Katalog

12 HAIIRAK 1975 Orhan Kemal romanı hakkındaki yanılgımız Demirtas CEYHUN Geçanlerde bir radyo rdportajuıd», <7u ymjamııuza nıçm oyku yazarak başladınız''> gıbıelnaen bır soru sormuslardı bana O gün galıba bıraz ne dıyecegımı bılemememın evecsnlıgıyle, bıraz kend. kendımle de gırgır geçebıleceğımı Unıtlamanın keyfıjle belkı bıraz da bır nükta yapabılmıs olmak uğruna Oyktl yazmak, roman yazmaktan dah» basıt olsa gerek, belkı de ondan» fılan gıbı bır şeyler dejıvermısüm ya, sonradan kafama takıldı kaldı Gerçekten doğru m u ' Gerçekten oykü yazmak, roman yazmaktan daha basıt m ı ' Ya da basıc sozcuğu demek ıstedıklerıml tam olarak anlatabılıyor m u ' Bılırsınız, basıt sozcuğunü blz, genellıkle kolay anlamjna kullanırız Şımdı düşunüyor taşınıyorura da, hele hele bır romancı, bır oykücu, roman yazmağa oyku yazmağa kolay ış desın, ınarulır gıbı degıl Çetın Altan bır konuşmasmda degınmıştı .Roman jazıyorum» dedığımde, «Canım geç b r kalem onu sormaaım, ba$ka ne 19 yapıyorsurT» dıvorlar dıye anlaayordu «B°n dıyordu bır odamn ıçırde bır asağı bır \ıih.an bi' lerce kılometre katedere«. kıvrana kuıana D., nımı çatlataMm onlar ıoman jazmajı bır ış ^ajmasın'ar • Doğru Ovlejse basıtten amacım kolay olmasa gerek Çunku romanla oyku aras ndakı eaman, mekan kışı bovutlannın farıclılığmı, kolaylık ve\a zorlukla eşdeğer tutmak olanaksız Gene tıç sajfa yazı vazmakla, uç yuz sajfa >azı yazmak arasındakı kolaylık zorluk nıtelemesı de, abzünu ettığımız <basıt> ın içmde pek vok Oylejse bu «basıtlıkten» amacım başKa bır şey Ama, Sözü Orhan Kemal romanına getırmek \s*U yorum Kanı, Orhan Kemal romanı ıçın bugune dek verılen en yaygın yargı nedır deseler sanırım hepımız bırden «basıthk» derız Orhan Kemal romanı ovlesıne basıt gelır kl okuyana Gerçekten Orhan Kemal romanı basit rnıdir'' Yaru kolav roman mıdır° Ya da, okuyanda bbyle bır sanı ujandıran nedenler nelerdır acaba"1 Hani, oyle kî, kalemı elıne aldı mı adam, hemen yazıverecekmış glbı bır benzerım Bence, Orhan Kemal romanuun büyüklüğu burada. însanlar, yaşdaslanna karjı daha mı bir arımasız oluyorlar' (Çağdaşlık başka bır şejmış pbıme geliyor Bu nedenle aynı yıllarda yaşamış olmaya yaşdaslık divorum Aralarında beş on vıilık bır vaş farkı olsa bıle) Sanınm oyle Orneğm, Dostoyevskı ve gosterdığımız hoşgoruyu, olanağı yok Orhan Kemal'e gosteremıyoruz Elımızde defcil Dostoyevskı romanında fazlalık fılan var mı acaba dıye düşünmujoruz bıle de, Orhan Kemal romanındakı şuncacık fazlalık gozumuze batıveriyor hemen Onda kusur bulmamak eleştıncı aydın onurumuza dokunuyor Kım bılır, onunla bu denlı ıç ıçe olmami7dan mı bunlar' \uz goz olmamızdan mı 0 Çunku Orhan Kemal, bylesine yakınımızda dururdu kı Arada bır kaçıp saklandığı bır sığınağı voktu sozun gelışı Omrünun bır sanlyesuıl olsun. ensılemez bır noktada geçırmeml?ti Aramızdavdı hep Omrunün son yırmı >ılında. bır ıkı gunluğune bır ıki kez Ankaraya gıtmesi, bır de beşer onar günlugune sanırım birer kez çıktıgı Sovyetler Bırlığı ıle Bulgarıstan gesılen sayılmazsa, şoyle dınlenmek için olsun Babıalı'den aynldığı söylenılemez Sabahtan aksama Sırkecı > le Cağaloğlu arasında dolanır dururdu Burnumuzun dıbınde Orhan Kemal e olan bu yajgın acımasızlığımız haksızlığımız, iankı bundanmış gıbıme geliyor Bence, yırmı