Katalog

I Ekonomi Ekonomi ... Ekonom'i Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ••• Ekonomi Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ••• I iTHALÂTTA UYGULANAN KISITLAMALARA RAĞMEN DIŞTİCARET AÇIĞI 5 AYDA I MiLYAR DOLARA ÇIKTI Hüseyin MERTOĞLU îthalâtta 1976 yılınm basından ben uygulanan kısıtlamalara karşın. dış tıcaret açıgı 1 mılyar dolara ulaşmıştır 1975 yılının es donemındekı dış tıcaret açığı ıle karşüaşfırıldığında 400 mılyon dolarlık bır gerılemenın oldugu gorulmektedır Gerçekleşen mavıs ayı ıthalâtı 274 8 mılyon dolar olmuştur Aylık olarak mayıs ayı •/halâh J«74 yılı mart ayından bu yana gorunen en duşuk ıthalât olmaktadır. Ote yandan mayıs ayı wrçekleşen degen ıle bırhkte 1976'ıın ilk beş pylık ıthalât toplamı 1 mılyar 975 mılyon dolara ulaşmı* tır îhracatta yılm ılk uç avmda gorulen hızlı gelısmeden sonra 1 ıwc\ ve maus aylarındakı gc r ler duşmuştür îhracatta ilk beş aylık toplam gelır ıse 1 mılvar O O mılyon doS lar olmuştur Bu gelışmelenn so nucu ılk beş aylık dış tıcaret açı gı 928 mılyon dolar'a ulaşrtustır Geçen yılm aynı dönemine oranla, dış ticaret açığı 400 milyon dolarlık bir gerileme kaydetti. îthalât kısıtlamalannm daha ne kadar surebıleceğı ıse duvvn durucıidur Spekülâtlf nıtehktekl stoklanmış ıthalâtı çozmege yönelik bır onlem olduğu soyien^n Merkez Bankasınm son kara'lan, Merkez Bankasının son haftalar içın ızledığı kredı polıükası 1 e 1 OCAK MAYIS AYLIK DIŞ TİCARET BUYUKLÜKLERi 1975 thraeat Ithalât Fark thracat ttaalat Fark Ocak Şubat Nısan Mayıs Toplam Mart 112 5 124 2 118 3 101 5 7*8 533 5 348 5 365 7 4612 3<!7 7 314 2 236 241 342 2<H5 237 1351 303 224 194 115 254 425 319 9 S02 8 435 274 8 122 % 2*9 281 180 92S 1887.3 1*50 1957.7 YUNANİSTAN BELIRLİ KOŞULLAR ALTINDA, TÜRKIYE'NİN AET'YE TAM ÜYELIĞINE KARŞI CIKMAYACAK MERKEZ BANKASI DURUMUNDA OIAN YUNANİSTAN BANKASI GUVERNORU PROFESOR Z0LOTAS, ULKESININ ORTAKPAZAfTA ILIŞKIN DURUMUNU HAZIRLADIGI SON RAPORUNDA ELE ALIYOR. « 5 GÜN KARARI> îthalâtta kısıtlama vönunden •lınan tedbırlenn somut bır biçımde mavıs ayında ortaya çıktıgı anlaşılmaktadır Haziran «yı içınde alınmış olan, îthalâtta mal bedellennın 5 gun içınde Merker Bankasma yatınlması yo'undaki karann etkılerının ıse haziran \e temmuz aylarında daha behrgın bır şekılde ortava çıkması bek lenmektedır Ihraç edılebüır ge leneksel tirunlenn hemen tams mmın ıhraç edılmış olması. kar şısında ıthalâtın kısıtlanmaması durumunda içınde bulundugu muz yaz aylannda dış ticaret açı ğının buyılk boyutlara ulaşması na neden olması kaçınılmazdı Ithalâtm kısıtlanması vdnünde a lınmış olan kararlann bu 8Ciklann büvümesını onlemeye yön»Uk oldugu açıktır bırlıkte ınclendıSinde alır.an Vararlann bu mtelıkle olmadıgı ortaya çıkmaktadır Mersez ^anka sı mal bedellerinın tamamımn yatıriimasını ısterken son ık hafta içınde pıyasaya, ozel se!t tore 3 mılyara yaklaşan kredı açmıştır. Bu geıışun stokların ço zulre^ıPi sağlajncı dt>*' argel lejıcı bır tutum olmak'adır. DEMIREl NE DİYOR! Gorunen bu selışmelere kprşıIık Başbakan Demırel bır gunluk gazeteye verdığı demeçte bu durumun, donz dar bogazı soru nunun bır sure daha