Katalog

c Ekonomi Ekonomi , . . Ekonomi Ekoriomi , # . Ekonomi Ekonomi • •• Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (Milyon TL. Rezervler Milyon Dolar) AKTİP Altın ve Driviz CMevcudu) Kamu kesımı kredılen Özel kesım kredılerı Tanm kesımı kredılerl Dığer aktıfler (DÇM karş.) TOPLAM P4SİF Emısyon Dovız (Borçlar) M. B. Mevduatı Mev Munz KarşüıMan Dığer Pasıfler (DÇM karsj Bnlt Dovız Rezervleri Net dovız rezervlen «.«.1975 (Gcçra Yıl) 14 573 31673 8 634 16 267 14 072 85.219 31.12.1*75 (Tıl Sonn) 15 721 39 592 9169 16 898 40 474 121854 40 938 780 8.502 28 64S 43 229 1 007 2 ~ 1 081,6 28 5.197* (Geçen hafta) 14 665 48 398 7 163 13.439 47 360 131021 40 565 1.248 10 469 31341 47 400 857,0 1 586,1 4 6.1976 (Son Hatts) 14 685 48.303 8 752 13 VK 47 642 132 458 42 106 1463 11.804 31.253 45.832 8443 1503,9 Bu yılın ilk beş ayı içinde fiyatlar yüzde 12 oranında artış gösterdi Fıyatlar genel duzeyınm 1975 yılınuı başından bu yana gozlemlenen hıztı gfehşme mayıs ayı ıçin de de devam etmıştır. Mayıs ayı ıçınde gorulen yuzde 2 6 oranında kı aylık artış ıle bırlıkte, 1976 yılınm ılk beş ayındakı artış hızı yuzde 12'yı bulmustur. ö t e yandan, MC ıktıdannın iş basırıa geldığı tanhten bu yana geçen bır yıl içmdekı artış oranı ıse yuzde 16 7 olmuştur. Tıcaret Bakanlığı Konjonktur ve Yayım Mudurluğunce derlenmekte olan Toptan Eşya Fıyatlan Genel Endeksınde 1975 yılının ekım ayından bu yana gozlemlenen hızlı fıyat artışlarınm sonucu son sekız ay içmdekı artış oranı yuzde 18 7 olmuştur Öte yandan Geçınme endekslenndekı artış eğılı mı de surmektedır 1974 yılının nısan ayından ıttbaren duraklama egılımı içıne gır mış olan sanayı ürünlen fıyatlan 1975 yılının ıkınci yansmdan itıbaren ithalatta belıren zorluklarla bırlıkte gıderek hız kazanmış tır Bu gelışmenın sonucu olarak 1975 yılının ocak • mayıs do nemınde sadece yuzde 1 oranm da artış gostermış olan sanavı S3.tn 228 5185 22.017 24.308 1024H 63,3 Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksinde Son BirYıl içindeki Hareketler (%> Mayıs afi Artış oranı 1975 197« Toptan Eşya Fıyatlan Genel Endeksl a Gıda Maddeıen ve Yemler Endeksı b Sanayı Hammaddeleri Endeksl Ankara Geçınme Endeksı îstacbul Geçınme Endeksi 13 1.7 07 + 20 + 0.7 + 26 + 3.2 + 14 MayısMavıs 12 Ayhk OcakMana 4 Aylık EMmMaMs 8 Artış Oranı ( % ) Artıs Oranı "• Aylık Artış Oranı (%) 1975 197« 1975 1976 1975 1976 + + 59 86 + 12J) + 12.0 + 12 1 8 6 + 7.6 f 7.8 + 18.7 +19 9 +16 4 13 9 + 13J2 + 7,9 + 18,7 + 18.9 +163 +15 5 +15.0 f 1976 yılında ıhraç edılen mallarm bedellerinin aneak yansını dovız olarak yurda getırebılen MC hukumetı, azalan lşçı dovızı ve Dovıze Çevrılebılır Mevduat (DÇM) dovia kredılen sonucu gerek özel kesıme ve gerekse kamu kesımıne defalarca soz verdığı dovız transferlerını gerçekleştırememektedır Euna karşıhk Malıye Bakanmın da etkıslyle, tfeel kesımın yapaeagı ıthalat bedellennin karsılıklarının tumu. Merkez Backasına yatınlması ıstenılerek, özellıkle spekülatif ıthalatçıların talep leri onlenmeye çalışıimıştır. Bu uyguiama geçen yıla oranla daralan fınansman olanaklan nedenıyle ozel kesım tarafından tepkıyle karşılanırken, hammadde gereksınımının krıtık noktaya gelmış olması sonucu ozel kesım Merkez Bankasından reeskont kred.sı ve çok pahalı bır kredı yola olan tahvıl üzennden avang kullanmaya başlamıstır. Özel sektör son bir ayda Merkez Bankası kaynağından 3 milyar lira kredi kullandı YORUM +13 9 2.5 , 16 1 +15 9 + 15 4 39 r 22 4 + 23 3 + U + 0.4 4 10 + 10 7 i »8 urunleri fiyatlan 1976 yılının aynı donemınde yuzde 12 1 oranında artmıştır. Sanayi ürunlen fıyat larmdakı bu hızlı artış ıle bırlıkte. tanm urunlerı fıyatlannın da 1975 yılındakı artış husınm urermde bır gelısme gosterdığı an laşılmaktadır gelmış bulunan MC ıktıdan, Üretılen hıç bır temel mal ve hızmete zam yapmadan