Katalog

DÖRT CUMHURİYET 12 EKİM 1975 ABDULCANBA2 TURHAN SELÇUK DA /ajcıJTuTANlAM)!*, fiilLEMHİE ÇALrt Stalingrad ic Ücret ve Türkiye'de Ücretler Son jillarda ücretler konusu Türkiye de olduğu gıbi Batı eko noırulerindp de cn çok üzerlnde durulan konular arasına gırdi Batılı pek çok ışveren, iktlsatçı ve hükumet sözcüsü ekonomile rındekl Ucret gelişmplerını değer lendırdıler, gorüşler ileri sürdü lpr tedbir alınmasını istedıler, alınan tcdbırlcri ac,ıkladılar Oe(,tigımız nısan ayında 1970 den bu yana Avrupa ekonomile rınde gorulen ekonomık durgun lugu ınceleyen At,T Komısyonu U7un bır rapor hazırlayarak ışçı lerden önumuzdekı ikı yıl i(,ın ücretlprıne zam ıstememelerıru talep ettı Japonya da 1960 sonla rma kadar fazla blr sorun yaratmavan ürret artışlarının gıtgıde hızlanarak 1973 de %24J, 1974 de de " 2fi va ulaşması uzerıne I<ı pon ışverenlerı bır jandan du npv Kore den Latlıı Ameııkava kidar ucretlerın düşük oldugu yorelerde yaptıkları vatırımlara hi7 vprırkPn bır yandan da •Amf rıka nın Taponvaya attıgı ugün cü atom bombası» olaıak nıtelen dııdıklprt sendikacılıgın lapon geleneklerıne uygun bır hale RP tırılmesı i(,ın hukUmetlen sıkı^ tırmaya basladılar Bu arada gcç mışte %10U geçmeyen tüketlm mallarındakı fiyat artışları da 1974'de Oo22 7'ye çıkmıstı ABD1 dp ise Ucret artışlarmm 1974 de ",8 l e çıkrna"» «nlOO'lük bir VP rımlilık artışından işçıyi vaklaşık olarak "«40fifı oranlarında va rarlandıran Rowen Halsev NP dpui gıbı pntn sıstemlerınln yerlerıni yeni duruma «dnha u\ gun sıstamlere bırakmasını bnr rpn tartışmaların doğmasun yet tt tsçilere sayılan hi7İa artan î'î^ıylprın arasrn Karıs 1 ak ı&tp mivorlarsrf urret taleplerindo d»n ;elı olmaları bildırıldi Batı Ulkelrımde ut ret artışla rına kıısı one sürülen çeşıtlı go ruşleı arasında \akm ben^prlık ler var Urret artıslan biıtun bu ülkelerde ortaya çıkan enriasyonıs* Kelışmplprın \ ıtırımlardakl dııraklamaların •sorumlusu ola ıak gosterildı Yapılan kcmır. na larda verılpn denıpçlprde ücret nrtıMarının •fazla. oldugu yargı sı durmaksızın vmelendı Ancak Ueretlenn np kadar olması gerektıgıne ilişkın tek bır srtz bıle edılmpdı Ikı yuzyıl onceıiy le karsılastınrsak bu suskunlu RU ucret tartı^nıalaıında orta'.a çıkan önemlı bır degişıklık olarak degerlend'rebilirİ7 Ornegın 17B1 da Ameııkada ücretlere kaı^ı açılan mücadelevı dpstpklp\pn «Maryland Ga/etp. şo\le •\a7i\ordu «Gunümlızdp ücretlpr nylesınp artmıştır kı işçı bir Riınluk çalışmaMnın karşılıgmda kendisını tam üç gün yaşatacak kadar çok Ucret almaktadır » AYLA DORSAY HAKKI SAtT Son Kurşuna Kadar,r Ç e v i r e n : N. DİZDAROGLU bu özgtlrlUk Ücretli emek düzetnlnde insanların yarı aç olarak çaliîtınlarnıyacagı anlamına gelmlyordu Tarihçl Gregory Kıng 1688 de Inglli7 emekçllerının yarısının en gerekli ihtiyaçlarını karsılayamadan yaşudıklarını yazar tşçilcrın orgütsiız