Katalog

CUMHURIYET 19 iubal 1976 AEDULCANBAZ H $ TURHAIM SELÇUK VATAN DEDİLER Taüp APAYDIN 75 iln adın ne delikanh? ydar rujünce ne olacaksın' cer olacagım, duşmanı yeneeegim rirn m da olacak tufeğım de olacak Bızım gıbi suvan olaeaksın demek? ? e nna sokuldu, ımı, kaç duşman bldurdun' ı mı' Ne bileyım sekiz on tane oldürdüm herhalde. Sen kaç tane oldurdun emmı' ı de o kadar sen? ı bunlardan fazla oldürdüm Yırml tane, otuz tane ım sen daha mı güçlusün emmı' ya Ben bır \urusta ıkı gavur oldururüro yavrum. r Hacelı'nın yüzüne baktı kaldı jmarüar nasıl oluyor emmı 9 Onlar da bızim gıbi uısan «t ınsan emme bınm gıbı değıller Korkaklar, cesaret[ot dedın mi kaçıyorlar l AU sofrayı kuımuştu Kızarmış tavukla bulgur pilâvı, r an getırdı Oturup ıştahla yediler Hacelı kendı kendine e guluyorsun dıje sordu Mahmut r'a guluyorum. Burada olsaydı tavuk yıyecekti Hıdiğı tavuğu. srı bırsey anlamadılar vmış o> dıye sordu Hamdl " ı ağzı dolu dolu anlattı 'aşın ıkmcı gunu muvdu üçünnl günü müydU Tegtabur komutanma habercı \olladi bılıyorum'' nuşte Aşır yanımıza sokuldu «nerden gehjorsunuz ne dıye sordu B'z de «tavuk etı yedık» dedık «Yaa neruz tavugu"1» dedı «Onumüze bır adam çıktı, blze pışmış dı onu yedık» dedı. Agzı sulandı, «keşke ben de gıtiedı raş ıçınde boyle şakalar da yapıyorsunuz demek'' ta degil, doğru Gerçekten o gün tavuk etı yedık. rde buldunuz pekP ıut'la Haceli bırıbırlprıre bakıp gülduler zbaşı nereden bulduysa, tavuk yıyordu. Bıze bovnunu luşup \edık lı canım sen de! lla bak oylejse bunun bo^nunu de sen ' e ı aldı, boyun kemığmı sıyırarak yedl Jol Alı ağa, kesene bereket Dengını aldı. ah çok versın. golun yavrum Kusura bakmayın Ne yapsak slze az. ı gelen bu kadaı le deme, bız gorevımızı vaptık rmak ayıp olmasm memleket nere? aklıvız Tacım koyünden a, sizın oralar duşman altındaymış oyle mı' et Çoluk çocugumuz da orada. Ne oluyor h»berlml2 na, derdımız büyük. rı değışı verdı h vah vah Allah yardımcımz olsun yavrularım In»lar da kurtulur ırtaracağız Daha ışımız cok imı ben sızın kovu kurtarayım mı' dedı Haydar. jr arslanım, kuıtar n sızın gıbı asker olacagım ja ol Benım de senın gıbı bır oğlum var îkmız alın dum dum dum Hep duşmanları oldumn, emı' ı ı sokaklannda askerler dolaşıjordu Hava guneşlıydi ı de çıkalım mı bıraz 9 Arüıyalım bakalım ne var ne .alım buyurun ıın onune kadar yurudüler Hep suvari tabumnun asEv sahıplenyle bırlıkte gezıp dolaşıjorlardı Kımısı savası anlatıjordu Kımısı bu savaşa hıç katılmamış zdı Sankı luç bırsey geçmemıştı başlarından Unutmaoriardı sıl oldu ya\u anlatın hele' ç ıste, savaştık Onl?r attı, bız attık Sonra gerl donup ıdar kısa anlatıyorlardı k çok olu varmış oyle m ı ' ok Her 5 er dolu n kaç tane oldürdun 0 mem Epey oldurdum herhalde ly yaşıvasınız Işını bıtırdınız duşmanın Çok lyi oldu. rını ındınp susuyorlardı ma doğru bır haber duyuldu Trenle yenl