bu şekılde surdurebıleceğıni 1leri surmektedır Bu goruşlenne ek olarak demır fıyat artışlannda yapılan tahmmlere ulaşmayacağını vo denetlenebılecegı beklenmektedır Oysa Sanaji Bakanlığı Pıyat Standartları Daıresınde beüeyen fıvat artış ıstemlerımn sayısının 6901 buldugu bıldınlmektedır. İHRACATTA ARTIJ îlk beş aylık gelışmeler gösönunde turulduğunda, ıhracarm 1975 yılının eş dbnemine oranla yuzde 90 cıvannda bır artıs gosterdığı anlaşılmaktadır ithalSua Ise gorulen artış hızı sadece yüsde 4 olmuştur. öte yandan 1975'ın beş ayında 1,3 müyar dolar olan dıs tıcaret açığı 1976'nın aynı donemınde 928 mılyon dolara duşmuştür Gö ruldüğü gıbi îthalâtta alınan her rür tedbıre karşı dış tıcare* açığı ılk beş ayda 1 mılyar dolars ulaşmıştır. Bankaların tuttuğu mevduat miktarı, 1976 yılında giderek azalıyor DOVİZE CEVRİLEBILIR MEVDUAT HESAPLARIHIN BANKA MEVDUATURI ÜZERINDEKI ETKISI GiDERILEBILDIGİNOE, ORTAYA ÇIKAN REEL MEVDUAT MIKTARI, 1976 YILININ 15 MAYIS TARİHl ITIBARIYLE YILBASJNDAN BU YANA YUZDE 8 5 GERILEDİ. Bu yılm ilk beş ayı içinde bankalann tu*m | u mevduat miktfcriarında onemlı olçüde gerıleçneler ortaya çıkmıştır. DÇM, dbvıze çevrılebıhr mevduat hesaplannın, banka mevduatlan uzenndekı etkısı gıderıldığınde ortaya çıkan reel mevduat mıktan, 1976 >üının 15 mayıs tarıhı ıtıbanyle yılbaşından bu yana yuzde 83 oranında gerılemıştır Bu gelışım ozelhkle kendmı tasarnıf mevduatlan açısından bellı etmektedır Bu nedenle, bır kısun daha ufak bankalar mevduat ^etersızlığı yuzunden son aylarda zor duruma duşmuslerdır. Içmde bulunduğumuz 1976 yılının bıivuk bır spekulâsyon yılı olması ve bankaların elınde bulunan mevduatların suıırlı ellerde bulunması ıle bankaların mevduata verdıgi faızın pıyasanın şu andakı durumu sonucu yetersız bır duzeyde kalması, bankalarca beklenen mevduatın spekül&tıf mal pıyasasına ve stoklamaya kaymasına neden olduğu lyıce belırgınlesmaştır Sermaye pıyasasında da buna benzer biçımde izlenen gelışme, 1976 yılının yurtıçı tasarruflar yonunden çok duşuk bır yıl olmasına neden olacaK tır. Bu nedenledır kı gerek kamu ve gerekse de ozel kesım yatınmları, geçen yılın altında kalmaktadır Bu nedenledır kı gelmesı içın buyülc çaba harcanan ve yüın ilk dort ayında 248 mılyon dolar olarak gelen DÇM dovız kredılerı hem dovu yokluğunu bır mıktar ertelemesı ve hem de bankalara fon temın etmesı açısından buyuk onem verılmektedır Gerçekçı olmıyan bır biçımde mevdua'in arttıgı gorunumunu veren DÇM dovulerıne rafmen, mevduat yıne de azalırken esas sorun yapısal nedenlerle mevduat azalışında ortaya çıkmaktadır. Yılın ılk beş ayında yuzde 12,6 oranına çıkan fıyat artışlannın, yıl sonunda enaz yuzde 25 olmasının beklenmesı ve halıhaarda zam sırası bekleyen hemen bütun sanayi ve tanmsal malların ortaya çıkardığı durum, tasarruflann bankalarda mevduat olarak duşuk faizle tutulmak ıstenmemesırun baslıca nedeu olmaktadır. SSK RAPORUNA GÖRE, EN YÜKSEK ÜCRET METAL SANAYiiNDE ÖDENiYOR Sosyal Sıgortalar Kurumunun 28 haziran tanhınde başlayacak olan Genel Kurulu ıçm hazırlanan Genel Kurul raporunda, ucretlenn 1975 yılında bır oncekı yıla gore artış yuzdesının