olduğu bu donemde metalaşan emek gücü nün fıyatı büyuk olçüde emek Riu ü pazarındakl arz ve talep koşullarına gorp bPİıı lenıyordu Hu nedenle kapıtalızmln doftııs dorıcnıındc emek gucü aızmdakl degişmeler Ucretleri günümüzde oldugundan daha kısa sürede ve daha büyük oranda etklliyordu Kırsal kesımde emekçılerin top ıakla olan baglııını koparan \e küçük Ureticilerm üretim araçlarını ellermden alan lııılhsol gelısmplprın yanı sıra bu dönemde kapıtali<!t toplumlarda emek gü <u aızmı aıttııacak çeşıtli tedbıılpıın de peşpeşe alındığını gbıılruz Heı tuılu nıulk Ü7crınde Kı snhıplık ve kullanım haklaıım vıtıren msan kltlelerine yaşamak ıçın emPk güçleıını satmaktan başka açik hiç bır kapı kalmamıs ti Tarihçi Christopher Hıll l ^ dp Ingiltere de kırsal alandA IS 5 drtnümden az toprağı olanlann kendllerine kulübp yapmalarırun bıle vasaklandığıııı yazar Din adamlan, tembellerin ve aylakla rın cehennemdcn hıç çıkamaya caklarını ateşli konuşmalarla hal ka bildırirlerken, vasa gorevlilerl de dilpncilen aylakları toplaya rak zorla çalıştırılmak Uzere atöi jclere gotürüvorlardı Ücrptli em»k düzeninin bu donen 111de emek^ının aldığıyla üretlıgı aıasmdakı farkı sormaye adına büyutnırk ıçın kullanılan yont^mıenn başında Ucretleri dıl şurmek ve ış gününü uzatmak gelıyordu Tanhçı J E Thorold Rogers e gorp bir yıllık ekmek ıhtıyacını karsılamak içln 1495 de 10 haft? çalışması gereken Iıigılız ışıvi'' Ti33ne lr> hafta, ld)3 ide 4 i hafta 1648 de 48 haf tı 1726 aa ıst " S . 2 haft 1 çalısmak /oıuıiaa ltalmıştı Bu sonuçları doğı uL van t H Pheln"; Brovvn VP Slıeılı V Hopkıns de 1475 dJ 110 olan pprçek Hcrct pndpksınin 1600 ÛP b p 1620'de 38 o 1700 de r r ı ıp 1772 da 47 ve ve 1800 de yı ne 38 e düyıek ancak 1880'den «onıa veniden 100 ün üzerıne çı kabıldiğıni göstermislerdlr Fran saaa ria durum farklı değıldı A ıromtp d Avenel 137fi 152) Mlları arasında Iransi7 emekçı 11nın S günlük çalışmasıyla yür lılıe bugday, 1 günluk çalışmj sıvla 3 ktlo et alabllirken, 1650 de avnı mıktar bugdayı ancak 16 günlük çalışmavla ajnı mıktar etı ise 1 h günlük çalışmasıyla a labildıguii bulmu^tur îngıltere' de olduğu gıbı Pı ansa'da da lssıgeçen bir günün emekçi içln anlamı aç kalmaktı Napolyon, pa zar günlerı çalışılmamasını öne ren Bakanı Partalıse şoyle dl yoıdu «Halkın her gün yemesı gereküğlne göre her gün çalış masına da Izın veıılmelıdır1» Y a z a n : HEÎNZ SCHRÖTER XIV tlneü nrhiı kolordu ile yakın baftlantı konınacaktır XI ve XVII inci kolordular ordunun kuzey kanadını gtlvene alacaklardır Don kesımindekı XI ınci kolorduda Melov Kletskaja (harıç) dan, Ordunun sağ iımrını kadar olan bölgeyı koruyacaktır. XI ıncı kolordıı ne 22 ncl nrhlı tümeni Dallj Perekovskoj Orsocvskıj Sselıvanov bolgtsinde ve en kısa 7amanda Oıdu nun emrine hazır bultınduracaktır 4 Taarruz günü 11e zamanı verllecek özel emre göre nvar