;oğunluğıı ly), soylu ve degıslk yazarlardır. Büyük bir bölümU önümüzdekı yıllarda Unlfnecek yazaılardır. Oysa Ulkemizde yayıncılık daha çok Tolstoy, Doatoyevski, Gorkı, Balzac. Zola gibi satış ?ansları olan yazarlara clayanıyor. Oysa ben bu sürecin geçildigüıe inanıyorum, okuyucunun çaj{das degerlerle bir an ön;e tamşması gerektigine ınanıyorum. Ama ne yazık ki bunu gerçekleştirecek yan desteklerden yoksunuı. B\r örnek vermek isterim. Amerikalı yazar Kurt VonnPffut Jr.'ün dört kitabını bastık. Voıv negut Jr. gerçekten önemli bir yazar, Unü gittıkçe bütün dünyava yayılıyor, yapıtları ilgiyle değerlendiriliyor, olay yaratıyor. Oysa bizde ünerlnde duran bile olmadı. Başka bir rtrnek daha vereyim. Sovyet edebiyatının dtlnya blçüsünde önemli iki yazan vardır. Biri IJololiov'tur ntoki PausLovski. Bir. lıpırı îjoiohov'u yayınladık hem Paustovski'yi. Şolohov'un bizdeki «... Ve Durgun Akardı Don» adlı romanı »ltmcı baskıda, oysa Paustovski'ye elinl süren yok. Bunun nedeni açık, biri Nobol almıç, öteici almamış. Ama dünyanın başka bir Ulkesinde Paustovıki ile Şolohov arasında bu korkunç fark yok. Yaklaşık olarak aynı ölçüde okunuyorlar. Çünkü okuyucuyla kitap arasında köprü görevi yapan plRçtırmenlor. yaym organlan görevlcrini yapmaktadırlar. Oysa bizde bu konuda çok sınırU şeyler yspılıyor. Örnegin Fransız televızyonunda yucuyu jaskına çevirlyor. Bence ygyınevlerl ksnrtl temel çizgılerıni saplamadıkça, bu t«mel çlzgınin tut»rlı oiduğuna gerçtkten inanmadıkça okuyucuyu »aşırtma, yıldırma, kustUrms yanlı?ından kurtulamaz. Biz okııyııcumuzu aileden sayarız; dojru yaptıklarımız için bizl kutlayan, yanlıj yaptıklarıını»! da bagıslayan dostlar olurak görürtlr. • Kitap fiyatlarındakl vüUnrklljin ornnını etkiledlği ıö>lpniynr. Ne den'niz? nkuma ROMAK YAZARI CENGtZ TUNCER'IN BİR DE YAYINCILIK YONÜ VARDIR: YAYIN EVLERİNt TANITMAK, SORITNLARIN1 fiÜNDEMK (JKTIRMEK AMACIYLA, YAYINCILARLA YAPACAÛIMIZ BU SOYI.F.StLERt SÜRDÜRECEÖİZ. BIR YANIT T t * K MUStKÎSt DtCVLET KONISEPVATTT. ARI BAŞKANI ERCÜMEND BERKERDFN M/S/1978 GÜNLÜ SAYÎAMI2DA YAYIMLANAN VEYSEL ARSEVEMİN «GAFLET» BA.$ LIKLI YAZISIYLA ILCÜLI BtR YANIT AU D1K. TARTIŞMALARA YOL AÇMAMASI İCİN BU YANITIN KONUYA AÇIKLIK GETİHEN İLGÎLt BÖLÜMLERlNt YAYIMLIYORUZ . Erotimend BERKER «ikîsinin oluçmssını ve gelişmesinl aailamaktır. GOREVIER Konscrvatufir bu amacı gprçeklestirmfk İçin: ı. Klasıklejmıj ve sanat, değeri taçıyan TUrk Musıkisi Bserlerini »»glıklı bır biçimde tesbit ve tasnil edsr. 2. Folklor değeri ulan otantık halK ezgllerini •ağlıkh biçımde derıer ve tasnif eder. 3. TUrK Musikisının ananevi sisicmi Uzerinds teK seslı v« çok seslı doğrultuda Uerlc. çâlı*malır yapar. 4. TUrk MusiKisi âletlerl Uzennde gelistirld inceleme. arajtırma ve uygulamalar yapar. 5. Türk Musıkisi tarihini ve bestekarlarm blynRrafıİPrinı çnftdaş metodolojıye uygun »ekllde deılpr ve yayımlar. fi. Türk rhüzikolojisinin VP ananc\i mu»ikl sl» temmin daha kolnv anlaşılmasını, rttrenimini, efl« tımini ve yeyılmasını saglnr. 