Katalog

ÎKÎ CUMHTJRÎYET 22 Eylül 1975 nsanlık, klâsik Özgürlükler çağını çoktan aşmış. nıodern özgürlükler çağına ulaşmıştır. Ama ne var kı, bu klâsik özgürlükler bile 9ir çok üikede uygulama alanı bulamamıştır butiıv.e âek. Dünyanın bazı kesimlertnde insanoğlu, yeni c^süıîüklere ve bu yoldan da lnsanca yafjama olanağına kavuştuğu halde, öteki kesimieriııde lıenüz klâsik dediğımiz özgürlüklerin pef^inde ko?maktadır. Bu ülkelerden biri de ne vazık ki Türkiye'dir. Yüz Th aşkın bir zamandan berl özgtirlük: savaşı veren Türk uJusu. gerçek anlamda özgüriüğe havuşamamıştır nedense. Düşüncelennden öUini c?raf.vlerinde çile çeken ınsanlann sayısı ek.'iiec.eftırc. gittıkçe çogalnuştır. Düşünce'2r suglanmı^, kitaplar suçlanmış. yazarlar suçlanmırtır. Cyst ki düşünce özgürlügünün nimetlBrır.öen tcl bol yararlanan ileri düzeydeki toplum'.ar; kuru kuruya özgürlüğün hıç bır anla.n ta.<;:mad;ğı gerçefine yıllar öncesi ulaşmışlardır. Özgürlüklr birlikte sözde kalaıı eşitliğin de üıı işe yarsmsdığını. doğal insan haklarmın yeterli olmadığmı saptayarafc, klâsik hakların vanında scsyal hakiarı da istemışlerdır. Giderek; söz c^yürlüğünün, vicdan özgürlüğünün. düşünce ve basır özgürlüğunün yanı sıra, «EkonoimK öüEürce özgürlüğü. de önem kazanmıştır çağırr.ızda. Czgürlükle eşitlik arasında bir denge vara'ma yoluna gldllmiştir. Başkalannın mııtsuzluğu üstüne kurulan mutluluklann. başkalarımn ezginliği üzerine dayandınlan zenginliklerin ınsanlık düşüncesine aykırı oldugu görülmüs, böy lece klâsik kişi haklari; ekonomik, sosyal ve kül türel hakiarla donatılmıstır. Gerçekten de klâsik kişi haklan İnsan gibi yaşama olanağı sağlayamamıştır ir.sanlara. Mut lulukla beraber mutsuzluk da getirmiştir yeryüzüne. Çok küçük bir azınlığa mutluluk, büyük bir çoğunlufa ise mutsuzluk vermiştir. Çoğu lnsanın yazgısını değiştirememiş, aç insan hep aç. mutsuz insan hep rmıtsuz kılınmıştır. Ve yoksul insanın hiç bir zaman özgür olamıyacağı anlaşılınca, sosyal ve ekonomik haklar ortaya çıkmıştır. İ OLAYLAR VE GÖRÜSLER Hak Ârama Özgürlüğü M. îskender ÖZTURANLI le çahşanları Ttonımak, lşsizliği önleyiei tedbirler almak. zorundadjr 'm. 42). Tüm kisilerin sosyal güvenlik hakkını sağlamak ıçın. «Sosyal Sigortalar ve sosval yardırn teşkilâtı kurmak. zorundadır (m. 48'. Ayrıca .Devlet, herlcesln beden ve ruh sağlığı tçinde yaşayabilmesi ve tıbbi bakım görmesını sağlamakla» 'm. 49), «Halkın öğrenim re eğıtım ihtiyaçlannı karşıiamalc la. ödevlidir 'm. 50). Anayasamızın (35531 maddeleri arasında yer alan bu ödevleri devletin yerine getirmesi, sosyal devlet anlayısının bir geregidır. Kemen söyİeyeyim ki bu bölümün son maddesı olan 53. maddede, «Devlet, bu bölümde belirtilen tktlsadî ve sosyal amaçlara ulaşma ödevlerini, ancak iknsadi gelışme :1e mali kaynakların yeterliğı ö) çüsünde yerine getirlr» hüfcmü vardır. Şu hale göre bu hak ve öd^vler. devletin mal! olanaklan oranında yerine getirüecek demektır. Bu doğru mııdur, degil midir° Anayasamızm 53. maddesini r.asıl yorumlamalıdır? Türk hukukçulan bu sorunun tartışması içindedirler. Ancak biz bu yazımızda bu konuya değinmeden Anayasamızın 31. maddesi üzerinde durmak istiyoruz. vasıtalan kullanmakta serbesttir. 1%1 Ansyasssı ıse, Ueri bir anlayışla bu özgüriüğü s'argı bölümünden alarak Temel haklar. bölümüne getırmtş. insanın vazşjeçıimez haklarmdan saymiştır. Ne var ki 1%1 yılırıdan beri hiç bir iktidnr bu özgürlüşrün temel naklardan olduğıınu dogru dürüst düş'jnemenıiş, bu konu üzerinde gereği gibı durmamıştır. Ve hıç bir zaman da, «Dev let, kişinin temel hak ve hürnyetlerinı, fert huzuru. sosya) adalet ve nukuk devlet] ükeleny le bağdaşmayacak surette sınırlayan sıyasi tktis?