Katalog

c Ekonomi Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi . # . Ekonomi Ekonomi ••• Ekonorai Ekonomi llconomi Ekonomi Mal darlığmı önlemek için uygulamaya konan kredili ithalât yolu, mal darlığmı daha çok artırırken, ithalâtçıların aşırı kâr sağlamalarına neden olacak Merkez Bankası Haftalık Durumu (Milyon TL., Rezervler Milyon Dolar) A K T t P Altın ve Döviz (Mevcut) Kamu Kredileri Özel Krediler Tarım Kredileri Diger Aktifler (DÇMi TOPLAM A Emlsyon Döviz (Borçi M. B. Mevduatı Mpvdunt Munz. Kars. Di£er Pasifler (DCM) Rrüt Döviz Rezervlerl Net Döviz Rezervlen 25.4.197S 31.12.1975 GEÇEN YIL lfi.653 311.335 9.998 15.820 13.365 86.070 YIL SONU 1.1.721 39.592 9.169 lfi.898 40.474 121.854 GEÇEN AY 13.419 44.936 6.119 14.614 44.519 123.608 26.3.197K p s t r İTHALAT 7sn ÎÇÎN AÇILMASI ÎSTENEN TRANSFER TALEBİ 860 MİLYON DOLAR 31.«48 734 3.80« 22.172 27.510 1.137,1 81.0 4M P38 R.502 28.425 43.22!) 997,4 1.093.2 40.134 «91 9.077 31,60S 42.100 «212 1.134,1 30.4.1376 SON AY 13.723 47.599 5.535 14.487 47.361 12S.705 41.080 582 9.099 31.107 46.837 R21.3 1.314,1 Demirerin "Her hafta bir • 1976 yılı baraj temeli programına atma,, yalnızca 10 baraj sloganının yapımı gerçekle projesi alındı • Bu 10 projenin ilgisi toplam olmadığı yatırım tutarı saptandı 2.2 milyar lira; oysa MC, bunlar için yalnızca 50 milyon lira ayırdı Demirel HükümıMİ'nin «Her hafta bir baraj tmııeli Httna» pıopagandasının gerçeklo hiçbir ilgisi bulunmiidıgını Rösteren bir belge eldp ediltnıştir. Bu bplgeye görc, Dcvlet, Su lşlori Genel Müdürü Mulit. KUIPII, böl^e ınüdürlerinrlın MC Hükümeti'nin temelini :.' aftını iddia ettifti 33 baraj projcsiyle ils'.i'i oiarak «hiçbir maknma, özel ve ttlzel kişilere söz konusu projulerin progrnm dunımları hakkında herhaıv gı bir bilgi verilmemesıni ve bu projelerle ilgill hiçbir harcamı yapılmumasını önemle rica» etmektedir. Devlet, Su Işleri Genel MüdUrüııün resmi yıızısı, MC Hükümeti'niıı 1976 yılında 50 baraj temeli atnıa propagandasım kökünden yıkmaktudır. Öte yandan, 1976 programına ek olarıık hazırlanan 1976 yılı yatırım projeleri listesi, ancak geçen hafta Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. Yatırım projelerinin incelenmesi, 1976 programına yal mzcu 11, baraj yapımınm alındlgını göstermektedir. liu durum, Demirel ve Enerjl va Tabii Kaynaklar Bakanı Selihattm Kılıç'ın, programa baglı yatırım listesinın yayınlanmasının beş ay gecikmesine karşın, isteriigi baraj projeleıini 1976 programına koyduramadığını ortaya çıkHrmaktadır. Resmi Gazetc'nin 6 Mayıs 1978 tarihli sayısında yayınlanan yatırım projeleri lislesı, 1976 Programına yalnızua 10 yeni sulama baıajı yapım projesinin ülındıgım göstermektedir. Bu on adet yeni barai yatınmının toplam tutarı 2 nııiyar 207 milyon liradır. MC Hükümeti'nin 10 proje ıçln 1!)7S harcaması oiarak nyırdıgı para ise 5(i milyon liradır. Bu durumda yeni baraiların ilk yııpım yılı olan 1976 yılında yapılacak harcamalar. barajlann bl ürilmesi için gerekli harcamanın yüzde 2,5 ölçüsünde kalmaktadır. Bu oran da, MC Hükümeti'nin Proftrama aldığı baraj projelerınrie bile barai yapımından çolc propagandayı düşündUgüntl belgelemektedir. Maliye Bakam Yılmas Ergenakon lle Basbakan Siileyman Demlrel'in ithalat transferlerinln açılacağını açıklamalanna ragmen, ancak acil hammadde gereksinmelerlni karşılamak için Ocak ayı aonuna ait ithalat transferleri yapılabilmektedir. f Yatırım VB sanayl hammaddesi İçin programlanan ithalatın aamanında karşılanamamaaı s o nucu, mayıs ayı başına göre bekleyen ithalat transferleri talebi 860 milyon dolar'a çıJcrmş bulunmaktadır. Bu nedenle, bir süre önce MC hükümetl Maliye Bakanı Ergenekon, Hazine Ge nel MUdürlerinden Asaf GUven ve Merkez Bankası Başkan Yardımcılarından Naci Tibet hızla azalan döviz rezervlerinin baskısını yavaslatabilmRk ve ithalat tıkanıklığını bir süre erteleyebilmek için, yerli ve yabancı komisyoncular arncılıpı ilp Avrupa para piyasasından 1 milyar dolarlık dttviz kredisi sağlamayn çalışmışlardır. Ancak Merkez T^nnVn.