Katalog

MT R CUMHURIVET 11 Mıri 1976 CruRE DEÜUMA, JfNföN PA}|tAii DA ! Ö (rÛRE Bü DAIA BAZl OLMAYAN YuLUlRı DENİY0İUAI*. EMEKtiltfc ABDULCANBAZ VATAN DEDİLER Talip APAYDIN H Al su lirtyı OstünU rcrmt $ımdi g*n» dört uicer gonderecefcim Onl«r8 da bu yediklenmd«n yfclir. Pekl efendim Üstünü Mahmud» ver Adm ne? Nohutçuzade derler ? Sıgara bulunur mu Yok arna bir sratayım, belM buluru*. tyt olur Artan paraylt d* mgtn al, Mahmutla yolla, Baştistune Sesını ındınp sordu Cepheye mı gıdıyorsunuı tefmemm"> Zatı cephedeyız Alayın ccpaiMsını almaya feldık. îşler nasıl' Iyıdır Hazırlanıvoruz Savaş ne zaman1 Bılmem Akşam sabah baalıyabıhr Allah kolaylık versın. Aman düımanı bu tarafa geçirmeyın teğmenım. Geçırmeyız, korkm». Dışlennı kanstırarak kalktı. Dofrue» iitMyona ptti Hava kararmıştı Mahmutla arkadaşları tıifeklerı çatmıs, atlara yaiun bır yere oturmuşlardı. Sıgara ateslen fönınüyordu. Mahmut! Kalkın bakalım Ben bunları bekleyeyım Çarsıda Nohutçuzade dıye bır asçı dulckinı var. Oraya gıdın karnınızı doyurun Para vermeyın, ben verdına Sıgara bulacak, onltn da getırın Şaşırdılar, Oldu mu ya tetmenım' Nıye olmuyor' Sız benira uktr arkadı#ımsınız. Yurüyün hadı Sıgaralan unutmayın. Pelu, sagol Tegmenim, sigaran yoksa bende asuak tütün var Ver bakalım Hadı çabuk gıdın g«ltn Tüfeklerın yanına bağdas kurup oturdu. Sıgara sarmaya başladı Kendıkendine güldu Ne de çabuk memnun olurlar Anadolu ınsanı ışte Saf ama derın Bambaşka bır ınsan De ğerlı bır maden Bu madenın damannı Kemal Pasa keşfettı en sonunda. Bakalım neler yapabılecek*» Sıgarayı yakıp sırtüstu uzandı. Dumanlan göge dogru tifledı Bozkır gecesınde yıldızlar kıpır kıpır kaynasıyordu Mahmut'la arkadaşlan sıcak ııkembe çorbanm çok begendıler Gozlerını yumarak zevkle kaş'kladılar. Oh. elıne sağlık usta. Güıel olmu*. Bırer daha vereceğım, durun. lyı emme, para? Teğmen verdı lyı adama benayor sırin tsgmen. Ise dıyorsun, dunyada bır Une. Allah bağışlasın Ozlemişız sıcak yemeğı, ho»umA gıtti Hacelı ustune bol kırmıu bıber ektı Başını sallayartk baktı çorbaja ağzını şaplattı Sonrm tekrar finsti. Hımm hergün olsa bundtn Şu sava» bıtsin, hergun ışkembe çorbası ıçecegım Inşallah Etlı kuru lasulyeyı d« yedüer. Üstun» b»r« bwd«k iu ıçüler lyı doyduk Allah t€gnj«nın keseıin» bereket versın Pıgaralan alıp çıktılar Hay* k«rannı»tı Konuçarak ıstasyora geldıler. Bınsı tegmenın yamacjna oturmujtu, konujujorlardı Hah geldmız mı' Bakın B«kır ustayla tanıştırayım sızi l> anık bır arkada? Bunlar da berum erler Inonu sava?larına gırdık, arslan gıbı doguştuler Hepsını de çok sevtrım Merhaba arkadaşlar, ho? geldınız Karanız kutlu olsun Ayaga kalkıp hepsinın ehnı sıktı trı yan, gıiçlü bır adamdı Kocaman ellen \ardı Ben tufekçı ustasıyım Akşam sın levazımın onunde gordum Cepheden geldığınun anlayınca bıraz konuaayım