7. Milll kültür ürünü olan yüksek deyişlerl. SO> leyişlerı toplar. bunları çagdaş kurallara grire işler, milli kaynaU;ı dsyalı milli Türk Musiklgini nluşturur, gelistırir, evrensel musikide yerlni olmasını saglar. n. TUrk Musikisi sanatını amacına uygun biçimde uygular. Kgitioi, ögretici »çıklamaıı konser ler, gdsteriler düzenler. ». Genel Mu.MkT ktlltürü İle Türk Muniklsi kiil tüıimü sindırmış. yetennkll müzikolog, bestecl ve lcrarı yetismesinı saglar. ııı. Amacına vo. fa»liy*tinp giren konularda »r •iv, kütüphane, ınüze ve bftrızeri kuruluslar lcurar. U. Amacına ve faaliyetıne glren konulard» egıüm v« ogretim yapar, diploma ve beruıeri «hll» yet belgeleri verir. 12. Amacına ve faalıyetine giren konularda kl tap, clergi, nota, pl4k ve benzeri h»r türds yayuı yapar. 13. Amarına ve faalıyetine glren konularda, dPrsler. kurslar, seminerler, komeranslar vs benzeri çslışmalar düzenler ve uygular. (Madde 1) Şimdi söyler misiniz bana «aym ARSEVEN: bu esaslara gore yaptıgımiE ve yapaca£ımız lşln hangi maddesl, hangı kelimesi, hangı noktası, htn gi virgülü Anayasa'nın özüne ve sözUne aykuıdır? Dünyada kitabın en ucuz «atıldığı ulke Ttlrkiye'dir. Ama bu okuyucunun alım gUcü karşısında IICUK oldugu anlamına alınmamalı. Bir kagıt *ı> runu var, bugün bütün dünya kâğıt sıkıntı^ı çekıyor, aşagı yukarı dünyanın her yerinde kaRıt fiyatları aynı dolar olarak. Bu yüzden kitap fiyatını dünya fiyatlarına göre düîünınek zotunlufcu var. Yani kitabı pahalı duruma getiren Türkıye' dekl milli gellr düşüklügUdür. Devlet. ya da kururnlar yayırı hayatına parasal katkıda bulunmadıkça kitap fiyatlan ucuzlamak bir yana pahalılaçmaga devam edeccktır. Bu kurulu;un amacı; geleneksel Türk Musiktsl alamnda. 1. Teorik ve uygıılamalı meslek egitimi yaparsk gpnel çagdaş musiki kültürü ile Türk Musikisi külturtlnu «indlrmi? yetrnekli. yaratıcı, oftr<^tki, yorumcu, araştırıcı yapımcı sanalçılar yetıştırmek; 2. lim! lncrlem». aiRŞfırma, çahjmalar yspnrsk ktlltUr mtıhtevamm teîkii eden bu rmısikimizt islenifk, gellştirmck, yiiceltmek, yaymaK, ÖzünU çftftdaş «nlayııja göre degerlendirmek, bttylere milli öze, kaynaja ve sisteme dayalı çsgda$ Türk Mu SANATEDEBİYAT Sovyet Dağıstan ve Çeçen edebiyatı Tank Cemal KUTLU Kuzey Kafkas halkları sanatçı laıının yoğun çalışmaları ilk kez on dokuzuncu ytlı yıl sonları Ue ylrminci yuz yıl baslarında görülur; giderek gellaen ve aşaftıda sözünU edecegimiz halklara men sup sanatçıların çaftdaj yazına olan hlımetleri, hiç olmazsa kavim dillerini olgun ve yeterli bir riüzeyde tutabilmiş ve yasatabllınis olmaları becerisidir. Dajıstan Sovyet yazınının ilk kurucuları arasında adlarından ttnemle sözü edilmesi gereken Lezgı asıllı SUleyman Stalski (1 «891937) ve Tahir Khuruglu (18931953), Avar asıllı Hamzat Tsadasa 1187719611, Kumuk asıl lı Abdulla Muhammedov (18641937) ve Gaziyev Ali URTBi, Lak asıllı Abutalib Gaîurov (1882) »a yılabilir. Şiir dalında Lezgl yazan Said Koçkhurskiy (17871812) ile Yetlm Kmin (18391878) ve Kumuk yazan Irçi Karak (1S3971879?) yetiatikleri çevre Reregi feodal sınıfları yerorken, kaza v« kadere de dejlnlyorlardı. Buna kar?