öî ve sosyal bütün engelleri kaldınr. insanın maddi ve maaevı varlıfının Eelişmesi tçin gerekb şartları hazırlar. diyen Anayasanın 10. maddesı doğrulrusunda tutarlı adımlar atmamıştır. Anayasamızın temel haklar bölümünde yer alan lü. ve 31. maddelerini birlikte yorumlayacak olursak. Anayasa yapımcısının nak arama özgürlüğünü atnaçladığını ve hiçbir kısıyı savunmasız bırakmak tstemedigini kolayca anlarız. Savunma olanagından voksun bulunan kişilere bu olanağın sağlanması, sınırsız ve koşulsuz olan hak arama özeürlüSünün gercekleştirilmesi, devlptin malî kaynakîannın yeterligiyle orantılı değildir aynca. Bunun içindtr kt 1136 sayılı Avukatlık yasası yapılırken bu temel Hke gözönünde tutulmuş. adü yardım hakkında yeni hükümler getırilmiştir. Adlî yardım Işlerinin daha geniş ve daha olumlu biçimde vüriltülmesi için barnlara yetkiler verilmis, adli vardım bürolannın gelır ve giderlerinın barolar biitçelerir.ın ayrı bir bölümünde yer alacagı belirti'mis. tller ve Belediyeler bütçelerinden vardımlar yapılmasi öngörülmüştür. Ancak bu hükmün yeterli olmadığı çok geçmeden anlaşılmıştır. Bugün için barolar, adli yardım Lçlerini ne ya?ık ki gare^ı gibi yapamaınaktadırlar. Bu ış için aynlmış pai'asaJ bir kayrtak yoKtur rürkıve Barolar Birli£ı Kurulduktan sonra Adalet Bakanhği'r.dan adli yardi'n tonu aynlması açıkça ister.nıış, ama Birliğe verilen cevap va/ısında. «?. heş vılhK Dlanda adli Tiiizahiret sistemı ön trörüimijş olmasma rağmen, kanunî ve fiili ım kânsızlık'ar ned^nivle Ifîn oro?ramına alınama dıçi» b'.Iciirümişîir. Bu oianak bugüne kadar sağ lanamadısı °ıbi 3. Beş Yıllık Planda adli yardım sorunu büsaütün unurulmuştur. 1H71 yıhnda tzmir Barosu, tzmir Valili»1ne ve 29 belediyeve vazı ya^arak durumu açıkladı*ı ve bütç°lerir,e yasanın err.rpttifeı ödenegi ko^nalarını falep ettigi halde. bir b°ledıve dışında ne valilikten. ne de öteki belediy?!erden olumlu ya da olumsuz bir karsıîık alamarr.ıştır. O tek beledıvenın verciîi:: varıit da şııdur: ttBeledivemırin bupünkıj çok az gelirı ile 7 kişilik personelin maaslannı dahi ödemede gtiçlüklerle karşılaşılmaktadır. Bu münasebetle B^'ediyeden ıstenen yardımın vapılına.sı unkânsızcîır.» İİİİMiMIİİİİ O'nıın Hikâyesi.. SADUNTANJU tıstin anlstacağirr. O'nun hikâyesidir. Karasevdanuı fcölnieşîiriı?ı saoji nasıi herşeye Katlanırsa, O da oaşına selen Dunc fcotüiüse katlanaral; vaşıyor. Kulaklannda heT} «Sen Tiır1 dtgü nıisin?. sözleri çınlamaktadır. Okulda bas!amısl!"&i! out.u Ona söv!.?mp5e: sonra polıs karakollarınaa. r: j.r:err; proe zazetplerde. op.rlamentoda. Işkenca odalar'nca Sîvcılıklîtra» Sen tfnk clefil misin?» dlve sieaya ';eKin tfmm'.^iR'rl" nfi<=ıirdimii için. sövlerti&i için. vazd'.i: icin fj.toî> vr urear hir va=amm ^arasevfialis' oldugu iç:n Spn Türk rtrçil misin?» nncralarıyla utanç vermek isîemışlerdır O'na! O Katlanmıstır bu fıüviik haksızlıga da bir fflrlü ;o7Pmemıştir her türlü venilsriden sonra bu adanilarm hâlâ soru soran vprde kalmalarını Yoksa çoK istemişfir futbolde 70 veniHnce. ei'reste «onuncu olunra, dış poütikada nmşırj kalınca, içerde hayat pahalılaşıp fakirlik arftikca .Siz Türh deRİI misiniz?. diye yüzlerine haykınnavı. Ama adamıann viizleri yoktur. ' B Yeni Yasa Gerekli GrtriilOyor ki. sorun. veni bfr vasa ve veni bir d'benleme sorunudur. Yasal tedbirler ve yaptTimlarla; devletten. oze! !darplerrî?n ve beledıyelprden ysrriım sağlanamadıfı sürece. nak arama öro;iırl''Sii ratlı hir srtrih'tü nlr"sk''in ileri gidemiyecek, Anayasamızm bu güzel hükmü uygulama alanı oulamıyac&ktır. Bııçün üikemizde: bırakınız ekonomik. sosyal ve kültürel özîrjrlüklen, temel bır hak cld\ı*u açıkça beiırtilen hak arama özçürlügıinün varlığını savun3mayi7 kolay kolay. Hakkını ve davasını mankeme onüns Eritürpbi'ecek ve bir müdafi bulabi)e<^K Kadar mal varhfei olmayan klşilerin bu özgürliikren yanrlandıklannı söylpve meyiz. Hak arama özeürlüğünden voksun olan %atandaşlanmızm sayısı. hepimizi