bırlıkler gelman koalanaca'vmış Kütarna tarafında savaslar oluDuşman orada hâlâ daisnmaga çalısnormuş nan ha' Goturseler de bız gıtsek Yanm bırakmasak şu ES heyecanlıydı Askerlerın gozlen parlıyordu laber daha ^ayıldı ınn sabah erkerden gıdıyoruz Afları ıyı doyurun. ,le mı np tarafa gıduoruz' »llı değıl BeUı gene sa\aşa 1 olu Bız nasü olsa alıştık Neresı tehlıkelıyse bızi Uasmlaı. (DE\AMI\AR) 0 Dünyayı GülJüren Adam: ŞÂRLO BEN ıNSANI 1NCEIED1M. İNSANI TANIMADAN MESLECıMDE H'Ç B'R $EY YAPAMAZDIM. CHARliE CHAPliH HETTY ADll BiR KIZ Sonradan sanatı kadar Don Juanlığı ıle de unlenecek olan Char lıe ondokuz yaşını süröururken ılk sevdava tutulur Sevgilısi. Hettv Kelly adında amator bır dansozdur Onyedı va»ında, ıiızel, çeklcı tâtlı bır kurcagıı Charlıe, gece gunduz onun p«sındedır artık. Charlıe düşlerındekı eşı bul muştu sankı Butun ya#amını onunla pavlaşmak vurekten dilegıvdı Ojsa kı Hettv pek ovle duşunmuyordu. Geleceji kır«nlık unsuz bır oyuncu adıyını fazla cıddne aldı|ı voktu. PARiS TURNESİ Fred Karno, 1909 jılında Lond ra Komedyenlerı adını verdıgı toplulugu ıle Parıse bır turne duzenler Gostenlerim Olimpi». Folı Berjer v b jsıbı salonlarda yaparlar Unlu oyunlan Londra Kulubünde Bır Gece bvlytık başarı kazanmaktadır Toplulugun en küçük elemanı durumundâ olan Charlıe. Parıs'te boş zamanlarını değerlendırmeSe. bılgısını genısletmeğe çalışmaktadır. Meslekî kultürune katkıda bulunacak olanaklardan sonuna kadar yararlanmaya çalısır Çağın en usta oyuncularını sahnede gormek fırsatını kollar. Bıivük Italyan oyuncusu Eleanora Duse'yı sevrettigı gün bır rolü yaratmanın gerçek boyutlarmı k»v ramaya başlamıstır Aynra Parıs'lılerin el ustünde ruttukları Mıstınguette. Mayol gıbı çok usta müzıkhol sanatçı'anna ha\ ran kalır Sahnede sıcak ve se vımlı olmanın, halkla kolay bag lantı kurabılmenm sırlarını onlardan oğrenır Ve sınemajı da ılk kez Pans te gomr Gelecekte en buyuk varatıcılarından bm olacağı bu \em sanat o gunlerde Cnarlıe'vı hıç etkılemez Ama çok >eteneklı bir fılm gülduru cusu olan Max Lınder ın oyun teknığı bılınç altına verlesır tlk ızlenımlerıne gore bır tıyatro sanatçısı ıçm. «Kamera onunde tuhaflık ermek» ımrenılecek durum değıldır Parıs ten derledığı fikır malze mesını Londra'ya goturürken, hajatından memnundur. AMERiKA TURNESİ 1910 yılı baharmda Karno Pan tomım Toplulugu, kısa bır yurt ıçı turnesı vaptıktan »onra, Amerıkalı bır empresaryonun ısteğı uzerıne eylul ayında ABD've doğru vola çıkar Charlle bu uzun turnede ı1 para bırıktınp, dönuste sevgilısi Hetty Kelly ıle e\ lenebılecegı umudundadır. O yıllarda Bernard Shaw, İngıltere'nin en unlü oyun yazarı durumuna gelmlş. eserlen dunya sahnelerıne yayılniaya başlamıstır Charlıe'nm akma eser, Shaw nun Londra yakınlarındakı sayfıye e\ını arajıp bulur. Muzıkhol sanatçısı olduğunu soyler Bıraz da kendı kendını over Sonunda garıp