d«dım. Nasılsınız'' Sağol usta, ıyınz Sen nasıltın1 Sa\aşı kazanirsak hep ıyı olacağu arkadaşlar Oturun h«le, konuşahm Karşılıklı bagda? kurdular Hepsıne sıgara dagıttı Sonra çakmağı ıle yaktı Kendı sıgarasını yakarken yunj gonlndü. Aşağı sarkık bıyıkları vardı Çok çalısmı» bır ınsan yüzüydu Etkılı bır sesle konuşmaya ba^ladı Bız proleterız arkadaşlar dedı Yanı çalışan ın*anlanz Emegımızle geçınırız Buğday ekerız pamuk vetıştırmz demır do'.erız tas %ortarız auvar orerız Böyle çalısan tnsanlara proleter derler Tegmen ogretmenmıs. o da buden. Bızun gıbı emekç: nunjada b;r de a>n tur ınsarlar \aı Onlar oturıır çalışan ınsanlarn ahnterını \erler. Bıt gıbı sı.tımızdan geçınırler Bızı somurur'.er Uzağururda olurlar, yakınimııda olurlar, farketmez. Şımd' Kı sa as somurenlerle somürülenlenn «avasıdır Bızım mutıaka kazanrnamız gerek Neden dersenız somurgecıler bızı daha .\ı somu.ebılmek ıçw açtllar bu savaşı Yunaiılılan sılih c landınp donatıp a tumuze saldırltılar Şımdı bız, tum mıllet bırle^m kerdırmz. sa\"urayoruz Goruntu bu Ama ısm ıç yurlı pek bc.vle dsgıl Aranızda hıç zengin çocuğu \ar mı'' Yoktur çünku on âr rcr zam?n kaytanrlar Yurt^eveı subaUarla bız emekçıler cphece ız Bız ça'ışır, bız savaşınz yurdu b'z kurtannz Sonra onlaı oturur \urdun kaymafını •. erler Şımdi de yıvorlar Sız reoheae tetık çekerken, blz top tüfek v«p»rken mermı doldurjrken onlar Ist?nbtıl un yaluarında koşklennde kadeh kaldırnorıaı Is sıcı\a gelınce onlar voıcturlar Mahnıutıa Hacelı bırbırleruse baktüar \KR) EVRENSEL SOYGUN m EndUstnnm olgunluk yılltnm kapsavan dorduncu evre 1960'la rın ortalarında yenı bır sonradan gelme kuşağın onculerinın pıyasa egemenlığıne meydan okumalarıyla başladı Bu kez meydan okuyanlarm bırçoğu yao»ncı oldufu gıbı, meydan da Amerıkan pazarlarının kendısiydı Japon elektronık endüstrısinın Amenkan pa^arına vayılnıası, Amenk^n fırmalanmn o kad^r yararma ışlemış bulunan ılk hayat evrelerıne bır dönus oluyordu Japonlar Amenkan teknolojısını Amenkan fırmalarının baslangıç malıyetlerınden daha ucuza taklıt etmışlerdı, ıma yenılgıyı hazmedemıyen bazı Amenkalı ışadamlannın suçladığı glbı çalarak değıl, şımdi meydan oku dukları \merıkalı fırmalardan yıllarca once lısans altında satın alarak Japonya'nın edındigı yenı teknolojinın hetnen hemen tümu yabancı yatınmlarından çok lısans aracılığıyla gelmısttr Çabuk tarafından kftr sağlamak içın lflöO'lerde Japonlar'a teknolojı satmış olan şırketler, 1970'lerd* bu kararlarından pışman olmuşlardır Japonya'nın kendlne ozgu bazı ustunluklerı vardı, Nısbeten duşuk tuketun düzeyınden dolavı ucretlen duşuk ve Amerıkân teknık bılgısının llsansla satın alınması savesınde de uretkenlık oranı vüksektı Boylece ı&gucu malıyeUen çok daha dusuk ot«rı Japon fabrıkaları tıretkenlik ve nıtelık bakımmdan Amenkan fabrıkalanna