ı Baskan Vekili Numan Aksoy'un karşı çıkması ve bu tip bir döviz borçlanrnasımn olanaksız ve ırı^v Kiıata aykın olrtuftıımı v«ıiı+mM| «onucu bu yoldan vazgeçilmiştlr. Düşük değerll yabancı paralarla ihraç mallannm büyük kısmınm satılması ve 350 milyon dolar civarında gelen Dövize Çevrilebilir Mevduat (DÇM) döviz krodilerl ile ancak sınırlı 1tJıalat yapabilen MC hükUmeti yetkilileri, bu sefer peşinde daha da büyilk sorunlar, getirp.n kararlnr almışlardır. 1958 vılı devalflasyonu öncesi, mal kıtlıftının önlenmesi için o zamanın Maliye Bakanı tarafından teknisyenlere danışılmadan uygulamaya konan kredili ithalat yöntemi, bu kez 1976 yılında hem de en çok spekülasyonu yapılaıı malların ithalatmda kullamlmnk Ilzere tekrar uygulamaya fconmuştur. 1 Bakanhgınca yayımlanan bir diğer tebliğe göre, DÇM dtfviz kre dilerlnin 3 yıl ve daha fazla vadeli oiarak geHrilmesl halinde «Mevduat serMfikusı» verılmpsi esası kabul edilmektedir. 3u uy gıılama ilede, döviz bcrcumuz olarak gözüken DÇM dövbl^rı Avrupa ve Amerika para .oiyasasın da başka ellere kolayna geçebilecektir. MC Hükümetince, raptRal löviz dar bogazını ertelemek amacı lle alınan bu tedbirlerin knlığı çekilen malların ithalitmın zanıa nında yapılmasına varanıiyacugı gibi, döviz borçlartnın belirli ellerde toplanması sonucu Türk pkonomisi a*ır bir ipotek altına girmesine de neden olacaktır. Ekonominin gerpksinmesi olan ithâl mallarının, ithâl dönemi son rasında anc»k saglanabileccjfi dikka»e alınacak olursa, bu ııygulamalar istenileni zamanında saglıyamıyacaktır. Nisan sonu itibariyl» Mpıkez Bankasının Nisan nyl sonu itibarıyle Rösterdigi dunıma «nrf> ise Merkez Bankası ;anwmiyle kamu kesimini finanse fitme özp.lligini devam ettiriricen, bu nedenle artan emisyon hae mi mevsimlik olarak beklenen ve hem de geçen yılların çok üstünde olmuştur. Emisyon artışına ve bu yolla kamu kuruluşların finanse edilmesi çabasına ragmen, Türk ekonomisi dış para gereltsinimi yanında şimdi de giderok iç para darlıgı eşigine gelmiît!r. özel kesimin kullandıgı finınsmanın ise artık tamafnen spe;:'llatif stoklamaya gittiğl anlasılmıştır. YORUM Yalçın KÜÇÜK DÜZENİN ÜNİVERSİTELERİ ŞİMDİ riitzenl Demirel ilmgellysr. TUrklye'nln Ontversltelcrl, düzrnin üniverılleleri oluyur. Demirerin ünlverslfeye yönelik hiicumlarınn kftrsjıı, durum böylo. Ünive.site ile düzen arannda bir çellski yok. Çünkü ünıver«ite, dü»nin çeliskilerlne el atmıyor. Çellşklye «I atılm t ı t a , çelljkl doğmaz. Temelde bir çellskl olmadığı Içln de, D*mlrel'in iinlverslteye yönelik hücumlarının yoğunlashğı bir dönemde, Mllliyptçi Cephenln ünivtrsite üyelerinln maaslarını artırma KURULUŞ dönemlnl geride bırakan Tüm Öğretim Üyelerl Dern.ğl, Ankara'da yüksek öğretlm sorunları temlnerl düzenledl. Ünlversitelerln sorumluluk duygusuna sahip bir »vuç Ögretlm üyejl, yüksek öğretlmln iorunlarını tartıııyorlar. Bu tartısma, termaye örgütlerindekl en küçük tartısmayı bile kaçırmaya basının llgltlne değer bulunmadı. llglnç bir golljme. Bu gelifmeye ototansür de dcmek mümkün. Fajlzm tırmanırken otosansur çok zararlı bir egllim. YÜKSEK öğreHm sorunlatını taıtı>mak, başt» ünlveıjlteler olmak üzere yükıek öğretim kurumlarının ne yaptığını jormakla ba>lıyor. Cer«ekten ne yapıyor.lar? Yapnıalr.rı