yılı bulan yazarlık yaşamım içınde gofdüğum en çok haksızhğa ugramış yazardır Orhan Kemal Omeğın, Hemmgway romanı da, bır anlamda Orhan Kemal romanı gıbıdır Basıttır Ama ondafci basıtlıği suçlayamayız, kolaylık olarak değerlendırmeyız. Uzagımızda olduğu içın ml acaba' Galıba Orhan Kemal ın handıkabı da bu Ka lemıyle yasayabılmek ıçin soluk almaksızın bır aeyler üretmek Aslında bu kalemıyle geçlnebılroeyl amaçlayan butün yazarlann handıkabı ya Nejse Bır kez daha yıneleyım, Koca Orhan ustamn gerçeıt yazarlık jaşamımn topu topu yırmi jıl oldugu aa unutulmamalı haru Ve bu jırmı vıl lçinde fukara Orhan Kemal geçlnebılmek ıçın tam 2Î roman, 163 ojku vazmıştır. Dıkkat edılsın ıstenm 20 yılda 27 roman Dıle kolav Elbette bu 27 romanın yırmı yedısıne de roman deme olanağı yok Mtekım, ansıdıgım kadarıjla, kendısı de bunl»rdan bir kısmının adıru dahı agzına almazdı Kımselere ımzalajıp vermezdı onları ornegın Hanı Gavurun Kızı El Kızı Sokaklardan Bır Kız, Kotu \ol fılan gıbı kıtaplannı ondan haber aız, iutapçı v ıtnnlerınden tanıdım dersem, gerçekten ınanın Sanırım te* gurahı başka adlarla >ajımlanmasma para \eımedıklerı ıçın onlara aa Orhan Kemal ımzasını atması Ama neyı değıştırır b u ' Çünkü, ornegın hepımız bılıyoruz F M Ikıncı nın Kemal Tahır'in mustear adlarmdan bırı oldugunu Sımdı o uvdurma Ma\< Hammer romanlarına bakıp Kemal Tahır ı mı yargılajacağu0 Kuşkusuz havır Dostlar Orhan Kemal romanı hep Karmasadan karmaşıktan kaçmıştır, doğru Suzulmuş burjuva entelleıîtüel kejfı bulunamaz onda belkı doğru Basıttır Dogru A^a unutmayalım kı Orhan Kemal romanındakı basıtlıs o va$gın kanımızdakı gıbı bir kolajlı* değıldır kesmlıkle Hele hele bır ılkellik hıç değıldır Tam tersı kolav kolav erışemedığlmız bır valmlıktır onun basıtlığı, bır berraklıktır bır duzenlılıktır IçtenliKİe jaklaşılırsa kevfıne varılır . Yenı jenı bır kez daha keyfıne vanvorum Nazım Şu kadarcık haset etmedını Sarlo^a bile. der b!r şııırde Orhan Kemal usta da oyle, «Şu kadarcık haset etmedı Gorkı ye bıle » Büyük tu Gerçe<*en buniktü ORHAN KEMAL TDK Odülunu kazandıgı gun • ORHAN KEMAL HİKÂYESÎ Hayır, <Rskı ulalatınt çok »«vtrdi», dlye b yacağım Onun T C vatandafi slarak lürdürdjğu y«}amla y a u r l ı k savaşını birbirint kari|tırmak nıyetınd« dtğilim, Orhan Ktmal'ln Turk hlktytcllifilnde çok snemll bir yer tuttufiun», bu ontmın gun gactikç» arUcağına ınananlardanım çunku. Bırkaç yıl» kadar, bugun onu hep aynı ksnuları, aynı kijilerl anlalmakla suçlayanlar, bu hikayanin genlş bır kol halinde aktığını elbet gorecekler. Aynı konuları, aynı kijıleri yenıden ama hep değifik ayrıntılarla ztnginle$tirlp ınlatmak Orhan Kemal in bilebılt ıaçtlğı bir yontemdir He nedcnse bcıde bır yazarın bir fcyi bllabıl» yaptığma kolayca ınanılmaz Hcr hikiyed" bıldik bırıyl», yazarm bize daha on ceden tannjtırdığı biriylt kar(ila|irız. 0 da bunu bıl digınden ufak b r anıstırmayla yetınır, birkaç ıpucu verır ve hııla yenl durumu açmaya koyulur Hız, yoğunluk, ayrıntı seçlml gibı kıta hikâyeyi bajarılı kıMn bellıbaslr ogelerı uslalıkla kullanır Orhan Kemal Hi kaye kışılerını üç dort çentlkte ozetleyıverır Lanî Turner olmaya ozenen ısçı kıztar kenar mahalle kapatmaları, kulhanbeyler, jon kuruîlarını ıçkıye narca \an ijslz aıle babaları, ellerlne para gaçer geçmez