lanacaktır " > Ara hatları ic,ın vprılen o?el harıtaya bakılacaktır fi VIII lncl Ha\a Kolordusu, Ordumın taarni7unu ağırlık noktası öncelerl LI incf kolorduda sonralan XIV Ijnrii kolorduda olmnk u>ere korumakia gorpv lidır 7 Ordu savaş yrinetim yerl 21 8 «mbahından itıbaren OMİ nov«koj'da bulunacaktır 8 Bu emrın dahn a!t Jılzmrt kadpmplcrine gonderılmest haltndo yalnız bilmeleri R»rpk^n kadan metna alınacaktır Ortıı dermeler uçak vapılmıvatMktn Emrın içenpıne gore gızll tutulma ve dagıtım kosullarına dıkkat edılecektır. BAŞKOMUTAN Imza Paulu* lfi ağustos sabahı VIII lnrl kolordunun Akatov'un lki tarafından Don u geçerek bır koprü bası kurması bu savaşın en akıliız hareketlerınden blri olmuştu Çunkü burası bundan «ekız gün sonra tekrar düşmana buakılmıs, doğu yakasında 300 olü kalmıştı 19 ağustosta 4 uncu zırhlı ordu guneyden Sta lıngrad Kalaç demıryoluna 30 kılometreye kadar yaklaşmıştı 6 ınct ordunun hücum tUmenlerı Don'un batı yakasında hazır durumda beklıyorlaıdı, gorevleıi verılmiştı II ncı kolordıı VeriatslJ lle Peskovatka kopru başlaıını kurarak, XI ıncı zırhlı kolçırdunun JkaAandıgı bo^geden 16 ıncı zırhlı ve 3 Uncu ıle B() ıncı motorize tümenleriyle doğudan Volga >a vutusa geç melenne olanak saglıyacaktı Don uzerınden yapılacak taarruz içln oncelerı 19 sonralatı da 21 ağustos gumı saptanmıştı Taarruz bnlıkleıı gece karanlığından yararlanarak hazırlık mpv ü'ilerıne giıdıleı 76 ıncı pıyade tumenının taarruz şendınde, 516 lle 517 ıncl plyade alayları hllcum çıkış mevzilerınl almıslardı Taarrurdan onrekı gecp berraktı yıldi7İıydı rüzgar gü ney dogudan psıyordu Don Uzerinde hafıf bn sıs tabakası >a tıyordu Taarıu7 saatı goıüs nlnnagı ve mayınların temlzlenmesı ıçın 3 10 olarak ongoıülmüştu Oıdunun 912'ncı hucumbot komtindcısu ateş vtnu^ıı yapılmadan V U 7 onıkı hucum botu va yıu spkı? lastık bot lle suyu geçtıler 51b ıncı pıyade alayının savaş bırlıkleıi nehıın dogu yakasına tam blr saat ellı dakıkada 517 ıncı pıvade ılajı savas bırlıklerı ısp duşnıanın şlddetle karşı koynıusı nedeni ıle döıt saat yırmı dakıkada çıkabıldıler 76 ım ı pıyade tümenlnde de ışler kolay gıtmemlşti. 178 inci pnade alayı Akımovski|p 1 urulması emredllen köprü başmı oldukça kısa surede kurabılmışse de 203 lincü alay cıd dı bır kar^ıkovmayla k ırşılaşmıstı Lutîensklj sava? köprüsü nün japımı sa ıt lfi M l da tamamlanmı^ Akimovskıj dcki kdprll ise anc ak 22 aftustos gunu saat 7 I U da açıldbılmı^tı Ylrmı ton luk olan bu savaş koprüleıı 2t agustos gecesi agır hava bom bardımanlarmı uğıamışlar yumıyedı htlcuma rağmen yınp de »ağlam kalabılmıs'erdı b ıncı ordunun luzeydekf Don koprustl ise 74 ohı ılp 351 vaıalıva mal olmu'lıı 1') hücumbotu ıle 28 lsstık tulum dı duşman ateşı ile paıçalanmıştı 22 ağustosta ordu 44 76 295 3 U " > 3B4 \p 389 uncu tllmenlerlyle Stalingrad i hücum pdeceK. duıumı gplmış