Katalog

DÖRT CüMHURİYET 22 Eylül 1975 Ntoıl 3EfrENDî(HÎl9 ABDULCANBAZ Devlet Yokuşu Ali Nejat ÖLÇEN 51 Seklztaei Müstejar kınyordu. Kızan yöneticilerle llgüenmeyi huy edinmedİ!J;m için olasıya tssasızdım. O glin yeni Oenel Sekrerer elinde kâğınarla içeri girmiş. Mjsteşata vonelik «Müjdç» dıye ır.jr:!danmıştı. Hepimiz ilgilendik. Müstesarı sevindiren bir haber bizi de sevindinrdi elbet. «Sayıştay, 07 sa3nlı karar narreyi uygularr.ama ktrarı aldın. Yeni I.D. Başkanı tepesindeki görlıip burnnna indirdi. Çevresine bakındı. Güldü. Sekizinci Müsreşar. genye kaykıîdı. «Buna sevindim» decii. «Sevinmemeniz gerekir» dedim. Toplantı odasındaki gözler bana yöneldı. Yeni I.D. Başkam, gözlüğünii tepesine kekledi, şasktnlıkla »uraııma baktı. Yanaklan şişmiş balon gibiydi. Nasıl böyle karşı çıkt:*!ma skıl erdiremiyordu besbelli. «tlk Müsteşarhğınızda bu karamameyı « İ hazırlatmıştınız» dedim. «Hayır, olanaksız» di7 ye bağırdı. sKararnameyi hazırlayan komisyonun toplantısında, yap'ıgınız sçış konuşmasım hala saklanra». Konuşmamı ;ürciaıriüm: «Say>ştay görev sınırlannı aşıyor. Anayasa Mahkemesl nasıl kanunlan irdelerse. Sayıştay da kendisini kararnameleri uygulatmayacak giiçte samyor. Yanlış bu». Zaraılı uygulamalsra yol açtı bu kararname, diye çıkıjtı Sekizmci Mıisteşar. Uygulareamn savunucusu olmayı düşünmüyonım, dedim. Zararlı da olmuştur besbelli. Pakat kararnamenin suçu mu bu. Virsayalım ki kararname zararlı, o zarnan yenisi düzenlenip, Bakrtnlar Kjn.iuna sunulmalı. Sayıstay bir özenti ve yetki vsrısı içnıde kanımca... Sekiz'nri Müsteşarın düşünceleri biçim değiştirmedi. Kararırı bir kez vermışti. Sonuna dek sürdürecekti bunu. Nıtekım cî« b.jyle u'ıdu. Böyle olunca da serbest bürolara araştırma projeleri verümesi olanağı kalmadı. Kalmasmdı. Sayıştayımız vardı. Sayıştayınii*da ülkenin yararıru koruyan maliye memurlanmız. Bir gün şiskin bir zarf aldım Çürümtiş kaysı renginde bir zarf. içinde bir tomar Ödeme Emri Yılda e!li bin lira kazanabilerefım l:»j;rtil:yoı. bnnun vergis; on ;ki bin lira tııtuyordu. Bugune degın kazancırru bildirmedjğira JC>«r »«Wfc\tapLkçısı oldugurn dn yszılıydı. Z£'^ '~^^~X'~~'~~ • •• . Üç kati kaçakçılık cezasryla birükte İafk" cioîcuz rfin lirayı on gün :.arf!T!da en yakın vergi dairesir.e odemem gerekliydi. Ödeme emrinde dört kişinin de ımzası vardı. iir vergi kaçakç:sır,ı ya'salıy&t. kişüer. gunırla iri iri imza atmışlardı kâgıda. Dokuz yılın her biri içın böyle bir kağıt vardı 7arf'.n içinde. Çiinkü dokuz yıldan beri kazancını, vergiden Kaçırmanın Ustesinden gelen biriydim ben. Tam dört yiiz otuz iki bin lira tvıtuyordu. Büraı rakamlar karşısında insan daha duygusuz olur. Ertesi srün bir dilekçe yazdım. Bakanlar Kurulunun hangi sayılı kararıyla kr.mu görevlisi olarak hangi yılda örjrüte atandığımj belirttim ve kararın yayınlandığı Resmi Gazetenin