erışebılı>or ve geçebılıyorlardı Sonucunda dev. letın desteğını de arkalanna alan büvuk Japon fırnaları Amerikan şırketlerımn fıvatlannı kendı pazarlarında kırmaya basladüar. Sony. Tovota Nıkon ve Mltsubışı Amerıkan evlerınde olajan markalar halıne geldıler. Kriiik bir rol Onculerın karşılıgı, üretım malıyetlerını kısarak yurtıçı pazarlannı yenıden kazanmaya çalışmak oldu Strntejılerı, Hong Kong, Formoza, Sıngapur ve A B D Meksıka sınır bolgesı gıbı dunjanın en duşuk ucre'lı yerlennde Brezılvalı ıktısatçı Celso Furtado nun tanımıyla «ıhracat platformları. yaratarak oralardan ucuza çıkmış TV aygıtlarını ıve fotografları. bılgısayarları hesap makınelennı, stereo pıkaplnrı saatları \ s ) rekabet fıyatıjla Amerıka"\a yollamaktı Işte oncu şırketlenn altm vlla*! c*ener<''erelc oian bu 1 dorduncu havat evresındedır k az gehîmış duma, Evrensel Fabrıka'da krıtık bır rol almaktadır Serbest tıcaretın nısbeten egemen olduğu bır donemde evrensel olıgODohst rekabetm doğması olgunluea erıtnııs h°r sırketı, u retım tesıslerını Asva Afrıka ve Latın Amerıka'nın yoksul ülkelerıne yayma\a zorlamaktadır Evrensel olıgopohst rekabetm ıtıcı gucü, pazar paylarını korumak >a da buyutmek ıçın genışleme zorunlulugudur Bu evrensel şırketlenn voksul ulkelerdekı çıkarlanm açıkladıgı gîbı anıa bu ulkelerm neden bır turlu gelışeme'lıgını de açıklamaktadır Ustelık tuketun toplumu \aratabılmek ıçm her yol kullanılmaktadır TV'nin ıtkisi Ozellıkle olruma yazma bılmpyenlenn oranınm vukseK oldugu ulkelerde bır ^reklamı yaymak ıçın en etkm araç TV ya da rad\odur Orregın Cohımbıa Broadcast n: Svstem fCBS> prog ramlarının İ O ulkede dagıtımını T yapar 1968 ullık raporuna gore haber fılm servısı ındıı aracılığnla .hür dunya aılelerımn juzde 95 ının e\nne ulaşmaktadır I Lme Lucy, Oomer Pyle, Yazanlar R. Barnet, R. Müller Türkçesi Osman Deniztekin Evrensel çıkarcıların üretim tesisleri Asya, Afrika ve Lâtin Amerika'nın yoksul ülkelerine yayılmakta Az jclişmiş ulkelerde her gun yeni yeni tüketime }onelık tesısler kuıuluyor.. Evrensel Şirket kalkınmayla mı yoksa sömürüyle mi uğraşıyor EVRENSEL OlıGOPOlıST REKABETıN ıTıCı GÜCÜ, PAZAR PAYLARINI KORUMAK VE ARTTIRMAK EVRENSELLERıN ıÇıN GENı^lEME Z0ÜLKELERDEKİ RUNDADIR. BU OIGU LU GELıŞEMEDıGtNı YOKSUL EVRENSEL SjRKETLER HEMEN HER TÜR BAS.IA TV YAYINLARI BASIN VE YAYIN OIMAK ÜZERE DENETiM ORGANINI ALTINDA TUTMA ÇABASINDADIRLAR BU AMAÇLA AZ GELi^MıŞ ÇIKARLARINI AÇIKLADIGI GıBı, BUNLARIN NEDEN BıR TURDE AÇIKUMAKTADIR .. ULtfE HALKLARININ HER KESıMıNE HıTAP EDECEK YAYIN ARAÇLARI HAZIRLANMAKTA VE KAYNAKLANDIRILMAKTADIR. Hogan s Heroe*, Mary Tyler Moore \e Perry Mason gıbı Amerıka'nın onde gelen TV gosterılen tum Amenkan kıtasına dağıtılmaktadır Hanaii FiveO altı dılde dublajı ^pılıp 47 ülkeye satılmıştır Bonanza 60 ülkede tahmını