bu bır yıllık ıktıdan donemınde yüzde 16 7 oranında artışa neden olmuştur. Öte yandan TBMM Butçe Karma Komısyonunda devam eden îktısadı Devlet Teşekkullennın (ÎDT) hesaplanm ınceleme komısyonunun toplantılannda vapılan açıklamalardan anlaşıldığı U M FURYAS1 HU tşsızlık, pahalılık, yokluk ile mucadele sloganlan ıle ış başına kadanyla 1976 yılı tam bır zam furyası ıle geçecektır Bu komısyonda yapüan konuşmalar oldu* ça ılgınçtır Kendı bakanlıklarına bağlı ÎDT'lerın zam beklentılerı konusunda hıç bır bakan zam karan açıklamak istememektedır Tum sorumluluk Malıye Bakanhğına bırakılmaktadır. Bu kunıluşlann zaran varsa Malıre Bakanlığının karan ıle uretılen ürunlere aım yapılabılecegi soylenmekte ve bu kararın da Malıye Bakanhğına aıt olacagı one surülmektedır. GEÇINME ENDEKSIERİ Tıcaret Bakanlıgının mayıs ayı na ıhşkın fıyat endekslerınden anlaşıldıgına gore 1975 yüı ıçınde yuzde 20'mn üzerinde artıs gosteren geçınme endekslenndeKi artışlar da devam etmektedır 1975 yılı ıçınde ortalama yuzde 20 ora nında artan Ankara ılı geçınme endeksı 1976 jılının beş aylık donemınde de yuzde 8 6 oranında yenı artış gostermıştır Aynı sekılde 1975'de yuzde 212 oranında artmış olan Istanbul geçınme endeksınde 1976'nm beş aylık donemınde gorulen artış hızı yuzde 8'ı bulmuştur. Genel fıyat düzeyınde mevsımlık olarak nısan ayı ıle birlıkte jtenleme eğilımı beklenırken geçen, nısan ve mayıs aylannda beklenenın aksıne artışlar olmus tur Son ıkı ay ıçmdeki artış yuzde 6 olmuştur ö t e yandan hanran ayı ıçınde de artışlann devam ettıği anlaşılmaktadır Bu gehşmeler bır arada degerlendınldığınde 1976 yılı ıçınde son yıl ların en hızlı fıyat artışının yaşanacağı anlaşılmaktadır 1976 vılını seçım yılı olarak gormeyen MC ıktıdannın ortaklan fiyatlar genel düreyinde görülen bu hızlı artısı onlemek ıçm herhangı bır tedbıre de başvurmamaktaciır, Özel kesım ystkılılennın rfadesıyle oncekı lthalât taleplerıne ek olarak 8 müyon lıralık daha TL karşüığı gerektıren bu karar sonucu, alınan pahalı kredıler ıle uzun süre bekletılecek olan ithalât taleplerı, ıthal m&llan fıyatlanru kaçınılmaz olçude etkılıyecektır. Bu sekiitie, Merkez Bankası kaynaklarından finanse edümeye başlıyan ithalat, kamu kesıml kredilennın daraltılmasına rağmen emısyon hacmının artışını da etlcılemıstır. 1978 yılınm yatınm dönemintn ortasına gellnmış olmasına rağmen kamu kesımı bu donem ıçın programladığı yatırımlarının yuzde 40'ını ancak yapabılmektedır. Buna rağmen son haftalarda, kamu kesımıne açılan kredıler, öz kaynak varatamamalarına karşın yavaşlamıştır Buyuk ölçude yatınm mallan ıthalatlannı gerçekleştırmıyen kamu kuruluşlanna, işlerme açıkları gıderek büyurken yenı yatınm projeleri yapmalan gorevı verümektedır. Yalçın KÜÇÜK ÜCRETLER VE TÜKETİM ARAÇLARI Turkiye hızlı bır biçımd» çoıümjuılüö» doğru yol alıyer. Çözümsuzıuk, yflnızca sıyaul ve »ınıfıal ctphed* ortıya çıkmıyor. Bunun dışmda ve bunlarla bırllktp, ekonomik alanda çoiumsuıluk var. CıttiVçe d*ıinlt*iyor. En çok d*rınleş»ıgı noktalardan bırisi, ucretler. Işverenler v t sozcbları turekli olarak ucrttlerın artifindan yakınıyor. Bu yakınmalara bakılacak olurta, ucrat artıjlarımn durourulmasıyla, sıkıntıdan kurtulacaklar. Gerçek ise tam tersi. Carı ııcrel artı;ının durdurulması, ımalat sanayıinın bır bolumunun durdurulması demek. Ayrıca Imalat sanayıinın bir bolumıınden başlayarak büiun sanayiinin durması demek. Bu yuıd*n cari ucret artışını durdurmak, ozel ekonomlyi durdurmak demek. Turkiye'nın ekonemik «ozumsuzluklerınden bırisi burada: Isverenler hem ucrel artısından yakmacak, hem de gelısmeleri ucret artıslanna baülı olacak. Paradoksa' bır durum mu? Evet. Olaylara ve ekenomiye geçerlıligını yitırmıs semalarla bakanlar içın paradoksal bir durum. Bu semalar Batı'nın ve Turkıye'nın yüksek