düşuş gosterdıgı saptanmıştır. Iş kollan olarak yapılan dokumde ıse en yuksek ücretlerin metal sanayıınde odendığı ortaya çıkmıştır. Toplam sıgortalı ışçı »ayısmın 1 800 buıe ulaşmış olmasına karsılık, kamu sektorunde ı»tıhdam kapasıtesınde duşuşler oldugu gorulmektedır. SSK'nm 31 Genel Kurulu içın hazırlanan raporda. işçı ücretlerının 1974 yılına gore 68 hradan 85 liraya ulaştıgı b;ldınlmektedır Ancak hazırlanan ucret ındeksınde, ışçi ıioretlennın 1974 yılında bır onceki yıla gore yuzde 25 artı? gostermesıne karsılık, 1975 yılında artış yuzdesi yuzde 24 olarak kalmıştır Ücretlerin bu artış seyrıne paralel olara< kamu ve ozel sektorun ucretlendırmesınde farklılıklar oldugu gorulmektedLT Nıtekım, kamu sektorunde ücretler 98 liraya ulaşırken, ozel sektorde ucreüer 78 hra olarak belırlenmıştır. IIIDIR6E SAYISI DUS.UYOR... 152 bın olan kadm işçi sayısının 1975'te 143 bıne (terılemiş olmasıdır Bu arada toplam sıgortalı ışçı sayısı da 1 799 bınden 1 mıivon 823 bıne ulaşmıştır. EN YUKSEK KOCAEU, EN DU^UK KONYA Ücretlerin kentlere gore dağılımı içınde en yuksek ücr«t Kocaelınde 119 hra olarak belırlenmış, buna karsılık en duşuk ucretler Konya'da 50 lıraja kadar duşüş gosternujtır Kocaelı'nı yuksek ucretler açısından sanayi bolgesı olarak bılınen Sakarya ve Zonguldağın ızledıgı gorulmektedır. Her ıkı kente de ucretler bır farklılık olmadan 103 Ura olarak ortaya çıkmıştır Bu arada îstanbul'da ucretler 87 lıra olarak Turkıye ortalama ucretlerının ıkı lıra ustunde gelışmıştır IADIN rŞÇILER AZAIIYOR .. Fiyat Kontrol Komitesinde bekleyen zam talepleri artıyor » FİYAT KONTROL KOMITESINE ILEÎIIMEK ÜZERE SANAYI VE TEKNOLOJI BAKANllGlNIN FİYAT VE STANDARTLAR DAIRESİ BAŞKANL1&INDA 690'IN ÖZERtNOE FİYAT ART15 TALEBI BEKIEMEKTE. SSK raporundan ortaja çıkan onemli bır oigu kadm lîçtlerm gıderefc sanayi içınde ıstıhâamının azalması olma«dır. Bu toaada verilen sayısal sergılemede 1974 yılı içınde Bu arada SSK verılennden anlaşıldığına gore, kayıtlı l?î'erlerının savısınm tumunun artmasına karsılık, bıldırge veren işyerlerinın sayısı oran olarak duşuş gostermektedır. Bu durumda ışverenlerın pnmlendırme içın borçlanmalarının sayısal olarak artması dogal sonuç olarak ortaya çıkmaktadır. Nitekım 1975 yılında ışyerı sayısı 642 672'ye yükselmıs ıken, bıldırge alınan ışyerı sayısı sadece bu isyerlerının yuzde 32'sı olmuştur Ortalama Ücretlerin yanısıra işkollan itıbanyle «ı yükspk ucretlenn metal endustnlerının bulunduğu ış kollarında 136 lıra olarak ortaya çıktığı gorulmektedır. Bu ışkolunda ılgınç bır gozlem de kamu ve ozel sektor arasında ücret farkmın hemen hıç olmamasıdır Ucretlerın yukseklıgı bakımından bu iş kolunu kauçuk ganayunın ızledıgı gorulmektedır Bu ış kolunda ortalama ücretler 128 olmuş ıken, kamu ve ozel sektor ucretlerı arasında da buyuk farklar bulunduğu gorulmektedır. Kauçutc ışkolunu ıse ham petrol ve tabıı gaz ışkolunun ızlendlgı anlaşılmastadır. En duşuk ücretler ıse 52 hra olarak su vs sıhhı tesıslerde ortaya çıkmıştır. îstıhdam kapasıtesı bakımmdan 1975 yılında kamu sektorunun daralmalar gosterdıgı ortaya çıkmıştır. Venlere gore, 1974 yılında 628 