gercken birinci Ulev, yükıek becerill Ifgücii yetijtirmek. YatUtiriyorlar m ı / Hem de fazlasıyla. Bugün Türkiye'de torumlu müdürü olduğu eczanenln adreslnl bilmeyen çok eczacı var. Türkiye kapltallzmlnln gell^imiyle blrllkte eczaneler, bilglll bakkal dükkanlarına dondü. Paketlenmlf, standart sağlık malları »ötan diikkanlar. Satıj Iflni, çok büyük bir gcnelllkle, ortaokul mezunu kalfrlsr yapıyor. Genel oiarak da eczaCı hanımlar evde olıırup dlploınalarının klrasını topluyor. GOZLUK kullanan herkes, her göz muayenesine gittlkten sonra bir rnhatsızlık duyar. Neden !<endi göılerini kendisl muayene etmiyor, Hiyp. Gerçekten de o basit makine ve cam çesitlcri olduktan sonra harkes kendi gözlüğünü bulabllir. Türklye'nin tasrasında böyle yapılıyor. Gözlüklerl, çoğtınlukla, gözlükçüler verlyor. Türklye'nin tnşrası küçümsenebilir, ama olgun kapitali»t ülk^lerin büyük kcntlerinde de durum faıklı deöll Ornlnrda da muayencyi, gözlük satan gözlükçüler yapıyor. Oyle Türkiye'dekl olduğu gibl çok uztın yıllnr eğitim görmü^ olanlar drğil. U/un eğltim gormuş göz uı . manlarına da ihtiyaç olduğunda kutku yok. Ama htfyleti Ihtlyaç sahlplerlnln »aynının. Türkiye'nln göz uımanları »eyınndan az o\duğunu söylemek absrtma sayılmamalı. Türkiye eğltim bakımından bir lüks içlnde. Yokluk içinde bir lüks. Sınıfsal bir gerekçesl olmalı. Çünkü ekonomik hiç bir gerekçesi yok. ÖRNEKLERİ çoğaltmak mümkün. Röntgen uzmanlan, tıbbi tahlll ur.manları hep bu grupla. Bunun dışmda örnekler de var. Türkiye'de tarım mühendislerinın çok büyük bir bölümü, hlzmetler keslmlnde çalısıyor. Mühendislerin çok, ama çok büyük bir bölümü İse tekniker isleri görüynr. Mimr.rl.iıın ne yaptıkları İse Türkiye'nln mekanına yansıyor. Ho> bir yannmfl olduğu söyknemez. Türkiye me kÂninı, miiiarlann ıııı, yoKıa kalfaların mı daha çok çlrkinlestlrdiği tam anlamıyla akademik bir soru. Bir yığın oiarak sosyal bllimcilerin ne yaptığı üzerinde İse durmaya gerek yok. Bunlardan en verimli ve kârlı ls yapanlar muh.ısebeçüer. Muhasebe eğitlminl İse Ikl yılda almak mümkün. Ü N İ V E R S İ T E L E R İ N somul ürünlerinin kısa muhaıebeıi böyle. Bir de araştırma görevl var. Ama arfljtırma görevinin dayanağı yok. Bir tek nedenle. Adına araştırma demeğe değer her çalıımanın sonucu, yenl bir meta uretim ve pazarlamasına olanak sağlamak. Yeni meta üretimi kavramına, yenl IrkneloJI yaratmak da glrlyor. Yenl teknolojiye dönıi<meyen çalı^mayı araştırma saymak mümkün dnjil. Fakal arastırmanın yeni bir teknolojiye donüsmesi, aynı arasiırmamn bir sermayedc, daha acık deglsje, yenl bir maklnada somulla;masına bağlı. Sanayl devrlml lle hızlanan ara^tırma ve blllm tarihl yeni bir makinada içerilmcmis olan bir arastırmaya yer vermiyor. T Ü R K İ Y E makina üretnıiyor. Bu, bir. Makina üretmeyen bir ekonomide araştırma ve yenl teknoloji yaratım sürecinin kullanım alanı yok. Iklnclsl, TUrkiye'de lekelci pğilimler artmakla birlikte büyük Isletmelerin pazarlama sorunu, olgun kapltallst ekonomllere göre farklılık gösteriyor. Özellikle Iklncl büyük javaştan sonra olgun kapltallsl ekonomilerde, ekonomi, sosyoloji, psikolojl ve sosyal pslkolojinln «geli^ims sürecinde tekellerln yeni pazarlama stratejileri arayı.