onerısmı vapa*BuNoık vazar şaskmlıktan nerdev se kuçuk dıhnı vutacaktır Yüîellı santım boyundakı bu ce lımsız delikanlı, aralannda bır sozlesme ımzalamalannı olunce^e kadar san&ıSanMan kazanaraklan paralan eşıt olarak paylaşmalarmı ıstemektedır Sızı hıç kımse tarumıjoı delikanlı' Bunun finpmı vok Bır pın gelecok herıves tanıjacak. Cok zengm olacagım. Ziya METiN EKME6İNİ KAUNIRKEN. Sinemjya ılk adım. (1914) Londra Paris derken, Charlie "Hollywood'da buluyor kendîni fev \#W»«4$&/' Hollyvvood'da Charlie'nin ilk izlenimleri hiç de olumlu sayılmazdı. Büyükçe bir köye gelmiş gibiydi. Ahşap kulübeler, tenha, tozlu yollar, at arabaları., Ama, çıkmıştı ok yaydan bir kere.. MABEl NORMAND. CHARUE'Yl KEJFEDEN KADIN Shaw, bu yapıskan zıyaretçıyl başından savıncaya kadar epey sıkıntı çekmış Ama yıllar sonra herhalde pişman olmustur Karno toplulugu (KARNO'S P^NTOM1NE CO ) Ilk gosterımını Xew York un Colonıal Tıya'rosunda \aDar '3 ekım l"in > LONDRA KVLUBUNDE BIR GECE (\ Nıght 11 a London Clubl temsılmc'e \er alan panto mımcıler, akrobatlar, eğıtılm.ş kopekler v b. New York lulan kınp geçınr Program gerefı ABD nın bellı başlı kentlenne de gıdıp oyunla rını surdurduVen sonra Kana da'vı da dolasmar 1911 v'lımr sonunda Ingıltere'je donuhtr. KAMERA ONUNE İLK Ç1KIŞ Kısa bir dınlenmeden «onrs gene Ingıltere ıçı turnelere baş larur Bır keresmde kuçıiıc Jer sev kentinde duraklamışlardır 0 <run JerseVm unlu çıcek bay ramı yapılmaktadır Gosterıler haber fılmıre çeKmek uzere Londra'dan b*r smema ek.bı df gelmıst'r Istek uzerıne, Karno top'uluğunun ıkı genç elemanı ortava çıkıp numaralannı >apar Isr Kameracı gelecegm ıkı onemlı sınema güldurucüstınun ılk fılmlennı çekttemı tahmın e deDilse bu şerefe lavı^ olabıl mek ıçı kımbılır ne kadar tıtız lık gosterırdı Bunlar Charlıe Chaplm ıle Stan Lâurel'dır. Sevgilısi Hetty'yı aklından bır turlu cıkaramayan Charlıe, turnf aralarında Londra ya koşup kmn çe\resmde pervane gıbı do la=;maktadır. Hetty nazlanmalannı surdurür Sonra da kesınlıkle Charlıe'den uzaklaşıp baska bır delıkanhvla kınştırmaya koyu 1 r Charlıe'nın gözunde dun>a kararmışti' Ingıltere onu sı^ maktadır artık Fred Karno'nun duzenle\eceîi ıkıncı AmeriKa tur nesme katıımak ıçm çunlerınl ıple çekmege başlar 1912 \ıiı enıminde Lnerpool den kalkan ' apura kendını attığı anda rahat bır nefe* nlır Elveda Ingıltere' 18°5 doğumİJ sınema, o vıl on jedı yaşmdadır. Hollwood'da ise 1908 yılında başlayan fılm çevınmi henüz ne teknolojı ne de sanat vönünden belırlı bır düzeye varmamıstır Ama Pearl Whıte Mary Pıckford, Norma Tal madge gıbı guzel kadın yıldızlar ortaya çıkarak ışıldamaya başlamışlardır Çevrılen fılmlerın surelerı on dakıkavı geçmemektedır Sınema \onetmenlermm babası Grıffıth' m japtlğı ENOCH ARDEN (19ıU havasına sokulabıleceğinı sezmiştı Işm başına geçınce düşunclermı hemen uygulama alanıra kovdu