bın kışı kamu sektorunde istihdam edılmış ıken, 1975 yılında bu rakam juzde 2'lık bır duşuş gosterdıgı ortaja çıkmaktadır. Bu durumun nedenlennm açıklanmadığı raporda, bana nedenın 1975 yılında kamu sektorunde başlajan yafırımların buyuk olçude duraklayarak isletmeye açılamadığı noktasından doğdugu sanılmakta* dır. Tunanistan'ın en etkin ekonomık kuruml*nndaa Yunanıstan Bankası Governorü Xonop' hon Zolotas, Yunanıstan ın Ortakpazar'a üyelıgı konusunda bır rapor hazırlamıştır Zolotas, Turkıye'nın «toplumsai ve ekonomık» açodan Ortakpazar tıyelıgıne hazır bır duruma gelmesı halmde Yunanıstan ın bunu engellemeyecegınl llen surmektedır. Yunanıstan'ın Merkez Bankası olan ve Yunan yonetımmde Turkıye Merkez Bankasına kıyasla daha buyuk bır etkirüığe sahıp olan Yuna nıstan Bankasının Govemoru Profesor Zolotas'ın hazırladığı rapor «Greece m the European Communıty» adını taşımaktadır Bu 53 sayfalık raporda Turkıye'nın adı kesınlıkle geçmemek tedır. Raporda Turkıye den «komsu Ulke» djy» 8oz edümektedir Profesor Zolotas'm raporunda TUrldye fle Ü* gıh bolum, Yunanıstan'ın tam uyelıge baavurmasından sonra ılen surülen karşı teılenn tartışması sırasmda ortava çıkmaktadır Zolotas, çurutmek ıstedıgı bu tezlerı, şu şekılde ifade etmektedır «Eğer Topluluğun tam uyesı olursa, Yunanıstan'ın. bır komşu ulkenın ekonomilc bakımdan olgunlaştığı zaman Topluluğa uye OUHA suıı engelleyebılecegı ılen surulmektedır.» Buna cevap olarak Zolotas, «Yunanıstan'm demok rası ve banştan yana olduğunu, bunlan savunduğunu ve komşu ulkelere hıçbır duşmanlık be* lemedığıru» sovlemektedır. Zolotas, Yunanıstan'ın demokrasi ve bansa bağlılığmm gostergesı olarak Balkan Konferansı onensını ortaya atmaktadır Bundan hemen son ra, «doğaldır kı Yunanıstan'm şantaj, tecavüs ve horlanmayı hoşgormesı duşunulemez ve herhan gı bır dığer ulke gıbı, butunluğunü, onurunu v« prestıjmı sonuna kadar savunacaktır» denilmelc tedır. Bunu hemen ızleven cumlede ıse şu gorus ler ver almaktadır «Fakat, onbeş veya yırmi yıl sonra başka bır ülkenın uyehgmi onleyebıle cegımız duşüncesıyle Yunanıstan'ın uyelığmın ka bul edılmemesı eerektığı tezı savunulamaz.» Yunanıstan Merkez Bankasının Başkam, Bır leşik Krallık ıle Izlanda veya vıne Bulesik Kral Iık ıle Irlanda arasında da «ıhtılâf» bulunduğuna dıkkaü çekmektedır Bu ıhtılâflara dıkkatl çektıkten sonra ıse «Yunanıstan'ın üye olmasının, Ortakpazar ile bızım komşumuz ülke arasındakı, mevcut anlaşmalarla guvence altına ahn mış. ılıskılen neden etkıleyeceğıni anlamakta guçluk çekmektejım» demektedır «Gerçekte, soz konusu olan ülke, toplumsai ve eıtonomık açıdan hemen uye olmak içın hazırsa, Yunanıstan buna ıtıraz etmeyecektır» Zolotas'm çahşmasında ^e^ alan bu duşünceler şu şekllde devam etmektedır «Bu tezın, Topluhığun geleceğı bakımından tehlıkeh olduğunu soyleme lıvım Çünkü, uçuncu bır ulke hazır değıl dıye veya tam uve olmavı istemedıti ıçin. Yunanlstan' ın üye olabümek ıçin sozu edilen Ulkenın kendi smı hazırlamasını beklemesi gerektıği, Topluluk Için yıkıcı sonuçlan kabul etmeden fleri sürülemez» Özel kesim, Merkez Bankası'na yatırdığı 9,6 milyor ithalat karşılığının 