ı Dargi yaıarı Batıray ılSHllSlOı ile Avar yazan Mahmut (18731919), özellikle bu ikincisi Meryem poemi ile, şiire düsünll getiriyordu. Egitlm ve medenlyet dalınd* Lezgi yazan Hasan el Qadari • Âsârı Dagıstan» yapıtı ile bilimsel bir yol Izlerken, Lak yaza rı Hacı Murat Fmintayev Dağıst«n yactnına ilk kez komedtyl R# tiriyordu. Diger yandan Dagıv tan yazını çağdaş gdrkemine Said Habiyev'ln, Zeynel Abidin Ba tırmurzayev'in (18971D19) ve Ha run Saidov'un (18911919) siirleriyle kavusuyordu. GUnümUzde ise babası Hamzat Tsadasa'dan dnha yetenekli ve daha ıııta bir ytt7*r ve oaıan olduğunu belgeleyen Rasul Hamtatov «Benim Dajjistanım» ve «Yüce Yıldızlar. adlı yapıtları ile tüm Dağıatan yazmını tek ba şına temsil etmekt» devam mektedir. etDagistan yaztn tarıhınde ayrı bir dal olan çeçenİngu» edebiyat.ı ise. özellikle adı c?Çf" riille izleyebilmem ybnünden de ekleyebilirim dil ve anlatım bakımın dan, en güçlü yazına sahlp ulusların sanatından daha az güçsüz deglldir. Çeçen IHKU? yazını ortada henüz bir yazın tanlıi bulunmar, ken, Alımad Nacayev, Abdi Dudayev ve Said Baduyev gibt Çeçen halk dılini ve follclorunu lyi bilen kuşak tarafmdnn sağ lam temellerle ktırulınustur. Bu ilk ku$aktftn «onra yer.t*en ve Çeçen • Ingus yazınını do ruk duzeye ulaştıran or.an ve ya r.arlardan Mohmad Mamakayev'ı Mamakayev Arbi'yi, Nurdın Mu zayev'i, Said Arsanov'u, Khalıd Ojayev'i difer çagdasları içeri sinden kolayca ayırabiliriz. Şamsudın Katayeviç Ayskhanov ise Çeçen tnguş tiyatıo yazarları arasında döneminin ve gelecejfcin tek temsilcisi olarak kabullenilir. Şiir öykü ve büyük öyktl dalında genç kuşak içerisinde Mohmad Sulayov, Abu zar Aydamirov ve Kh. Mekhtiyev sanat.ial yapıtlannı daha güçlli bıçımde sUrdUrmektedir. Adları geçcn sair ve yazarlann incelediftimı?. yapıtlarından bir kısmının »özü edilmesi (jerektiftinde, seçımı çok gtiç olmakla beraber, Ahdi Dudayev'in «Bles tanan Buolar» (Yazın Kelişii ndlı tek şiir hetis) anımsanmalıdır. Klasik sür biçiminin tüm «hengıni vererı"k çagın sosyal gelisimini ve yaı yıldiliminin (mev simt doftada duyurdugu gtlzelligi dılp Rptiıır. Hem şalr, hem de roman yazan olan Mohmad Ma makayev'de Çeçen dili, halkın ıçinden ftplen ineeliği duyııra du ^ r a yazının ve teknik anlfltımın en üst, düzeyine ulaşır. Tüm sürleri genel olarak inıan yaS*mını, insan sorunıınıı. scvinci, Uzilntüyü, dUşUntl ve dogayı duyururken, uzun epopelsn de yigitligl ve Ceçen haikınm geçmişteki savaşlarını yansıtır. özellikle 1901 1913 yılında Çârlık re|ımine karşı halkın içinden çıkarak B1S kljilik çetesl ile *#rilla savaşı verpn Kharaçoylu Abreg Zelimkhan'ın uftra$ı İse, Mamakayev'in usta «nlatmıınria