bulunuyoıdu. Kayıpları ise 56 ölü ıle IHh jaıalıdan lbarettl EMtR YERtNE (.rTtHtl MİŞ, VOLG4 İA LLAŞII.MI^ri Akımovskii hazırlık mevzilerl bdlgeslnde beç kllometre uzunluk ve iki kilomptrp genişlıglnde bn koprü başı kurmuş bulunan lh ıncı 7iıhlı tumenın asal kuvvetleri, 23 agustos gecesı tehhke ıvmdpydıler Akımovslcij'dekl köprU bUtün bir gece boyunra hava hürumlarına uğramış, köprti ba»l ise Rua top çusu ıle Stahn orglarımr agır atpşl altında kalmıçtı XIV ünctl /ırhlı koloıdu, Volga yı yanp geçmpk ıçin Oeneral V Vııeteısheım komutasındakı 18 ıncı /ırhlı tümeni vurus ttlmenl olaıak haznlamış, 3 üncü ıle 60 ına motoııze pıyade tümen lerını de emııne vermıştı 9 unı u maksavar tümenlnin 37 İnci uçaksavar alayı vuruş tinıuzuna pşlik edecektı. Sabahm erken saatlerlnde tümen taanuza ge(,ti Uçta 16 ıncı keşıf grubunun rırhlı bırlıklerıyle 2 rıu tank ılayı ılerliyor, sağ kanatta 64 untü, sol kanatta da 79 uıiLU 711 hlı granadiyer alayları ilerlerken 16 ıncı zırhlı ıstıhkam tabuıu ara»mda 16 ıncı motorsiklet taburunun avcıları dı \ardı lh ıncı zırhlı topçu alayı bataryalanyla 16 ıncı tank avLilaıı guıbu Ustün güçte düzenlenmişlerdi A uncü motorize plyade alayı vuruş tümenıne yaklaşmıştı, 60 ıncı motorize piyade aİHyı da onu bellı bir aralıkla ızllyordu baat 415 ti Stalingrad'ın varoslarına, çevresinde tek bir agaç bıle bulunmıjan stepler üzerinden tam 60 kılometrellk bır u'.aklık kalmıştı Uç btrükleri, kenttn çevre yolu uzerln dekı bır koprüden gelen düşman direnmesinı susturdular Sag \p\a st)ldakı bir evden, ya da toprak bunkerli bır sahra tahkı matından aniden ateş gelecek olursa, birkaç daklka için »ıradan bır MTVV'nin çıkmaslyle sessizlik yine saglanıyordu. Dortyü? tank ile zırhlı kejlf ve avcı arabası savas alanında ıleılıvor üzerlerınden de yogun sürüler halindeki Stuka alay ları doğuva Stalingrad dogrultusunda uçuyordu Tatar «eddine kdd<ır hıçblr kivıp veıılmedı ancak llk olarak Gumıak hava alanı trpe«.ındeki Rusların kaısı koyması guçleıımıştı Demır \olu ku/\ındekı vurus iie sürdUrUlUyordu Uzaklardan yük RPk vapılan \e Jaojıkalarıjle Kentın çevresı iyıce sevilmeye baş lamı>U (PLVAM1 \AK) Kapltalizmin dngus rionrmi emek guciı arundaki değismeler, tlcretleri daha büyük oranda etkilljordu. (Fotoğraf Aıa &ULLR) Batı'da enflasyonun sorumlusu olarak ücret artışları gösteriliyor lada birer olü gibi dolaşan köleler 45 gündo ancak 30 günlük 13 (.ıkarabilirlprdi Bretht «Bay Ju lıus Sezar ın l%.lpıı.nde 40 ynşına gelmış kolenın artık tarlada çalışamayacak kadar çokmüs ol dugundan bO7 eder Bir insamn kendısınl kısa za manda rtldürmeveiPk blr açlık ıçınde de çalıştınlabilmesinden sadece kole sahıpleri yararlan madı Bu olarak feodal toplum ların kıllık savas yıllarında ve o7Plllkle «iomurgplprde, kapltaliz mın baslangıç donemlennde yüz yıllar boyu bol bol kullanıldı. 