şları ve gpni> tiketicl yığınlarını fartlandırma sorunluluklarının büyük katkısı var. Toplum bilgilerindeki yeni «bulguların» ve olgun kapitalist ekotiomilerdeki ö^retilerin kaynağı burada. Türkiye'de böyle bir gerek de yok. Çünkü büyük işletmeler, pazarlama stratejilerl yerine slyasal organlar üzerlndekl güç denemclerl lle blrlbirlnin yatırım kararlarını geçlktirerck amaçlarına ula>abibiliyorlar. Otomotlv sanayiinin, tekerlek lastiği yapımı Isletmelerinln yakın geçmişi bunun canlı örneklerinl verlyor. Reklâm leknikleri için sinemadan, televizyonlardan ve yasamdan elde edilen dertItr, ihtlyaca yetlyor. ÜNİVERSİTELERİN Uçüncü i>lerl için ayrıca yer ayırmjk gerekli. Üçüncü Işleri, yığınları ,1/dınlatmak. Aydınlafı'Vıayan aydınların bir genel çlzgi niteliğl kazandığı hugünlerde üniversitelerln aydınlatma görevlerinl özcrklik lartıtmasından ayrı tutmak olanaksız. Burada da soylenmeıi gereken, bir sonuç ile bu sonucun üç dsyansğı. Sonuç, unlverjite oıerklik hakkının bir burjuva demokratlk hak olmasıyla ilgill. Dayan.ıkU.rının blrincisi İse }öyle: Türklye'da oıerklik tartışması, ikinci bıiyük savastan sonra alevlendl. Türkiye'de burjuvazinin yeni ctkinlik alanları aradığı bir ramanda. Ikincisi ise Türkiye'de özerkliğln alevlendigi zamanla Türkiye'nin olqım kapltallst efconomilerlo bütünle|meye b»sladıt< (aman denk düşüyor. Sonrakl getiımeler de b ı r i i f yanh zamanlamanın rasttant, olmadığını gösterıyor. ÜÇÜK'CÜ dayanak da .ıynı zamanl.rda ortaya çıkıyor. Türkiye'de ünlversiteler ya&al olırak özerklil: hakkına kavuşturulurkcn Dil Tarlh, Fakülteslnde tasfiyeler ba^lıyor. Burada bir nokta önemll. Tasfiyeden öncesi Dil T.ırlh, Cumhuriyet Türklyetinde, bilimsel araştırma ve çalısmaların en donılc noktasını nlusturuyor. Bunu, Cumhuriyet Tiirkiye*inin ekonomik vc loplumsal tarihi üzerinde Inceleme yapan bir arastırıcı kabul el'nek zorunda. Ama ünlversiteye oıerklik verilirken tasfiyeler oluyor Behlce Boran, Niyazi Berkes, Pertev Boratav. İlhnn Basgo; vr yaıd'mcılnrı üniversitenln dışına atılıyor. Boran, Brrkos, Boralav, Bnşgoz, arastırmalarını Türkiye toplumunun çe llftikleri ıızerinc yogunlaştırıyor. Burjııvazinln oıerklik anlayısında buna yer yok. Yer olmayıs, hem burjuva demokratik hakların nitellcini hem He yirmintı yüzyılda burjuvazlnin kendi adına yazılı haklar karşısındaki tutumunu ortaya koyuyor. Oİ t. den TARİH olayı üîcrınn düşüneıı özerkllk yanlıları pek az. Bu yüzözerklik kavramı, soyut devlete karsı garip bir mücadele alanı olartk gellşlyor. Altmıjların Ikjrtcl varısına kadar. Tilrklye'nin ılerlye dog>u açılımına universltcler haıırlıksız giriyor. Bu haıırlık nedeniylo, açıkça söylcmell, en goze balırı ve çarpıcı eylem türü olan öğrenci eylemlerinin arkasına takılıyor. 12 Mart'a kadar. 12 Mart, üniversllenin sağlıksız da olsa, yeni açılımına sert tepki göıterlyor. Bu sert tepkiden alınan abartmalı dersle Unlverılte bugün aydınlatmayan aydınların barındığı bir yer durumuna geliyor. FAKAT Üniversitenln bugün Içiııo girdiği duruma yalnızca 12 Mart'tan çıkarılan çok abartmalı derse bağlamak çok abartmalı olacak. Daha derin nedenlere de bakmak gcrrkli. Daha derin neden, Üniversitenln oldum olası, düzeniıı ünlversltcsi olmatı, Modern bllimlcr, bu bllimlere dayanak olan ara^tırmalnr ve teknolojıler ortaya çıkarkcn Batı ünlversltelerl feodal düzenin en lyl korunmus kaleleri oiarak kaldı. Bu yüzden feodalizmin cökuiü lle girilen mnnifaktür a^amasında ve dfha sonra sanayl kapitnlizmlnin ilk dbnemlerinde butün arastırmalara karşı çıktı. Univcrsiteler yeni bllimtn doğmasınn katkıda bulunmamakl.) kalmadı Bunları bastırmaya çalı^tı. inglltert'de yeni arastırmalar ve billm, Oxford ve Cambridge''Ju dogmadı. Londra ve Birminghanı gibl son^yi mcrknzlerinde, ııstalar ve sanaylcilerin elindo ılotıdu. (Dr. Ergiin TUrkcan, Iktlsadi Kalkınmada Blllm ve Teknoleji, Ankara, 1972) Gcrl kalmış. Arlsto flzlğini reddedJi Descartes'in cezalandırılması ıçln ünlü Sorbonne, hükümete ba^vurdu. On yedinci yüzyılın ba;ında yeni bir bilimin lemellerinl atan Galileo'nun sonu İse