Katalog

DÖRT CUMHURİYET 9 Eylül 1876 ABDULCANBAZ DEVLET YOKUŞU Ali Nejat ÖLÇEN 38 ötekl paraleldesın öyleyss Paralel yok artık Çızgıler blrbirini kes!j or. Hesaplar elımizde Sıze ıkı saatlık süre Hesaplan baskanıruz Dınçer'e teslim etmenıa ıçın oldukça uzun bır zaman. Zaten hesaplan orgutt* aldıgınız maaşlann karşıhğında yaptımz. Siain 6zel emegınızın sonucu degıl onlar. O gunden sonra Elçın'i blr daha görmedlm Bütun hesaplan tek başıma yırml günda yapmak olanagım yoktu. Konuyu Cera'e açtım Omuzlan düşük, ellerl cebınde, rr.asama dayalı duruyordu. Agzında slgarasını çıgniyor gıbıydı Yardıtn ederim dedı. Sonra Ceylansu' yu bulduk Örgüt'e yenl giren bir uzmandı. Irl bır burnu vardı Hantal govdesiyle ikı yanına salınarak yurur, gulerek konuşurdu Üç kışı olmuştuk Belkı en onemlisl de buydu. Hlç olmazsa Uç kışının bır araya gelebüeceğını kanıtlayacaktık Hem de, herkesın bırblrinin yolunu kestığı bır donemde. Bıreyselhkten annmalıydı, kurtulmahydı orgüt. Hıç kımse elındekl olanakları kendı küçuk çıkan içın kullanmamalrjdı. O zaman boyle duşunmenın bıle ınsanın ıçını ısıtan bır Içtenhgi vardı. Ilık bahar havası ıie yeşenyordu toprak. Yırmı Rün su gibi akıp geçti Yaptığımız hesaplar bembeyas kifıtJara yaMİmış, sekiller, grafıkle', formüllerle bllimsel bır çahşma haline gelmıştı Clltletmiştlk de üstelik. Hem de butün btınlar yırml gün lçlnde aesslz sedasız oluvermıştı Calısmalanmız, beyaz parlak karton kapaklar içinde tam ellı nüshahk kocaman bır paketi oluşturmustu Dbrt bir yanından Iplerle bağlıydı. Hademe ellnde guçlükle taşıyordu. Orgutun kapısından lçerl girerken, bıri oıer» dlvenlerden koşarak seglrttl, hademenın kulağına bır şejler fısıldadı Acaba paketın ıçındekı dınamıt mlydi. Hademe de, merdivenlerden seğırlerek ınen adam da ortadan kayboldular Iplerle dort bır yanından bağlı pakete kımse yanaşamıyordu Ne olmuştu böyle birden b.re Sonra Emıne göründü ortada. Yüzu sapsarıydı. Çenesı ıncelmış, suratmdaki sıvJceler mejdana çıkmıştı. Yuzünun pudrası ver \er sıhnmışti Paketi açmak için ıpleri çekıştımordu Bır yandan da rezalet dıye bagınvordu Kendıni yitlrmıştı sankt Elıre geçırdığı bır nushayı, merdıvenın başında kendısım se>reden hademelere gostererek bunlan sız mı hazırladmız dıye bagırdı Yanına yaıtlaşıp cSakın ol kızım» dıye mırıldandım Suratıma baktığı halde benı gormedıgı besbellnaı Yaşlanmıştı Elindekı nushayı attı Ellerını yuzune kapadı Kahkaha ıle gülmeye başladı Gulmuvor sankı hıçkımordu. Üst katın merdıvenlennden seğırterek lnenler oldu. Bunlar holdekı paketi almak içın gelen hademelerdi Paketi jakalayıp yukan çıkardılar ve Müsteşarın odasından ıçerl gırdıler Beşıncl Müsteşar orgutte olay çıkmasın, blr dırıltı olmasın ıstıyordu Daha üst makam lara kendlsinin brgütte düzenı sağlayamadığı bıçımmde bir kanı uyanmamah\dı. Pve japmahjdı o halde' Çalışmaya el koymalı. kılıt aîtına almalıydı Böyle yaptı Kendısine bas