Katalog

Ekonomı Ekonomi Ekonomı Ekonomi . . . Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi * * *J DÖVİZE ÇEVRİLEBiüR MEVDUAT DÖViZLERiNiN ÜÇ BANKADA TOPLANAN MiKTARLARI BELLI OLDU MC Hükümeti'nin döviz sıkıntısmı blr süre haflfletmede önemli bır rol oynayan Dovıze ÇevrilebiHr Mevduat (DÇM) hesabı dövlzlerinın, üç banka elinde toplandığı saptanmıstır Akbank, Yapı ve Kredı Bankası lle l ş Bankası'ndan oluşan bu üç banka, Türkiye'ye getirılen DÇM dovMerinin yüzde yetmişine araeılıfc etmiştır. DÇM ddvizlerıyle uğraşan diğer 19 banka ise, Tıirkıye ye gelen DÇM dövizlerınin ancak yüzde otuzunu kontrol etmektedir. Dbvızlerın kaynaklan Itibarıyla yapı 1 an hesap laşmalar ise DÇM dovizlerlnin sadece yüzde 10'unun işçi dövızlerlnden oluştugunu ortaya koymaktadır Genye kalan vtade doksan oranmdakl DÇM dövizlerinln kaynagı «harıçte mukım tüzel kişiler» olmaktadır Merkez Bankası'nın tanımlarında «harıçte muklnı tUzel klşller», uluslararası büyük bankaları kapsamaktadır. ı DÇM DOViZLERiNIN KAYNAK VE ARACI Isçl ddvlrt 107 720 588 T8 988 165 80 174 427 225 883 180 135 903 645 361 786 825 BANKAIARA GORE DAĞIIIMI (Turk lirası) V\OELt DÇM D O V İ 7 L E R İ İşçi Dcivlzi r 141 8J> 106 123 440 971 167 387 861 4İ4 664 206 321 233 030 755 897 236 Diiferlerı 1 IVı 306 W8 1145 592 ™ 4 113 «576 «72 8 194 475 118 1 223 873 760 11418 349 078 TOPLAM DÇM Dovizleri 2 352 337 545 2 365 19i 948 4 620152 342 9 337 685 835 •J 907 042 427 13 244 727 962 VADEStZ DÇM DÖVtZIERI BANKAI.AR AKBANK YAPI ve KBEDt ÎŞ BANKASI Uç Banka Toplamt Dığer 19 Banka Toplam1 Genel Toplam 3bfi 475 "Î83 r 5 , 174 427 59160157 480 80*1 %7 227 884 856 708 694 8?3 nifcerlerl İJÇI DOVIZLEBI IÇIH MC Hukümeti, DÇM dfivizlerl girlşlerınin vnvaşlaması ve bunlann içinde ışçi transferlerinın çok küçük bır payı oluşturması nedeniyle vurt dışındaki İşçi dövizlenni Türklye'ye çekmek amacıyla yenl bır tebliğ yaymlamıştır. MİT Müsteşarlığının, bundan bır süre önce Cumhunyet'te özetlenen bir raporuna dayanarak yürUrlüğe konu lan yenl teblijf, «kredlll mektuplu dövız tevdiat» hesaplarını açmakta ve bu hesaplara yatırılarak dövizlere ödenecek faizi gellr vergisinden bagıçık tutmaktadır. Merkez Bankası yetkılileri bu yenl sısteme dayanarak 8 milyar marklık bir işçi dövizlnln Tiırklye'ye gıreceğini ummaktadır. Ancak Türkiye'ye şlmdfye kadar gelen DÇM dövizlerinln, aracılık yapan bankalar ve kaynaklan itıbarıyle ddktimü, boyle bir bekleyışın son derece iyirmer oldugumı ortaya koymaktadır. Tabloda görülen DÇM dövizlert toplamı, 900 milyon dolar çevresindedlr Bu miktar, Türkiye'ye simdıye kadar gelen DÇM dövizlennln çok bUyük bir böIUmünü olusturmaktadır < 0 > 0 milyon dolarlık DÇM dövizlerl lçinde yurt dijındaki ış çılere aıt dövızlerln tutan 75 milyon dolardır DÇM siRtemı, getırılen blr çok ayncalığa karsın, MtT'ın büyUk bir kaynak olarak gördügü işçi dö vizlenni harekete getirememistir. ÇOZÜM MÜ! MC Hükümeti'nln çok büyük blr lonın hali ne dönusen dovız sıkıntısmı hafifletmek için baş lattığı «kredili mektuplu döviz tevdiat» hesaplan nm MC HUkümetı'nin dövlz gonınuna ciddi bir çortlm getlrmeyeceği ıleri sUrülmektedir Çünkıl işçi dovtrlerınm bir bdlümü dbviz kaçakçılıgıvla bırleşen vergi ıadesi slsteml !!