lakım tıkım elbıseler yaptırmayı dıı^le/en i}>ız karı ları, aç çecuklar, geçım sıkıntııından oturu bırbırlerinı yıyen karı kocalar, Pekos BU okuyucusu, b&ncıl, gaddar pıçkuruları, ezık memurlar, »omürucü patrorv l»'\a yardakcılan, şımarık para babaları, mlrasyediler, bu toplumda anlasılmadıklarını ıleri suren Evropa dujkunu Hıtltrcl aydıntar ve dırenen, usuldan bılınçlenen ıjçılerlt umarsız kayluler hıkiyeyt girlp gırıp çıkarlar. Çok kısa bir «ur» gorunurler Bir da hakı hıkayey* kadar Orhan Kemal hıkâyesı bir yaşamanın tam orta tında baslar O yasamanm hıkayenın baslangıcından oncekı doneml ancak so? konusu olayı ya da durumu peki^tiren, harırlayan ayrınhlarla, kısacık gerıyedonuşlerle verı'ır Ayrıntılar elenerek hız kazanılır Derken soru, olay ya da durum sarıiır okuyucunun onune Durumuo gelısmesınde dlyalogdan da buyuk olçu de yararıanılır Evet, ayrıntıda eleme yontemınl secen Orhan Kemal, dıyaloglarda yaymadan yanadır. Sahıcı konuşmalan yansıtmaya, gundelık dıli yakala maya çalifir Bugun habıre sılık kopyaları çıkartılan Orhan Kemal hık^yesındrkı yanılgılara duimez ama, lehçeye yaslanmj', yerel deyımlere bel baglamaz Leh ce, yalnızca hıkaye kıjısının yasadıgı orlamı t<>zel den acıklar bız» (Recepı dıısunelım) Bazan dd hıkaye kısısının psıkolojısını vermede kullanılır dıyalog (Sevmıyordu) Orhan Kemal ın dıli de anlatımı glbl gltglde anla»mi| guncel yaşama ayak uydurmuştur ama ozel bir «uslııp» yaratmak ıçın dllıne ayrıca ozen gsstermez yazar Yarmavı seçtlS' hlkfy* rurOnd» rfHe ayrıca ozen gosfermenin gereği de yoktur zaten Kendılıgındenlık, bu anlatımın en oelırgın ozellıgidır Anlı rılan kı>iyl« anlatılan dıırıımun \e durtıma tanık olanın muthış uyumu, kendıh^ınden uyumu Sanıyo'jrn bu basarıyı ele aldıgı çevreyı okuyarak degıl yasaya rak algılamasına borçlu Orhan Kemal Bılınçle ka\ rayışına Yoksullara oncellk tanımak, her durumdan «nlara pay çıkarmak savasında dtgıl Melek volnullarla umacı varjıllara raslayamayız hlkayelerde Yozlasmış bır duzen ıçınde amansız kosulların etkısıyle rezılle^en, kustahlasan du;en, direnen însanlar gsru ruz (Duvarcı Celal, E«kı Gardıyan, Elll Kurus, Nu mara, Ekmek Sabun ve Ask, Uyku gıbı hıkayelerı analım ) Yargıcı değıl gozlemcidır Orhan Kemal Soyle/ verıp yargılaınaz, gozonune serip tepkı bfkler Bu yuzden romanlarıyla hıkayelerl bır ıbutui» oluşruu*lar bır çevreyı, bır donemı, bir toplumu deger yar gılarıyla ortaya serıp tepkı bekleyen bır butun T*pkı yl yaratacak etV'i'erı ararken sasırtı nın f s tunde hlc durmaz Orhan Kemal Bılır kı anlatigı kisılerın yasamalarmda sasırtı ya pek yer ynktur Bu yuk, çarpıcı bir olay anlatmaktan kaçındığım gıru rın Pıyuk olayın gelecegı anda hikâyeyi bıtiriverir. (Grfv, Ekmek Kavgası Mavı E;arp^ Oliyı buyutmek son sozu »oylcmck gıtx bırseydir onun gozunde 0,*» Tomris ÜYAR • \ bu hlkâyeler her «ün, her yerde yasanacaklardır Duyarıığı yojun bır bıtırls seçer çoğu kfre. Pıyango Bılttl hlkayesınde, belkı kazanıiacak bir paranın bankaya kendi hesabına yatınlacijını oğr«nen kadın, kocasınm hoynjna ısrılır «Canım, şeker kocacıgım benım Ben d9 »anmıştım kı » «Ne sanmıştın,» «Bırak Nas I du»un»bıldım senin hakkınria onları'» «Ne dujundun?» sHıç, hıç » «Şekerim1» «Bir tanem1» «Elmajım » «Pırlantam > Yazarın burada bcded'gı tepkı, bııruk