vurduğumuz zaman. Hesaplarınız pek kusursuz, şojle bır baktım hankulâde fakat paşam malumu ahnız örgütumüzü bir badlreden kurtardınız amma velakın çahjmaların uzenne keşke orgutün adını yazmasaydmız. örgütUn adını yazmasay mıydık? Usule mugayır paşam Malumu Mfnlz örgütün adını yazınca işın içıne resmiyet kanşıyor Halbukı sızler sag olun bu çahşrnap yaptımz, amma vel&kin (oksürdü) bu çalıçmayı resmi bir vaıifeyl deruhte etmek üzera müsteşarlıgın oluru ile hazırlamaaınız. Bu drgutt« uzmanlar ve bolüm mUdtlrJeri her konuda araştırma yapar ye müsteşarlıga sunarlar. Çalışmayı benlmseyip benlmsememek müst«şarlıgın görevi olur. Evet öyle paşam. Bu çalışmayı örgüt içinde dagıtmaj ahm, nahoş hadıselere sebep olur. Amacımız örgütü güç durumdaa kuptarmak, korumaktı. Madem müsteşarhk b»nımsemiyor, o halde boyle bir çalışmayı yapmamış olalım. Bıze geri verinlz. Aman beyefendi. Sakın geri altnayın. Bir çsresinl buluruz. Gözlerlnl kırpışördı. Aklın» llgtnç blr bulus gelmlşti. Masanın yanından lleriya dogru kaykıldı örgUtün adını nlelim. Bendeniz «1 albndan Beşbakan bey efendlye blr nüsha takdım edenm, mlitaliasını alarak sonra bır i»lem yaparız. Bu durumda yapac&k hlc blr şey kalmamıştı. Batsm bu örgüt diye duşürdüm. Dı$an çıkmaya yeltendim Çalışmamııa el konmuştu. Hem de neden el konulduğu belll olmadan. Kapıya yakiaşırken lrl govdesiyle yanuna geldı. Omuzuma dokundu. Esklden olduğu gıbı saygıyla eğlldl. Tıpkı buyrugum altında çalışan deneyl bol bır kamu gbrevlial olmuştu tekrar. Kısık bir sesle. Çaüşmmlannız güvenılir ml, bllimMİ ml' Bu soruyu sormaktan utanır blr hali vardı BUlmsel, dedım. Bu çok lyl Başbakan beys rahatlıkl* an edenm, dedı Kapıyı açıp dısan çıktım KARANLlGlN ELLERt Elçln ve Emıne ikl gün sonra örgüttCTi istlfa edıp ayrıMlüar. Bırkaç gün sonr» da Dinçer ayrüdı. Onlarm ayrılışıyle, kavganın önemi kaJmamı$tt. Örgttt, boşalmı? gıbı geldi ba * na Elçın'ı de Dınçer'i de ne denlı sevdığınü o zaman anladım. Zamanın görunmeyen ellerl aramızda dostlugun aglaruu örmüstü. Şündl bu ag parçalanmış, her bırımlz bır yana dagümıştık Çımentosu erıyıp kaybolan çakıl ta$ları gıbı. Beşıncl Musteşan dıişündüren en önemll konu, uluslararası semınerdı Örgütün yaptığı hesaplar bu semlnerde gozden geçtnlecek, tartışılacak, ülkenra alacağı dıs kredüer üzerlnde semınere katılan jabancı uzmanlar her halde etken bır rol oynıjacaktı Ya hesaplan beyenmezler, ja eksık bulurlarsa, nıce olurdu ulkenın durumu. Dış kredı alınmaz, yatırımlar gecıkır \e de sıyasal ıktıdar güç durumda kalırdı Ne yapıp yapıp uluslararası seminere sunulacak hesapîar el altında olma' lıydı. Hem de çok az bır sure kalmıştı t s telık yurt dışmdan gelecek uzmanlara davet mektupları da gonden'mışti Ertelenemezdl anık ilçm'le Enıne hesaplan da alıp gıtmi> lerdi Ya bızım yaptığımız hesaplar ne olacaktı. Beşıncı Musteşar benımsıyecek mıydl. O gun Cem \e jan yan yurüyen uzmanla bırlıkte