• Türkiye'ye gırmek tedır Yenl hesaba kayacak döviz transferlerlnln kaçak olarak gıren dövlz mlktanm azaltacagı belirtılmektedır MC HükUmetinin kabul ederek Resml Gazete de yayınladığı «Kredili Mektuplu Dovi7 Tevdiat He sapları» karan, Demırel baskanlıgmdakl Cephe partilerinin driviz bakımından ne denli sıkıştıgını or taya koymaktadır Bu kararın bir bölümünde aynen şoyle denılmektedlr. «Bu hesaba yatırılan dövlzler, Dövize Çevnlebılir Ttırk Lirası Mevduat Hesaplannda vazılı şekıllerde kullanılabileceğı gıbı, hesabın tamamı ve ya bir kısmı için vurt lçlnde veva yurt dışmdn kullanılmak Uzere, ılgılıler adına TC Merkez Ban kasmca tesbit edilecek şekılde kredi mektubu düzenlenebılır». Bovlece TC Merkez Bankası, vadesiz kredili mektuplu mevdııata vuzde 7 gibı çok yüksek faızın yanında, yurt dışındaki spekülatorlere istedlkleri gıbi kullanabıleceklerl krpdı mektubu veren bır banka durumuna sokulmaktadır. ö t e yandan DÇM sıstemı ıslemeve başladığından berı Merkez Bankası, bunlann kaynaklan ve araeılık vapan bankalara eöre dağılımıyla ilgıli hiçbır bilgi vermemiştır Merkez Bankası kavnaklanna davanan ve tabloda özetlenen bilgiler, bu konuda sürdurülen asırı Eizlılıgın nedpnlenni or taya çıkarmaktadır Çünkü DÇM işlenne, büyük olçüde, Uç banka aracılık yapmıştır Bunlar, Ak bank, Yapı ve Kredi ve î ş Bankalarıdır Üç banka DÇM işleriyle uğraşan difter 19 bankanm 3 ka lı fazla DÇM drfvizleri toplamıstır Bu bankalar içinde tş Bankası bırınrı sırayı işgal etmektedir Akbank ve Yapı ve Kredi Bankalarınm topladıklan DÇM dovizleri, t ş Bankasmın DÇM dovizlerine e$it olmaktadır Anrak bu Uç bankanın da DÇM dovizleri içinde vadeli ve vadesiz mevduat hesaplarına verdıkleri aftırlıklar birbirin den farklı olmııştur Akbank tek başına vadesız DÇM dövizlerinin çok büyük bir bolümünü toplamıstır. 15 BANKASI, AKBANK VE YAPI VE KRED! BANKASI OÇM D0VİZLEC1HİH YÜZDE 70riNE ARACILIK EHİ... Fiyat Kontrol Komitesi özel kesimin yeni zam isteklerini inceliyor BAKANUKLARARASI EKONOMıK KURUL TRAKTORE YAP1LACAK YENı ZAMMI GORL5ÜY0R, ZAM ıSTEKLERı BA5TA OIOMOTıV SANAYıı OLMAK ÜZERE DAYANIKLI TÜKETıM MAILARI SANAYıİNı ıLCılENDıRıYOR. KÜÇl'K ORANLARDA YAPILAN DEVAIUASYONLAR, OZEL KESıME YEN! FıYAT ARTIJLARI ıSTEME HAKKI VERıYOR MC HUkUmetl'nin devaluasyori ve lthal g leri fıyatlarındaki artışları otomatik olaıaK tıyat artışlarına vansıtan kararından sonra 40 sana\i ürününe yU?de yırmıye kadar çıkan 7am karan alan Fıyat Kontrol Komitesi'nln başta otomotıv sanayü olmak üzere dayanıklı tUketım araçlan tııeten özel sanayınln veni mm İsteklerini lnceledığı ögrenilmiştir Fiyat Kontrol Komltesı'nde ıncelenen bu zam tsteklerınin yanında Bakanlıklararası Ekonomik Kurulun, TUrkiye'de yapılan traktor türlerıne yenl bir zammı gortlştugü bildirılmektedir Demirel HUktımetl dpvalüasyonlar ve lthal edllen hammadde ve malzemelerın fiyatlarındakl aıtışları yerlı tlninlerin fıy«ıtlarına otomatik olarak yansıtan karardan sonra traktör, binek taşıtları bu/dolabı, çamaşır makınası ve ben7eri dajanıklı tıiketim araçlarına yÜ7de 21'e kadar çıkan zamlar yapmıstır Bu zamlardan sonra Turk Ltrasmın değerl Iki taksıtte toplam olarak yüzda 6,5 oranında yenlden dUşürulmüştür MC Hüktimetı'nin kuçuk oranlarda da olsa devamlı devalüasyon kararlan kendi çıkardıftı kararnameye göre, O7el kesime yenl fiyat artışlan isteme hakkını vermpktedır. Merkez Bankası 'nda çalışan Fiyat Kontrol Komitesi'nin, ocak ayı sonunda zam gHren ve özal kesime ait saraıvi lirünlerinln bllytlk bır bolUmünü kapsayan mallar için vent 7am isreklerlnl inoeledigi ogrenilmfşflr Anrak başta otomotiv sanayil sahlpleri olmak tlzere özel sanayicilerden gelen bu zam lsteklerl, devalUasyonların ve ithal fivatlarındakl deeişmelprin gerektırdigl maliyet artışiannı aşan boyutlara ulasmaktadır. özel kesimln Fiyat Kontrol Komitesi'ne sundugu 7am Isteklerf otomatik olarak kabul edılmesl gereken maliyet artıslarının dışında, genel