olarak 350 mılyon kişi tarafuıdan ızlenmektedır 1970 ve 1971 vıllan ıçınde CBS ve NBC nın denızaşırı sattıkları .kulturel yayınlar»ın değerı yarım mılyar doları aşıyordu 1968 yılmda, ABC lnternatıonal TV şırketmın dunvanm 27 ülkesınde 67 TV ıstasyonu ışleten 16 yabancı yavıncılık şırketınde çogunluk pa\ı bulunmordu Latın Amenka"dakı ABC'ye bagü TV jırketlerı kaba hesap 80 mılyon seyırciye ulasmaktadırlar Dı^a bağimhlık özellık'e TV yayıncıhğı alanmda voresel bır program yapımcı sının yenı bır program yaratmak ıçm yapacagı masrafın altında bır ücretle eskı programlar sata bılen Amenkan kokenlı evrensel şırketler azgelışmış ülkelerı el lermde tutmaktadırlar Dolayısıy la ekonomık açıdan bakılınca Peru'dakı TV programlarınm >oız de 40 mın Bolıvva'dakılerın \'uz de 50 sının ve Kosta Rıka'dakı programlann da % 85'ınm yaban cı şırketlerce paketlendığme şaş mamak gerekır Bır dızı fılm A merıka Bırleşık Devletlerı nde kısa surede gozden duşecek olur sa yapımcılan onu daha çok tıı tulan dızllerle bırlıkte Latın A merika'ya surerek \me de \at)im maliyetlermı çıkarabıİTiektedır ler çunku tüm dızı fılnler «oa ketler» halınde satılmak^adır Yal nız kıtle haberleşmesı alamnda dışa bağımlılık bazı ulkelerde du\arlı bır konu oldugundan ba rıları TV ıstasjonlarmın tama men \e hatta kısmen \abantUa rın eljnde olmasını yasaklavan ja ı salar çıkarmıslardır Brezılya bu türden bır yasa çıkardığında, Bre zılya'dakı ıkı televızyon şebeke sıyle baglayıcı bır teknık yardım anlasması ımzalayan Tıme Ltfe, bu şebekelere bellı bır sayıda program satmayı garantılemıştır Yoresel ıstasyonları eskı Amerı kan TV porgramlannı satuı M maya zorlayan bu tur teknık yar dım kontratları ve «bağlanma an laşmalan» üç buyuk Amenkan T\r şebekesının standart uygulamaları arasmdadır TV v» batını denetlm TV evrensel reklamcı ıçm en gtırlu heberlesme ortamıdır Anca<î evıenbel Miketlern baçka haberleşme ortamlan uzerınde kurmuş oldukları denetımler de azgeüşmış ulkelerde buyuk etkınlık gostermektedırler örneğin, CBS 1970 yılında yurt dışma 100 mılvon plak satmıştır. Bağlısı olan ve dunyanın en buyuk tıp, matemaük, fızık ve bılımsel ders kıtapları yayıncısı W B Saunders, bu alanlarda çabalarını Lâtın Amerıka paza1 rı uzerıne yoneltmıştır Hearst un dunya çapmdakı yayımcılık ımparatorluğunun bır parçası olan ünıted Press lnternatıonal fUPI) ve Assocıated Press (AP) haber ajansları 1970 yılmda L4 tin Amerika'nm belli baslı 14 gazetesınde çıkan haberlerm vuzde 72'simn kajnağı olmuslardır. Bu gazetelerdeki ılanlarda da evrensel sırketler agır basmaktadır 1969'un ılk altı m vında, Sears ve IBEC Lima'nm onde gelen gazetelerınden El Correo'nun tüm reklâm gelırlerınin yüzde 40'mı saglamışlardır Yalmz Ispanyolca 9 baskısı olan Reader's Dıgest 100 ülkede yayınlanmakta olup, ABD dışı tır«jı 115 mılyonu