8 milyarını aynı kaynaktan aldı MC Hükumetı elındekı doıızlerı yıtırdıkten sonra dovız borç larının 1,5 mılyar dolara çıkması sonucu ortaya çıkan ıthal malı spekulâsyonunu onlemek içın geç tığıırız hafta ıçmde ıthalât bedel lerının tumunun onceden yatınlması kararmı almıştır. Işveren kesımınce, piyasadan önemlı olçulere varan para çekıleceğı içın buyuk tepkıelrle karşılanan bu karann ük haftakı uvgulaması olmuştur Haziran ayının 4 u ıle 111 arasuıdakı hafta içınde ıthalât bedellen karşıhğı olarak «Muhtelıf Mahıyettekı Depozıtolar» hesabına 9,6 mılyar lıra yatın'v*:*Özel kesımce yatırılan bu paranın 8 mılyar lıralık kısmı yıne Merkez Bankasınm kaynaklanndan sağlanmıştır. Do\ ıze Çevnlebıhr Mevduat (DÇM) harıç tutulduğu zaman. tasarnıf tutma olanaklannın geçmış vıllara gore genledığı anlaşılan bankalann, bu nedenle 1976 jılının ılk dort ayınd? açmıs oldugu kredılenn gelişımınde ya\ aşlama olm ştur. Bununla bırlıkte tıcaret kesımıne açılan kredıler geçen yıldan daha fazladır. Turkıyedf '97fi vılımn ük çeyreğınde Kredi ve Mevduatm gehşimı, ana hatlan ıle bu biçımda oluşurken, doviz yokluğu fle spekülâtıf nal ıthali ve stoklan >ı sonucu, dovız rransferleri açısından ıçme gırılen ç'kmazdan kurrulmak ıçm MC Hukumetınm aldığı karar buyuk tepkılere yol açmıştır. Bu nedenle Ithalât karşılıgı olarak yarmlan paranın büyuk kısmı Merkez Bankası kaynaklannca sağlanmıştır. Bu şekllde MC Hükumetı genellıkle spekülâtlf Ithalâtı ve stokçuluğu onlemek amacıyla uygulamaya kovduğu bu onlemı, haftası geçmeden ortaya çıka> voğun elestmler sonucu uvgulavamaz duruma duşmuş ve bır elle topİRdıgını otekl elıyle dağıtmaya başlamıştır. Merkez Bankasının gerek kama "esımıne, gerekse de özel ks sıme açtığı onemli olçudeö kredıler sonucu emısyon hacmi yılbaşmdan bu yana yuzdt» 2 oranında artmıştır. Geçen vü bu donemde bınde 8 oranında artan emısyon hacmmin, mevsımlık olarak bu donemde yuzde 11,4 oranında gerılemesı gerekmektey dı Piyasadan onemli olçüde para çekılmesıne ragmen emısyonun gosterdıgı bu prtışın onumuzdeki donemlerde daha buyuyecegi tah mm edılmektedır. Son hafta içınde bir nvfctar ar tışla 870 8 mılyon dolar düzeyıne gelen Merkez Bankası elindekı brut rezervler, ozel bankaıann elınde bulundurdukları dovızlerle, krıtık sevıye olan 1 mılvar dolara ınmıstır. Buna karsılık, Merkez Bankası Guvarnbr vekıli' nın de katıldığı son BİS toplantısmda da açıklandığı gıbt, Türkıye"nm net dovız rezervleri (1^) mılyar dolar duzeyindedır Buyuk d&vız borçlan altında olan Turkıyp, Merke7 Bankalan ortak topiantîsında da behrtıl dıgı gıbı morotorvum (Dı? odemeler açısından tflâs'» es'ğınde o larak kibul edılmektedır. Türkı \B aym durun.? bir kere dana Demokrat Partı donemınde, 1958 \nlı devalüas; onu öncesınrte de duşmuştür. YUNANİSTAN AVRUPA İLE ARAP ÜLKELERî ARASİNDA 'KÖPRÜ tr OLMAK ISTiYOR Arap ülkeler4. arasında bır halka lşlevi saglama gınşımlennı MC Kukumetı nın Avrupa ıle Ortadoğu arasında kopru olmaya çevırmesınden sonra, bu ışjevlere başka rakıpler de çıkmıştır. Yunanıstan, Ortakpazar ıle Ortadogu arasında kopru gorevuıı usienebıleceğmı ve Arap ulkelerme yerleşmış Yunan