kuğulu parka gıdıp bır kanepeye oturduk Bır süre konuşmadık Her bırımiz kendı iç dunyasına gomulmuştu «Sımıt yermısinız» diye sorau Cem Sımlt safan, kuçücuk bır çocuk'u Gozleri ışıltılı Sımitler elımızdejdı şımdi Yan yan juruyen uzman güldü. Cem «gulmenin »toku olsaydı şımdi stoktakl gulmeyı kullanırdım» dedı. •Canım gulmek ıstemıvor » Yan yan yuruyen uzman «gulmek tuketımdır» dedl. Kuğulu parkdan ajrnldıgımızda ha\a kararmıştı Ikısı de yolun dbnemecınde ajnldıîar Asfaltın üzennde kayP gıden otomobülerın kırmızı ısıklannı seyrettım blr sure. Ateş bdceklerl gıbl dızi dizıydl. Yaşlanıp yorulduğumu anladım Temiz pak bır dunja ozledım bırden bıre (DEVAMI VAB) ClA GÜNLÜGÜ Monteriedo 21 M»rt 1S64 Montevledo merkezi, Batj Yanznkürs içlndeki merkezlera jör» orta büyuklükte myüır. Merkaı Şefl Ned Holman ve O'Grady nin yanı sıra, dört harekât görev hsl (Sovyetlere KomUnist Partt v* llgıll gruplara, gızll «ylem faaliyetlen ve Kubahlara karsı yürütülen çalışmalar içın bırer görevll), bir idari ijler yardın»»•ı, ikl haberleşm« gOrevUsl T» üç sekreterden meydana gellyor, hepsi de Elçiliğln politık seksljonunda görünüyor. Dışarda da resmi olamayan gorevler altında bazı Dış Haberalma ve Gizlı Eylem faalıy«tlsrinl yürüten Amerl kan uyruklu ikl anlsşmah ajan var. Ekvator'la karşılaştırıldığında, geusmış bır ülke olan Uruguay' da hareket ortamının yoksul »• geri kalmış Ulkelerinden daha g» nıs ve düşmanca oldugu merkezın çalışma programından anlasüıyor. Merkezlenn hedeüerl arasmda benaerllkler bulunuyorsa da, burada en bellrgtn fark düşmanın daha genlş olanaklara sahıp olması. Urugıuy Komünlst PartU (PCU) Bolünmüs, güçsUz ve partlsan lıkla yoneltılen Ekvator KamUnıst Partisinın terslne, PCU lyl brgütlenmis, dısıpllnli ve aldıgı oy^rdan gok daha fazla etkıje sahip bır parti Seçım sıstemi sa }esmds (Iıayâs Lemas) PCU, parlamentoda toplam 130 sandal yeden ancak üçune sahıp bulunu yor. Fakat ülkenın ekonomık du rumu sarsıldığından gıttikçe güçlenmekte. 1958 seçlmlerinde 27 000 (yuzde 2 6), 1962'd» İM, 41000 (yuzde 3 5) oy almıs. Merkez, partı uje sayısının arttıgını da tahmın edıyor 1963'd* Uye aayısı taknben 3000 ıken, şimdl 6 000 kadar gene de PCÜ"nun ıle n surdüğü 10 000'den az PCU'nun politık faaliyetleri da ha çok, FIDEL (Frente iKjuıerda de Ltberacion) olarak bılınen Solcu Kurtulus Cephesi adh politık cephe kanalıyla sürdurülüyor. PCÜ"nun dışında FIDEL aynca Uruguay Devrlmcl Hareketı (MRO) ıle bazı küçuk solcu gruplan da kapsıyor MBO lideri Anel Collazo mılletveküi olduğundan, dıger üç PCU milletveküı ıle FIDEL'ın parlamentoda dört temsilcısl bulunuyor Ülkede politık ortam olağanüstü bır biçimde elveıisll oldugundan, PCU işçı ve ögrend orgutleri ıle politık cephe içinde ls'edıgi gıbı faahjetlerinl sürdürebılıyor Partının yaym orgaru El Populer her gun >ayınlanmak ta ve Montevldeo'nun her yarında satılmakta. PCU'nun «Kuzey Amerıka emperyalizml» ve