epik bl. inceHkle romana dönüşür. Son yüzyılın Kuzey Kafkas yft «ını Sovyetler Birllginde llgl ile izlenmekte ve desteklenmektedir. Tolstoy'un, Dostoyevskl'nin, Lermontov"un, Puşk'.nın ve CJorkı'nln sanatında blitün görkemiyle srtzü edilen Kafkasya' nın el dejjmemişliiti artık bölgenin kendi çocukları ve öz evlatları taratından sunuldukça, imge (Mesi dlye düşünUlen mltik sanılar da tüın gerçekligi İle lzleyidleri Jc«ıdlne çekmektedir. . AIİÎURK İlKElEfti Ya Atatürk llkelert mi dlyonunuE, onu dA in cftleyelım: Mâlum . Atatürk'Ün TUrk Musiklgl Ukesl, 1334 d« T.B.M.M.'nln IV. dönem 4. toplanma yıiını açarken yaptıgı konuçmada söyle belirlenmljUT: «Arkftdaşlftr; Oüzel sanatlann hepsinde, UIUR gençlığlnin ne türlü llerletilmesinl istediğinid bllırim. Bu. yapılmaktadır. Ancak bunda en çabuk en önde götürul mesi gerekli olan Türk Musiklsidır. Bir ulusun yenl degi?lkliğinde ttlçü. musikide degişikllgi alabllmesi, kavrayabilmesidir. Bu gün dinletmeye yeltenilen musilcı yüz ağar tacak degerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkca bllmellylz. Ulusal, ince duygulan, düşunceleri aniatan; yüksek dp.yişleri. söyleyişleri toplamak, onlan bir gün rınre. genel son musiki kurallanna gftre ıslemek Rprekir. Ancak; bu duzeyde, Türk ulusal musıkisi yükaelebllir, evrensel muaiklde yerini alabilir. KUltür ljlerl Eakanhğının buna degerince özen vennpsinı, kamunun da bunda ona yardımcı olmasını dılerim.» Ku sözlpri teshis ve ilke olarak iki bolurhde inceleyebiliriz. 1. O gün dinletilmeye yeltenilen gelenaksel Türk Musıkısmm yllz agartıcı görUnumd* Olttıidıgı dogru \t ycrınde bır. tejhıstir. İLırAf edelım bu gün de öyle. Çagdaş icra tekniğine tam uymayan icra gelenegi, çagdaş Orkestrasyon kuralları na uymayan saz ctüzeni, çagdaş koro kurallann& uymayan SPS toplulukları, hiçbir kurala uymayan yönetım uygulaması. ilkel duıumlannı muhalaza edcn alctler. metodsuz, sıstr.msiz, dısiplinsiz bir çah?ma *lbet yüz aftartmaz. Ama bu süre İçinde bu mustklye ne verdik ki ne istıyoruz. Yanm asır evvel Batı Musıkisi kesiminde de btr sey yoktu. Devietın bütün gücü ve ımkânları bu kesime tahsis edıldikttn, milyonlar ve milyon lar harcandıktan sonra bugunkü ovunülecek çizgıye vaııldı. reki, ,aynı süre içinde Türk Muslktsi ejltimine Devlet bütçesindcn kaç para harcandığını bl'.ıyormusunuz Saym ARSEVEN, hiç, teıc kurus bile degil, kocaman bir sıfır... Bildıglniz gibi Darülelhan'ın reorganızasyonu olan îst. Belediye Kon»ervatuarında Türk MuSikisi eğltlmine 1926 da .son verilmeslnden bu yana TUrk Musiklıl «anatçısı yetiştirecek tek bir O«vlet Kuruluşu kftlrnamıstır. Daha sonra Maarif Vekâletinden l»t. Şenremanetine gonderiien 22.1.927 tarlhli yazıda i,... kat'ıyyen tâlim ve tedris mahiyeti olmamak sartilp... TUrk Musikisi Tâsnif Hey'etine baüll bır icrai kısmın... öğretlm olmadıgı gunlerde...) Konservaiuarda çalışabümesine lütfen müsaade edılmiçtiı. Istanhul Belediye Konservatuannda sadcce Klasik repertuarınıı?