okullarında, universitelerınde, yıllardan beıi okutuluyor. Aynı okul ve unıversltelerde yuzlerce sa/falık ders kıtaplarında birikı sayfa da cMarksist semaya» avrılıyor. Garnıtur olarak. Okunsun, oğrenilsin ve uygulansın, diye değil. Marksisl semanın, yalnızca, Marksıstter tarafından oçrenilip uygulanacağı dusuncesi yaygın. Halbuki «Marksısl şema», T urkiye dahıl tum kapıtalıst ekonemılerı ve sorunlarını «nlayabilmek içın gereklı. Bugun Turkıye'de ucretlerle Mgıli isveren yakınmalarının ozu ancak bu semanın yardtmıyla 90rulebilir. Aicak bu şeman<n yardımıyla buqunku uretım yapısında ucretlerın arttırılmasının bır zsrunluluk olduğu gorulebılır. Tek tek olmasa bile, bellı kesıtler olarak, bellı kesitlenn oluşturduğu bufiın olarak, Turkıye'de ımalat sanayıı isverenlerinin ucret artıslanna mahkum oldukları anlafilabılır. S a i r r m v t TUrkiye'nın okul ve uoıversttelerınde hlrikı sa*yfaya ııgjırıUn t«ma ila ılgili olarak yapılan acık1amal»nn ozeti su: Bır ekonomi, iki departmandan olusuyor. Uretim araçlar< ve tııketım aracları. DemlrÇelık, çımento g.bı <ara rnalo dsnılsn uretim aracları ile sermaye malı uretim, urttım araçlaıı baslığı altında toplanacak olursa, bu ayırım, Turkiye'dekı planlara da girmıs durumda. Ilk kez Marx'ın Kapıtal'ınde ortaya atılan sema gıttıkçe yaygınlık kazanıyor. Bu semaya gore, bır ekonomideki ucret odemeierının toplamı, tuketım aracları uretıminın toplam değerıne esıt olmak zorunda. Turkıye'nın çozumsuzluğunün blrisı de burada. Bu eşıtlıkte. Bu esıtlık, ekonominın yapısında. Marksist olsanız da, olmasanız da, bu esillik var. Hıç kımse, hiç bır sınıf veya hiç bır dıktator, bu esıtlik zorunluluğundan kurtulamaz Iradi değıl. Bilımsel bır zorunluluk. Bu zorunlu esltlik, her yıl ve her zaman kesitınde gozetılecek. Somut olarak, eğer tuketim aracları nret'mını aritırıyorsanıt, ucret odemelerinı de arttırmak zorundasınız Yoksa artırdığınız tuketim aracları uretımıne alıcı bulamazsmız. Isçıler, kazandıklartnı harcarlar. Sermayedarlar, harcadıklarmı kazanırlar. Bu, aynı şemadan çıkan bir tyasa». Bu kadan, Batı'nın ve Turk'ye'nın unıvfrsitelerinde pek okutulmaz. Bu kadarı biraz fazla. Sermayedarlar, harcadıklarını kazanıyorlar. Sermayedarların harcamaları, uretim araçlarına. Daha arık deyisle yatınm yapmaya. Scmayedarların tuketım aracları ıçın yaptıkları harcamalar, tum harcamaları içinde devede kulak olçusunde. Iktısatçı olarak bunları artık ıhmal etmek gerek Sasyal pratık içinde de bunlara eski ağırhğı vermemek gerek. Bır çamasır makinast yapımcısı «er.nayedar, urettıgı camış'r makinalarının lumunu kullanamaz. Bır supurgt yapımcısı sermayedar, yaptığı supurcelerın hepsını tuketemrz. Bir buzdolabı uretıcısi sermayedar, fabrikasından çıkan tum buıdolaplarını evlne gehremez. Bir binek taşıtı yapımcısı, konveyerındeıı çıkan tum tasıtlara binemez. Mumkun degıl. Bunlart tuketmek için ucretlı ve maaşlı gerek. Bunları artan olçude tiiketebilmek ıçin ucrel ve maaşların artması gerek. Baska yolu yok. Kuskusuz, tanm ve tıcaret kesımlnde de tuketim olacak. Ama eldekı sema içinde bu tuketım yalmzca bır tsızıntı» nıtelığmdr. Ilk baslardi, tanm ve tıcaretin sağlayacagı alıcı gucu ne kadar buyuk olursa olsun, bır sure sonra onemini yıtirecek. Çunku, sanayılesme, iarım ve tıcaretin yerıni daraltıcı bır sureç. Bu bir. lkincisı, ozeliıkle tarımda yapısal duzenlemeler yapılmadıkça tarımın sağlayacagı alıcı kutlesi sınırlt kalmaya mahkum. Tarımın buyuk bır alıcı kutlesi yaratabtlmesi, tanm kejıminde ciddi ve koklu bır toprak reformu yapılmasına bağlı. Bunlar semanın getirdikleri açıklıklar Baska açıklar da var. Yalnız onlara geçmeden once bugunlere bakıp semanın Ulerliğıni gormek gerek. Cephe Hukumetlnin ucret ve maas operasyonlarııta bakmak gerek. Cöruluyor. Temel çızgı, cemeklı» haklarında loplanıyor. Cephe Hukumeti