geleneksel burju\a partılerlnln kokuşmuşluğu üzennde açtıgı kampanya için etkin blr propaganda aracı. Komünlst partılerın cogu Sovyet ve Çın örnekl»ri arasında bocalarken, PCU bundan çok az etkilenmekte v» Sovyeflerden düzenlı olarak vardım sağlayabilmektedır PCIT' nun başlıca polıtıkası, KUba uev nminl desteklemek ve Küba'yla PHiüP AGEE Uruguaylı sosyalistler «Uruguay barışçı Komünist Partisi iyi politık örgütlenmiş, disiplinll ve aldığı eylem oylardan çok ve şiddet daha fazla etkiye yandaşları sahip bir partiydi» olarak ikiye bölünmüşlerdi «Komünist Partisinin yayın organı El Populer her gün yayınlanmakta ve Montevideo'nun her yanında satılmakta, Kuzey Amerika emperyalizmi üzerine açtığı kampanyada etkili bir araç» «Uruguay Universite öğrenciler Federasyonunun denetimine komünist öğrenciler küçük bir azınlık olmakla beraber egemenler; mllitan eylemler ve boykotlar için çok sayıda öğrenci harekete geçirilebiliyor» Mont«vldeo merkeztnln üruı ay'da bulunan Peronculara ka başan Ue vUrUttügü ban fa vetler sonunda, Kübahlart destek Rördüklerl ortava çıkr br. SUrgünde bulunan P»ron raftan gazetec! Julio Gallego'n oturdugu dalreye dinleme clh lannın verlestirllmesivle, gs t«ol üe Montevideo'dakl eskl ] ba haberalma şefi Earle Pe FTeeman • Mexico Cıty'de 1 rtnl degl?tlrlp kaçak adam « sında glzli blr lllşki bulunrtı tesMt edllmlstlr. Blzlm rr kez, Peronlzm İçlndeki kan rnıplann yspısı hakkında < Bnernll blr lnceleme yapmt? lunmaktadır. CIA"nın llgllent lerlne tSol kmnat Peronculan Arjantln tedhlsçllerl» adı ve mlstlr. fskat son zamanlarda lantln hükümetl. Peronculı dönme«lne teln verdiSinden. < l rlmd faaaiTBHerlrım çoğunu kmda Busnos Alreata sürd m«y« baslaTacaklardır. PARAGÜAT SÜRGÜTaERİ Paraguay KouOnlst Paı CPCP), Arjantlnll uçlardan A genlf ölçtide, hatta hernen her tamamen Olke dısında faallye rlnl sürdürmek zorunda bıra mıslardır. Daha çok Buenos r*s, Montevledo ve 8«o Paulc Uslen«ı PCP'nln 34000 Uyesin ancak 50011 Paraftuav'da vas Rindan ülke İçinde komünistU faaliyetleri etklslz kalmakta StroMsner hükümeürin ajhr 1 kılan T* hapi» cezalanyla I faaJlyetlerinl sürdürenler bo: na uğratılmıştır. Buna karşı PCP'nln Birleşik Ulusal özplı Cephesi (FULNA) adı altıı kurduğu politik cepheve koi nıst olmavanlar da katılmışt her Ddstnin de faalivetlerine raguay'da ıön verilmeven Par ay Lıberal Partisinin sol kar ile Febrerista hareketlnln 1 den FTJLNA'nın genel merl Montevledo'd» bulunmaktadır SOVYET MtSYONt) Montevıedo'da Sovyet Mlsyı Temsilcıhk Tıcaret At&selıgi Tass Aiansının temsllclsln oluşmaktadır Tpm^ilcıhk Içl Eörevll yirml kadar görevU sadece seldzl Uruguay Dı$1= BîkanlıSının diplomatlk llste de kavıtlıdır; eerl kalanm ldarl lşlerde v» vardımcı ola çalıştıklan gostertlmektedlr. çıllktekl yirmi eörevliden al nın KGB (deviet güvenllğl haber alma örgöttl) İçin çal ğı blllnmekta, Iklsinln de F pHrevllsl olmasından çüphe « mekte ve nd Msinln GRU kerl haberalma) da çalıstığı llnmekte, lHsinden de süphe mektedir. Sovıet ElçiliSl dışı bir binada ver alan Ticaret seliği, ikislnin KGB RÖrevllsi duğu billnen, blrlnden d» ştt edilen bes RÖrevliden olusma dır. Tass temsilclsinln iss K jrörevlisl nidujhı biHnmekte Bövlece, MontevledoMa bulu 26 Rus'un 16'smın haberalma revlisl olduğu billnmekte ve < he edilmektedlr. Amerikan Elcliifl ve CIA n kezlne karşı stirdürülen çalıç lann vanısira UrueuBv'dald i yet hdbernlma fanlıvetlennln deflerl belll olmakla beraber dece bazı ender vakaiann 6ı da merkeı, RÜÇIU kanıtlarla lışmalan su vlizüne çıkarama tır. Sovyetlerin öncelik llstes basında eeMıfri samlan konı şunlardır PCU ve CTU'nun ı teklenmesl, Uruguav hUkün nln lçindpn «etkili aianlar» < ederek eelpneksel nartilerln kanatlanna si7mak Edide Pueblos Un!dn« adlı flrmanın nısıra diftrr kuruluslar fcana) bütün L9fln Amenka'da pn ganda nreanlannın vavınlt daÇıtılması Sovvet Uruguay luk DemeSi de dahll çepltU gutler aracıhSı lle IrtlltUrel ı da faaliyet eftstenmek, SAi Monteviedo bürosu kanalıyla ı olanaklan saSlamak ve sahte ruk ve kimlıkierlp «gayrimesru» haberalma lerini d DiŞi BOND JiDENlZDE ISSAAT aiR ONERV IL£ PutlVlA ILGJLENMBK ZOBLiNOAOfC ıNÇ^N BU TiFFANY JONES MUTLÜ. HS2K3ES GÜLEÇ. MttZ ^ ^ niskil«rln kesilmestne karşı çıkmak. ÜTOguaj Isçl Konfederasyonn (CTD) Varlıiını sürdürdügü 40 yıl lçlnde PCH, örgutlenmlş lsçi gücünün yüzde 60'ını temsıl eden Oenel îş Sendıkasını dene timlne aldığı 1947 yılından beri, yyn'HVgi faalıyetlerde kendlnl göstermeye başlamıştır. Sta lin'in ölümünden sonra Ise 1deolojıde görüş aynlıkları belırdığınden partlnın sendıkalar üzerindekl etkısl zayıflamıç ve Montevledo merkezmın des'ekledığı rakıp Uruguay Çalışma Kon federasyonu (CSU) üstünlük sag lamıştır. ORIT ve ICFlTJ'ye Uve olan SSU, Uruguay Sosyalıst Partisinın desteğıni kaybedınce zayıflamaya başlamış ve PCU da Brgütlenme faalıyetlertne yeniden gtrişmıştlr. 1960'ların başında PCU önderlığınde kurulan CTU simdl Uruguay'da en buyük ve en önemh serdıka orgütunü meydana getirmektedır. CTU yönetiminde PCU ile sol ka nad gosyalistlerl de söz sahıbıdlrler. CTU'nun belll başlı politikan özelllkle Uluslararası Para Fonunun ısran ile alınan ve orta sımf lle dar gellrlllerl etkileyen tedblrlere «Para değerlnın düşıirülmesi ve kemerlerın sıkılması) karşı çıkmaktır. îşçılerin az bir kısmı komünist oldugu halde (çoğu oylannı gelenel'sel partılere verirler) CTU ıçindeki PCU ve dlğer aşın solcular, top Iam isgücünün yansını teşl<l eden bır kaç yüzbın lşçıyl, hele davaları haklı nedenlere dajanıvorsa, harekete geçirme gijcüne sahipttrler Bır İkl saatlık otur ma grevlne gıttiklerl veya işi yavaslsttüclan glbl, ekonomlnln fboS ftnemll sektörlerlnln fasdlyetlerlni durduran uzun sürell grevlere de gıdebilmektedırler. CTU, dogal olarak, merkezi Prag'da bulunan Tıcaret Sendikalan, Dünya Federasyonunun üyesidlr. Ururuay Onlvenlta öfrenclleri Federasyonn (FEUÜ) Ulusal öğrenci Birliglnde durum, sendikal hareketlerden farksızdır. Komünlst ögrencüer, kılçük b;r azınlık olmakla bem ber, Federasyonun denetimine sahıptirler. Uruguay'da her ikl sı de Montevıedo'da olan iki yük sek okul vardır. 