ı sunan ve bu repertuarm genç ku$aklara tanıtılmasında takdire sayan hir met gören bir tcra Heyeti ile yalnız nazariyata inhisar eden bir Türk Musikis) egitimı vardır. isanatçı egitlmi yoktur, inceleme ve araştırma bölUmll yoktur. Ayrıca bir devlet kurulu$u olarak tanımladıjı nıs Ileri TUrk Musikisi Konservatuarı, ldealltı gençlerin kışisel imklnlanyle. feragat ve (edtkarlıkl» jnirUttükleri bir dernektlr. 2. llk« bmumünde ls« «Ulusal, tnce duygula n, dUşünceleri anlatan yüksek deyisleri ve iöyleyislerl toplamak, onları bir gün önce genel son musiki kurftllanna göre islemek «erektlfl» lfade oiunmustur. r'v\ ti». Bu, mılll kaynaia dayalı o kaynaktan bssleçagdas Türk Muaikisinl olusturalım demek Sanat Edebiyat Çevresinde Bü.viik kftntin pâtırtısmdân kaçan Rıfat Ilga», Karadeniü'ın bir kıyıcığında dinleniyor. Cide'de bulunan sanatçı, boş zamanlarında heykelcikler yapıyor. • Burhan Arpad. yazarlıfının kırkınfi yılını Es«n fepe Gazftteciler mahallesındeki fivinin bahçejinde 2 temmuz cuma günü 1719 arası dostlarıyla kutUyacak. (Fotograf: Ali ALAKU!?) Şiir tanımı üzerine deneme Esen YEL «$lir isirn. Arapça. Vezun, uyak, scs uyıımu gibı duygulanrtmeı ögclerle süslenmis olup, srüzel imgeler tasıyan sanatlı soz.ıı T.D.K.'nun TUrkçe Sö«lük'ündeki »iir tanımı bu. Çeşıtli toplıım dtizenlerinde degişik görevler yapmıştır şiir. Öıneğin. ilkel komünal toplumlarda toplumun malı olmuş, toplumun dilek ve Rorunlannı tlıle getirmiştir. Sınıfh toplumlar da durum daha deftişiktir. Ötekı yazı türleri gibi şiir de egemenlerin çıkarları ve zevklerı doftrultusunda bir araç olarak kullanılmıştır. Öte yandan, ezi len sınıflBrın şiirleri de o sınıl ların çıkarlan dogrultusunda Körev yapmıçitır. Yapmıştır yapmasına ya, gerek egemen aınıf ların sürlerınin etkisi altında kftlmasuidftn, gerekse ezilen sınıf lnsanlarının kültür düzeylerinin dlişük olmaaından dolayı tam olarak yerine gctirememiçtır görevini. öyleyse siir nedir? Hangi toplum duz«ninde ve kimlEr için? îlk soruyu yanıtlamadan Ikin ci soru üzerinde düşünelim biraz .. Sörgelimi. Lftle Devri'nın hazıryiyici insanı için Nedim'in: «Üzerlnde gtll deseni olan bir elbise (tiymişsin O desendrkl gülün dikerü senin ayağını Incitir» dizcleri, en az bulunnn lale »ofanından daha defterlidir. Ama Anadolu'da yalınayak ekin blçen, hayvan otlatan insanlar 1Cin hiç bir milam taçımamakta dır. Anadolu'nun voksul insanı için Nedim'in şiirl nası) hiç bir anlam taşımıyorsa, Yunus'un: «Bir garlp ölmü* dlypler / t'ç günden sonra dııvalar / Sojhık KII İle yuyalar / Şöyle ga rlp henclleyln» dizeleri de Lal* Devri'nin bilmem ne pa?a«i. bilmem ne na7,\n için hiç bir anlam taaıma maktadır. 