herkMİn malumu. Bu sonda ünlvcriltunin katkısı çok büyük. GıMleo, sadece gezegenler? düjkün büyük bir araştırıcı ceğil. Aynı zamanda yeni bir teleskop bulan kimse. Galileo'nun teleskobuna drnlzler arası ticaretlo ugraf»n büyük tüccarlar tallp. Fcodalite ve düzenin ünlversltelerl itc karjı. GALİLEO'nun serüveni, bugüne de ıvık tutuyor. Galileo lle İlgill en değeı ii kaynaklardan birisi bıiyük oyun yazarı Bertolt Brecht'in Galileo oyunu. Bu oyunun ckunması vc blllm ve teknoloji larlhiyle ilgill araıtırmalar, Brecht'in sağlam bilimjel bulgulara dayandı&ında hlç kujku bırakmıyor. Oyunun dördüncü sahncslnde Galileo, feodal ünlvertltenin ünlü profesörleri ve dokıız yasında majctt* prens var. Matemntikçi kızgın. Bağırıyor: «Bay Galileo'yu doğru anlıyoriiim, bizim iki bln yıllık öğretimimizl bir kenara atmamızı Istiyor.ı. Galileo'nun cevabı ise şoylc baslıyor: «İki bin yıldır göge bakıyoruz ve Jüpitorin dört ^yını göremedlk. Halbukl onlar hep orada. Sarsılmıı ögretlleri neden savunuyorsunuz? Sarsma eylemini iizln yapmanız gerek.» (Bertolt Brccht, Galileo, Seven Plays by Bertolt Brecht, Now York, 1961. içlnde, sayfa 354) OYUN devam ediyor. Feodalite gitti. Kapitslizm geldl. Üni^ersiteler yin« düzenin ünlversitelerl. Galileo, dokuz yaşıtırljki uyuyan prense dönüyor. Venedlk tersancsindeki işinin, kendlsinl, gemicl ve marangozlarla temasa çotlrdlğlni söylüyor. Marangoz, gemlci ve benzerlerinin, gözlerinl kullanııaktan korkmodığını söylüyor. «Slze, bijim rıhtımlarımızın, Kadim Yunan'ın gerçck zaferlnl sağlayan meraka benzcr yüksek bir merakla kaynadığını söylüyorum» diye ekliyor. Ünlverılte adına bir fllozofun cevabı: «!fly G.ilil^o'nin kuramlarının, rıhtımlarda heyecan yaralacagından ku}kum yok.» Kimsenin de kuskusu olmamalı. Develi Barajı projesi Tecrübeden yararianma O dönemin bürokratîarı lthnlâtçılaruı bu yolla istenilen zaman da ithalat yapmayarak kendi istedikleri zaman mal ithal ederek. aşırı kâr sağlamalarına karşıhk mal yoklugunun önüne çeçemeâlklerini hâlâ canlı oiarak halır lamaktadırlar. MC Hükümetl ne zaman ve hangi fiyatta mal ithâl edeceğint bilmedıgi ithalâtçıya ıstediği kadar ithal izni vererek yeni bir 1958 öncesl dönemi yaratmaktadır. Bu şekilrie, Tilrkiye Cumhuriyeti adma bir kaç ithalâtçı ne zamaıı ödenecegl ve kimo ne karşılığmda ödeneceği oelll olmıyan bir borç yüküntln altına TUrkiye' yi sokmaktadırlar. 1976 Programınu alınan bu on bara.ı projesinin en büyüSü oUn Develi projesınin yatırım tutarı 724 milyon liradır. MC Hükumlti, 197B yılı harcuması oiarak < mili yon lira ayırmıştır. Bu mıktnr, baraj yapımının gerektirdiği lıar cnmanın yüzde l'i çevresınrtsdir. MC HükUmeti'nin yıllık yalınm lıaıcaması ile Develi baraiının yapımının 100 yıl sürmesi (jerekmektedir. On proje içinie ikinci bUyük baraj olan Fethiye 11 projesi için gerekli 427 milyon liranın sadece 2 milyon lirası 1976 Programına konmuştur. BınndakJ oran yüzde yanm olmaktadır. İkinci Aksu Barajı Resmi Gazute'ınıı ıncelenmesin' den MC Hükümeti'nin elektıik üıetimi arriMrına yönelik sadece bir baraj projesini 1976 Pro;;ra.mı na aldıgı anlaşılmaktadır. Bu pro ie de Rcsnıı Gazete'nin 104'üncii sayfasında yer alan Aşagı Aksu 11 projesidir. İkinci Aksu bara,)i, 30 megavat kapasitede olup, çok küçtik bir hidro elektrik santralı niteliftlndedır. Elüdlerl bitmedi Bajka eliere geçecak Geçüğlmiz haîta içlnde Maliye Döviz transfer gecikmelerjnin özellikle buzdolabı üretiminde aksamalara yol açtığı öne sürülüyor ANKARA, (ANKA) Flyat düşüklüğü, talep patlaması ve döviz transferlerinin gecikmesi nedeniyle piyasada bazı dayanıklı tüketim mallarırun bulunmadı gı bildirilmektedir. llgililer. döviz