bulmaic tadır Amerıka Bırleşık Devletlerıne oranla beşte bir oranmd» bır okuyucu kitlesi olan Meksika'da bıle Seleccıones del F«ader's Dıgest (Reader's Dıgest" den Seçmeler) her ay 400 000 «atmaktadır Amenkan kokenli sirketler, Digest'ın lncelıkl«rıvle baş edemıyecek genıs okuvucu kitlelenni de unutmamaktadırlar: Superman Batman vs Terry and the Pirates Port»kııce ve îspanyolcava da çevrılmış ve Wamer Brothers gibl evrensel vavmcılann lütfuyla mılyonlann benımsedıği vayınlar halıne gelmıstır Böylece azgelışmiş toplumlarda uç temel egemenlik yapısı g«nellıkle errensel şirketlenn elinde bulunmaktadır Teknoloimin denetimi, fınans kapitalin denetıml, pazarlamanın ve fikir vayınınm denetimt. Batı Avrupa ve Japonya'nın Amerikan evrensel sırketlerin deniz asın vavılmasına karsı (rınştıkleri taklıt sür»d, verlı djel girışımleri de ıçmdev olmak ^Uıere temel kuruml»n bdylesine bır meydan okumava girisemeyecek kadar zayıf olan azıçelismiş Ulkelerde genellıkle meydana gelmez Azgelışmıs Ulkelenn çoftunda olan evrensel sirketin ekonomının bütün kdlit sektörlenne etkin blçımde nüfuz etmesidir Saro v ı yınıf Evrensel şırketin azgelişmiş dünva toplumlarını bıçımlendırmekte gosterdijfr muazzam pic, tartısmB konusu deifildir Sirketlerin kendi vıllık raporlannda ırönilmektedir bunun kanıtlan ^ncak 1vedl olan sıvasal sorun bu eilcün kullanılmasıvla 11ffilıdır Evrensel şırket somünıvle mi voksa kalkmmavla mı u§rasmaktadir' Yamtlanmasi eereken soru budur Yanıt ı<;e düşünulmeyecek kadar açıktır B |TT 1 ÇAGDAŞ YAYINIARI Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası'ndan DUYURU 13 mart cumartesı gunu Ankara'da Tandogan Meydamnda faşıst baskıları ve memur kıyımını protesto mıtıngı \e yürüyuş düzenlenmıştır 10 demokratlk drgut tarafından ortaklaşa düzenlcnen bu toplantıyı tum üyelerımıze duyuru ruz. İÖNETİM KURtLU (Cumhunyet. 1845i Aileniıı Çilesi Boşanma Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu İ U KITAF NISANU, EVLI 8CKAK KtDIN V * D* fBKEK MUTl'J YA DA MJTSUZ HERKESı ÇOK YAKINDAN L E TOnUMSAL itB CSETOıH YiRMiSEKiZiNCi HAFTA SPOR TOTO İkramiyesi Kazananların Nazarı Dikkatine Yırmisekızind hafta SporToto ikramiyesi oflemeıerıne devam edılmeste olup Başbayılıgımıze baglı Oivılerden oynayarak uramıve kazanmış olanlar bır ay zartmda Şubelerımız gışelerıne muracaat ederek ıkramıjelerını a) maları rıca olunur Taşra bayılennden oynavanların tkramıyelen PTT ve Zıraat Bankası vasıtssıvla adreslerıne gondenlmıştır. TVRKİYE EMI X KRFDt BANKASI \O K İSTANBLL ŞIBFIERI (Basm 122i» 378 Sayfa ıS Lıra lstemc adresi: ÇAĞDAŞ YAYINLARI Ca£aloğlu Halkevı Sok. no: 3941 . v İSTANBUL GARTH VEEMESÎNlBlÜEIM BEM . FUZEL&B U A M 6 1 M î i DiŞi BOND CA.NINA. SiM ONLAKIM DA SEMIK GARTU BAK ÖUİM NASILOUJKMUS SUNUZ BAV 3ANGEO B£NİM OE B U I C İ 3 £ N IMl PU Nl CCN