kara kara düBu sonınun kapitalist bir felsefe ve ekonomik polinka ile çoTümİpnemıveceğı gün gibı ortadadır. Hak arama ö«rürlü£ü ile birlikte diger çp.gdaş özgürlüklerin. ekonomik ve sosyal hakların çprceWe«;mesi, an^ak sosval devlet re sosyal adplet i!ke>ir.e yürekten baîb ikfidarlann başaracağı bir i«tir. Ama hıç hır zaman ıınutulmasm ki Anayasami7;n somut gcrceği karşısında bu sorunu daha fazla savsaklamak, Anpypssvı olumsuz yönd°n bozmak derr.ektir. Anayasava aykırı bir davranış tır bu Anayasayı rpdPİemek ve sakatlamaktır. Türk ulusunun mutlulugunu istememektir » ANLIYORLAR Ml? Bu (î'nun hikâyesicür. 52 yıla mahkum edilen baz morfin kfieaKcısının favdalfindıSı at yasasmdan çenc ^vdıniann ve vszarİKrın fgvdalnnmasını halka ve ülkeve karsı wr • ihanet» cihi <?österenler'n. sahte tiearetle millefın perasını cebe ındirenlenn. dpmoİTrası ve özgiirlük navarisi kesılen iskencea bp.«:lannınr' «Mlllivptçlvta!» havk.nslan arasında pozlerini açmış. halkınır teker teker vüzlerine bakmakfadır. O. Anhvorlar mı eerçe?î? Rtı havasıı vatanın hir vutturtnaca oldnfurm hillvorlar mı? Spn Tiirk defil misin dlve adam stıclavan. MİMivpfriTi7 riive torn dumana katan hn kafa'arla eeHliçin, yok^ulluğun batağında bofulacağımızı | 5 rüyorlar rnı? O. çck i>i anlıyor. biliyor, görüyor bu gerçekieri. Yeter mi bu? Bütün bunlan halka da anlatmai cerekir. Bu uİMsçuluK deiil. vatan sevpi<!i dP?ü. vassmm s e r c k anlamını hi'mektir. Çpgdaş düzeydp insanca bir yaşamdır ortak amaç. Amerika Dısislert Bakanı Kls«îineer b>ma tnS;ınlıjın pn pski rüvası olan fakfrliîin hulunmartıti hir dünya» d:vnr. Fakirlı^ın. e?enin. ezilenen bulunmadıSl yasal bir rlünva! Ve 4 milyar ınnan. bu<rünkü teknik ve ekonomik glicüyle dflnvanm. i?tenirse. ca»das btr vasatn düzeyine \*ü!:seltilpbilir. Bunu Kissinger gibi O da biliyor. İçerde O'na «Sen Türk defcil misin?» diye yüklenip «Mllllvetçiyiz» dive böbürlenenlere. Amerika Dışisieri Bakanının eeçenlerde Birlesmis Miüetlerdeki örel otıırumda mtlltvetçilik üzerine srSyledikîerini aktarmafc istyor. «Tarih Wze, bn viizyılda. hir kusak önce dâsüneesizce lüzumıından fazla kullanılrnam ve zamanımızın ekonomfk Ihtivaçlanna açıkça urmamasi dolavtsıvla itibannı kaybetmis bir milllvetçilik mirasını bırakmistır.» Yeni Haklar Günümüzün önemli sorunlarından biri, klâsik hakiarı bir yana atarak, or.lann yerine başkî haklar getirmek değil, insanlığa mal olan btı haklan .Yeni sosyal ve ekonomik hakiarla tamamlamaktır». 1961 Anayasası bu doğrultudadır. Anayasamızın 3. bölümünde «Sosyal ve iktısadi haklar ve ödevlerı başüğı altında bu yeni haklara yer verilmiştir. .Devlet, çalışanların üısanca yaşaması ve çalışma haj'atınm kararlılık içinda gelişmesi için; sosyal, iktisadl ve mali tedbirler îddia ve Savunma Hak arama özjiirliiğü» başlığmı taştyan bu madde ayr.en şöy'.edir: •Herkes, mesru iyasal> bütün vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya da\rab olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir.» Bilindiği gibi 1924 Anayasası «Hak arama özgürlüğü>nü beili belirsiz bir bıçimde «Yargı bölümü>nde ele almıştır. Eski Anayasamızın 59. maddesı şöyledir: «Herkes. mahkemp huzurunda hukukunu müdafaa için lüzum gördüğü meşru EN ESKİ RÜYA Sayılar Konuşuyor OKTAY AKBAL Evet Hayır CAN GÜVENLİGİ YOK vet, 20. Yüzyıhn 3. çeyregiMUHALİFLERİN CANINA KARŞI GiRiŞinin sonundü, 1 numarah !r.san Hakkı olan «Can ?Uv'e:> LEN SALDIRILAR HER YERDE VE HER ligi»nin Türkıye'mızde 'arııgı, ciddi olarak idciia edüemez. 