olarak malivetlerln artmış olduftu eerekçesine davandırılmaktadır MC Hükilmetl'nin çıkarmış oldugu kararname, devalüasyon ve lthal flyatları artışlannın dışındaki zam isteklerini, Fiyat Kontrol Komitesinin kararına bırakmıştır ö t e yandan Bakinlıklararası Ekonomik Kurulun, Türklye'dp vapılan traktörlere vapılacak v n l bir zammı gönlşttieu bildırilmoktedir MC HUkiimetı ocak ayı ile sııbat avının başlannda btıtlln traktör çeşitlerıne vÜ7dp 10 IIP 15 oranı arasında degişen zamlar vanmıştır Traktörp vapılacak "pnl zammın oranını Frbakan'ın başkanlıÇındaki Bakanlıklararası Ekonomik Kurul, kararlaştıracaktır. Türki/e Odalar Birlİği, 4. Plan dönemi için yabancı sermayenin teşvik edilmesinî öneriyor ANKARA, (Cumhuriye( Bfiro«nı) Drfrdtlnctl Bes Yıllık Kalkınma Plânı çalısnialarına resmen başlandığı bıldırilırken, Türkıye Ticaret Odalan, Sanavi Odalan ve Ticaret Borsaları Blrlıgı Dordtincü Beş Yıllık Plana da ele almması gereken sanayıleşıme politikasına ıllşkiıı gdrüşlerinl kıpsayan bır çalışma yavmlamıştır Adı geçen çalışmada DdrdUncu Beş Yıllık Planda da «TUrklye'nin yine bellrli sanayileşme amırlan içinde kalmak durumunda» olduğu iWl sürülmekte, bugüne degin veterlı olçüde kullanılaınadığı gerekçesıyle «Yabancı sermavenın tpş,vık edılmesi» istenmekte ve büyük olçeklı fırınalaıın teşvik edılmesi bnerilerek «Tekeleı davranışlaıdan korkulmamalıdır» denilmektedır Devlet Plânlama Teşkilfttı ve Malıye Bakanlıgında Dordüncü Be$ Yıllık Kalkınma Plânı çalış malarına resmen başlanmısken, degışik ekonomik çevreler plana görüşlerinl yansıtmak amacıyla çalışmalarını voğunlaştırmışlardır. Bu arnda Tıirkiye Tıcaret Odalan, Sanayi Odalan ve Ticaret Borsaları Birliği de konuya ilişkln bır rapor hazırlamıştır «Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında sanayileşme politıkası» isminı taşıyan raporda, geçen onbeş yılın sanayi polltlkası açısmdan eleştırısl vapılmakta ve hazırlanmakta olan planda sanayileşme politikasına ilişkin su dUşüncelere yer verılmektedır: «Topyekun sanayileşme, tamamen içe dönük, ulu&lararası malıyetleri hiç gdzdnüne almayan bır model değıldlr Turkiye ylne belırli sanayileşme smırları içinde kalmak durumundadır Ama bu sı nırlaruı içinde, hiçbir zaman «sadece hafif sanayi dalları, teknoloji ıstıhsal etmeyen alanlar» bulun mayacaktır TUrklye'nin potansıyeli ve sahıp oldugu kaynaklar ağır sanayi alanlarında da gelışmeler elde edılmesine imfcân vermektedir» Raporda daha sonra onümüzdeki donpmde «Büyük ölçekli firmalann teşvik edilmesı zorunlulugu» bulundugu 1leri sürülmekte ve «BUyük fiımalann tekelci davranışlarından korkulmamalıdır Herhangi bir sektorde Uç fırma ıle 13 fırma bulunması arasında rekabet açısından büyük fark yoktur» denilmektedır. Ttırkıye'mn teknoloji tr«nsXerıne hi7 vermesi gerektığl Uzerlnde dunılmakta ve «Türkıye özel yabancı sermayeden bugüne kadar yeterınce faydalanamamış bir ülkedir. Yabancı sermayenın te^vıkı dovız tasarrufu, iç tasarruf yetersi7İiginı gıderme, teknoloji ve organızasyon transfer etme bakımından büyük faydalar sağlar» denılmekte ve «Yabancı sermayenin dıkkatll kullanılması gereken bır âlct» olduğu belirtümektedır. lş kazalarında kaybedilen işgünü, grevlerle çahşılmayan işgününden çok daha tazla Grevlerle kaybedilcn kgünü sai/ısmın, başka nedeıılerle kaııbcdüen ıjoönu saymna görı iok sınırh katdıaı «op(anmi5<tr Grev hakkımn ııaiaiaştiğı 1963 tflhndan %onra, x^letmelerdek\ 1> kazaları nedenıyle ısnıınu bayıiıntn greıler clolauısıylt" kaybedilen •îoünımn allı katı olduğu hesaplanmıptr 117r> ytlında 1974 yihna tjor* daha