transferlerinin gecikmesinin buzdolabı imalâtı için gerekll hammaddenin sağlanamamBSina yol açtıgını ve bu yüzden tiretlmin aksadığını kaydetmektedirler. öte yandan, burdolabı fiyatlanna iki ay önce Kiyat Kontrol Komitesi'nce yapılan yüzde 9 rivarmdaki zammın da yetersiz oldugunu kaydeden llgililer, buz dolabı talebinde anormal btr yük »eliş ve talep patlaması bulundııgunu, buna karşıhk fiyatm çok ucuz olduğunu öne sürmek tedirler. Bu arada, İthalat transferlerinin gecikmeli yapılması ve gecikmelerin 4 aya yaklaşması bazı btiyük kuruluşların hamrnadde stoklarını eritmeye başlamış ve bu konuda üretimi azaltma veya durdurma yollu baskılara yol açmıştır. Buzdolabında gözlenen bu dunımun yakında öteki sanayi Urünlerine de lntikal edeceğl belirtilmekte«"r. EREĞLI DEMÎR ÇELÎK ÜRÜNLERİNE ZAM YAPILMASI KARARLAŞTIR1LDI Hüseyin MERTOĞLU Geçen hafta toplanan Bakanhklararası Ekonornik Kurul, B> regli DemlrÇelik İşletmesi'nin Urettiği demirçelik ürünlerine zam yapılmasını kararlaştırmıştır. Bakanlıklararası Ekonomik Kurul, ayrıca, Türkiye Demir Çelik Işletmelerinin ithal edece(Ji Urtln türlerinin piyasaya zamsız intlkal ettirllmesi ve bundan doğacak zararın da Hazine tarahndan karşılanmasında görü? birliğine varmışttr. MC Hükümetl, demlrçelik Urilnlerinde yol açtığı karaborsayı, bir yandan ithalatı artırarak, diğer yandan da bazı ürtin türlerine zam yaparak gidermeye çalışmaktadır. Necmettin Erbaknn'ın başkanlığında Uç AP'H ve tiç de MSP11 Bakandan olu?an Bakanhklarıırası Ekonomik Kurul*un zam yapılmasını kararlaştırdıgı demirçelik türleri, saç ve bpnzerlerini içine alan yassı ilrünler olmaktadır. Zam oranının yilzde 50 oranmda gerçekleştirilmesl beklenmektedir. MC HUkumeti'nln 1975 yılınrta fzledigi pollliknnın doğal sonucu olan bıiRİinkii karaborsa ve bu karaborsayı gidermek için yeni zam kararı alınmasının bazı stok çulara yiiz milyonlarla hesaplanan yeni kârlar sağlayacaCı hesap edilmektedir. Bu karaborsadan en büyilk payı. MC partilerinfi çok yakın bir flrınsı 11e yine MC liderleri ile birlikte çahşmıs bir eski bürokrat yenl t? »dumının aldıgı ileri sürillmektedir. tstanbul piyasasında demtrçelik lşleriyle ugraşan bazı özel ke sim temsilcilerinin verdi£i bılgiye göre sözü edilen eskl hUrokrat • yenl 1? adamı, lntanbulMîkl demir çelik karaborsasmm vüzde ellisinl elinde bulurıdurmaktadır. Eu eski bürokratyeni iş adamının MC Partilerine yakınhğı demirçelik karaborsasını kolaylaş tırmaktadır. Bakanlıklararası Ekonomik Ku nıl, Ereğll DemirÇelik Işletmesı tirünlerine zam kararından başka, Karabük DemirÇelik lşletrrıe leriyle özel kesimin de demirçe lik UrUnleri ithâl etmesini kararlaştırmıştır. Karabük DemırÇelik isletmelerin İthal âttan dola yı ugrayacağı zarar ve bu ithalâ tın gerektirdiği finansman Hazine tarafından karşılanacaktır. Fa kat özel kesimin ithalatı İçin böyle bir karar alınmamıştır. Bu durumda. dünya fiyatları art tıfeı için, özel kesim yeni ithalâ tını bugünkü resmi fiyatlann çok ustunde satacaktır. 1976 y ı h kamu kesimi yatırım programı DEVAM EDEN VATIRIMLAR YtNİ YATIRIMLAR TOPLAM IATTRIMLAR TOPLAM DIŞ TOPLAM DIS SEKTÖRLER TOPLAM nış 8410.8 37,B 3H14.5 4604,8 219 181,6 TARIM 599,3 2830,3 7395,4 19730,4 16900,1 İMALAT SANAYİÎ fi7?5,« 329,9 2559,4 4467,8 12250,0 9690,7 4137,7 ENERJt 1611,9 6071,7 3431,6 2640,1 2405,1 793,2 MADENCtLÎK 17H29,() 14"ı4(),3 3088,1 482,1 3937,4 34S5.3 (.ILAijTIRMA 259,7 78:) ,2 523,5 35,2 35,6 TURÎZM 783,8 216,2 1000,0 KONUT 6330,0 3105,2 3244,8 353,3 412,9 KÜtTtM 639,4 1600,0 241,7 241,7 9fiO,fi SACLIK 7500,7 15,5 R148.7 1351,9 299,8 KAMU HIZMETLERt 2R4 TOPLAM 15681,3 59898.2 3*72,2 21435,9 191P6.2 81305,7 • KAMU KESiMiNiN 1976 YILI İMALAT SANAYii YATIRIM DUZEYI 19.7 MilYAR LiRA: BU DÜZEYE ULASILABilMESİ İÇİN 7.4 MİLYAR ÜRA DI5 KAYNAK GEREKLİ Temel yatırımları gerçekleştirmck için yüzde 40 oranında dış kaynak gerekli Döviz dar boğazının yaıallıgı mal kıtlıkları, karaborsa ve h yat artı.