1Ö39 ZAMAN İKTİDARIN GÖSTERDiĞi OLUMGülhane Hattı Humayunu'nda SUZ HOŞGÖRÜ, (HATTA DESTEKLEME) Padişah dahi, «bir insanın, oaram tehlikede görünce • yaradılı*ı HESABA KATILARAK VE ONA GÜVENİve cibillıyetı fena olmaia oue canını koruınaK ıçın Devlet va LEREK GERÇEKLEŞTiRiLMiŞTiR. topluma zsrarlı gırişinılers kr.lkısabüeceğiru ve Döyle DIT davranışın dogal oldugunu» 3(,.K;a dile getirmiş, can güvenngir.in Devlet yasamında ne denli önem Prof. Dr. Muammer AKSOY li oldugunu belırtmıştı. âugiin, Arıayasalann ve Uluslararası insan Hakiarı Büdirgelerinin oaşında yer alan can güveniıgın.:ı, uygulamada yetonncç f ^ajyatnave bu durum karşısında «tktidar ba atıhyor ve'vyiilar'"geçtiji haldığı bır yerde, Saoece «derıi'rttrhPartisı Genel Ba^kaıy, kendi salde ne nikmetı Hüda ıse DU si» ve «özgürlük düzenı» de%ü. dırgan üyelerine karşı sert yapfaillerden bir tanest bile buiuna.çağdaş Deviet yasamı bile >OK tırımlar uypjlayarak onlan parnüyorsa, (hem de Sıkıyönetım sayümak gerekır. tıden çıkarmıyor ve hemen adadönermnde, hıç ısienmeyen fiillete teslim efmıyorsaa. hele yaMuhaliflerin can lerin bile raülen ıcat edildıgi vuz hırsız ro'.ü oynayip «muhahalde. böylesıne tîir beceriksızgüvenliği oimayınca... lefet partisini suçlama yoluna lık gösteriliyorsaı», o toplumtfa Bir toplumda genellikle nerkesapıyorsa», o üikede can güvenbazı cana saldıncılara dokunulsin, özellikle muhaliflerin ı.an ligi yoktur. mak ıstenmiyor demektir: ve gü\enlıği saglanamıyorsa, heie Bir üikede, «birçok kamu göböyie bir üikede, can güvenli*ı iktidar kendisini boyle bir görevrevüsi, hele genç kıışakları yedeğü sadece «can güvenligı ayle ciddî olarak yüjcumlii sayııntiştirecek ülkücü (ilericiı ögretrıcalıgı» %*ar olabılir. yorsa. o üikede tteknik oıanaKmenler. teker teker ve kitle haBir üikede, .kışıler, lşledikleri lar hangı buyutlara ulaşmış o linde yokedilmek istenildiği halyasal eylemlerden ötürü yıliar lursa olsun) çagaışı bır Devlet de, iktidar ardı arkası kesilrr.esonra kurulan olaganüstü ve bakarşısında bulundugumuz ı:uş yen bu saldırılar karşısmda segımsızlıktan yoksun heyetlerce kusuzdur. Can güvenligınin var 5'irci kalıyor, suçlulan aramıyor, yargılanıyorsa»; ve «sünek kasayılması için ise, «yasalaruı, herkesin bildigi saldırganlara el nun maddeleri, ölünceye kad?.r cana kıyanları cezalandırması», sürmüyorsan, Kögretmenlerin en hapisi. hattâ idamı gerektirecek hattâ uygulamada çogunluğun büyük kuruluşunun genel kurul anlamlara çekilebıliyorsa», ve bu güvenceden yararlanm«ısı, cuş toplantısına hortumla benzin • yargıiamada, uygar dünyanm kusuz yetmez. Vatandaşlaruı «iksıkarak 800 delegeyi diri dirı yak benimsediğı (kutsal savunma tidarın karşısında olabılme haü mak isteyen saldırganlar ve onhakkının ögelen olarak tanıdığı > kı»na da sanıp buluodukları aeları herkesin gözü önünde kışkurallar hiçe sayılıyorsa», «kimmokrasılerde, sadece ikuuarcian kırfan iktidar partisı ileri geliklen ve yüzlerı bile meçhul kıyana olanların yada partisızıerın lenleri adalete tesUm edilmiyorşilerce yapılan en acımasız ış« can guvenliğınden yararlanrualasa», bununla da yetinilmeyip kenceler altında a!:nan uydurma rı, ancak «can güvenliği aynca «ölümden kendilerini zor!a kurifadeler ve kimlerce düzenlendılıgı (imtiyazi)» sajnlabılir. Ay taran ögTetmen temsilcileri, dügl bildirilmeyen tjirtakım gernen, yalnız iktıdardakilerin vaoa pedüz yalanlarla suçlanıyorsa, çeklere zıt raporlar, jarBilanrnapartısizlerui «toplanma, seya üstelik bu yalanlar iktidar naryı jTirüten bu neyetlere kanıt hat, yada düşunce özgürlüiuenre tisi çogunlugunca «Parlamentoolarak sunuluyorsa». «zabıtaya, salup olmaları»nın gerçeK anla nun yargısı» olarak tescil edilip, hüküm gıymemıs silâhsız kişilemiyie «özgürlük» degıl, o alanlar saldınlan ögretmenler bir de re karşı, fceyfi biçimde silâh kul da ayrıcaliK sahıbı olma «uıiaııu mânen mahknm edilmek istenilanma j'etkisi veren yasalara dana gelmesı gibı... MehenK ta*ı, yorsa». o üikede can güvenüginyanılarak, istenilen Kişilere so«muhaliflerin canlarının da a>rj den söz edilemez (•*•). kak ortasmda ates edüebıliynrtitizlikle koruriUp korunmarnHöi» Bir