bır gulumsemedır hernalde Cahov gıbi Gorkı gıbl Orhan Kemal da buruk gulumseyıslerın, inceden huzunlenmelerin hakkını verır Tatsıztuzsur b'r humanızma, ag amaklı bır duyarlık ya da apaydınlık bir gerçekçı'ık g » remıyoruz bu hlkayelerde Acı, acımasız kosullarda ayakta kalmaya çabalayan ozunde davingenlik tohumu tasıyan insanları goruyoruz Orhan Kemal çetln kosullarda yetıştııs bır yazar. Kendini hıç sakınmadan, hıç buyukluk taslamadan, gerçek bır sanatçı gozupekliğı ve comertlıgıyls çevr««ıne vermıs bır yazar Ne yazık kı ozel yasamınH» bır erdem olan bu özellığı yarıların n degerlendırıllşınde genellıkle tersıne ısliyor Dostlan, yasayıjı, soyledıklerı ve yazdıkları hep ıçıçe dusunuluyor Oysa roka salatası sevmeseydı de, «Orhan abu olmasaydı da lyl kufur atmeseydı de değerli olacaktı yazdıkları. Her şeyden once edebiyatçıydı çunku. O, HALKININ YAZARIYDI Hikmet ALTINKAYNAK Orhan Kemal ın insanlan dünyayı ya$amayı ııeven ama jok^ulluktan bır turlu kurtulamayan halk ınsanlarıdır Tıpkı Orhan Kemal gibı da\ra n'şlarında ıç'en ılışkılermde eşıt ve durüstturler Kurulacak b'r toplumu kımılen sezgı \oluyla bek lerken kımılen bunun bılınçlı ka\gasını venrler Hem mutıudurlar hem de ezık ve kuskün Orhan Kemal ın hıkaye \e romanlarında çı? dığı bu bılınçlı kavgacı însanlar kımı kez var lıklı çevreler, ıkıyuzlu ka'pak a>dınlar arasında gezerler Konuşmaiarıyla onların kokuşmujlukla rını eleştırel gerçekçı bır dılle vansıtırlar Ken dı sınıflarının bılmçınde olan bu însanlar kımı zaman umutsuz \e vılgındır Bu jüzden duzenın çıkarcı çarKına adapte olup bıre>sel kurtulusunu duşunmede mutluluk aramadadır Ama onun asıl insanı, toplumcu kavga veren, düs kuran, (dev rımfi romantızmi toplumun umutlu toplumcu ge'eceğını sağlamak ıçın bazen diışUncelennın ıle rısınde bazen gerısmde \asayan kapıtalıst eko nomının ezdıği kışılerdır Boylece Orhan Kemal Türkıve lnsanınm başta ışçısının koylüsuntin küçük ınsanımn çocuklaının hap'shanedekı hu kumluslinun gerçeklerını sunar bıze Bu gerçek lerın ardında ratan sorunlar duşunceler oner ler vardır Ekmek ıçın verılen savas pavdasında ışçı nın koylünun küçuk ın«anın mahpusun ve hat ta çocuklann yerıru ıyı be\ırler Onlara bulunduk lan verl gene kendllerınin tavırlanyla özellikle de kisılerın karsılıkh konuşmaiarıyla gosterır Ornan Kemal hıkaye gerçeklerini çok ıyı yakalamasım bılmıştır Çunku bu gerçeklerı jasamıştır 1956 da yayınlanıp kovuşturmava uğrayan \rka Sokak ıçın, şunları sovler « Hıkaje kıta bım mahkemeye venlmıstı Hakim, ldd a m&ka mına uyarak «konularımı neden hep fakır fıka radan ısçıden aldığımı Turkıj e de va'kklı insan ların ı>ı jaşavanlarm olup olmadığmı^ sormuştu tlk bakısta evet, çok doğru bır soru Neden hep bu insanlan bu msanların jokluğunu ele alıyo rum' O zaman hâkıme «Ben gerçekçı yazanm En ıvı büdığım konulan alırım VarİLtı yurttaş lann vaşajışlarını bılmıjorum nasıl >a^adıklarından habenm JOK» demış ve b<. aat emıştım» ı\enı İnsan Dergısı Nısan l%o) Yaşadığmı yaz ma dedığımız bu tavırda kuşkusuz kı mfcuk yazarlara ozgu gozlem gucunun sorunlara bakıs açı snın ve kavrayışm onemlı bır payı vardır Yaşadığı toplumun ve çevrerun gerçeklerını ınsanlannı olavlara bağlı olarak somut orneklerıjle sergıler Bu konuda da «Ben gerçekçılıği içmde vaşadığımız