gün ve sayısını oildirmeyı de unutmadım. Vergilerimin örgiitümüzce nasıl ödendiğinı de yazdım elbette. On beş giin sonra bir ikinci zarf gerli. Içinci» basılı bir kâğıt itirazınız kabul ediimemiştir. Bilgini'i rica ederim. İmza. Örgütün üöerneler bıriminde çalışan bir arkadaşım itirazımın kabul edilmeme nedeninı öğrenmeyi üzerine aldı ve vergi daıresine gidip ilgililerle konuştu. Dilekçeme on lıralık harç pulanu eklemediğim için. dilekcemin kabul edilmediğini ve de on beş günluk itiraz süresini de kaybettiğim için, dosyamn vergi itiraz komisyonuna iletılmiş olduğunu soyledi. Adam üzüntü içinde>di. Yıkılnııstı sanki. «Alırlar bu parayı sizden.» diyordu. «Alırlar rru? Nasıl alırlar? Örgüt bütün vergilerimi ödemedl mi 1 Kamu görevlisi değil miyim?» Gereksizdi bu sorular artık. • Alırlar» diyordu adam. Vergi Dairesi Müdürüne kendim giderim öyleyse. Odasmın kapısını vurdum. İçerdcn boğuk bir ses gırin diye bagırdı. Masanın gerisinde sarkık yanaklı biri oturuyordu. Duvarda tahta çcrçeveh kırmırı cuhn vardı. Kırnıızı çuhasız bir yönetim olamaz mı diye düşündüm. Adama durumu anlatmaya yeitendim. Keşke anlatmasaydım. Kuçünıseyen bakışlan küçük sinekler gibi suratımda uçuşmaya başlamıştı. Vergi kaçakçısına bakıyordu adam. Dudaklan kımıldadı. Poğuk sesini işitir gibi oldum. «Kamu görevlisi olarak aylık alırken, büdirmediginiz bu kazancı sağlamadığınız nerden belli.» Bildirmedigim bir kazancım olmadı hiç, dedim. Böyle de olsa (kuşkuyla suratıma bakıyor) ödeme emrini degiştirme yetkimiz yok. Tahakkuk yapılmış bir kez. Yani? Ödersiniz. ttirazınız kabul edilirse geri ahrsınız efendim. Devlete gu\enmenix gerek. Deli misin, diye bağırdım. DbrtrJz bin lirayı nasıl öderim ben. Bana ne cüretle deli dersiniz. Hem verginizi ödemeyin, hem bana deli mısınız deyin. Asıl deli sizsiniz. Taksitle ödersinız, uygun bir taksite bağlanz sızi. Adamı tanta çerçeveli kırmızn çuhanın önür.de kuşkusuyla başbaşa bırakıp dışarı çıktım. Maliye Bakanlıgına dilekçe yazmava karar verciim «Kamu göreviisı oldugumu ispatlamakta guçlük çekiyonun. Sagken bu güçlüğü çekersem. ben ölünce kanm. kamu görevlisi oldugumu nasıl ispatlayabılir? itiraz k o rnisyonunda binierce dosya v^armıç. Durumumun incelenmesine dört beş yıldan önce sıra gelemeyeceğmi bıldirdiler. Acaba komisyona bir telfcinde bulunarak incelemenin hızlandırılmasım saflayabılir misiniz? Saygılarımla.» On gün sonra cevap aldım. .Maliye Bakanhgının özgür çalışan vergi itiraz komisyonu üzeri".de telkinde bulunması olanağı bulunmamaktadır. Bilginizı rıca ederim.» Benim gibi bir vergi kaçakçısına hiç bir yardımda bulunmayan kamu yönetimine saygı duvmava başlamıştım doğrusu. Verg* kaçakçüarı her yerde izlenmeli, yakalanıp yere vurulmahydı îyi ki tahta çerçeveli kırmın çuhası olmayân anlayışlı kamu görevlilerimiz var, suçlular biraz ferahlayıp nefes