şlannın sürdügü bir ortamda yayımlanan, 1976 yılı kw ınu kesimi yatırımları, yüzde 40 oranında dış kaynağa sereksi nim duymaktadıı. 197fi yıh programı kamu kcsi minin yatırımlnn için 1 7 yı!. ÜK ıçinde yüzde 20 oranında fiyat artışı varsaymıştı. Bugün orlavn çıkan durum :SR, b(r yanda kamu yr.tınmlarında bilyük Recikmclcrin oldugunu ortaya koymakta ve fiyat artıçlarının yii^ de 2()'nin çok Uzcrinde olacagını gösternıektedir. Bunun en açık îirneğı; Ikl temel maddenin son nylııi'da gosterdifti eplışnıeıiır. Sagcı basın organlannın bile kabul ettiği Ribi, demir çelik ve çımento fiyntlan arttıftı halde pıyasadan kalkmıştır. MC iktidarı bu iki temel malı ithal edebilmek uğraşısı içindedir. Resmi Gazetede yayımlanan 1976 yılı Kamu Kesimi Yatırım programına göre döner sermayeler hariç R2 milyar dÜ7oyınde yatırım yapılması planlanmıştır. Bu yatırım tutarı için serckli dı? kaynak ihtiyacı 20 milyar liradır. Kamu kesiminın 1976 yılı yatırımları ıçinde ilk sırayı 19.7 milynr TL lle Imalftt Sanayii almsıktadır. Bu sektörün söz konusu yatırım düzeyine ulaşabilmesi İçin gerokli dış kaynak gereksinlmi İse 7,4 milyardır. Top. lam yatırımın ytlzde 37'si oranın da dış kaynaga gereksinim duyu lan bu sektöıde, alt sektörler göz önüne almınca dış kaynak uoreks.inimi daha da büyümektedır. örneğtıı, l'J nulyarlık imalât sanayi yatırımında en büyuk paya sahip olan nlt sektörlerdcıı petrol (irUnleri sanayi ile demir çelik sanayiinde dış kaynak c;oreksinimi yüzde 50'yi bulmakta. dır. îrnalât sanayiinden sonra yatırım hacmi açısından :kinci sırayı ulaştırma scktörü almaktadır. Bu sektörün 1976'da planlanan yatırım mıktan 17.6 milyar liradır. Bu sektorün dıs kaynak ps reksinimi 4 milynr olup, nen'ş ölçüde ulaştıınıaııın dcftil, PT1' Cîennl Müdürlüğü yatırımlarının <lış kaynak ,:ereksinımlnden ileri golen bir kaynaktır. Ulaştırma sekiörll lçindo kara ulaştııtnası için yapılacak yatırım aıızcyi S milyar ile ilk sırayı almaktadır. Programa göre kara ulaştırma M 'çın yapılacak yatırımiarda 1976 yılında dış kaynak gereksinımı yoktur. Demir ve Denız Yolları ula^tırmasında ise dış kaynak ihtiyacı yüzde 50'nin üze rindedır. l!'7fa Kamu Yatırım Prograrmna göre Encrji Sektörünrte yapılacak yatırım toplam 12.H milyar liradır. Bu sektör vatırımı için yüzde 36 oranında 4.7 mil yar liralık dış kaynak ı;ere!:<iinimi vardır. Sektörün cn büylıl: yatırım dilimi TEK'rto dtr. TEK' in Bcrcksinimini duyduftu dıs kaynnk ihtıyarı ise, toplam vatırımın yüzde 45'ı oranındadır ICnprji Scktöründen sonra sırasıyla !l milyarlık yatınmla Tarını, 7.5 nıilyarlılc yatınmla Kamu H:zmetlerl ve diger sektörler geınıektedir. Programn nöre; 1976 yılı içinrlp devam edon yatırım toplamı 59'.) milyar liradır. Yıl içıııde ba.şiayacnk yeni yatırımlurın plan lanan toplamı ise 21.4 milyar liradır. 1976 yılı içlnde baçlayacak yeni yatırımlarda ilk sırayı 3.8 milyarlık yatınmla Tarım kesimi nlmaktadır. Tarım 3.4 milyar :1e MadP.ncılık 3.2 milyarla Ejjitım ve 3 milyar ile Ulaştırma sektörlerl izlemrkledlr. Demirel başKanlığındakl MC Hükümetl, 1976 programına konulan bu 11 projenın yanında 33 ayrı baraj projcsine dayanarak .her hul'ta bir baruj temeli» propagandasım başlatmıştır. 