kolonılerının bu konuda çok etkın bır rol oynayabıleceklerını ılen sürmektedır. Yunanıstan Bankası Başkam ve Yunanıstan'ın eıconomık polıtıkasının yurütülmesmde en onde gelen kı^ılerden bırısı olan Protesor Zolotas'm hazırladığı «Avrupa Toplulugunda Yunanıstan» adh çahşmada Yunanıstan'ın Ortakpazar a tam uye olmasmın Ortakpazar a sağlayacağı yararlar bır bır anlatılmaktadır Burada, Yunanıstan'm nufusunun az ve gelırın sınırh olması nedemvle tam uyelığın yenı pazarlar sağlama açısından Ortakpazar'a «marjınal. yarar getıreceğı lubul edılmektedır. .Fakat bızım ulkemızın beîll oozı ozellıkleri yuzunden Ortakpazar onemü avantajlar elde edecektır. demektedır. Yunanıstan'ın Ortakpazar'a tam üye olmasından Ortakpa2ar'ın sağlayacağı yararlar sayılırken şovie denılmektedır «Bu ozellıklerın bınncısı, Yu nanıstan'm madenler, boksıt, krom, demır, bakır, magnezyum. kurşun, çınko gıbi cevherlerden oluşan çok çeşıtli ve büyük olçude ışlenmemış kaynaklan olmasıdır > Zolotas, bu cevherlere ek olarak «Yunan» denızının petrol bakımından zengınlıgıne ışarpt etmekte ve Taşoz Adası yakınında petrol bulunmuş olduğunu hatırlatmaktadır. Bundan sonra ıse şu cumle gelmektedln «Bu kaynaklar bakımmdan fakır olan Avrupa, Yunan ozel sermayesıyle ışbırlığı halmde. Yunan maden servetının araştınlması, sıstematık olarak çıkanlması ve ışlermesıne katılabılecektir.» Ortakpazar mehğıni gerçekleştirçbllmek içm yer altı servetlermı Avrupa sermayesme açmayi oneren Yunanıstan, başka «avantajlardan» da soz etmektedır «Ikınci ozellık Yunanıstan ın coğrafl konumunun Ortadogu ve Afrıka pazarlanna flüfuz etmek ısteyen sanayi ve dığer fırmalann, Yunan sermayesı ile ortaklaşa sırketler kunnasına elvenşlı olmasıdır» Zolotas, Ortadogu ve Afrika' da gelişen Yunan kolonılermın bulunmasını ve Yunan mıman planlama ve muhendıslık firmalannm buralarda ış almış omasını onemli bır avantaj olarak gostermektedır. Yunanıstan'm Ortakpazar'a sunduğu avanta)lann çoğu, Turkıye'nın sunduğu ve sunmak !stedıği avantajlara benzemektedır .Lubnan'dald muesslf olaylardan sonra Yunanıstan'ın Doğu Akdenız'de onemli bır fınans merkezl halıne gelmekte olduğu» ılerı surulmektedır Son aylarda AtmaPıre bolgesımn, şımdıye kadar Lübnan'da çalışan bır çok fırmayı çektığı belırtılmektedir. Zolutas'ın ıddıasma gore, Beyrufun yenni Atına almava başlamıştır. «Sonuncu ve daha onemli bır nokta da, dünyanın buyuk bır enerjı sorunuyla karşı karşıya kaldığı bu zamanda Yunanıstan'm petrol ureten Ortadogu ulkelerine coğrafi yakmlığıdır.» MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (Milyon TL., Rezervler Milyon Dolar) AKTtF Aitın ve Dovız (Meveudu) Kamu Kesımı Kredılerı Ozel Kesım Kredılerı Tanm Kesımı Kredılerl Dığer Aktıfler (DÇM karş ) TOPLAM PASİF Emısyon Dovız Borçlan M B. Mevduatı Mev. Munz Karşılıklan Dıger Pasıfler (DÇM karş ) Brut Dovız Rezervlerı Net Dovız Rezervlen 1S.6.1975 (Geçen T ı l ) 14 3>»8 32 3<»8 8 528 15 537 14 638 85.498 Jl.lî.1975 (Tıl Sonn) 15.721 39 592 9 169 16 898 40 474 121454 4.8.197* (Geçen Hafta) 14.685 48.303 8 752 13.076 47 642 132.45» 11.8.1976 ( S o n Hafta) 15 306 49 213 11.946 14 272 47 