toplumun ınsanlarına ayna tutmus gıbl bır van sıtma saymıjorum » (Ikbal Kahvesi / Nurer Uğur luı dıverek valnızca jasanan bir verde duruk pasıf bır gerçeğı de^ıl aktıf toplumcu b'r gerçegi vansıttığını bu arada yeni bir gerçek >arattığını açiıtlar Bu nedenle de Orhan Kema. toplunu oldujSu gıbı be*ımlemeden kaçınmış agirlıgı dıva loglara vermıştır ^nlattıgı ınsanlann konusmalanvla toplumu eleştırır, jorumlarla CA yapıtını zengınleştırır Orhan Kemalin btiyült umutla baglandıîı 90cuklar, tüm vapıtlannda onemli sayılabılecek ağırlıktadır Yoksulluk, terkedılmislık, haksızhğa bav kaldmş, kıbırlılık kıskançlık re intıkamcılık 1İ8 bır takım düşler ve ozlemler, bu çocuklann başlıca ozellıklenndendır Çocuk dünyasını ıyi bılen yazarın, onlan anlatırken gereğınce sosval psıkolouden jararlandığı görulur Özellikle çocuk suçluların sorunlannın kokenine ıner Ilk hlkâyesl Balık'la başlavan bu hıkayeler, Çocuk Aliierle, Ayşe Hoca larla Büyukler ve Kuçuklerle sürer Hapıshane de Orhan Kemal'ın yaşammdan bır kesıtür 5 yılı bulan hapıslıği, aynca tutuklanmalan, gözaltma alınmaları ona hapishane gerçeğını iyice oğretır 72 Koğuş ve otekı hapıshana hıkayelerı 72 Koğuş un insanlan tanınmadan, bırlıkte >aşanmadan yazılamayacak dıyaloğlan böylece kazanır Eroln satıcılar kumarcüar, pusu kurup cana kıyanlar, «sübvan» koğuşunu dolduran çocuk suçlular onun kendı sınıfından olan ınsanlardır ve konuşmalanvla pek çok sorunun yanısıra Türkıye hapıshanelerıni de yansıtırlar. Orhan Kemal her şeyden once bır ısçi yazandır Hlkâv elennın pek çoğunda ışçıyı, koylüyu ele alır Bunu yazı denev lerıne bajladıgı 1939 dan olümüne dek (19701 sürdurmüştur Kendısi de hayatının kımı donemlerınde fabrıka ışçılığı, katiplık, pamuk işçılıgı yapmıştır Yapıtlanmn çoğunda ijçının koşullarını tanımlarken, bu işçıliıt hayatı, ona, bır ^erde kajTiaklık gorevi japmıştır Bu tanımlama kımı jerde bir saptamacıhi, kimı yerde bır anı, kımı yerde de bir yol gösterme bıçimınl alır Bu sırayı onun yazarlığındakl bır gelısıme bağlayabıleceğimiz gıbi, aynı zamanda ışçınln tan isel gelışım ıçindeki bılınçlenms •e orgütlenmesıne de vorabıllriz Bu ışçıler, kıv ml zaman kentte (\aana ve Istanbul'da) sanayi ı$çısıdırler Kımı zaman da ışsız, va da ışportacıdırlar Bu ışçıler kadın entek genç yaslı ekmek içın verılen savaş peşınde ko<;arlar Duşuncelennı özgürce sovlerler Konuşmalannda ıçten ve dürüstturler Duşuncelerıne gore yazarlar Orhan Kemal hıkayesırın çatısını olusturan konu ve tiplprden bırı de küçük ınsandır Bunlar kımıkez bır şaraphane müsterısi, otobüste bır yolcu, koşebasında bır dilencı bır sımıte kendı nı satan duşmlış bır kadın futbol Ustune haval kuran genç gecekondu lnsanla r ı bekçıler odacı lardır Kıml kez ışsızler kimı kez de sınıf deglş tırmış burjuva avdmlandır Çoğunluğu mutsuz olan bu küçuk insanlann tek sorunu ekmektir Gozumledıklen sarece mutlu yasaJıklannı sanır lar Konuşmaların yapay olmavışı hıkayelere ayrı bir canlıhk kazandınr Gorulujor kı Orhan Kemal ın hıkaveleri gerçekçı bır ıçerığe sahınt'r ^ukarda konularır.a gore obekledığımız hıkâyelerıne özgunluK veren se usta ışı zengın toplumcu gerçekçı dıjaloglar dır . SANATEDEBIYAT EŞİ, ORHAN KEMALİANLATIYOR 1213 yaşıarında fılandım IplıK fabrıkasında, boyum jetışsm dıye ayağımın altına «andık