üikede. «silâhsız saldınsız sa», ctutuklanan kışilenn saglı.:dır. yasal bir gösteri yürüyüşünde, lan ve hekım raporian bile hıMuhaletete can güvenlıfci saj önce gazetelcrde ve oiay günü çe sayılaralt, sanıklar dolaylı lamak ısteyen uctidar, bunu ko de namazdan sonra açıkça yapıyoldan ölüme mahkum edilebililayca basarabılır. Munaufierın lan «cüıad» cağnlan sonucu, rau yorsa» ve «bu fiillert isley<=n canına karşı gınşılen salüiruar, halif vatandaçlara saldmldıgı zasuçlu görevli'er, cezalandırılheryerde ve tıer zaman ıktid.v v.an, güvenlik kuvvetleri, yasal mak şöyle dursun. ödiiUendirilinn gösteroıgı olumsuz o>)şgorü yürüyüşü ikiye bölerek. onun kü yorsa», o üikede can güvenliği (lıatta destekleme) nesaoa «aU çük tasmını saldırganlara rayoktur, yoktur, yoktur! larak ve ona güvenüerek gsrçek hatça ezdiriyorsa», «bu saldınleştiıiiebılmıştır. Ikudann «Ka nın nasü olustugu ve hele eli Bir ülkede, «Basbakana ?anp nurılan eşn ve dernaı uyıjuısya bıçaklı bazı görevülerin, vatanbir kişi tokat atn diye, Devlet cağı» bilındığı zaman. ou salıiı da^lan nasıl yaraladıgı (hatta Bakanı, olayın hemen ardmdan. rılar hemen üunıyor. Çon biiyUk öldürdÜKü) tarafsız gazetelerin Başbakanlık öründe toulanan olanaklan eluıde Dulunauian İK ilk sahifelerindeki boy boy foheyecnnlı kitlelpre «Bu saldırıtıaariarın, munaliflere taıçı sı tograflarla göstenldigi halde, nın, şu %e şu ırm:îaliî iki profeyasal saldınlan önlemesı, nele saldırpana ve göravini kötüye sör ile Ana muhalefet Partisı Ge saldından sonra suç taılltrioi kullanan görevliye karsı kovuşne! Başlzanımn yapıtı oldug.ı, bulması, nıç de zor degUUıı. al turma açılmıyorsa». ve de «saliftırasmda bukmarak, kitleleri yasal nitelıkte olmayan suçiann dırımn oluşumrnu ve suçlulann o profesörlere ve Muhalefet Lifailleri, kolayca oulunuyor. IKÜkimlikierini ortaya koyan filderine «ölüm» diye bağırttıradardaküere karşı işıenmi? cına min televizyonda Rösetrilmesine. cak kadar tahrik ediyorsa», ve j'etlerde, failleri bulunaroanu? Basbakan kanunun açık hü«kıskırtılmış bu partizanlar. ya olanlar da yok gibıdır. Buııa kümlerini bilı. tersine çevirerek, da onlann eli silâhlı robotları, karşüık munaliflere yöneLUc cd milll güveriHk bakunmdan saaynı gece her iki profesörün erümlerin faillennin, tamanmâ kınca bulundugu uydurmasıyvine bomba attıklan (ve profeyakın çogunluğu, nedensa (?!) la engel oluyor ve böylece suçsörlerin de, liderm de olayla ve bulunamıyor. Bu ganp ortmrı, lulann herkesçe tanmmasım da saldırganla hiçbir iliskilerinın kasta yada agır ihmâle dayaiıa önlüyorsa», o Ulkede can eiivenbulunmadıgı mahkemece saptanbilir. Görenm yapması, üsnen liginden söz etmek, eercekle dıgı» halde. Basbakan tahrikçl nin dırektıfîerıyle önlenınedıgi alav etmektir. Bakana karşı bir yfiptınm uygu zaman, Türk polisinın ve başBir Ulkede, «iktidar partislnin lamıyor ve onun turumundan ökaca güvenük lcuvvetlennın ne rürü tizüntülprini bildirmivorsa, denli basanlı oldugu, sıyasai ol yardakçısı olan bazı Dartı yan sksine onu ödüHendiriyor ve ay mayan suçlan ortaya çmann>ıda kuruluşlan. açıkça SS ve SAnara benzeyen miüs kuvvetleri lar sonra böyie bir olaydan haki becerısıyle kamtlana .{Olnuşolarak crgütienmişse: rahatça beri olmadığım söyleyecek kadar tır. Şımdı kenoı toplumıjn^aa saldırı talirnleri yapıyor ve yu kamuoyu ile ala> ediyorsa». o bakınca, DP'nnj son dönemuide karıdan aldıklan emirlen körü top'uırda can güvenliği. ancsk oldugu gibi, AP Hükümetten ve körüne uyşrulayarak kendıleri Hitler Almanya'sındaki anlamda AP'run Parlamento çoguniuguna gibi düşünıneyen kışileri taşla, var olabilir. dayanan Erimsel MelenseJ döbıçakla, kurşunla, dinamıt va da nem hükümetlerl süresmce ve bombayla vurduklan halde, ıkAynca zamammızda bir ülkeşimdJ de Cepne Hükümeti «amatidar bunlara karşı kanunları de «müyoniarca