Meslek hayatı boyunca dokuzyuz kadar kısa fılm çeu ren bu adam Amenkan burles que» güldürüsünun babası sa\ı lır Çalışma bıçımı çok pratiK tı Bazan bır gunde uç beş fîl nvn bırden çekımme gırıştığı nlur hepoını bırden vonetırdı Bu jogun çalışmada genış jar Sennet'ın akh pek yatmamıştı. Çam yarması Ford Sterhng'ın >erını ufak tefek bırı nasıl alabılırdı Mabel dayattı Önemlı olaa fızıksel yapı değll, guldurü yetenegıydı Sonuçta Keystone'un New York temsılcısı Adam Kessel'e bir telgrafla durum bıldınldı Kessel, daha once Charlıe"yı Nevv York'ta seyretmış ve begen mıştı Ama Charlıe, Kessel'e olumsuz yanıt verdı Sınemaya bır turlu ısınamamıştı Butun butııne \abancı oldugu, henuz rayma oturmamış bır turdu bu. Aradan bırkaç aylık bır sure daha geçer Kessel, peşını bırakmamaktadır CUarlie nın Charhe o sırada tıyatrodan altmış doUr haftalık aJmaktadır Kessel, hnl tada yuzellı dolar önerınce akan sular durur Tıyatroyla t.ozlesnıe tarıhının sonuna kadar Amerxa ıçı turnesını surdürmek koşulııvla sınemava geçmeye razı olmuş tur Boylere Kansas kentındekı gostenve ka'ıldıktan sonra Karno toplulugundan ayrılıp, Hollywood'un jolunu tutar. HOLLYWOOD'A İLK ADIM 15 aralık 1913 gunu lardığl Hollywoodda Charlıe nın ılk ızlenımlerı hıç de olumlu savıımazdı Buyukçe bır ko>e gelmiş gıbıjdı Ahşap kulübeler, ten'ıa. tozlu jollaı, at arabaları HPİO MACK SENNET STUDIOS (Keys tonemn onune geldıgınde, canı çatılı, hangar gıbı yapıları goruıı ce canı ıçenye bıle gırmek ıstemedı Cam çatılar, ıç sahıv.lerın çekımınde gun ışığmdan vararlanmak ıçın yapılmıstı Ama ok ya>dan çıkmıştı bır kere Ikı hafta sonra bır \ıllık uk sozlesmesıru ımzalıyordu. \slında Charlıe de sınema çe\relenne pek se\ımlı gelmemısf Şnesınden Ingılız oloagu hpmt.n anlasılan bu kıbar tavırlı gencın koltuğu altında bır jıgın kıtap taşıdığını gordukçe Hollynood' lular bozulmaga başlamışlaıctı. Edebıjat \e felsefe kıtaplannın onun yapacağı gulduruculuk mımaralarıyla ne ılgısı olabılırdı'' Kımbılır, «Anarşıst mıydı9» <Nı hılıst mıydı1'», nenın nesıydı' \ı\ lar sonra bır gazetecıye şunlan soyleyecektır «Hollywood'a fceldıgımde sınema dunyasının Yahudılere olanaklar tanıdığını gor dum. Yapımcım da ılkten beni Yahudi sanmıştı Gerçtğı açıklamadım, çunku meslekte tutunmas zorundaydım Ingıltere Uen beş paıasız gelmıştım Arkamoa zengin bır amea, ya da parlak bır geçmış yoktu Mademki Yahudı oımamı ıstijorlardı, Den ds Yahudi olurdum » Once fotojenı deneyı ıçın blraa fılm çektıler. Sonra da hemen bır konu duzenleyerek ilk profesvonel fılmını çevırttüer. On dakıka surecek olan bu tılm IS ;9 ocak 1914 tarıhlen arasında dört gunde hazırlanmıştı. MAKING A LIVING (Ekmeğınl Kazanırken' Elbette nenüz öurada bılınen Şarlo tıpı yoktur. Mack Sennet guldurulerının gel*>' neksel havasını taşımaktadır Bu ılk fılmın \onetmenl Hen» rv Lehrman adında bır Avusturvagoçmenıydı New