954 138.691 41.740 1 667 8 358 31209 55 717 870,0 1 511,2 Sanayi ve Teknolojl Bakanlıgınm Fıyat ve Standartlar Daıresl Başkanlığmda, Pıyat Kontrol Ko mıtesıne ıletümek üzere 690'nm üzennde fivat artış talebı beklemektedır Taleplenn büyük bır kısmını dayanıklı tuketım mallan oluşturmaktadır. Geçtığımız yıl sonunda yenlden duzenlenen fıyat kontrol komıtesının kur farkından doğan otomatıfc fiyat arttırma ıslemlenru geçtağımız dort ay içinde sureklı olarak yapan dayanıkh mal ureten sektorler, şımdı de kotnıteye hammadde ve diğer unsurlardakt Iıyat artışlan gereKçesı ıle başvurmaktadırlar Özelhkle Eregli Demır Çelık ürunlenne yapılan zamdan sonra tum sanayıcıler zam kuyraguna gırmıştır Bu arada dıkkati çeken bır başka sektor de gıda sanayi sektorudur. Son altı ay lçınde üç to fıyat arüşı yapan buzdolabı, çamaşır makınası ve elektnklı ev aletleri ureten sanayıcıler yenıden zam talebmde bulunmuşlardır Bu ara da uzun bır surede fıyatlarmda artış gorulmeven televızyon tıyat lannda da artış ıstenmektedır Yurt içi fıyatlarmda bu vonde bir gelışme gozlenırken, dünva hammadda fıyattan da hızla vuk selmeçe başlamıştır. 1975 vıh ıçm tie durgun bır seyır ızleyen hammadde fıyatlan mayıs avırıın ıkın cı varısından bu \ana sureklı art maktadır. Bıündıgı gıbı, ıthsı ma lıjetlennın yukselmesı haluıde Jıyat kontrol komıtesıne sadece haber vermek voluyla, ıthai fı5'atlanndakı artışlar otomatık olarak ıç fıyatlara vansıtümaktadır. Pıyat kontrol komıtesi talepîerı uzunca bir sure bekletılmektedır Bu bekletme sadece ıç malıyetlere üışkındır Bunun dıyn dakı talepleri bekletme süresı dolunca otomatıkman yüniriuğe kovmaktadır Bu gelışmeler bırlıkte ele almdığında 1976 yılı ıçm de fıyat artış tıremın çeşıtlı ç«vrelerce vapılan vuzde 25 oranın daki fıyat artış tahmınınde üzerine çıkması beklenmektedır. 33 109 310 4 454 22 0'1 25 612 1006 3 209,6 40 938 760 8 502 28 425 43 220 1007 2 1 081,6 42 106 1463 11804 31253 45 832 844 8 1 503,9 İnşaat malzemesi iiyatları beş ayda yüzde 33 arttı Bu yılın îlk beş ayında inşaat malzemesi fıyatlannın yuzde 33 arttıgı saptanmıştır. Isıanbul ınşaat pıyasasında yapılan çeşıtli fıyat tesbıtlerı sonucu fıyat artışlanna ragmen başta çımento olmak uzere bırçok inşaat malzemesının, «karaborsa» fıyatlanndan dahı sağlanamadıgı gorulmektedır. İnşaat malzemesınde gorulen artışlar sonucu, bına mahyetmde, ıçmde bulunduğumuz yıl içınde yaklaşık yuzde 40 artmasına yolaçmıştır. Bu arada gozlenen ılgınç bır eğüım, bına maüjetmın artmasına paralel olarak, kıralarda da buyuk artışlar olmasıdır. Inşaac pıvasası ıçmde onemli yer tutan çımento da şırketlenn Bakanlık ile anlaşmazhklarmm devam etmesı yüzunden karaborsa konusu olmuş ve şubat ayımn basuıda Îstanbul'da torbası 2325 lıra arasmda satıhuakta olan çımento, mayıs ayı içınde 3942 Uradan satümaya başlanmıştır Ancak butiın bu fıyat artışlarına ragmen çımento sağlamak içın en aşağı 10 gün sıra beklemek gerekmektedır. Bu arada ihraç bağlantılan oldugu gerekçesiyle çımento ıhracatma devam edılmektedır. Yme mşaat malzemesi arasmda onemli bır madde durumunda olan kerestenın fıyatı da son beş ayda buvuk artışlar