33 baraj projesinin çok biiylik bir bölümünün henüz etüdlerl tamamlanmamıştır. Buna ragmen MC Hükümetl Başkam Demirel ve Enerjl va Tabii Kaynaklar Bakanı Selahattin Kılıç, etüdlerl tamamlanmamış 33 barajı. Devlet Su Işlari' nin 1976 programına koydurmuşlardır. Devlet Planlama Teşkilâtı taratından hazırlanarak Bakanlar Kurulu'nca kabul edilen yıllık pıogramlara konulmaması halinde 33 baraj projesiyle llgili hiç bir harcama yapılamamaktadır. DSİ'nln tavrı Dovlet Su tşlerı Genel MüdürliİRii, etüdleri yapılmanıış 33 projenin DSt programına almmasına karşı çıkmıştır. Fakat Enerjl ve Tabii Kaynaklar Bakam Kalıç'm, MC HUkümeti zamanında DSt Genel MUdürlüğüne getirilen Müfit Kulen'e baskı yapması Uzerine sözü edilen projeler DSİ prog ramında yer almıştır. Devlet Su Işleri Genel Müdürlügü, 1976 yılma ait DSt yatırım programını bir yazı lle bölge müdUrlüklerine göndermlşür. 11 mart 1 7 tarih ve 501.45/1 sayılı 9G ve Genel Müdür Müfit Kulen'in ımzasını taşıyan bu yazı iki maddeden oluşmaktadır. Birinci maddede programın aynen uygulanacağı belirtilmektedir. îkincl maddede ise tek tek isimleri açıklanan 33 baraj projesiyle İlgill hiç bir harcama yapılmaması ve hiç bir makama bilgi verllmemesl ıstpnmektedir. İkinci maddede Devlet bu işien Genel Müdürlüğü'nıin yazısının ikinci mac'desi aynen şöyledır: «Aşafiıda isimleri yazılan projelerin program du i'umlurının belirlendiği ikinci bir yazımızla blldirilmedikçe bu projelerle ilgili hiçbir Makarmı. özel ve tüzel kişllere söa konusu D.roiclerin program durumları hakkında herhangi bir bilgi verllmemesinl ve bu projelerle llgili hiç bir narcama yapılmamasını önenı İe rica prlerim.» AP YAYIN ORGANI, ÇIMENTODA VERGI İADESI VERILMEDIĞINI ÖNE SÜREN ÖZTÜRKÜ YALANLADI Demirel Ailesi'nin çimento ihraç işlemlerinden aldıgı vergi ındesiyle llgili yayınlan, çimento ihracatına vergi iadesi verilmediği gerekçosiyle reddeden Adalct Partili Devlet Bakanı Spyfi öztürk, Adalet Pnrtisi'nın yayın organı Son Havadis fiase tosi tarafından yalanlanmıştıı Son Havadis Cazetesi, ynpmış olduftu yaymda hem demir ve çımentoda karaborsa yapılaıftı nı kabul etmlş ve hem de çimerı to ihraeatından dolayı vergl iadelerlnln «ıebe glttiğini» yazmış tır. öte yandan; Demirel Ailesi'nin çimer.to ihraç lşlernleriyle ılgılı oiarak çalışmalarım Mal'.ye, Tı caret ve GÜmrUk Tekel Baknrı lıgı'nda sürdüren mtlfetiişipr Cephe HükUmeti zamanında çi mentoda vergi iade oranını yüzde 25'e çıkaran Bakanlar Kuru lu karamamesınin gerekı p«:in) bulamamışlardır. i'apılan incelp meler VTg\ iadpsı nranırıtn vük&eltilmesinl ön,ren hiç bir raporun bulunmadıjfını ve vergi iade oranının bütünüyle bakanlar düzpylnde yükseltildiğini göstprnıı;. tir. Adalet Partisl. demir ve çı mentoda karaborsanın inkâr p.fiıl lcmez ve bu yıl içinde önleneınez bir duruma (telmest üzeri. ne, Cephe Koalisyonu ortakların dan Mılli Selamet Partisi'ni it ham etmeye başlamıştır AdnİPt Partisi'nin yayın organı her iki karaboısaya da MSP'nin eUnıip bulunan Sanayl ve Teknoloji Ba kanlıgı'nın neden oldı «nu ilerı sürmuştür. Ancak eldeki ve bilgiler, demir.çelik karaboısasında Selamet Partisi'nin katkısı olduğunu fakat çimento karaborsası ve bu karaborsuya yol a^an ihracatın bütünüyle Art<''et i'artisi'nin sorum alunı ıçıne ı>ıı d..,ıni gösternıektedir. Son Havpuis Gazetesi, büyük başlıklarla «Denıır ve çimento kmaborsada» haberini vorciik t"'n sonra yine birinci sayfada ıkı vıldız tnızasıyla «Vatandasla alay mı ediyorsunuz?» başlıklı bir yazı yayınlamıştır. Terketmek zorunda Devlet Pluniuma 'l'üskılatı tara fmdan hazırlanan 1976 Yılı Prog ramı yatırım projeleri listesinin. vasal oiarak gerekli tarıhuuj beş ay sonra mayıs ayı başmda yavınlanması. «isimleri yazılan pro jelerln program durumlan» halckında açıklık getirmiştlr.