alabihyorlfr Böyle düşünunce rahatladım ve o gece sabahın olmasını »abırsızhkla bekledim. Erkenden uyandım. Bol : ^ y } * ^ * * } 1 * 1 ÇOCUKLAR «Çimdl söyle bir sayarsak evde kaç baş ınsan var Zilo?» «Üvey anne, ablam, babam, ben, dort te çocuklar, üvey annem bir tane daha doguracak. Yemiyorlar ki..» «Evin geçimi nasıl Zilo?» «Eeh işte bazen öyle. Açlık sv kıntısı olmaz rru?» «Aç kaldiğınız hiç oluyor uıuy du". İNSANDIR YŞR E A AAKML Çizgiler: Turhan SELÇUK Fotoğraflar: Ara GÜLER Zilo, üvey anasınm zulmünden adeta yılmıştı • Anlattım ona her şeyi ama, gene o yaktı edep yerimi, bum kızarttı, şişî kızarttı. Soba değince, duman bum yarnyordu. Bîr soktu şiş kıpkır•Buldun o parayı, tanıdm. o ICIJ lar kimdi''» Adamlara nanik yapıyorlardı mızı oldu, kan gibi. Şiş çıktı cızzzzz etti. Üvey ananm lulümleri.. «Üvey annem bana esklden ye mek vermiyordu. Babam Eıninönünden ekmek getiriyordu. Aşçı veriyordu ona, adamlardan kalıyordu. Ekmek kuruyordu. Ben de annemden çalıp yıyord\ım. kuru kuru. Yani öyle çalmıyordum, yani öyle ahyordum yiyordum. Yedirmiyordu bana ekmek eskiden. Kendi annem öl düğüne babam bir üvej anne al dı, üvey anne hep bizi dövüyor. Sonra da Unkapanından bir kere de beş yüz lira bulmuştum. Arkadaşlarım. kız arkadaşlanm var dı. o parayı almak için üç tane konyak aldılar. Bakkaldan mı nerden artık onu bilmiyorum. Aldılar içirdiler. gel sinemaya gi delim, dediler. Gittik Çiçek Sir.e masına. Çiçek Sinemasında hela ya gideceSim diyerekt^.Jgıçrılar, iki kişi de arkamda j&Hjyt>rdu, ben de uyuyordum, a&Sf&'dto a..' damlar ikisi de tak;p etti beni. Ben teyzpmin bodrumunda yatiyordum Fenerde. Karanlıkta öy İe mum filan yk. Girer jrirmer birisi ağzımı kapadı arkadan. bi hsi de kötülük yaptı, bağırmak istedim bagıramadım, sabahleyin kan Rördiim. ben bayıldım.» •Kaç yıl oluyor?» «İki yıl oluyor.» «Bu adamlan bulamadılar mı polisler?» Kıpkırmızı oldu, şiş kan gibi... •Tanımıyorum. Balat karakoiu Sonra da adamlar !HsHe taklp etti benl... şimdi hep bıliyor. Üvey arıneme de anlattım, üvey armeme anlatınc» o da benim edep yeriml yaktı, şişlen.» «Yani senin ne kabaharin var, niye yaktı acaba?» . «Anlattım ona her şeyl ama ge ne o yaktı edep yerimi. Kızarttı, şişi kızarttı. Soba bum bum yamyordu. Bir soktu. kıpkırmızı oldu şiş kan gibi. Şiş değince, duman çıktı, cızzzzz, etti. Yemsk hiç yiyemiyordum, sonra da hep ağlıyordum. Babam öyle ku «Bir de yıkadıklanra da bili«Anlıyordum ben.» cağmda sallıyordu akşamlan.» • Demek şımdiki gibi anlıyor yorum, öldüğünü de biliyorutn. «Peki sen kaç yaşındaydın üvey dun bunun bir ölüm olduğunu? • Bir de mezara giderdim her giın anne eve geldiginde?» çiçek koyardım. Ablam gelmiyor «Topraga kodular onu.» du hiç. Ablam bir kere gittl, o «Onu gördün yani?» «Altı yaşında filan. Ablam on da tam öldüğünde gitti. îlk ölyaşında, abim sekiz yaşında