kışiye, kendıleri nuıda, «iktldardakiler gıbl dtluygulamıyorsa', hattâ cbunların ni ve aile bireylerini yasatabilşünmeyenlerm, nele iktıdnra kjr güvenlik kuvvetleri ıçerisme yer meleri tçin gerekli iş ve gelırın şı olaniann (muhaliflenn) can leşmesini sağlayan vöntemleri sağlsnması Devîetçe garanti edil güvenlifine aslâ sahip buluumabenimsiyorsa. ve «bu milisler mıyorsa». «sel ve deprem âfetle dığı»nı, üzüntüyle spptıvoıus. den dışarda kalanlar da. hükü rirun kıırbenlarui! önceden azajtmetin en ystkilı ağızlprmca (za nıa tedbırlen alınmıyor ve feŞu örneklere bakınız bıtlann yaıdın:«sı) olarak ilân lâketlenn geiin çatma«:ndan sonB:r ülkefle «Ana munalefet ediiiyorsa», o üikede valnız siya ra da. el altında bulunan bütün Panısı Genel Başkam (ya da ilesctle meşgui olanlar için değil, helikopterler ve kurtarma araçri gelenleri) sık sık saldınya ugbütün vatandaşlar ıcln can gü lan bir anda seferber edılmiyor, rayabıüyorsa. onlann güvenliği ver.liğınin zerresi bile var sayı ilâçlar. besınler, cadırlar ve tüm için gerekî: tedbirler iktidarca larr.az. gereçler, felakete ugrayanlann alınmıyorssı. »kstne bu saldmlaPır tilkenln başkenttnde, «5 e'ir«» ftmnda ulasarnıyorsa». o ra iktidar partisi mensupları prolesörün evlerıne bom topiumda can güvenliği, slyasai hatta ileri geiaalerl kaülıyoısa», T ürkiye'de kisl başma düşen ulusaî gelir 8100 lira imiş. OECD'nin yayınladıgı bır raporcia böyle yazılı. Demek Türkiye Avrupa Ulkelerinin en geri kalmış olanı. Bu, sayılarla ortada... Yunanistan'da kigi başına düşen ulusal gelir 12 bin liraya yakın, Yugoslavya'da ise on beş bine... Kırk milyona bölmüşler ulusal gelirimizı S100 lira çıkmış, yani 540 dolar... Sanmayın l.:rk milyon insanımızm hepsi jilda 8100 lira, yani ayda yedi yüz lira elde etsin. Hayır, kimimiz on bin, yirmi bin, elli bin lira alırız ayda, çu yoldan, bu yoldan, kimimi» bin, üç bin, kimimiz yüz, iki yüz..". 81C0 lira yılhk ge'.irin çok çok altında geürle geçinenîerse sayısız... Lâtin Amerika ülkelerine a;t bir kitapta bu kıtadaki ulusların yıllık geürlerine ait hir liste gördüm, ilginç buldum. Ulusal gelir Arjantir.'de 1096 dolardır. Brezilya'da 464. Bolivya'da 214, Şili'de 945, Kolombi.va'da 376, Kostarika'da 572. Küba'da 350 Ekvator'da 306, Guatemala'da 445, Haiti'de 111, Meksikada 708, Peru'da 503, Paraguay'da 272, Unıguay'da 810, Venezuela' da 1115... Adam başına düyen en yüksefc gelir tsveç'tedir. 5375 dolar... Yani on iki Türk'ün sagladığı yıllık geliri tek bir tsveçli elde ediyor. Bu ölçüye bakarsak Ttlrkiye'nin uygarlık nlanmda İsveç'ten ne denli geri olduğumuz ortaya çıkar. Bizim yerimiz Lâtin Amerika'nın oldukça geri kslmıs UlkeÎTi. Yine de Şili, Ar.iantin, Venezuela, hatta Meksika bile bizden daha iyi durumda... Bu ülkelerin okumaj'azma durumlanna da bir göz atmatî gereklidir. Çünkü ulusal geürin dafılımiyle yakından ilgili bu ülke halklarımn eğitim ve öğretim gerçeği... Biliyoruz Ttirkiye'de okumasız yazmasız oranı nerdeyse yüzde elli. belki daha da çok. Bir de Lâtin Amerika üîkeîerine bakalım. Ulusal geliri bu kıtada en yüksek olan Venezuela'da okumasız yazmasızlann orar.ı tüm nüfusun yiizde 23'ü. Urugtıay'da bu yüzde dokuza inmiş. Peru'da yüzde 32, Paraguay'da 20, îî?ksika'da 2i, Guatemala'da 54, Ekvator'da 30, Küba'da yüzde 4, Kolombiya'da 22, Şili'de 14, Brezilya'da 40, Bolivya'da 60... îsveç'te ise okumasız yazmasız oranı diye bır şey yok, çünku nüfusun tümü okumayazma biliyor! Zorunlu öğretim olan dokuz yıllık okuldan herkes geçiyor... Bir ülkenin eğitim düzeyinin o illkenin ik*isad! durumu ile yakından ilgili olduğtı ortaya çıkıyor. Bunda ş?.«acak bir şey yok. Bileşık kaplar kuramı burda da kendini duyuruyor. Bir üikede herkesin okur yazar olmF.