16 yüzyılda Portekız ^bmUrge rıleri Sao Tlmnıe de kdleleıi *ı fır malıyete (.alıştırmanın yolunu bıle bulmıı^luıdı Antropolog J I Afrıcano nun belnttitine gH re «Köleler pa7ar günu harıç bıltün bir lıaftıı boyunra tama men efendılen içın çalısmak zo rımdaydılar Pa7ar günü ise ken dılerı ıçın çalışarak dan ve pa tates ekerlpr marul, lahana, prasa mavdanoz gıbı ieb7clcr dpn yetiştırırler daıı unıından hamur yapıp pışınrlerdı Sudan başka hurma «îaıabı VP bazen dp keçı sütü ıçerlerdi Gıyetek olarak kullandıkları pamuklu pestemalları kpndıleri dokurlaıriı BoylecP kole sahipleri kölele ım va*aması İçın herhangl btr manraf vapma 7oıunlulugu^lan kurtulmuşlardı » İR yüzjılda Ingili7 Antıllerln dp 50 sterhnp satın alınan bir kole ıçın butun bır yıl boyunra bu degerin ancak ylrmiddrtte bl ri kadar benlenme ve gıyınme masralı yapılırdı Çalıştuılarak yavaş yavaş dldü rtllen insanları bulabilmek için larıh sayfalarını kanştırmamıza hiç bir gerel' yok Gunümüzde Afrıka madenlerlnde çalıştırılan 7enuleıden, Peru madenleı mın karanlıklarından dışarı ancak 6 lerek ı,ıkabılen kuılderililerp ka dar onbınlerce ınsan bu yok edı rı somürünün pençesı altındar dır Onbınleıce başka lnsana da kole olaıak geçirdıkleri günlerı unutmamaları için gerekli her türlü baskı uygulanmaktadır. Dünyanm ddıt bir yanına «vardım» «den ABD'nin hemen yanı başmdskı Antillerde hıılunan so mürgesi Porto Rıko'da her yıl vüzlerce insanı filüme sürükle \pn açhğı ve sefaleti görmezlık ten gelmesinln gerısinde bu po litika ve Porto Rikoda ABDne gore 4 3 misli daha ucuz olan urretlerden vararlanan Amerl kan mUteşpbbıslerl vardır 1970'DEN BU YANA AVRUPA [KONOM1LER1NDE GÖRÜLEN DURGUN LUGU ıNCELEYEN AET KOMıSYONU ıJÇılERDEN 1K1 YIL UCRETLERıNE ZAM 1STEMEMELER1N1 TALEP EDERKEN ABD DE ıJÇıLERE ıJSıZLER ORDUSUNA KATIIMAK 1STEM1YORLARSA, dCRET TALEPLER1N1N DEN GELı OLMASI GEREKT1Ğ1 SÖYLENıYOR ORTAÇAG DA DıN ADAMLARI, TEMBELLER VE AYLAKLARIN CEHEN NEMDEN HıÇ (IKAMAYACAKLARINI ATEJLı KONUJMALARLA HALKA ANLATIRKEN, YASA GÖREVL1LER1 DE D1LENC1LER1 VE AYLAKLARI TOPUYARAK ZORLA ÇALIJIIRILMAK ÜZERE ATOLYELERE GOTÜRÜ YORLARDI TARİH BOYUNCA lnsanlığın eskı <,ok pskl dnnemlerlne bakarsak M O 4 yüz vıld ı madenlerlnde bin kadur kole (.alışlııan Atınalı Kallıas ın (.ali'jtııdıjı eırıpkçilere ne veıpce Rlnı çok iyı bıldiglni goı ıır 1 7 20 >aşındakı bu kdlenin 10 13 yıl dan önce olmemeslnl saglayacak en az besin miktan (ekınrk RI bi baslıca besin maddelerinı kap I sayan sltos) ve işlerin iyl y;ı' ıSi zaman verilen ekstralar (giv»iek ve tuzlanmış balık glbl yiyecekleri kapsayan opnonionl. \lrtıgı besinin isçinin çalışma gücunu etkileyebileceğinl düşUnnıeven Kallla&'m kölelerın az çalıçma^ın dan şikâyet etmeslne bu nedpnle pek saşmamak gerekir Romsılı toprak sahipleıi bu açıdan K.