çok grev uaptlmcnıntı karsın. orevlerle kaybedilen tsgunu «ıyi'1 1974 yıhndan daha at olmustur Bmıa kartıhk. MC Hvkıımetıntn gârevdt btılundugu 1975 ırıhnda. Ecevıt Hukıimetının torumlu olduğu 1974 yütna gore. daha (Ok lokavt karan alınmıs ve MC Hukumeh de daha çok saytda grem dttrdurmuçlur Turk • U'm Ankara'da toplanan Onuncu Genel Kıtrulu tcm haztrlanan Çalışma Raporu'nda. 1975 j/ı/ı da dahü geçmıa yülardakı grevler. lokavtlar ve grevlerle ıj Laıaları nerlemy\e Kaybedılen işaunlen hakkmda ntatıttıklere dapanan bılaıler ı erılmektedır. Bu bilgiler. ozel kesımtn. prevler dotayı^wle haiıbedüen ısgıınlert hakkında ırldmlarıvı çuruttnektedir Turk lj'ıtı Çalıtma Raporunda yer alan bılm'er. son an ıfc» yıldn ı<t kazaları nedemyle kaybedilen ışgunu saymntn deı amlı olarak arevler nedemyle çalısılmayan isgunlermden çok /o'/n olrluğunu ortaya koymaktadır Raporda yer alan btlgıler. grevler dolaynıvle çalı^lnuıyan aun tayısinm yıldan yüa çok buyıık da ualanmalar gostermesme karşılık ı> kazalnrt nedemyle ialışılmayan günlenn yılda 2 5 milyon ışaunn elrafmda çok kuruk değı^meler anlaşılmaktadır. YORUM Scrmaycnin bir tnântığı var. Sınıfsıl nılelıgınden lltrl gelıyor. Sarmayenln bir manlıksızlığı var Anarşlk yapısından kaynak alıyor. Sarmayanln sınıfıal nitelıği dcvamlı Anarşik yapıtı da devamlı Sermayenin tınıffal mantığı, Cephe Hukumetınln kıırıılmn^ını ta(iladı. Anarjlk yapı» da Cephe Hııkumetlnln çokuşunu hızlandırıyor Sınıf<al manlığı, Cephe Hııkumetinın eline «komunızm ticaretinl» bır ı l l»h olarak verdl. Anarşlk yapısı i ı e Cephe Hııkumetinın cllndekı »ilâhları almaya bafladı. Cephe Hııkumeti, kıtlık ve pnhnlılıjjı kar»ı mucadeleyi bır silâh olarak kullanarak ba>a oectı Sermaye, kendl hükümetlnln elindekl bu silahları geH aldı Kıtlık ve pahalılık silahları flmdl Cephe Hukumellne dttndü. Cephe Hukumetl Ile blrllkte termayeye dondu. Cephe Hukumeti, ıermaye He blrlıkte ynpayalnız kaldı. Caph* Hukumetl, sermayeye esır duşlıı Sermayenin hukumetl olarak kuruldu. Şımdl esir duftu Kanla sulanan pahalılık ve kıtlık polltıkatı, Cephe Hukumeti ve partılerinln, kutlelerden ıoyullanmasını hıılandırdı Cephe Hukumeti, tıyatal ttibarını koruyabllmck için, arada sırada termayenin baıı Isteklerlne «hnyır» deme gUcıınü kaybetfl. Bundan ıenra daha hızlı karar alma durumunda. Taksltlı devalııasyonlar, zam kararUrı, spekıılaıyon ve karnborsayı artıracak ekonomi politlkatı uygulamaları daha da hızlanacak Sermaye, Cep he Hükümetlnln bundan sonrakl her gununu daha karlı yapabllm»k İçin ııteklerinde daha acelecı olma durumunda Cephe Hükümetlnln de bu Ittaklere boyun eğmekten ba|ka çareıi yok Demirel ba»kanlıfiındakl Cephe HUkümeti tak»lt taksit kuruldu. Kuruluşu uzunca blr sure aldı. Sol, Cephe Htıkıımetin* karsı, erkcn »eçlm veya azıntık hııkumeti almavklarını çıkardı. Cumhurba^kanı, her ikl almajıgı da reddeilf. Sermayenin tümü, Halk Partltl'nın tek bafina çoğunluğu tağlama olaıılıgı yuksek blr erken snçime karşı cephe aldı Sermayenin blr bolumu, siyasal deneylmı ytıkıek bolumu, Halk Partnl I I * Adalet Partisı koalısyonunda ısrar ettl. Ecevit, bu tuzağa düşmedf. Bir yıl, lc ve dıs termaye çevrelerl Ile diyalog aradı. Her tutluğu kol elinde kaldı. Bır yıllık C"phe Hukumetl, blr yıllık arayi}, Halk Partisı nı de^ılse bıle Ecevıl'i zorunlu bir noktaya gotürdü Ecevlt, ifçl jınıfı Ile yalnıı kaldı Son lçonu?ma»ında, «buyuk sermaye cevrelerlnln» adını da sbyleyerek «jlmdlye kadar olduğu glbi flıli ıktıdar olamayacaklardır artık, Iktldarı paylasamaya caklardır» dedi Buyuk termaye için Halk Partltl orgutü