31rncli bu vaklajım açısından bskalım îairlerimize... Yunus Kmre çiirlerlnde. tarı n da tçinde olmak l'zerp, her sryin Insanın kendisi oldufru nu anlat.ii Yobazlara, kaba sofulara bir haîkaldırı vsrdır. Knıck, iç. insan sevgisi, i sancıl tiıtum ve davranı$lar yüceleşır onda. Pir SultAn'da. feodal sömüru nün acımBsızlıgına karşı bir kurtuluş yolu arama, bir baj kaldm jörülür. Dndaloglu'nda daha da ilfirıye gider düşüııce ve tutum, eyleme dbnüşüı. Din »el etktlerden arınmıç somut bir mticadele göze çarpaı. Flkret, feodahtenin kokuşmuş lugunu dile Retirir. Kapitali&tlpş m* süreci içtnfc girdığimiz yılların agnlarını anlatır. NAzım, biiıncın yanında top lumcu mücadelenin de gerekıi uldugunu söyler. Ve giderek açık seçik ortaya koyftr çözüm yolunu. Enver Gökçe. Ahmf>cl Arif, HH san HUseyin ve birçok eenç şair elden ele taşıyıp Kelmişlerc'.ır bu mücadele bayraftım... öyleyse nedir şiir? Siir şudur ya £* buriur. Şiı rin 511 ya da bu olması ciijil dir önemli olan. Şiirln nasıl btr grirev yapm»5i gerektlgidlr. Sınıflı toplumlarda naâıl bir gör«v yapmalıdır jiir? Öteki turler için de geçerlı olan bir sınırinma yapalım... Srtmürünlin ortadan kalkmMi, insanın inaancs ya>ıav»hllmo^l ıı^runa sürdârUlen ^Ahaları hızIsndırınftk İçin, »eniıj halk .vıfln larmın duygu ve dÜBtlncelerinl llrricl ytinde etklleyen bir araç. Peki, şiiri öteki ya/ı tUrlerin den ayıran en belirgln özellikler nedir öyleyse? Se«, ırlllzik ve denge... • Sürpyya BerfA Istanbul'dan ayrılıyor. C»enç özan îzmir'e yerieşmek husırlıkl&rı içinde. Bır çesit reklamcılık yapacak orada. * Serınur Sezer yeni şılr Kitabının hazırhklânnı bitirdi. Kitabın adı «Direnç» olncak. Sanatçı, soıv bahaıda yayunlanmak üzp.re bir yaymeviyle de anlaçmı?. Şiiılprınrle türlü baskılara karsısındakJ direnmeleri konu aldığını söylüyor. • Nahit Sırrı Örik'in »on günlerde tartışılan rrtmanı «Sultan Hamıd Düşerken» (mr>7> bır yayınevince «Abdulhamit DUşerken» adıyla yeniden yayımlandı. • Türk halk gUldtirüsUnün bUytlk ustası Nasretttn Hoı^ft, 4 trmmuz paüar günü doğduftu v*r olan Hortu'da Eskişehir Turirvn ve Tanıtma Derneginln duıenledığı bir törenle anılacak. KİTAP... KİTAP... KİTAP... KİTAP... GÖZBAGI, EROL TOY, MAY YAYINLARI, 48C S., 50 LIRA... Zar bir i>l yiikleniyor Erol Töy, Türk l(çl tınıfının t«rlh»el gvllıimln! romıınlastırmıyı danlysr. Bunun İçin «<* 1H8'den 1970'e uzanan bir türeç boyunca, Izmlr iktitit Kongıeılndcn 12 Mart müdahnlesine kadar Turk loplumunıın tosvockonomik gelivmint, bu gallflm Içlnd» İ}Cİ sınıfının olujumunu v« sınıfsal bllinc* ulajıjını anlatma yolunu t ( çlyor. Roman üç bölümde gcllflyor: Tarih Zinclrlnritkl Baklalar, Yabancıtifma, Bütünlctmt. Oncs, 1928'deki bir tramvay iıçllfrl grevlnden ycla çıkılırak ycnl bir «ınıfın dogu fu, tarih içlndekl ycrl taplanıvor; ardından, Türklyt'dckl kapitalı«tlc»m« süreci icitio \y (I iinıfınır. tırlhscl kenumu belirleniyor; üçüncü bölümde ite bu ıınıfın, smıfıal bllinc* ulaımaıının y ı n ı ı ı r t »lyaıal ağırlığını koyarâk kendi düıcnlnl kurmatı yolundaki ı«{tnekler değerlendirlliyor. «Gözbaği' bireyin ya da bireylarin rleğll, hir lopıumsRl ıınıfın romanı. Bu nedonle, leklnrln