14 bın ögrenclnın kayıüı bulunduğu Cumhuriyet Oniversıtesi Ue 18 bın ögrencisı bulunan Ulusal Teknitc Okulu (tnivc sldad de Trabajo). Cumhunyet üniversitesınde toplanan FEUU faaliyetlert, orta oğrenıme kadar yayılmaktadır. FEUU'nun genel sekreterliğini bir PCU uyesl yapmaktadır ve blr nedsn bulunduğunda sokak larda, mılitan eylemler ve boy kotlar içın çok sayıda öğrenci harekete geçırilebilmektedlr. FEUU karrpanvalannda, Küba devrıminl ve CTJ'nun taleplerlni desteklemekte, cKutey Amerıka emperyalizmine» hücum et mektedır. Urucuay Sosyaliat Partisi (PSU) Castro teraftarı PSU, politık bır guç olmaktan uzaklasmakla beraber, uzun yıllardan berl ılk kez 1962 seçımlennde mılletvekılı veya senator cıkaramadılar. Aydmlar, yazprlar ve sendika lar arasında etkısıni surdurmek tedır. Sosvalıstlerin güçlerıni kay betmelennın başlıca nedenl, par ti içinde barısçı politık eylemi savunanlara karşı siddete bas vurulmasuıı isteyenler arasında Ciltan anlasmazlıktır. Uruzuay'ın kuzeylade $eker isçDerlnin kayıtlı bulunduğu Bella sendıkasının hdert Raul Sendlc'in onderlitlnde PSU mllitanlannın bır kısmı pertiden koparak, küçuk fakat faal bir devrlmcl orgut kurmuslarsa da h&lft püçlenememislerdlr. Kaçak Sendıc'ın Arjintan'de saklandıgı lanılmaktadır. Urngnav Oevrtmel Hareketl (MRO> MRO, Fudel içinde PCU ile isbirliğinde bulunmakla beraber, bagunsızlığını sürdürmekte ve PCTTdan çok daha mılitan bır vapıya sahıp bulunmaktadır. Amacı, sllâhlı ayaklanmaya geçmek oldugu içın tehlikeli Kbrülmekte, fakat, ancak blrkaç yüz üyesl bulundugundan etklsı kısıtlı kalmaktadır TroçUcller ve Anar»lstler Lula NaöuU liderlieindekl devrlmd îsçi Partisi (POH) Dordüncü Entemasvonelin Posadas partlaanlan ile aynı yolda yurüyen Troçklci blr gruptur. Sayılan yüzü bile bulmadığı İçin etkllerl yok sayılır. Montevideo da faallvet gösteren ve Maurıcio lle Gerardo adındaki Gatti kardeşlerin encülügünll ysptiklan az sayıda anarslstle de blzım merke» «eyrek olarak ilgüenmek tedlr. ArJaotmU SttnrOnler üruguay'da politık ortam elverisU oldujhından başka Ulkelerden Ozellikle Arlantın ve Paraeruay'dan sıvasl sürgünier bııra\T tercıh etmektedırler 1955'de Peron devrildık'en sonra Arîantm' de faallyetlen zaman zaman sıki baskılar altına alınan Peroncu lar için Montevideo güıen İçın de vasadıklan sakın bır liman olmustur. Buenos Alres merke zlnln Peroncuların, özellikle ası n sol kanadın İçinde sızma çaUsmalan. vetersla kaldıfından T A R I N : Oiğer isyanlar FRANS1ZCA Kadıköy yakasında oturaı ogrencılere Strasbourg Ünl versıtea mezunu bp.yan öğ retmen tarafmdan Fransızc ders venlır Tel: S8 68 96