emekliler üzerinde çalısıyor. Emekll odemeleri, ozeliıkle dayanıklı tuketim araçlarına yenı alıcılar yaratacak. Bunun dısında MSP ve AP'nın yonetımındeki bakanlıklarda yapılan toplu sozleşmeler var. Ayrıntıları gırli tutuluyor. Ama kamu kesimınde TurkIs'e bağlı sendikaların çok «kolay» toplu sozlesme sağladıkları bihniyor. Bunun amacı, DISK'in gellsimini durdurmak olamaz. Bu, durdurulamıyor. Bunun amacı, işçilerden oy beklemek de olamaz. AP ve MSP, Isçilerden pek oy beklemiyor. Bunun temel amacı, semanın getirdiği açıklıkta yatıyor. Başka açıklıklar da var. Şimdiye kadar soylenenler, Batı'da ve Turkıye'de okutulan kitapların deyımi Ile, fkapalı» ekonomi varsayımına dayalı. Kapalılık dış tıcaretle Ilgılı. Burada ise, ihracat yapıp yapmamakla ilgili. Tuketim aracları sanaytleri ıhracat yapmıyor. Ozellikle dayanıklı tuketim araçlarındakı ihracat yine devede kulak olçusunde. İhracat yapılsa ne olur"1 İhracat yapılırsa, Turkiye de uretılen tuketim araclarının bır bolumune, Turkiye'nin ıcinde alıcı bulmak sorunu ortadan kalkar. Bu ne demek? Bu, dayanıklı tuketım aracları tıretimlne alıcı bulmak icın ucret vt maasları arlırma zorunlugunun bır bolumunden kurtulmsk oemek. Bu, ozeliıkle dayanıklı tuketım aracları uretımınin gelismesınden doğan ücret ve maaş arttırma zorunluluğunun bır bolumunden vazgeçmek demek. Oemek kı, cihracat seferberiiği», ucrel ve maaşların artısının denetim altına alınması seferberiıklerı ile birlıkte gidecek. OHukça ıparadaksalı sonuçlardan birı daha Fakat başkaları da var Bunun ıçın ıki departmanlı semaya donmek gereklı. Tuketim aracları ve uretim aracları uretımı departmenları. Şımdıkı sıstem, luketım araçlarını gelıstırme yonund» gelisıyor. Bır de karşı «gılım var. Bır de yatınm malları sanayiıni, cağır sanayiı» veya artık Erbakan ve Demirel'in de ağzına gıren deylml*rl*, ıfabrıka yapan fabrîkalarn kcırma sanayilni gelîslirme îsttkicrı v«r Bu ıstekler, uretim aracları uretimt gelKlırmek anlamına gelıyor. Ne demek? Soyle açıklamak mumkün: İfçl ve memurların çımento yedikleri gorulmemıs. İsçi, memur vc dığer emekçıler, demır veya çelık de yemezler. Fabrıka yedikleri ise hıç gorulmemıs. Bunlar herkesın bılmesi gereklı gerçekler. Bu gerçeklerden cıkan sonuçlar ıse sunlar Demır, çelik, çimento, fabrıka ve tum Lretim ararları jretımının on plana geçmesı halınde ucret ve maaşların arttırılması zorunluğu geri plana geçecek. Çunku demır, çelık, çimento, fabrika ve benzerlerınden olusan uretim aracları uretiminın alıcıla'ı, ıscıler ve memurlar değıl. Bunların alıcıları, bunlar Jierine harcam* yapacak olanlar ve yapanlar sermayedarlar. Ne kadar çok harcama yapariarsa, o kadar çok kazanacaklar. ıSermayedarlar, harcadıklarını kazanırlar» sazunun kaynağı burada Bu sonucu da guncellestırmek mumkun. 12 Mart doneminde hazırlanan Ucuncu Beş Yıllık Plan ın stratejısı ortada. Bır yandan uretiın aracları uretımine ağırlık vermek ıstiyor. Açık açık. Bır yandan ısçı haklarının dondurulmasını onerıyor. Yıne açık açık. Ve tum bu açıklıklar, 12 Mart donemınde resmı belgelere gıriyor. Her ıkı açıklık da, bu açıklıkların 12 Mart donemınde resmı belgelere girmesı de tutarlı Çunkü bu yapıda, uretim araçları uretımine oncelık vermek, ucretlerın dondurulmasıyla bırlıkte gelır. Bu ıse ancal' fasızm ıle mumkun otur. AP ve MSP lıderlerinın «ağır» sanavıde bırlesmelerı ve fasist tırmanmanının hız kazanması da rastlantı değıl. Bir sonuç daha. Dığerinden biraz farklı. Tukptım araçlarına ağırlık verebılırsınız. Bunun ıçin ucret ve maasları arttırmanız gerekli. Maavlar bır tarafa. Ucretlerın tumunu, daha açık deyisle, tum ısçılerın ucretlerıni arttırmak olmaz. Sıstemin mantıgına ayktrı. UsteliK tum ışcilerın ucretlerinı belirli oranda arttırmak yerıne, keilerin bır bolumunun ucretlerıni daha yüksek oranla arttırmak daha