koyarlarriı Raş't de avnı labnkada k^tıpf Onbesıne oasmıştım Rasıt ın bana sevdalandığı yıllarda Aracı gorucu sokmadı ışın ıçıııe gıdjp konustu babamla Benım hıçbır w\ım vok 24 lıra o kurus maaşımdan başka dedı Ben sadece ^urıyeyı Ktıyorum dedı 1 E lendık 1937 jılının 5 majTajdı Evlenınce benı alaı ışten COK kıskançtı Ovsa çok sıkın'ı çekıyorduk Benım getıreceğım uç beş kurus bıraz olsun hafıfletırdı sıkmtımızı Kav mpederım Ibdulkadır Kema'ı bev ve kavınvaldem Arabiatan da surgunde ıdıler •^Hdız ucune basrruştı onlarla tanıştıgımızda Fakat Ra«ıt • oktu \ıldız dogduktan yırmı guı sonro as r erp aldılar kocamı J»ıgde\e sevkettıler Lc av geç'ı aradan Günun bırınde bır habe r geldı kı şaşırdık kaldir. Tevkıf etmışler Arkasından bır haber aaha 5 yıl ağu hanıs 1938 •\ilmdan 1943 sonbanarma kadar kavuşpmadık bırbırımıze Busbutun kara gunler eeldi kuçuk aılemız ıçm ^nece/ı ekmek bulamazdık Bereket kavınpedenm v e kayınv aldem çıkıp geldüer surgunden Kaympederım \bdulkadır Kemalı b». çok olgun tecrıbelı, sakın bır ınsandı Otlunun ruçu karşısında hıç bır zaman ezılmedı Once Kayserıden Adana Cezaevıne aldırdı Raşıt ı dostlar aracüıgı ıle ama baktı kı, bu vuzder çevredekı fanatık^erm azgmlıgı artr or evımızı taşlnor'ar o'acak gıbı dejfü, Bursava naklett rdı Rası'ı Orada Nazım Hıkmetne 33 yıl teraber oldular Bojlece vardih. 1143 vıhna b yıluk evlıvoık ve bunun be? vılını ozlem ıçınde geçırmıştık Bana davanılmaz derecede duvgulu mektunlar vazıvordu hapı^aneden Kele bır tanesmı hıç urufUTiam Tevkıfınden nemen sonraydı «Cok genç'in sen» dnordu, «zaten hıçbır şev veremedım sana şımdı d° b»ş vnllık mahkumıjet gıraı araya Istersen ayrıl benden kendıne >enı bır yol çız, bekleneıcle freçirme en gtızel \illanrı Çunku kancığım bılıyorum kı buradan çıktıktan sonra dah» da zor ve yoksulluk ıçınde geçecek havatımız» Ağladtm ağladım ağladım Razıjım ne gelmışse ba^ımıza VP ne gelecekse dıye ya7dım •V2. MI vaşadık beraber çok aaha kotu rınler gecırdı1? rı^man nlmadım Havatı olduğu gıbı kabul ettık VP ^evdık 1°43 sonba^arında onu serbe^' bııaktıklan zaman tek odalı haran evlerde bır tek kıvircık salata viverek !$ dhe kam kapı dolaşarak ın«fat amelelığınden sebzecüığe kadar her ışe bulanarak çok zor zamanlanmız oidu ama berab»r olu«umuzun mutlulucu bo7ulmadı I^ vermıyorlardı Orhan Kemal e. O kadar se^enı varaı vardım etmek ıstıvoriârdı fakat gorunmez bır duvar çıkıyordu karşımıza her defasınrta 1950 yılmın 17 nısanı Istanbal davız Sonunda ksrar v verdık Ba t a kı o'acak şıbı degıl kuçuk şehırde vajama olanağımız günden güne kavbolu>or, ver elmı Istanbul dedık Ilk once bana ış bulundu Sultanahmet te bır çorap fabrıkasında çahşacaktım Beni fabrıkava bııak.'rdı Rasıt sonra bütun Kun hıkajelennı satabılmpk ıçın Babıâlı de dolaşır akşama yıne benı almağa gelırdı Elımızdekı parayla ldare ettık bır sure Yakacafımız voktu Adana dan getıraıgımız pompa'ı gaz ocağı ıle ısınnava çalıjarak çeç «aatlere k'îdîir oturur calışırdı Hıka>elemı Eatabılıvordu artık Fakat o kadar az para \enyorlardı kı çoğu zaman ev kıralan bır ıkı a* bırıkırdı Sonra onu odeveceğız one çırpınıp dururduk ÇOK zor gunlerdı Ama jasıvorduk ışte iımit edebılıyorduk ıyı gunlerin gelebılecegım (Devamı 9 da) I ' Sanat Edcbiyat çevresinde Yaşar Kemal in üç romanı