ıl Hasa göre daha bilgilijdiler Fn güvendikleri köleleri ödüllendıre rek onlan diğer kölelerin c,alışmalarmı denetlemekle görpvleııdırmelerine karşılık denetlemenin tarlada çalısmaya göre daha az güç gerektlrdiğini dUslinerek denetçilere daha az ylyecek \erirlerdı Ancak Romall topıak »ahıbının koleleıp veıdlgi y r e <ek miktan Atlnalı Kalllas'ın ko leleııne vprdıgı viyecek mıktarın dan ppk farklı rtpgıldı Romalı \ arro nun va7dıklaıına göre tir 13 ve 14 vüzvıllarda gelısen ticarete karsın yunlü dokuma tezgnhlannda 20 000 kadur lşçı nin çalıstıgı Florania gıbi bazı merkezler dı^ındu ucret karsılı gı çalışan ısçllerın sayısı çok az dı TUccarlann taleplerini, kendl nletlerlnln sahibı zenaatkârlar karşılardı 16 yüzyıl isçi çalıştırılmaaının yaygınİMmaya basladıgı yüzyıl oldu ÜıretU emek dUzenl ise henüz kesin biçimini almamıştı Kı34 de Uegell dokuma ışçılen Uretılen degerın yarısına sahip c,ıkarlar yarısıtn da Uapıtahste bı rakırlardı Ingiltere de ise 1580 1640 Mlları araiında isçiler vasaı olarak tanıııan ücıptten fazla üc ıpt alanları lıapıslP rezalandıran yasanın tehdidı altında çalısmak zorunu ı kaklılaı Ücretli • emek riü/eninin top lumd ıki hakıın çalıştırma biçimı halıne gslmesıvle bırlıkte bütun ışçıler gtbi Lıegplı ışçıleı de lon ca dÜ7eninde ^ematkârlann «a hıp oldugu hakt ın yoksun bıra kılarak, Urpttıklprı dpger Uzerın dekı tünı so/ haklaıım ka^bettı ler Üretıcı olma potansivellen yani emek KUC.!< rı ımek pa7a ıında «özgür» olarak alınıp sa tıl»n bir mptftya donuştü Ancak Y A RIN: FAŞJZM VE ÜCRETLER I8TANBHL BKLKDIVE.SI VEFATLAR SEHiR TiYATROSU İÇİN BESLENME ZORUNLUIUGU Tarlhe dönersek insanların kole \a da %ert olarak degil de «ücretli emek» düzenl altında ücretli lşçi olaıak çalıştınldıkla rı kapltalizmde de en vazgeçılmez koşul olarak beslenme zorun lulugunun geçerliliginl koruduftu nu porürüz Avnıpa'da 16 yUzyıl da ekmegin verını çok daha ucuz olan patatesın alması Ucretlerin düsUk tutulabılmesınde önemll bır rol ovnadı Yoneten KEnoini vnznn ffflBUI (Bann adalet AGAOGLU Kıymetll fıocalar ve dua hanlardan müteşekkll cenaze mpraıım ekıblmlz blr telefonla emnnizdedlr Gazete llanı ve umum muamel&t ıçın ayn bır Ucret alınmaz Cenaze lşlerlni lşletmemtz deruhte eder acı günlerlnlzl paylasırız engin ULUDAG ^ H R K I Bdetler Fatıh Şchır Tıyafrosit gijcstnden veya TaAsınt SANAT GALERIS1 nden temm edılebıltr. 2^798/11491) J ISLAM CENAZE İJLERI 40 68 16 U 47 20 06 NOT? BUtUn muameleier t»letmeye ait olmak Uzere yurt ıçı ve yurt dısından yurda cenaze nakll yapılır OUnüo her saatinde emrinlzdedlr (Cumhurıyet 11486> TİFFANY EEEE, BU.VB.B ^ SİMDKÎİKl GEMİyi oâ OlABtliC Ml O GARTH CTOHKI AAH'. GIÜM ! . eev 3OUN taaiMi B U L . VAK (OM BUBAVA GEUECCKTID ADAMLAC7INI S1C&UL&M DIQ VE fV/IM Ç e v O S N O OMA TUZAK CAOEV v/F OOMPffy SOMUNCtA IÇTE IKISI BUBAOÛ (Şİ Vf33EVl/v( Ml EPCJMDIM 053 E1VEOA ÇEV8IUM CENNETTE BULU KVIN İİNLEO' MZIMIN INGILfZ 1 ! OUi «SOOA^ESIMI (STIYOBUM