lyi. Tuketım araçları uretimıne alıcı bulmak içın daha 1yı. Bu da tçozum.» Yalnız ucretlerı daha çok artacak Işçılen, sistetııın kendısinin secmesi mumkun değıl. Ekonomik çıkarları içın en çok mucadele eden ısçiler olabilir Fakat genel olarak mucadele bir yerde durmuyor. Ekonomik mucadeleyi sıyasal mucadeleye doni'sturmek ısteyenler çıkıyor. Bu durumda ne yapılacak? Sosyal d«mokratların orneğı var. Çozum ekonomik mucadeleyi sosyal demokrat bır siyasal mucadelede bitirmekte duğumlenıyjr. Bundan sonrası kolay. Bu semada ısteyen, ıstedığım, Istedlği yere 3hırtab:lır. Dıs etkenlerı de, ıç guçlerı de istenen yere oturtmak kolaylıkla mumkun Orneğın Sosyal Demokrat Brandt'tan baslayıp burvu Ankara ya getırmek, Ankara'dan sonra Istanbul'a goturmek mumkun. Iktlsatçılar içın de, sanayıcıler ve sendıkacılar icin de, ve ozellikle polıtıkaolar ıçın ılgınç bır gezı olur. Bundan da çıkarılacak bır son sonuç bulunur. Marx'ın şemasına kızanlara kızmak mumkun değıl. Çunku fazla açık oluyor. Bazı çimento fabrikalarının ihracatının ekonomik olmayacağı öne sürülüyor ş MSP, Ortakpazar konusunda AP ile aynı politikayı izliyor Müli Selâmet Partısi Genel Baskam Necmettın Erbakan'ın Ortakpazar'a karsı oiduğunu sık sık ılerı surmesıne karşın, Cepha Hükümetı ıçınde Mılli Selâmet Partısı'nın ızledığı polıtıka ıle Adalet Partısı"nm pohtıkası arastnda hıç bır fark gorulmemektedır. Mıllî Selâmet Partısi Genel Başkanı Erbakan'ın, 1976 yılı başından itıbaren Ortakpazar a verılecek yeni odünlerın ertelenmesını ısteyen Yuk. sek Planlama Kurulu kararını beş ay ımzalamayarak geçen haftanın başına kadar tutması, MSP'nm Ortakpazar polıtıkasımn Adalet Partısı'nın ızledıgı polıtıkadan farksız oiduğunu ortaya koymaktadır. 1975 yılının son aylannda, 1976 yılı başından ıtibaren Ortakpazara verılecek yenı odünlerın ertelenmesı ıçın, Tıcaret, Malıye, Sanayı ve Teknolojı, Gumruk ve Tekel Bakanlığı ıle Devlet Planlama Teş kılâtı'nın ust duzey yetküüerı anlaşarak bır protokol hazırlamışlardır. Dışışlen Bakanlan'nın karşı çıktlğı bu protokol bır Yüksek Planlama Kurulu karan halına getırılmıştir. Yüksek Planlama Kurulu Kararı, memur olan dört YPK uyesı, Toprak Reformu Yasası gereğmce YPK uyesl olan MHP'ü Devlet Bakanı Erkovan, YPK'nın dığer uyelerl olan CGP Genel Başkanı Feyzloğlu ve MHP Başkanı Turkeş taralından ımzalanmıştır. Ancak, Demırel' den once bu karan imzalaması gereken YPK uyesı Necmettın Erbakan. hazırlanan karar tasansuu ınusalamamıştır. Ortakpazar'a verilecek yenl odunlerle, llgill olarak yüksek duzeyde tekrusyenlerm hazırladıkları ve YPK Karan bıçımıne donuşturulen protokol, sık sık Ortakpazar'a karşı oiduğunu ılerı suren MSP Genel Başkanı Erbakan'ın masasında beklerken, 1976 yüı ıthal rejıml hazırlanmışür. 1976 jilı başından itıbaren geçerlı olmak uzere hazırlanan ithal rejımınde, 1976 yılından başlamak üzere Ortakpazar'a venlen yenl odünler konmuştur. 1976 yılı ıthal rejırru Erbakan da dahıl butun Bakanlar Kurulu uyelerl taralından ımzalanan bır kararname ıle yururluğe konmuştur. Ithal rejımınde. Ortakpazar'a karşı kabul edılen ıkı onemlı yukümluluk de yer almıştır. Bunlardan bınsı, Ortakpazar'dan ıthal edılecek mallanm gumruk oranları nın ındmlmesidır. Bu mallar ıçin gumruk oranlan, yüzde 5 ve 10 oranlannda Indırllmıştır. Ikıncı buyuk odun ıse konsolıde hberasyon lıstesının genışletılmesıdır. Ortakpazar'a konsolıde edılen lıbero ithalat oranı yuzde beş düzeyınde genışletümıştır. MSP Genel Başkanı Erbakan'ın ımzalamayarak beş ay beklettığı Yüksek Planlama Kurulu Karan, bu odünlerın 1976 yılında verılmemesı ve ertelenmesuu ıstemektedır. Dışışîerı Bakanlığı dışında ılgılı butun bakanlık ve kuruluş teknısyenlerı, bu odünlerın venlmesımn. Turkıye'nın kalkınması ve sanayıleşmesım baltalayacagı goruşunde bırleşmışlerdır. Fakat teknısyenlerın