çı demek herkesin beiirli bir geçim düzeyinin üstünde olması demektir. Türkiye'de kırk milyonun yansı, ya da yarıya yakı::ı okumasız yazmasız ise. yok sulluk da o denli yoğun ve köklü olacaktır. Bunu bilen ileri görüşlü aydınlar. daha dogrusu yurdunu ulusıınu seven insanlar okuma, yazma seferberliğinin en önemli atı'.ım oldağuna inanırlar. Köyierimiz insanlarını büginın aydınl'.*ına kavuşturmak, düşünmeyi gönneyi ögrenmek demektir, böyle kişiler «Biz niçin bu durumdayız? Bizi niçin bu yoksulluk içinde bırakmışlar? Kurtulmanın çaresi nedir?» sorularma yanıt aramaya başlayacaklardır. Soralara yanıt aranmca iş yan yarıya düzslmıştir. Yanıt vardır, hazırdır çünkü. Geri kalmış, yoksulluk içinde bunalmış ülkelerin hangi yolla, yöntemlerle kalkmdıkları bin kez denenmiştir, kanıtlanır.ıştır. Bilim bu konuyu çözümlemiştir. ulusal geliri arttırnick. ir.san başına bu gelirin eşit bir biçnr.de dagı'ımını sagiamak herşeyi mutlu bir azınlığm yaranna değil de çogunluğun yararına hesaplamakla, yönlend'.rmekle o'ur. Ulusal gelirden ?.?1an paymı alanlar yılda bir iki bin liralık bir geçim oîanagına sah:p büyıik ka'atehkîan çağdışı afyonlarla btiyüîemeye. uyııtmamaya çalışırlar. Bir takım korkuları yaratmak. onlan büyütmek. hsjoılala^t'.rmak. ir.sarları birbirine d'işürmek. vurucıı güç fcyrsrpK halkı kırdırmak, herşeyden önce de tıyanmayı, bilinçleıımeyi, yani k:ç:ierin kendi kendilerine düsüriip iyiyi köüiyü b:rbinnden ayıracak yeteneğe gelmplerini önlemek.. Türkiye'de ceyrek vüzyîld:r «sağc:» diye tanım'adıŞr.rnız halka ksrşı, ha!k vararma karşı, politikp.cilarm arr.acı budur. Gerçekleri gSsterenleri susturmak, âoenı, iyi, şrüzel. y?rarlı nedir. bunlan düe getıren'jeri ezrnek. Sürekl'i bir geriüm içinde tutmak halkı, göz açtırmanıak .. İstenirse kara bügisilik ortsdan kaidırılır. Yoksu'.'.'.ıklar ön'enir. tşte Küba... Okumssız, yazına^ız sayısı vüzde dörde inivermiş on on beş rlda... Ulusal gelir dagıhmmda bireye düşen payın da birkaç yıl sonra har.gı çızgiye ulaşacağını bekleyin. 'YOSSUI, yalnız. düşmanla çevirili bir Küba bugün eğitim düzeyinde kır!: milyonluk, koskoca bîr Türkiye'yi geride bıral.mıştır. Bir sürü devletler Uurup, dsvletler yıkmış olmakla övünürüz. Ne oluı biz de ulusal gelir payı yurttaş başına en yüksek bir paya ulaşmış, okumasız, yazmasızlann sayısı çok azalmış bir ülke olduğumuzij da gSrsek, bununla öv'ünspk... Bilhıı dışı. akı! dışı. açıkcası ça*ın dışında bir tutum, bir yol, ızİPdiğımiz sürece «Böyle gelmiş böyle gider» deyip duracsgız hep. . E olmayan nedenlerie de vok demektir. Yukanda oazı oiay gruplanna soyut biçimde değındığimiz ülke. ne yazık kı bızım ülkemızdir. (*•*). Kışileri, «canlannı savunma dunımuna düşürmek» ten daha büyük bir sivasal gaflet ıse düşüntüemez. Ulusal b'.rlık kundakçılığı. ışte budur Ve böyle bır ortamda. demokraîık rejım kısa süre sonra karaya otur maya mahkumdur. Dünyanın nıç bir verinde demokrası, «bırbırıni zı sevtniz nutı:klan»yla kurtanlamamıştır. Demorasi. haşkaiannın özBürlüklenr.e hele canlnnna sal dıranların karşısma dikilmekle kurtanlp.bilır. Anayasasmda Demokra?iyı oz;rürlük reiimını ve hukuk devletır.ı tlân ettnıs bir tdolıımda. muhaliîier için cah'pü venlıgı fıi'.en kalkmışsa. bundan het vatandaş Dır ölçüde soruml'idur Çünkü Anayasanın kâgıt iistünden gprçek vasama ınmesı. «varandaslann uyamK bek çiliğinne bağlıdır ( • * * ) Sorumluluğumuzun derecesı ıse, yet ki ve olanaklanmızın büyüklügü ile orantılı.. Bu konuda herkesin kendtsme düşen vJrekliligi ve özveriyı eöstererek can gtlvenlıginin yenıden sajlanmasına hızmer etmesı eörevini hatirlatır ken en büyük görevin Anayasa Mahkemesi Bassavcısma ve Sayın Cumhurbaşkanımıza düstüjrünü kaydetmeyi de, kaçınıl maz bır meslek ve namus borcu sayıyoruz. ) Ötrretmfnlere karsı vü riitülen sistemli saldtnlar ve hele Kavserldrkl kitlr hallnde Bldürme tririşimi VP Iktirtann tutnmu konusunda. «Devrimct ötrptmenln Kıvıtnı, Ankara 1M71» adli kit*bımızın 5»3 ~2St ve KI87 1112'ncl sayfalanna bakınız. (•kk ) Bütün bu kat«»"orfler.n s^ınut olavlannı. her zaman vprrbiliriî!. ( * * • ) Kn tTindmn. »nömürdeki seçimlert bn dnj rultada deerrlpndirmeh. her «pcmenin reiim horctıdıır (•* ÎNSANLARI YANILTMAK... Sonra birden, bu dogru sözlerin de nasıl bir amaçla söylendıgnni dü«tir.