uzerındeki operasyonlar daha da onem kazandı Istanbul sermayesinm kaygıları daha da arttı Çukur »ermayesl İse hala ccpheclllğe devam edlyor Orlalığın kana boyandıgı bır haftada bıle Ortak Pazar dan yrnı krediler islemeyi gündeme getlrmekten gerl kalmıyor. Ancak cukur sermayetı de, daha çok çukur hukumeli olarak kurulan, Demirel Hukumetlnin gunlerlnın kısaldıgınm farkında. Umudun ve olanakların azaldıgını çukur sermayesi de gcrüyor. Kıskırtıcı ne demak' Oznel ve nesnel olarak gundemde çg/ümu olmayan sorıınların pe^inde kosmak demek Her kıskırtıcıyı polis ajanı sanmak yanılgıtarın en buyugu Fakat her kışkırlıcı eylemln de termayenin ekmeğıne yağ turme demek olduğundan da kusku duymak yanılgıların en buyüğu. Sermaye, gundemde çbzumu olmayan sorunların buyuk kütlelerl etkilemıyeceğınden emın. Sermaye, llericılerin omuzlarına yukleyebildiği kıskırtıcı oyunlnrla, llerlcllerln kutlelerden toytıtlanacagım bılıyor. Yalnız bulun bu bilgıçliğe kartın, olanaklarının ıınırlı oldujunu gormek durumunda. Çunku artan cinayetlerle kıskırtıcılığın oznel >o»ulları hazırlanırken neınel koıulları aktlk kalıyor Çunku bugunun Turkıyetinde sotyallzm bir guç olarak gündeme glriyor Bugunun, 1970 ve hemen dnceslnden en be Yalçın KÜÇÜK SERMAYE İLE YAPAYALNIZ llrgin ayrılıjı burada. Butun batkı ve clnayetlere rafimtn, triıkırtıcılığın kutletel blr boyut kazanmaması, buradan ilerl geliyor. Soıyallzmln blr guç olaraK belırmeti, Isçl sınıf• İçinde daha dtrin kökler talmatı, kıskırtıcı eğılim ve ozlemlerl sınırlıyor Sayılar arttıkça, kütlelere glttlkçe kıskırtıcı tesler sestlılesıyor. Yalnız kıskırtıcılıgın değll, artık tek umudu kıskırtıcılık olan Cephe Hukıımntl'nin de panzehiri, kutle eylemlcrl Pratlk, Cephe'nin karsııında olan hrrkeıl bu noktaya getirdı Şımdi nncelik kutle eylem lerinde. Ancak kutle eylemlerlne glderken eski tek yanlılığı bu kaz terıinden tekrarlamamak gereklyor Bu kez de yasama organını bot bırakmamak gereklyor. Unutulmamalı Somut ve sonuç durumda, Cephe Hukumeti Mlllet Meclisl'nde düsectk. Patlama, Mlllet Meclisl'nde olacak. I Kamu kuruiuşlan'nın hükümet karan olmaksızın zam yapabilmeleri önerildi Yalçm DOGAN Mılliyetçl Cephe Hukumeti, Cephe Partilerine karsı olan bazı kisl ve orgutlerin de kurulamayacağını sandıüı bir zamanda kuruldu. Blrçoklarının düsmeyeceğlnl sandığı bır zamanda dılsecek. Taktit taktlt kuruldu. Taktlt taktit yıkılacak Taktlt «aktlt devalüasyon yaptı. T«*slt takıll Iflbanm yltlrdl. Taksit taktlt zam yaptı Taksit taksit kutlelrrden toyutlandı Temel mallar karaborsaya duserken oluler açık artırma Ile artırıldı Butun bunlardan riolayı, kutlelerln önunde olduğu kadar, Mitlet Meclisl'nde de hesap verme durumunda. Hesap vermenin de en etkin yolu gensoru önergeleri Gentoru onergelerınin temel amacı, Cephe Hukıımetı'ni duşurmek Fakat gentoru onergelerlnin batarı gostergrsı bu degıl Gensoru onergesini veren bir parti, dnergetl etrafında kendi sayıtından bır fazla oy toplarta, bunu başarı taymak gerek. Bu, blr iklncisl, mobllya gensoru onergetinin verdljjl ornek ortada. Mobilya yoltuzluğu İçin töylenmlf hlç bir soz, ortaya çıkarılmıs hiç bir belge, gentoru onergetlnin kendlsl kadar etklli olmadı. Gentoru onergesl kadar, Cephe Partilerlnl tıkıstırmadı. Genıoru onergeıinin kendısi kadar, kutleler uzerlnde etkl yapmadı. Halk Partııi, daha Meclis Başkanı seçllmeden once, kiıtlelere vaad etti. Can güvenllği konusunda gensoru onergesl uzerlnde çalı»malar yaptığını açıkladı Son clnayetler, bu cinayetlerln nasıl Islendiginl MC televizyonunun bile belgelemek zorunda kalması, yenl