bırleşmesıne karşın, MC Kukumetı'nın butun bakanları yenı Ithal reiimı ile ilgılı karamameyi ımzalarken, teknısyenlerın goruşlennı bır kenara atarak Dışışleri Bakanlığı'nın savunduğu gonlşte bırleşmışlerdır. Bundan çok kısa bır süre önce ise MC lıderleri ile MHP'lı Erkovan'ın bakanüye olarak bulundu ğu Yüksek Planlama Kurulu'nun venlen odünlerın ertelenmesını ongoren kararının imzalan tamamlanmıştır. Soz konusu karan beş ay bekleten Erbakan'ın ımzasını atmasından sonra MC Başkanı Demırel de ımzalamıştır. Bu kararın ımzalannın geçen hafta ıçınde tamamlandığı bŞremlmıştır. Ortaya çıkan durum. MC Hukümeti'mn ve Mıl11 Selâmet Partısı'nın izlediğı politikayı gostermektedır. Ortakpazar'a venlen odunlerle ılgılı olarak, bır yanda, 1976 yüı başından berı yurürlukte olan ithalat rejımı karamamesı bulunmaktadır. Diğer yanda ıse. MC lıderîerl ıle teioıısyenler tarafından imzalanan, ancak imzalan altı ayda tamamlanan bır baska karar bulunmaktadır. Bu karar, altı aydan ben Ortakpazar'a venlmekte olan yeni ödünlennm venlmemesi ve ertelenmesıni ongormektedir. Bu kararlar içmde ytîrütme değeri olan ithal rejimıyle ılgılı kararnamedır. Yüksek Planlama Kurulu kararının vurutme gucu kazanabılmesı ıçın Bakanlar Kurulu karan halıne getmlmesı geretanektedır Bugunku durumda ise bovle bır olaBilık gorünmemektedır. Ortakpazar ile ılgılı bınbırini çelen ikı karann gelışımı MSP'nin bütun ıddialanna karşın ızledlği polıtıkarm Adalet Partı«ı'nın ekonomi polıtıkasından tarksız oiduğunu ortaya koymaktadır. MSP Genel Başkanı Necmettın Erbakan'ın isteğı ıle yapılan Yüksek Planlama Kurulu toplantısmda Turkıye'de yeni yapılacak çimento fabrikaları sorunu ele almmıştır. Mıllî Selâmet Partısmın yonetımındeki Sanayı ve Teknolojı Bakanlığına bağlı Turkiye Çimento Sanayıı bazı UlerdB çimento fabrıkası kurulmasmı onermıştır. Yüksek Planlama Kurulunda yapılan gorüşmelerde onerılen çimento fabnkalannm hıçbırınm etudunun bıle yapılmadığı saptanmış fakat MC Hukümetı Başkanı Demırel, Erbakan'dan önce, bu ıllerın adlarını açıklamıştır. Dığer yandan Turkiye Sınai Kalkınma Bankası, Çimento Araştırması adıyla bır çalışma hazırlamıştır. Bu çalışmada gelecek yıllarda hangı ıl ve bolgelerde çimento talebınm ne kadar olacağı nesaplanroaktadır. İl ve bölgelerın çımento talebmm hesaplanmasından sonra kurulacak f&bnkalann projelerinm hazırlanması ve hazırlanan projelere gore fabnkaların ekonomik olarak çalış'P çalışmadığınm değerlendırılmesı gerekmektedır Turkiye Sınai Kalkınma Bankasından Safa Ocak ın yapmış olduğu araştırmada çimento sorunu, uretim, talep ve ihracat olanaklan bakımından ele almmaktadır. Çalışma, 1974 yılında sana yı tarafından kullanıldığını ortaya koymaktadır. Aym çalışmada ortaya konan venlere gore çımen to malıjetının yuzde 15'ını elektrık enerjısı ıçın yapılan harcamalar oluşturmaktadır Bu bılgıler, Turkiye gıbı elektrık enernsı bakımmdan sıkıntı çeken bır ulkede ihracat ıçın çimento uretılmesının sakıncalannı gostermektedır. Sınai Kalkınma Bankasımn yapmış olduğu çalışmada, Turkiye nın çimento ıhracatında pazar açısından bır ıstıkrarsızlık görulduğu ılerı surulmektedır Turkıye'den daha oncekı yıllarda çımen to ıthal eden îsraıl, Yugoslavya ve Macarıstan ?ıbı ulke'er artık çimento ıthal etmemektedir Bugun buyuk alıcı olarak gorunen Iran'ın da yakın yıllarda çımento ıthal etmeyeceğı tahmm edılmek tedır. Bu yuzden çımento ıhracatına dayanan bır çımento üretun kapasıtesırun yerüıde olmadığı belırtılmektedır Turkiye Sınai Kalkınma Bankası uzmaru Safa Ocak'ın hazırladığı araştırmada «anzı ve ıstıkrarsız bır gorünum ıçmde bulunan ıhracat» yerı ne, yoresel talebın esas aunması ve buna gore üretım planlaması yapüması onenlmektedır. Çalışmada, yoresel talebe gore kurulacak uretim kapasıtesınde anzî olarak uretim fazlası olması halınde ıhracata