terüvenlerlni det)i', bir »ınıfın teriivenlni «nlatiyor Erol Tey Zorluk da buradan gıllyor Ifte. Romanın kurulusunda boıluklar belirlyer; romancıyı, ki^llerlnln •ğrmctan yo rumlar yapmaya, hllgi vermryr itiyor. OzelMkla lon hSlümde, olay özetlerlne, lonra bu olaylarm d«g«rlendlrllm«jin* yinelivor yatar. Olgulardan v«rilare bittün hir larihsrl cjelljlmi, kısacası htr f«yl lek bir romanda vtrm»yl denlyer. Valnıı romanı bltlrince bir »orıı lakıldı kafama: Acaba tGSjbaflnnı okuv«n bir l»c' baniml* aynı kanıyı paylajır mıydı? 9 BİR UZUN SONBAHAR, DEMİP Ö7!Ü), KOZA YAYINLARI, H0 S., 15 LİRA.. Dlmir özlü «deblyala virlı* plrmi\, »onra blreyln hıınalımını v* ladlrglnliğini # Dykülarlnln yanıtıra, kendi kuıaftından önceki ger<«k(llerl yargılayan «le$tlrllariyla t«nınmışlı. Ama aıkerliğini yaptıklan lonra gonıtleılni d*0iştlrdi4l, toplıımcu edeblyalı tavunduflu, »hayatın durmadan drğlfen ve ç«»Mlenen çoğulluğunu kavramaya calıjan» öykülere yöneldiği gbrüMü. Ijte cllmizdeki İlk roman denomtsi de bu görüfün ürünü. Ama Özlü'nün oykuden tıynldıgını töylemsk giiç. <Blr Uzun Sonbshar», devrlmci \*rı yüzünden l>inden olmuj, askı>rd» çıkarılmı» bir burjuvanın, öğrencl oliylarının yoğunlastığı 1970 dönemlndekl karariırlığının, degljen bir orlamda yerlnl arayifinın, (elltklli ya^Amının öyküsü. Otoblysgrafidcn yola çıkıyor Özlu. Kıı»ku»ut bu, romana gltmesl icln hir cngel rleğil. Ama olohiyografly» kapanmak, ya^anılan dı»lı»tırılam»dıftı, toplumtal gerçekllOe donü?liırül«medigl «üror.e tehlikell. OlaycıkUrın hlrhirlne «klenmetl, yai*m parçalerının uslac* anlnlımı hir roman bütünlüğünc uUsmak için yeterli degil çünkü. t> OEVRİMLER VE KARSI DEVRİMLER TARİHİ ANSİKLOPEDİSİ. 4 CİLT, GELİŞİM YAYINLARI, H9 S., (00 I.İRA.. Insanlık tarihl ya da toplumlann tarihttl cjellftmi belll Oretim biçlmlerinin gfll|lminden başka bir sey defilMir. Gell»*n iirf tlm oüçlerlnln üretirn llljkllerlyl» çalışması Oretim biclminin degisimine yol »cır. Toplum yapısındakl bu niteliktel değ!$melere devrlm adı verilir. Ayrıca daha geni« karmmlı ela rak toplumsal yaıayısın kiml keılnılerinde görülen temel deâlşlklikler (»anavl dcvrlml, kültür devrlml gibi) İçin de devrlm havramını kullanırız. Toplumların bu ilerlye dönük grlitimlerinl durdurmak, enqcllemek girlşlml«rlne Ite karfi devrlm denlr. • Devrlmler ve Karjı Devrlml#r Tarihl Aniiklopedijl» tall devrime yel açan olayları Atilla ÖZKIRIMLI Sevgiyi Türetmek Sevtf sözcüjüinil tUrettim Arısığını buldum »ıcak bozkır teldtlnde Kara Ipek snçlartnı grcenin. Çınar ajacnıı eüı sözlügUndrn CölKesl hile Tiirkmrn Sevgi sarrtı dört vanırnı dal tapınak. Kırmırı a I ı; hnncuğunıı • Aldıııı ciiiriinı sevclnin Çocuklıık çfrçislndcn. y sözcüKünden bir »orba Bir tnrba tnze ceviz türettim Sevgiyi Sflvler rurdukça blrblrine. Pere hnytı iMamıık, gecekondu önil bahçe San ayvadan tUrettlrn Istasyonda Akçam eve rtöncn vorjun «erglyl. Dede Korkuftan n krsme ta? Türkçede» Bir kale ?