gelismeler nlteliğinde. Bu bir Ikıncitf, demir çelik konusunda Demirel Hükümeti'nin almıs olduğu yenl karar var. Bu karar, karaborsayı onlemeyecek. Uslellk artıracak. Bu karar, Demirel Hükümeti'nin geçen yıl ve bu yıl Izledlğl demirçelık polıtıkasınm iflatını kabul etmek demek. Demlrçeliğin karaborsaya dusmesi ve Cephe Hükümeti'nin almıt olduğu yeni karar, bu konuda verllmis araftırma önergeslnl gensoruya donustürecek nltelikte Uçuncııtu İse çlmento. Cephe HUkUmetl ve Parhlerı, kıtlık ve pahalıtığı onleme gerekçetiyle devlet aygıtını ellerlne geçırenler, hem yakınlarının hayall olduğu Iddla edllen şlrkeller» ihracat yapmalarının, hem de çimentoyu karabortaya düsuriıp fiyatını artırmanın hesabını vermek zorundalar. Bu hetapları hem kutlelerin onunde hem de Meclıs'te vermek zorundalar, Hetap isteme, Cephe Hükümeti'nin daha da yalnırlaynasına glden yol Cunku hetabı Cephe Hukumeti kadar, bu hükümetln kurulması ve surmeslne dayanak olanlar da verme durumundalar Artık klm olursa olsun, kisl veya sınıf, sorumlu v»ya sorumsuz, Cephe Hiıkumell'ne dayanak olanlar kendi başlarının çaresıni aramak durumuna geldller. Demirel Hukumeti, piyasa anarslslnin demır mangenelerlnln arasına sıkıstı. Sermaye, kıtlık ve pahalılık Iklletnl lçlnde karlarını yükteltebilmek için devamlı olarak sıkıştırıyor. Blr sbre sonra bırakacak Kendısinl kurtarahılmek İçin Demtrel'i yapayalnız bırakacak. Demlrel'le fazifmin bile yasatılamayacağını anlamaya ba}ladığı İçin. ANKARA, (Cumhuriyet Bfırnsu) Kamu tk tisadl Kuruluşları'nuı finansmanlannda onemli darbogazlarla karşılaşmaması, bu kuruluslaı ın za rarlarmı önlenme ve ekonomi İçin yeni kaynak yaratmalannı amaçlamak üzere Devltt Planlama Teşkllâü îktısadî Planlama Dnırcsi Başkanlıgı sözil edllen kuruluşların tekei olmayan aianlarda ürünlennin tamamına «Bakanldi Kuru lu karan olmakaızuı» «am yapilmasını Onemıiştir. Kamu îktisadî Kııruluşları yıllardan ber) eko nomiye yük olmakta devam etmektedir Istıhdam yaratma, teknolojik gellşme ve eğıtim Işlevlrrlnln yanısıra, «Kalkınmanın etkin aracı» ve «pknnoml için kaynak yaratma» gereklillgl Uzerınde rturulmakta ve uzmanlar, kamu lktisadi kuruluşl »rının gorevlerınl yerine getiremedığinden vakınnıaktadırlar. Özetlenen düşünceden hareket edpn DPT lktisadi Planlama Dairesi BaşkanlıSı Cepne Hükümetlne götürdügü blr önerlde çöyle dcmektedir NE DENIYOR! •Kamu lktisadt ktıruluçlan özelHkle kavnak yaratma görevlerinl geregl glbi yertne Rettremeınektedlr. Bunun «inemll blr aracı fiyat ve tarifelerin ekonomimlzln gereklerlne göre ayarlanma sıdır. Bu amaçla tekel olmayan alanlarda Urtinle re zam yapılması Bakanlar Kurulu karan olmak tan çıkarılmalıdır. 1976 jnlı basmda yapılacak ayarlamalarla 5 milyar llra dolayında ek bir kaynak saglanabllir. Ancak fiyat ve tarife avarlamaları kısa dönemlçln kaynak sağlamakla bırlıkte tek ba^ına sorunu Çözememektedir. Kuruluşlar. flyat ayariamalan 1I« sağlanan kaynaklan kısa süıode tUketme yoluna gltmektedlrler. Diğer blr deyişle, kuruluçlar genel likle tUm ekonomi yerine, kendllerl İçin çalışır hale gelmlşlerdJr.» , AYRILMASI GEREKEN DPT îktisadi Planlama Dairesl Baskanlıgının önerıslnde daha sonra, yatınm faaliyetlerl U« lşletmecılik fnaliyetlerinin blrblrlnden keslnllkle aynlması gerektigl Uzerinde dunılmakta ve yatırımlann flnansmanında çesitll gUçlüklerle karşılasıldıgı bildlrılmektedir. Yatınm ve lşletmecllilc faallyetlerinln İç İçe olması nedenlyle sağlanabllen kaynakların ücret ödemelerlne kadar her tUrİU lşletmecilik konulannda kullanılmakta oldugunu bellrten DPT, bunun «kesin olarak önlenmesl