gostermıştır Ekım 1975 yılına gore yapılan karşılaştırmada kereste fıyatlannın juzde 78 arttığı saptanmaktadır. Ilgılıler bu durumun Orman Bakanlığının tomruk uretuıunde getırdığı sınırlandırmadan doğdugunu belırtmektedırler. Yıldırım zamlar arasında tugla fıyatlan da bulunmaktadır. Ufak ajarlamalar şekhnde zamlar sonucu tugla fıjatlan ocak ayında 120 kuruş olarak satılmakta ıken, mayıs ajının başında 170 kuruşa jukselmıştır Ancak tuğla pıyasasmda herhangı bır hammadde fıyat artışı goruhnemıştır Demırde ISP ınışler çıkışlar şekhnde zaman zaman piyasadan yok olmakta, bu durumda spekülatıf fıyat artışlan gorulmektedır. Ocak ayı içınde 600 kuruştan satılmakta olan demlr, mayıs ayı jonvında 670 kuruş olmuştur. Bu durumda fıyat artışlarının 6 mm. Iık demırde yuzde 11 olmasına karsılık, fıyat ıstatıstıklerme demjm resmi saUş fıyatı olan 525 kuruş esas alınmaktadır Ancak pıvasadan demır saglamak ıste^en resml fıyatın yuzde 2426 ustunde fıjat vermek zorundi kalmaktadır. inşaat fıyatlannda ıstatıstıklere yansımavan fıyat artışlan bına malıyetıne ıse fazlasıyla >ansımaktadır Ortalama olçu olarak 1976 yılında bına ınşa malıyetlen yuzde 40 dolaylannda artış gostermıştır. Bunun sonucu olarak kuçuk oranlarda peyler yatırarak ev sahıbi olma ozlemı buyuk olçulerde suya duşmektedır. Bu arada 4005M bın lıra dolaylannda Kat fıjatlanna karşılık, sıgorta konut kredısı 100 bm hra olarak artmadan kalmıştır. Bına fıvatlarmda gorulen anışlara karşılık, ev sahıbi olmanın zorlugu yuzunden kıra fıyatlan otomatık zamlar gormeye başlamıştıt. 200 lıradan başlıyan fıvat artışlan bazı »emtlerde 5006(S! lırava kadar uzanmaktadır. Semtlere gore değışen durumlara rağmen Istanbul içınde asgarı kıra 700 lıradan başladığı kolavhkla ortaya çıkmaktadır. Ote yandan Istanbul Tıcaret Odası înşaat Müteahhıdlen Meslek Grubunun son genışletümış zumre toplantısında inşaat malıyetının 19701975 yılları arasında yuzde 80120 arasında arttıgı bıldınlmıştır Kumun kotü denız kumu olması yuzunden vuzde 65'e varan kısmınm fıre olduğunu bıldıren ılgılıler, eskl eser kapsamının çok genış tutulması yuzunden gerçek eski eserlerın korunamadığı açıklanmıştır Konııtenın aldıgı karara gore, çımentoda son zamlara rağmen yuksek fıyat artışlannın devam etmesı ve çımentonun rok olan maddeler arasmda bulunması yuzunden ithal edılen çımentonun tstanbul Tıcaret Odası kanaüyL» dagıtımuun yapılmaaı Utenmektedir. İnşaat Malzemesinde Ocak Mayıs Fiyat Gelişimi DEMIR (Kg.) 6 mm. 8 mm. 10 mm. ÇIMENTO (Torba) Sıyah çımento Beyaz çıınento TUĞLA (adet/Infa«t teshml) Kuçuk boy Buyuk boy KERESTE (vai/TL.) Koknar ve Çam İnşaat kerestesı 2 ve 3 stnif Koknar dogramalık 1 ve 2. sınıf Ocak 1976 600 5 70 5.60 23.00 25 00 70 00 75.00 1.20 160 Mayıs 1976 «70 640 635 39 0 0 4 2 0 0 75.00 79 00 170 2.20 FIYAT RAGMEN BIRÇOK IN5.AAT MALZEMESININ .KARABORSA» FIYATIARINDAN DAHI SA6UNAMADIGI GOftULÜYOL Artış Vuzdesl «»11 ••12 ••13 •»«869 %57 OKURLARIMIZA ARKADAŞIMIZ VAIÇIN KÜÇUK YILLIK İZNININ BIR BOLUMUNL' KULIANMAYA 6AJLA0IĞIN0AN YAZILARINA BIR SÜRE ARA VERMIJTIR. •t41 %*37 •1.2238 H1323 18 00 22 00 2 8 0 0 3 0 00 25 00 27.00 32 0 0 3 4 00