York'ta ttan» vay bıletçılığı yaparken Fıansı» «Pathe» fılm kurumunun temsılcılıgını elde ederek sınema çevıeîenne g'rmıştı Sennet ın vanıaa kapılandığında ovuncu, s e n a n o cu \e yonetmen olarak ner dalna at oynatmaja başlamıştı kenlığımn tersıne sanat den çok sınırlı bınydı Filme kışısel bır buluş \e canlıük Katamamii, ortaya çıkanlıgı yuan guldurüyu de pek kımseye beğea dııememı s tı Ajııca Ciıarlıe ma oyuncu Kişılığı de ağır basmış, pantomım geleneğıne davan<*n, abartmalı davranışlardan ıc&çınan ojunuyla, Sennet okalu gül» düru anlayışınm dışına duşmua* tu Geıuş seyırcı kıtlesmın ahj» kanlıklaruıa karşı bır tutumdu bu Sennet, hemen ıımudu kt«tl Charlıe den Bır mıktar parj cv nererek aralarındakı soz^şnievl bozmak ıstedı Ama Chaılıe buna vanaşmadı Karno toptu dguna donup sanne ar'iadaşlaı t>;a alaylarıyla karşılanmaktan KOikı> yordu. Şivesinden Ingiliz olduğu anla şılan bu kibar tavırlı genç, ükin sinema çevrelerine pek sevimli gelmemışti. Koltuğunda bir yığm kitap taşıdığını görenler, bozulmaya başlamışlardı. Kimbilir anarşist miydi, nihilist miydi, neyin nesiydi? ıse jırmı daklkalık uzunlugu ıle çağın en buyuk tılmı olarak hcvecan varatmış, pıyasayı altust etmıştır Fılm vapımcılığına he\eslı bu surü ınsan çeşitii kentlerden \e ulkelerden Hollyvvood'a goçetmektedır Kuçucuk evler \e ahır lar fılm yapımevıne dönuşturulmuş, Vıtagraph, Hıograph, Edıson, Essenay gıbı fırmalar ortaya çıkmıştır. Bırçok ünlu ecıe bıyat esen küçültulup ozetlenerek kısacık fılmlere tıkıştırılmalv tadır Tarıhsel konular, w.estern' ler, guldüruler, günluk olajlar . hepsıne el atılmaktadır Kevstone guldüm fılmlennı sıstemlı olarak surdurup gelıştır mege calışan tek \apıme\ı Mack Sennet m vonetımınde o vl (1")12) kurulmuştur Kanada goç menı Sennet vonetmen vardım cısı olarak Grıffıth'ın janında çalışırken, her konu< a euldüra açısından bakmayı jeglemış e'i urpertıcı olayların bıle guldüru dımını gordüğü kımse Mabel Normand dı ^yrıca mıss Normand Sennet ın hem baş oyuncusu, hem de sevgıiısıydı. Avrıca KEYSTONE POLİSLE RI ıKeystone Cops> ve YIKANAN' GUZELLER ' Bathıng Beautj ) adları altında erkek \e kadın fı guran toplulukları bu guldurulerde rol alırlar, olur olmaz bolumlerde ortaya çıkıp çevreje neşe saçarlardı Keystone gülduru'.ennde sert tavulı komıser rollerınde çok tutulmuş oian Ford Sterhng, kendısıne daha ıv 1 para olanakları aramak ıçın Sennet ten ayrılmava karar vermış'ı Amacı, oır vapımevı r.urup kendı hesabma fılmler çe\ırmektı Sennet, onun yerıne kımı kovacağını duşunUrken, Mabel Los Angeles de Inguız Karno toplulugunda barhoş 10lunde gorduklcrı kısa boylu o yuncuju hatırlattı O anda .'cıı m bıle doğra dürust bılemed'gı bu komık ışlerıne yarayabılırdı Y AR I N: JARIO DOGUYOR TH , BEKU ASH SEKI LENDİBl>r)CSUNJ OABTU BU LEDBA COC TEMUkEJlDfB SEMt ONA DiŞi BOND J226 ONLAE OA GI& AŞIİOAR. OU\AC\