N'orveçte Ş& tos ortalarmda \aMmlanacak ^merıka da PEMn düzenledıgı bır toplantıya katıl'p donen roman CUTUZ Noneç ok'iru ıçın vabancı değıl \ma daha once jayımlsnan romanları bır başka \aDancı dıl den çevnlmışM O>sa sımdı ılk kez Turkçeden ^orveççe>e çe\rıecek • • • Nevzat Istun Istanbul u konu alan bır \azı dızisı ha/Kİıor Ola> o\kuler d.jor bu \azı ları ıçın Sanatçı temmuz başlannda da Van HaK karı Tunceıı te Eızurumu kapsa>acagını sojle dığı bır gez \e çıkacak • • • So\jetler Pırlığı nae Turkolog Urıgorı Mek sandro\ un hazırladıgı bır .Ortadogu Hı^a^ecılerı Antoloıısı •javımlandı Antolojıde \edat ba>gel Muzaffe» Izsu Hasan Huseun Korkmazgıl Ne\ zat Üstün Bekır Yıldız ^e Huse\m Ulaş tan da ı,vi şer 05ku ^er Aiiyor •• • • * YOntucu Gurdal Duvar ın «Guzel Istanbulhejkelınden sonra Kavsen Beledıyesınm ısteğı tızerine vaptıgı Atatıirk heykelı de tepkılere vol açtı Bu kez tepkı gösteren Yuksek Anıtlar Kurulj Eskı he^kelm kaldırıiamayacağını ıle suru jor Kavsen halkı da he^kelm soyutlufu =o mutluğu korusunu tartışıvo> Cumhunyet alanında k: ıkı hejkel uzerınde surdurülen savaşımın sonucu ılgıjle beklenıvor su gunlerde • • • Konyanın Mvşehır ılçesınde her vıl düzenle nen Nasrett.n Hoca Senl klerı bu yıl 5 tem muzda baslsvacak \e OP? gun surecek Nasret'm Hoca vı Sevenler Dernegı Bas\anı Akan Cumb ıl aerre^c Huzen^nen L luslaara sı Guldünı Ysrışması sonuçlarımn da şenlıkler de açıklanarafını bıldırriı lf) temmuz gp'esı sona precek Senhkte çeşıt lı sergıler açılacak \ari'malar auzenlenecek ve 2 Haziran 1970'de, çağrılı bulunduğu Bulgarıstan'da olen Orhan Kemal, çileli ama onurlu yaşamı sona erdiğinde 56 yaşındaydı. Sadun Tanju'nun o gunterde eşi Nurıye Oğutçu ıle yaptığı görusmeden ozetlenen satırlar bu büyük sanatçının yaşamını çok iyi yansıtmaktadır tşçinin Ölümü Torenler Istemez, ben öldugumde Bcdcnım valalsm \ e kulierim *«İZID karar verdigınlz blı jere Torensız atılsın. Mezar taşımla. aeıtlarla dejü Eserimle anılmal» isterım Maklneleri ivi çalıştırdunsa IM surriumse toprafı Kıtaphkların ve kıtapların blr köşeslnds Bır satınnda olsun Olumsuz verlm. Sevdlklerim Arkamdan cenaze alap rtüzenlpme^mler Acıları çosalmasm Kıziarım ogullarım, ışçı arkadaşlarıın Bılsınler Jd Iste bu nlumdur \asamak kadar onıırlu ozgnr \e vasamak kadar vaJın ORHAN KEMAL İn tabutunu öpen bir emekçl. Afet ILGAZ KİTAP... KtTAP... KİTAP KİTAP... KİTAP... • «GRE\DE\ SONRA.. H^KKI ÖZKAN, MİLLtYET \AYINL\RI, 238 s , 20 LİRA. • .SELİMİYE MEKTrPL^RI». YILAUZ GL\EY, GÜiNEY YAYINHRI 280 s, 30 LİRA • ÖZÜ» GEORGE THOMSON ÇEV Cİ.LAL LSTER P4YEL Y 4 \ I \ E \ I 144 s 15 LIRA • Hakkı Özkan l<»i0 den beri fivkü ve romanlar vazan otuzu aşkııı kıtabı vavım lanmıs bır edehıvat emekçısı Yaşamını da Mİlardır Babıâlı de ışcıtikle kazanıvor Mıl livet Roman Yanşması nda (1974) bavılma va değer ıtorulen «Orevden Sonra» adlı ro manında, işte bu çevreyı hır hasımevınde çalışan ışçıleri anlatıvor Bır «revde on derllk ettijfi ıçın ışınden atılan bın RUÇ lukie hulduğu veni ifinden olmamak için hlçbir ;ere karı?mamava kararlı basımevı işçisı Nuri'nİD ovkusu bu Ama sonucta is sız kalma, doğacak çocugunıın vnksullnk içlnde bürum#«i korkusu bile onun veni den Işçı temsilcılijhne itllı>ım pneellcveme recek kosullar bu «olda veni hır «avaşı ma »tılmasını