var düğünde var ya, ölüler var, dı.» kuş böyle... Kuşlar ya, bir de ka «Çok mu kötü davranıyordu İe. surlar rar. Ben soğan koyuUvey anne o nereu'ydi?» yordum ölünün başucuna, soğanı • îlk geldiginde. iyüik. öyle blbaşkaları alıyordu.» zi seviyordu, sonra evlendığine, Arada sırada köylerine de gitam. babamla düğün filan oldu, diyorlarmış. Köyleıinde hiç ag iki üç gece durduk artık başladı kalmıyorlarmış, baba nedense bizi dögmeğe. hem biz ona bir hep İstanbula geliyormuş. Bunşey yapmadan. Onun her dediğini lar köye giciiyorlar, rahat ediyor, yapıyorduk biz. O gene bizi ölkannlan doyuyormuş. ama badürüyordu.» ba gene tstanbula geliyormuş. «Kendi çocuklarını da dövüÜvey ana selinee orada da aç yor mu?» kalmışlar. Üvey anne var ya, ge«Hastalanmadan. daha diyor ki, lince. gelmeden önce babalan on dövmüyor, ölecek hastalanacak lara bakıyormuş, üvey anne geboşu boşuna para veriyor, doklince.. tora hastaneye. îlâç falan alıyor, çocuklan da daha hastalanmadan Babam onu dövemiyor ilâçları alınca hastalanıyorlar.» Toprağa kodular onu. •O babamın paralarını çala çala, çimdi onun bir dolabı var aç «Anneni hatırlıyor musun?» içini gör, şu kadar paralar var «Annem tam bir çocuk doğujçinde. Kep beş yüzlük, her akruyor, o çocukla birlikte ölüyor.» şam babam, hamal ya. sandık «Sen anneni hatırlıyor musun?» getiriyordu. halden bize çok. Taa tavana kadar etiriyordu. Yoru«Daha ufaktım, ben gördüm, luyordu. hem yaşh, EminöniınBütün mahallf korkuror ondan. yıkadılar.» rien Fenere kadar ta yaya geliyor • Ölüm, diye bir şey biliyor Benim amcam polis, onu bile du. Hiç arabaya binmezdi.» dbvdü .. muydun o zaman?» Zllolar yoksul, Zilolar çaresiz... «Tanıyordum o kızlan sir.emı dan, parklardan. Çok uzak yer re gidiyorlar oynuyorlar. erkel lerle alay ediyorlar. adamlaı böyle yapıyordular. nar.liiik. t damlan dövüyorlardı hep EmİJ önünde.» • Sen ne yapıyordun Emlnöni. de% • Kuş yemi satıyordum?» • Yaaaa, kuş yemi mi satıyo dun?» •Ben kuş yemi de bllmiyorduı Eminönü de bilmiyordum. abi de bilmiyordu. Bir kere gitti I bamı ftördü. o da öğrendi. E kere de beni götürdü kaybc dum. Yooo. bir kere de beni tirdi. abimle sonra eve gittik. ' rın da ben kendim taaaa Fene den hale kadar, vayan. yürüdü iskeleye geldım Eminönüne. minönünde kayboldum. vapu bindim bilmedim babamın ye ni, polisler getirdi beni Eminn ne babamın yanına. O zamand beri, küçüklüğümden beri öğre dim orayı.» •Kuş yemlnl ne kadar csatt orada?» • Öyle ayakta rlegil.