gıdılmesı salık venlmektedır. Ancak bu durumda da her fabnkanın ihracat vapmaması gerektığı belırtılmektedır. Çalışmada bugun ıhracat >apan bazı fabnkalann tfıracat yapmasuun ekonomik bakımdan kârlı olamayacağı goruşu savunulmaktadır Bu konuyla ılgılı olarak şoyle denılmektedır «Ihracatta alınan ortalama fıyat (1975 ıçın $ 27) gozetıldığınde, ıhracat yapmasmın konumu nedenıyle elverışsız olan fabnkalardan vazgeçmek ve onları daha rantabl konumlara sahıp uretim yerlerı (Akçımento, Danca, Nuh. Çanakkale, Çımentaş, B. Anadolu, Çımsa, Adana gıbı) ıle ıkame etmek gerekmektedır» Türk Arap Yatınm Bankası kurulamıyor MC Hukumeti'nın Istanbul'da kurulacafını ılan ettıği TU'K Arap Yatınm Bankasımn kıırulmasmda yasal engeller ortaya çıkmıstır. MC Hukumeti'nın Dışışlen Bakanı Ihsan Sabn Çaglayangıl'm Lıbya'da ımzaladıgı anlaşma ıle Turkiye >e yukıedığı .Mikumlerın yururluktekı Bankalar Yasasma ujmadığı saptanmıştır. Geçen ay içınde MC HukumeUnce açıldanan \e Istanbul'da kurulacagı bıldınlen Turk Arap Yatınm Bankasımn kuruluş hazırlıklan durmuştur 15 milyon dolar serrraye ıle kurulacagı ılân edılen ve Turkıve ıle Lıbva'nın or tak olacağı bankaya Kuveyt'ın de katılması ıçın gırışımlerde bulu nulduğu oğrenılrnıştj Ancak bu amaçla yapılan toplantüar henuz olumıu sonuç vermemıştır. Kuveyt'm katılmasımn sağlanamaraası bır yana Turkiye ıle Lıb ya'nın ortaklaşa kuruhnasını kararlaştırdıkları ve Iabya'da bır anlaşma ımzaladıklan bankanın kurulması da tehlikeye gırmıştır. Bankanın kurulmasında ortava çıkan engeller Dışışlen Bakanı îhsan Sabn Çaglayangıl'ın ımzaladıgı anlaşma ıle Turkiye'de yü rurlukte olan bankalar yasasının çelışmesınden dogmaktadır. Yururluktekı Bankalar Yasası, kurulacak bankanm sermayesımn belırlı bır oranınm Turkıye'ye aıt olmasını gerektırmektedır. Aynı yasaya gore, yonetun organlannda da Tuıkıye'nın onemlı olçude temsıl edılmesı zorunlu olmak tadır. MC Hukumeti'nın Dışışleri Bakanı Çağlayangıl Lıbya ıle Yatınm Bankası kurulması içın anlaşma imzalarken yürürluktekı yasamn bu hükumlennı bır kenara itmıştır. Bankalar Yasasının yururluktekı hukumlenyle Çağlayangılin Lıbya'ya vaad ettıği koşullann uyuşmadığı Lıbya ve Turkıye heyetlenmn Ankara'da yaptıkîarı toplantı sırasmda ortaya çıkmıştır Lıbya heyett, anlaşmadakı ko şullara sadık kalmmasında ısrar etmiştır. Merkez Bankası yetkıli lerı ıse yururluktekı Bankalar Yasasının dısına çıkma olanağını bulamamışlardır Bu yuzden Ankara'da yj.pılan toplantılarda Türk • Arap Yatınm Bankası'mn kurulması çalışmalan sonuçsuz kalmıştır. MC Hukumeti, ortaya çıkan bu çelışkı karşısmda, suv''iiic bir k ı r verememektedır Hukumetm ya ılân ettıği Turk Arap Yatın m Bankası'nı unutturması 5 a da Lıbya ıle imzalanan anlaşmv yı degişürmesı gerekmPktPti'r Bunun dışmda Hukumetm Bankalar Vasasmı deSıştırme» s çp. < = K.^ı veja vasamn hıi' rni'••>« karsın bankayı kurmakta dıretmesı de mumkündur Ancak Cep he Hukumetı butun bi' volların bırıvle ı'srılı S o nüz h.ç bır karar almamıştır Şu anda kurulaca&ı •lân edılen banka sorunu askıya alınmıştır. Ihracatta izlenen politika ithalat ihtiyacını arttırıyor BAZI GELENEKSEL URUNLERDE ITHAL İHTtYACI ORTAYA ÇIKTI; HAMMADDE SIKINTISI ÎÇINDEKÎ SANAYICILEB BU DÜKUMDAN YAKTNTYOR Cephe Hukumetının geleneksel ıhraç urunl»nrun ıhracatında ızledıgı yol nedenıyle ulke bu urunlerı ıthal etme durumuna duşmuştur Ithalatın fıılen kısıtlanması nedenıyle hammadde sı kıntısına duşen sanayıcıler, uretim sınırlamasının yanısıra fabnkalann tamamen kapanabıleceğını de one surmektedırler. Ocakmans donemı ıtıbanyle 1 milyar dolar Uzerınde mal ihracatının gerçekleştınldığı açıkla Hüseyin MERTOĞLU nır'ıcen, Tıcaıet Bakanlığuun bır belgesınde bu ıhlacatm kredılı satışlar ve değerı duşuk Italjan lıretı uzennden vaoüan satışlarla sağlandığı açıklanmaktadır