gerektiğmi» vurgulamaktadır. Batı Almanya Türkiye'de BATI ALMANYA İLE DIJ TİCARET (DOLAR VE YÜZDE) •fıltar 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 Ithalât 83 970 002 112 696 023 133 655 <M7 155 658 887 147 608 705 176 277 891 209 869 096 301 422 6rıfi 437 307 163 6»0 929 752 1 057 712 444 İhracat 72 161 559 76 452 977 84 218 684 86 407 877 112 439 628 117 376 928 131 ftli 495 186 566 858 221 260 031 342 988 000 304 933 608 Ticaret açığı 11 808 443 36 243 046 49 437 263 69 251 010 33 169 167 58 900 963 78 8a5 601 114 855 798 216 046 612 337 941 7">2 752 778 83S ABD'/î geçerek en etkin dış ekonomik güç durumuna geldi 1975 vtlında Türkıye nın Batı Almanya dan yaptıpı ıthalât, ayın ulkeye vapmış oldııgu tlıracatımn uç katından jazla olmuştur lkı ulke arasındakı riıj ticaret dolaymylt Türkıye aleyhme olaıak orla,ıa çıkan tıcartt açıgı. 1975 yllında bır oncekı yıla göre, ıfcı katından jazla bır artıı, gostermiştır. Ithalât ve ılıiacatm loplamı tlt •meydana gelen Batı Almanya nın Turhye ıle ticaret lıacmı ise. Ttırkıye'nın genel ticaret hacmımn bcîte bırını asmı<jtır Yabaneı •nrmaye yattrımları ue bırlıkte Batı Almanya, Amerıka Bırlcşık Devletlen'nı çok gerıde bırakarak, Türkıye de en etkin dı? ekonomik auç durumuna gtlmlşhr Batı Almanya, Turkıye'de en etkin dıs ekonomik guç halıne gehıken, Turhye'ıım Batı Almanya Ue tıcaretle deıamh te çok buyuk dış açıUar lermesî, Batı Alman jjonetıalervıı duiundurmeye başlamışlır Batı Alman yonetıcılerı, artan ticaret açıkları nedemyle Türkıye nm çok yuksek ıthalât dmeyını koruyamama^ı te'ılıkesımn bclırmcsı karştinıda Türkiye'ye yaptıkları thracatı Turkıye'de uretme yollannı aramışlardır Bunun tçın de Turkıye'nm daha çok yabancı sermaye kabul etmf'i için baskı yapmayı bır polüıka lıaluıc aetırmijle)dıı Batı Almanya, bugun Ortakpazarm Türkıye den ıstedıgı yeni yabann ıermaye ödunleri gorusmelerınde onculuk vapmaktadtr. öle yından CHP Lıden'mn Brandt'm çaurılıst olarak gıtiığı Batı Almanya da orlaya alhgı ı e Batı teknolojtsı ıle Arap petrol dolarlanm Türkıye de bırleilırmeyı amaçlayan thalka kuramtııa» Adalel Partısının de sahip çıktığt oğrenılmıstır. Adalel Partisl, Batı Alman îeımayesı ve tcknolojısını Turkiye'âe bol olan emekle bırleitırerek Arap ulkelenne ihracat yaprna planlarmı bemmsemıstır. Halka kuramımn bu ycnı tvru. petrol zengım Arapların ortaklıgını uerrkttrmedığt ıçın Batt Almanya'mn daha çok ı^tne gelmekledır. Türkıye nın dı$ tıearet ntatistıkleri Batt Almanya'mn R Almama'nın ABD'nln ticaret hacmın ticarct h.uıııiııdeki payı deki pavı 23 46 15 U8 20 <)> 15,65 17 87 18,05 1<>,21 15 T3 19,43 16 02 17 07 19,12 13 04 18,45 12 07 19 94 19 ".5 9 29 19 28 <)31 2219 9T? Döviz rezervleri "kritik,, düzeyin altına düştii MC Hukumptl ışbaşına geldığın den i 4 1976 tarıhıne kadar olan donpmde 1 nıılyar 200 mılvon doların üstündeki DÇM döviz kıpdılprını harcadıktan başka brut dovız rezervlerınden de 527,7 mılvon dolar harcayarak, bir yıl n,ınde 1 milyar 728 mıljon dolar ciol lyiaıında doviz kaybına ne den olmuştur CVellıkle son aylarda doviz rezenlerının ö?el Isankalann elınp kaynıaya başlamaları ve mart a\ı başıııda dovızlerın yüzde 30' unıın özel bankalarda birıkmPM sonuru, MC Hukumeti mart ayı nın ortasında aldıgı bır gızlı ka ıar ılp dovız pozisyonu tutan ö bankanın elinde 5'er milyon lıra lık dovız ttıtma vetkisi getirilmiş tır Bu şpkılde bu bankalar ancak toplam 40 milyon dolar döu z bulundıırdbılecektır Olp yandan 2 nlsan tarihl itib.uıyle bankulann elinde dovız olaıak (»ozuken 255 milyon dolar da Merkez Bankası