^ Kîmse f madı rhı ben gene sesiml çıkE ımyordum. öyİB duruycrdu Adam geldi mi. amca elli kun luk var. diyordum. ben baş bir sey demiyordum.» «Ne kazanıyordun • Otuz lira. elli lira. yırmı fc lira.. O paralan da .. Babam h ye gitmişti. Uvey anneme ben b tım, aç kalmıştı. Hep ben ba tım onlara.» • Sonra? Bu beş yüz lirayı dun?» IJfaktılar ama, kurnazdılar Köyde hiç aç kalmıyorlardı ama baba hep İstanbul'a geliyordu.. tîyi adam ha baban, babam seviyor musun?» «Babamı seviyordum ya, çimdl sevmiyorum.» «Niye?. «Sevmiyorum şimdi.» «Şöyle, sebebini söyle.» «Üvey annemin her dediğini yapıyor.» .Niye yapıyor bu adam üvey annenin her dediğini?» «Korkuyor. Onu boguyor. Böy İe böyle yapıyor. Üvey annem bıraz genç ondan, babam lhtiyar. O da ondan korkuyor.» • Bırakır diye korkuyor?» • Değil. dövüyor onu.» • Baban mı dövü$'or?» • Babam onu "öremiyor.» • Allahını seversen. hamal ad*m güçlü olması gerekmez mi babanın?» • Ben dedim M, ben senln yerir.de olsam o kanyı ne yaparım ne yapanm, yollarım, Ondan sonra babam hiç sesini çıkar madı o zaman. Benim mesela karım olsun onu gebertirim ben.» «Yüz verdi babam ona, o da herkesi dövüyor.» «Sen onu dövemiyor musun?» «Dövemem ki, o evii ablalan mı dövüyor be.» «Yapma be.» «Köyden geliyorlar, kovuyor onlan.» •Çok güçlü kuv\etll bir kadın mı?» «Çok. Bütün mahalle korkuyor ondan. Benim amcam polıs, onu bile dövdü, merdivenden ıtti onu da.» «Bak Zilo, senin şu beş yüz liran var ya, sen o beş yüz lırayı nereden buldun, merak ediyorum, onu. Bir pıt yenigi olacak bu beş yüz lira işınde.» «Unkapanında çöplükte ben sap latma oynuyordum, bir baktım, para olduğunu bilmıyorum vani, babamlar sayıyordu yani, onlardan gördüm, sayınca öğrendim para olduğunu.» «Kaç yaşındaydın o zaman?» •Gene veril vaşındaydım.» •Yedi yaşında olmaz bu senin yaptığın lş.. Yedi yaşında nasü olur o?» «Yani yedi yaşındaydım. on iki yaşma girdim.» 'tki sene önce mi oldu o hikâye?» «İki sene.» l'üz verdi babam ona, o da herkesi dövüyor «Canım adam dövülür mü hiç?» •Yüz verdin mi o seni döver, değil mi?» «Seni ço* mu dövüyor yani?» • Arkadaşlanm aldı, üç ta konyak alclılar ıçirttiler baı Ben de bilmiyordum onun iı olduğunu.» «Kızlar senden bilyük müydi • Ufaktılar ama çok kurnaz lar. Benden ufak.» «Bundan başka sen hiç 1 Içtm mi?» •Hiç. Amralar içiyorlardı Em önünde.. Ben de. bak amca kaka içiyorlar. diyordum. I içmemıştım. Hiç de içmedim. «Sigara?» «İçmedim uen. Arkadaç, Kent içirdiler bana.» • Bu arkadaylann nerede şi di?» • Parayı aldıiar, sabah oldu. I yüzümü yıkadım. açıldım, ba; ağrıyordu benim, bir bakt hiç aradım bütün verde bular dım. Hiç bir verde görülme ler. Hiç bir ysrde.» • Her halde onlar seni tes ettiler o adamlara, ham sıne da o arkadüki adamlara? Beş lira ne oldu?» • Onlar aldı.» • Kiç bir daha görmedın m kızlan?» • Aradtm heryerde Eminöni gittim, Floryaya gittim, Sar burnuna gittim. hiç bulamad hayvanat bahçesine gittim hiç lamadım.. «O kızları bir daha hiç bı madın ha?» • Hiç bulamadım.» • Peki ne zaman ilk olarak evden kaçtın?» • Da.ha. daha. daha çok uf tım. Ü\'ey annem babamın ya da sövlemivor yani. Gıt. dedı, daha gelırsen kafam yaranm, di.. • Ne zaman. niçfn, bunu an sana?» (Devamı 9. savfa DiŞi BOND TiFFANY JONES