OzPİlıkle pamuk ve pamuk ıplığınden \apılmış olan satışların ılerı \adelere serıli satışlar olduğu bıldırılmektedır. Bu durumda gos Mayısta ihracat 115 milyon dolara düştü Mavıs ayınm ihracatıyla ılgili olarak geçıci sonuçlar elde edılmıştır. Buna gore mayıs ayı ıhracatı 115 milyon dolar olmuştur. Bu ıhracat, ocak ayı ıhracatuıdan 200 milyon dolar kadar daha azdır. Mayıs ayında ihracattaki duşme, Turkiye ekonomısındeki mev sımLk gehşmelerden de etkilenmıştır. Fakat 115 milyon dolarhk ıhracat hacmi, mevsımlık bekleyişlerınden de gensınde kalındığını gostermektedır. Mayıs a\^ geçıci ıhracat rakam lanyla bırlıkte yılın ılk beş ayı sonundaki toplam ıhracat 1 milvar 50 milvon dolara ulaşmıştır Fakat yıhn ilk dort ayma aıt re tabloda jtörülen ihraç kale*nlennm dokümü saâlaran bes aylık ıhrac hacmınin bıi^ıV olçüde, n 'ın ilk dakuz ayına yayürnası gereken ıhracatm yılın ılk dort avm da gerçekleştınlmesınden dofduğunu gostermektedır. Tablodakı bılgıler, yenı hasatm ıhraç edılebılır duruma gelebılecegı 1976 vılı sonbahanna kadar ihraç edılebılecek bütun olanaklarmm kul lanıldığım ortaya koymaktadır. 1976 yılınm ılk aylannda ortava rıkan ıhraç hacmı. pamuk gıbı temel ıbraç kalemlerındeki mevcut bütun stoklann tuketılmesıvle sağlanmıştır Yukarıdakı tabloda en temel ıhraç kalemlermm gelı^ımı stostenlmektedır. Yıluı ilk dort annda tabloya gıren list«> toplamı vuzc1'' 147 bır artısla 266 milvon dolau'an 657 milvon dolara çıkmıştır Bu kalemler geçen vılın avnı donemm dekı toplam ıhracatm vuzde 58' ini o l u ' f mrken bu yüın ors> m yüzde 70 olmuştur. BAŞLICA MADDELERİN 4 AYLIK (OCAK NiSAN) ÎHRACATI Miktar (Ton) Maddeler Ham Pamuk Yaprak Tutun Fmdık Çekırdeksız Kuru Czum Pamuk Iplığı Çımento Kuspeler Lımon Lıste Toplamı Genel Toplam U75 46 044 43.700 26 842 14 9 187 67 32 718 870 737 759 224 1976 275 037 55 209 49 548 25 866 27 201 326 573 P6 825 42.777 Değer (1000 Dolar) 1975 42 896 122 887 48 604 11 16 6 3 8 137 859 214 674 731 1976 291 409 196 638 74175 14 407 46 745 8 863 11293 13 420 656 950 934 930 terılen üıracat gelırlennın şışınltni? olduğu açıktır. Ote yandan ıhracata konu olan geleneksel urunlerden bır ^ısmı da tamamen tuketılmıstır. Ham pamuk ıplığmde 1975 yılı ocakmsan donemındekı 42 milyon dolarlık ıhracata karşın 1976 yılınm a>m donemınde gerçekleştınlen ıhracat 291 milyon dolara ulaşmıştır. Ham pamuk rplığınde gorulen bu hızlı artıştakı en onemlı etken, satışlaruı ılen vadelere serıli satışlar şeklınde yapılmış olmasıdır. Ham pamuk ıhracatında izlenen bu yol nedenıyle sanayıcıler, ulkenın pamui ıthal etmek durumunda kalacağını one surmektedırler. Aym zamanda Turkiye Isverenler Sendıkaları Konfederasyonun da başkanı olan Tekstıl sanayıcısı Halıt Narın bu konuda dogrudan doğruya Başbakan Suleyman Demırerı suçlamıştır. Halıt Narın ın bu konuda japtığı açıklamaya gore, Turkıyenın dort ay daha pamuk ıhtıyacı \ardır. Standart ve Ekstra cınsinde olan bu gereksınım en az 25 bın ton cıvanndadır. Halıt Narın Hukumetten bu cıns ve mıktar pamtığun hangı depolarda bulunduğunun açıklanmasını ıstemektedır. Bu mıktar pamuğun bulunmadığım ıddıa eden Narın, Turkıye'nın pamuk ıthal etmek zorunluluğunda oiduğunu söylemış ve bu duruma Hukumetm pamuk ıhracatı konusundaki sorumsuz tutumunun neden oiduğunu açıklamıştır. Açık lamalarında pamuk fıyatlan uzennde de duran Narın, Dunya pıyasalarında pamuğun 22 lıradan ışlem gorduğu halde, Izmır borsasında neden 32 lıradan ışlem gorduğünu Hukumetten sormustur. Pamuk ıplığmde gorulen bu durum çımento içm de geçenıdır. Ulke ıçmde çımento karaborsadan ışlem gorurken ıhraç edılen çımento 326 bin tona ulaşmıştır. Bu ıhracat karşılığmoa elde edılen dovız gelırı ıse sadece 8 milyon dolar olmuştur Buna karşılık Bakanlar Kurulunun karanyla yurtdısmda çımento ıthalme gıdılmıştir. 26^002 436 680