yetkılılerının ıfadesine göre tamamen tt halat karsılıgı olarak baglanrnış bulunmaktadır Bu miktar rezerv nıtplıklprinı kaybetmişlerdır. Bu dunımda toplam brllr rezerv mtk tarı 795 3 milyon dolara Inmlş bultınmaktadır Bu miktar rezerv ITIuslarara'îi Para Fonu'nun kabul ettıgı 3 ay ıthalatı karşılama kritik seviyesinln altına ınmtştir. Bu nedenledir ki, aylardır açıla mıyan yatınm mallan akredltifle ri yanında«%rtık simdl de, tUketlm mallan ve ara mallan akredıtiflpri de yer almaktadır Bugün için ılâç ham maddesi yanında, gübrp ve plastık ham maddesi de kritik seviyeye gelmış ve piyasa da bulunamaz duruma gelmiş tir Merkez Bankasmea doviz dar boğazını kısa vadede halletmek 1 çın bıiRiın «Kıedi mpktuplu dö viz tevdiat hesabı» Ribı çok kısı Mideli döviz kredisi temminde vadesı? mevdııata yüzde 7 gibı çok yüksek faız verılmesı karaı altına alınmıştır. Merkez Bankası'nın açtığı kre riılpr yönünden izlediğı polıtıka, 1975 son aylaıında ve 1976 yılı nın şu ana kadar olan dbnemlnde, tamamen kamu kesimini finanse etme yönunde olmaktadır. Merkez Bankası, 1976 yılında kamu kesımi kredılerint, şimdiye kudar olanın İkl mlsli sevlypsinde artınrken, özel kesim ve tarım kesiml kredilert azaitmıştır. Kamu kesiml. özellikle tktisadi Devlet Teşeküllerini finanse etmek için açılan Merkez Bankası kredilert, son hafta içmde yurde b 6 oranında 2,5 milyar lira art tırmıştır Son ay İçinde açılan kredi mlktan 4 mllyardır. 1978 \ılı başmdan bu yana ise 7,9 mıl yar Iiralık kamu keslmi kredi si verılmıstır. Kamu keslmlne açılan bu mlktardaki büyük kredi, azalan taıım ve özel kesim kredilerlne ragmen emisyon hacmlnin arti3i Uzerine etkin olmaktadır. Geçen yıl 4 nlsan tarthine kadar emisyon hacıni artışı yılzde 1 olmuş ıken bu yıi i nısan tarlnlne kadar artıs oranı yüzde 3,2 olmustur öte yandan 44 hesap dOneml bllânçosu belli olan Merkez Bankasının 1975 yılı kfirı 2 mllyar 42i milyon llra olmuştur. 1974 yt lında kâr artış oranı yüzde 60,4 olan Merkez Bankası, gpçtlftimı? 1975 yılındakl kâr artış oranı yüz de 8,5 olmuştur. Turkıue'ye karst arian ılgısmın nedenleııni ortaya çıkaımakladır Ratı Alıııanyu Tıırkuıc de en çok yabancı sermaye yalııımıııa sahıp ulke olmttmn yanında Türkıye ıle en çok ıtlıalal v ıluacat ıhiKi'ınr sahıp ulke ozellıgını taşımaktadır Ralı Almanya ıle yapılan dıs ticaret Turkıye'nm toplam rfıj ticaret hacmı ıçındc ııuzde 22'hk bır paya sahıptır. Bu pay yıldan yıla artarken Btrleşık Amerıka nın Türkıye tıcarelı nmdekı payı aırieıek n jlmaktadır 1975 yılında Tıırkıyp nın dıı tıcarct hacmı liinde Batı Almanya nın payı yuzdo 22 iken Amerıka Bırleştk Devletlerı nın payı yuzde 9 çevresınrledır Bundan on yıl once ABD. uu:dc 23 5'hk bır oranla Türkıye de en etkin dı$ eltonojnık guç durumunda ıdı. MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU (Milyon TL, Reıervler Milyon Dolar) Altın ve doviz mevcudu Kamu kesiml kredılprı özel sektor kredilerı Tarım sektrtrü kredıleri Dıger Aktifier TOPLAM PAStF Emisyon Dovız (Brç> M B ınevriııatı Mevduat munz krs Diger Hasıfler Brüt dövi? rezervleri Net doviz rezervleri Dövlz pozisyonu tutan AKTîr (MC 28J.1975 Hükümcti) 18 549 29 392 8 735 15 441 12 905 85 347 32 055 227 3 749 22 142 26 929 1323 0 + 70,0 ' 31.12.1975 (Yıl Sonu) 15 721 39 592 Ulfl» 16 89B 40 474 121854 40 938 ?bO 8 5U2 28 425 43 22» 1001)2 1091,2 176,1 5.3 197B (Geçen Ay) 12 871 43 394 6J6K 17J212 42 »54 122 799 42 215 4J2 7*15 31879 4U038 820*1 1 142,6 2 4147H (Son llalta) U9»i 47 4h) StfHH 4S.B4'> 127 Sİ6 14 Mt 42 242 7 «41 31 144 44 1(1 1 234,3 255,0 Bankalann elindeki rezervler 324,3