zorunlu lolacaktır «GrevdVn ^onra» buvuK sıfatıvla nitp lenen romanlardan riejtıl (.terek romanın kurulnsunda eereKse iniatımda ak^amn lar var t n u vatannın çok ı^i tanıdım bır çevrevı anlatnıası ve valın cprçpkcılijfl ro manı bastan sona llfivle okumanıra \etivor «Hanrimiz unutmuştur"» dive Fatoş Gunev kıtabın glrışinde «Hanîimi/ unutmuştur *abaha fearşı evlerlmıze vapılan silahlı baskınları araraaları" Onla rın vureklenmızdcn sokulurcesine hizler dpn kopartılıp eoturuluşlenni • Tılmaz Guııev ıse sansurden ceçmış «cörulmus» dıı\(rıılannın duşuntelermin coşku vp hu zunlerımn haikınca rla hılinmcsinı ıstedıgı ni belırtivnr Daha ıvl tanınması. eleîtirive acık olması içın Bu nedenle karısına !>f hınive Askerı Cezaevinden vazdıği mektup ların kitaplaşma<iinda «akınca Kormemı» tlk mebtııp 22 mart Wi1 son mektup sa 29 nisan 1974 tarihmi taşnor Mektuplar da blr tutuklunun ftittikçe artan direncinı buluvoruz OKuvan aravan daha irive ula^ ma çabaMiıda olan bır Yılmaz Gunev bu IIıç hftmeven i«tekler ve kiml zaman okuva 11 kızdıran bencillikler lonra kendisıvle hf 1 «aplaşmalar. kimı zaman da kendini tınıı tup dışartİ8 olana guç aşıiamata çalı» malar \m\ hepsinın ustunde yarına bes lenen umut Genrge Thomson 191" 19T0 vıllan ara sında Bırmıngham Lnıversite^mde iunan dıli profesoru olarak çalı^mış bir bilim adamı Daha once Turkçede «Marksızm ve !?ıır» adlı bir vapıtı Cevat Çapan ın çevirisıvle vavımlanmı«tı «tn^anın ")zu» (The Human Kssence) vazarın 1974 te vazdıgı «011 vapıtı «IiTianın Özu»nde Thomson hılım ve sa natm kavnaklannı araştmvor. Amacı «sa nat ile bilımin toplumsal (rucun orgntlenmesinin birhirine baj^ımlı ikt btçlmı olduk ları ve ıkisinin de çalışma surecınden dogduffiınu kanıtlamava» çalışmak Bu nerlenle once bilimsel verlleri deg>rl^ndirPrek ••havat'in nluşumunu mavmun1an ınsana çeçişi anlatıvor ve insan sovuncn gelıs)mınde «el»ın oneminl vursulu^or Daha sonra urelım orcut!enmp>îinın uç templ n7elllginı. araç kııllanma, koni'sm» re ishlrhginde buiıınma olarak «aptartp çalıs ma «urechlp bı'im \t sanatın rln|u«u ara«ındaki ılıvkllfrl brnfklerlp «lerpiHvor ftzlu yofuıı ama açık re anlasılır bir btçımde Atılla ÖZKIRIMLI HEGFL ÜSTÜNE. W T STACE ÇE\ NÎUR^T BFLGE RtRÎKİM Y^YIM \Rl 2 U s 2D LtRA 4 Turkçede sıızlukler va da epnel tarıhler dıştnda felsefe vapıtlartnın laMmland'eı pek çorulmuvor MIIli Egitim BakaniiKi klasiKler dfzi*mde \a\unlananlar Ise verlerinı 1000 temel eserlere bıraktılar artık. Kimı adlar bu dİ7ive dp çıremeriı Heeel bunlardan bırı Istelık ıılkemızrle M O son b rası adı en çok geçenlerden so«valıst duşuncevle lljrılı vaıınların çOKalma«!i sonucuvdu bu Hejtel dıvalektıgınin sosvalıst du sunrenin kavnaklarından olduru sovlenıvordu *ma Murat Belge nın de onsozde belirttıjri rjibl. soz konusu vapıtlarrla He«el marksist Wr gozle vonımlamvor dolavısıvla okuvuco «bu vorıımlavıci sozgeçten eeçerkrn Itlarz'a vaklastınlmış bir Hefel» llp karsilasıvordu Işte Stacein lidealıst bır felspfp öğ. retmpnı) lcltabı HPJÇI 1 vorumlamava de til arıklamava »e tanı'mava çalısan blr vapıt Mıtrat Beice s t a C e in kltalnntn Heeelın vontemlnt açık'adıiı htrtncl bölıimunu çevlrmiş Ko.ltusıu Hpffpl'm lnıriınu"Ie rteffl valnızca «rtııtrminın \e s >;tpm'nln an lajılmasını amaçlavan »ararlı hır eikıtabı.