ücplttim sevgi söılerlnden Sarar bedeninl vayla çiçck Sevıfi türettim hln kez, asma daluıdan Yunun'un bafcıntla crril üziim Kizardı dtrildl snnıında ftlüm. Sevgldlr topraktan türpltifim can »«tcügil. deflll, devrlml yaratan »o»yoekonomlk kolulları da »ergllemtyl amaclıyor. 17tt Fran%\t devrimindfn t a ^ d * } C'n v * Küba davrlmlirln», Italyan faslımlnden Ar)antln peronltmine dek, son Ikl yüryılın devrlm ve kartı devrlmleri, bunları hazırlayan kosullar öılü bir blçlmde anlatılıyor. Reslmll olu»u rltftorl ni arllırıyor yapıtın, Ama basım gldarlarlnln yükjek oluşu da flyata yansıyor. Yayınevlerlnln, bu tür yararlı yapıtlnrm herkosln edinebileceftl ucut batımlarını da gcrçeklejtlrmelerl gerek. • SO5YALİST SİYASAL DÜŞÜNÜŞ TARİHl, I. OERLEYEN: METF. TUNC«Y, BİLCİ YAYINEVİ, BÜYÜK BOY, 528 S.. «0 LİRA.. Ylrml kislllk bir takım çalıımasının ürünü ellmiıdtki kitap. önıbıd», «Sosyalist slyasal dü^ünüj içinde, Marx Engris Lrnln Stalln Mao çizgıslnln en büyük cnemi ta fıdiflı» belirtlldikten sonra, «ancak, bu çlzglnin Içlnden çıkarılan blrtakım kalıpların ü> tüsle teklarlanmntıyla nereye varılabll*c»fli kuşkuludıırt denilerek, bu >>arlemenin amacı nın «daha genl> bir sosyallzm gdrUnümü» sun•nak alriuju vurpulanıyor. Böylece bir hakımı, toıyallıt dUtünütün tarlhsel g«li|lml, bu grlislme katkıda bulunanlardan seçlten örneklerl* verlliyor. Bu ilk cllt Saint Slmon, Fouriar, Owen, Blanqui, L. Blanc, Marx Engels, Proudhon, Lâsıalla, Bakunln, Ç«rnl»ev«kl, Plekha nov, Bernsteln, Jaure», Serel, S. vVebb vr Trorki'den çevrllen metinlerl kapsıyor. Mete Tunçny çevlrllerl gözden geçlrerev. bir dll birlığlnln sa4Unmasına çalı;mn. Ayrıca her hblümün başına ve tontına, »eçme yapılan duşünürü değerlendiren bir tanılma yazısıyla yapıtlarının ve hakkmdakl arastırmelann bir kaynakçısı «klenmlt. Amtctna ulajmıı hir yapıl. Bu, milli kültür muhtevamızı pagdas kurallara uygun biçimde sunalım demektir. Bu, milli özü çağdas btçlme sokalım demektlr. Atatürk, llkesıni çeşitll vesılelerle ç Batı Musıkislnı degil, Batı Muslklciliginı aJmâmız gerektiglnı teyid etmistir. Bu tlkenin tek yönlü eğitlmle. yalnız Batı Mu »ikisı egıtlrhlle gerçeklesmeyeceğlne, Çağdas Türu Muslklsinl oiusturabllmemiz ıçln bunun yanında Türk Musikisi egitlmlne de aynı ölçüde yer ve değer vertlmesı gerektiglne lnanıyoru*. HARUNLAR Emegln tarihlnl toprafın ftzlemlni blllrler Daglarm ak stltiınti rnimljlrr Blrtkmls onc* dfke onca nonı gftzlerlne Yaman bir Imeeeye gellrler Vtsamın sancılarla detlsttti rerde Venilmezler vurulup dtiSMler de l mutta »evflde ba«akU adımlan Büyüjen ırtnaklardır üniTersitelerde Vürüyiiverdiler mi alanlar hazirandtr Zulmiln ksyalıkUrında IzleH kalır Kusttır (abrikalan kentl çagıltılan Dir«nçler1 Tfni Wr yasama kandır Toprakta «ıcak hir nabıt fihl atan Bırunlar Tohumu u.var.dıran w k ı batlntan Harunltr Katip ellerlnl gSrlArinl evrene lnıuıı batı dtk ytşatta Uarunlar Ccyhun Atuf KANSU BAŞARAN