üyor O: ve lrkiliyor dogrjlarla yanlışla' rın nep ınsanlan vanıl'mak için kullanıldı5ını sörerelc Kissinser'in sövledigi çözler bir amaca vönelik gibi sörünmektedır. «Diinvanın ka>naklan ve pazarlan tek elde toplanmalıdır. Dünyt ölçüsiinde bir ekonoml ve tabil giva»al eıemenlfk kurnlmalıtlır. Ekonomik adalpt vaat eden matenalizm doktrinl ve ona davalı sistpmlpr ekonnmib r*. fah düzrvtnl vfikseltmpkte pek basarıya ulasam.ımışlardır. Modern eerceklerin artık modası rrecmis hale cetirdlü eeçen vürvıldan kalma doktrinlerin ötesine elrme zamanı eeU miştir. O halde zenein ve fakir dpvletler. hiitün dünva. ham maddeslnl. enpr)l«ilni. tPknoloflsinl hirleştlrprek veni btr bntünlfik «l«tfmini olıı«tıırmalı ve Insanlığın en eski riiyasını gfTçpklpstirmelidir.» YENİ ENTERNASYONAL O, bu cilâlı sözlerin arkasında. vaktlyie" milMyetçiHgl körükîeyıp kendi siyasal ve ekonomik pazarlannı eenlslatenlerin,. bugüjn aynj. arpaçla «Yeni Knternasvonajlzm»! şavunma gavretlermı söriîyor. Millivetçiligi kimseve kaptırmıyarak çagdaş kafaları Romünlzmleenternasvonaltzmle damgalamaga çalışanların Işbirlikçl. ulus ve Clke çıkarlanna avkırı tutumiannı tıalka eöstermck ıstevenlere «Sen Törk deril misin'1» naralan atanlaruı, mumu hangl yalsıda sönecek. onu düşiinüyor. O Dlltyor. Ariantlnde de, Peruda da, Sflldp de Pasta da, Atçanisfanda da bu böyledir. Scn ŞiliU degil mistn? diye anasını ağlattılar nıce Şilili sosyalistin Pinochet'nin adam lan! Pabio Neruda'vı hasta vatagında bagırttılan «Kendl çiftllklerlnde başkalarımn uşajı / Yağmacı ilıüsler / l)olara susamış makinelpr / Kurbanlannın kanıyla lchcli / vasa diye valnız işkencpyi / ve halkın acılı açlığını bilen / Oruspn çocnçu tiicc3rlar.» Ve O. hatırhyor 11 eylüi 1973'de, kendilerine milliyetçi sil sü veren ve halkını. vatnnını bu kadar seven *llende'vi devletin en üst kannda Dasrıran halk düşmanlanna fcarsı, kurşunlanmadan iki dskik;. önce bu hılis Sflilinin sHvipdi£i son sözleri: Silive ve onun gelpceçine inanıynrıım Bpnden sonra başka Silililer splpfpktir. thanptin kol »ezdi*1, eremenlik kurmava cahaltîdıei şu karanlık »cı »nlarda hilmelisiniz ki. onlar. çnk pecmeden. özfriir insanın venl toplumu kurmava trirlprpiri treııis vnlları veniden açacaklardır.» YENİ TOPLUM AYDINLIK VE BiüNÇLi Yeni topluma siden ?pr.lş vcüan acmak Bmarınm r>9şinde kosarken öntir.e dikilen satılmış. korkak, KP.Üeş. halk düşrr.anı adamların «Sen millivetçi rieeil mirın?» sorularıvla Karsıla^mnk nnjan ço* °f'<Mi'r>rrtıı O'pn tstivordu Kİ, halk herren sörsiîn bu haksız ve sirret dikiüşi, ltlversm elınm tersıvle açsın volu rannın uzun ve sfiıseü voüarından geçerken çpkilmis olan cile bitsın ar'ık Aydmlık ve bılıncli Dir cağ nisun vasariıgımız. tctp.n pazarlıkçılar arKa nıvptüler cr'J:arcı!ar. sadore kendilprini spvpnlpr. soramasınlar Kimsevp «Spn Tiirti «IPHI misin » diye ve cesaret erlpmesınler «Millivolçivir» oprrpge. KAVGANIN HÜZNÜ Ama O. biliyordu ki. temlinde bu kadar kir ve pas blrikmış msan topiura ılişkı&inae. Allende'mn ölürKen ı?aat ettigi o spnış ve tertemiz voüar belkı oe hıç bir zaman sunlamıyacak. tnsanlar hiç bir zaman özlpnürtıjji kadar lyl. toplumlar mç öır raman r'ivai.irrta pKriiWt*ii kadar 7Pr»in. sev»! dolu ve krttiüfiklere kanalı olamıva'ak. Veni tonlum, hiç btr laman. eski tnpiumun kirll mirasınrtan annmı«(, insanlıcın hütiin ö7|pmleriv|p be/Timiş. tarihi dersini almı», pırıl pınl hir vasam «nnnmivacak O. hpr başnrının e?ıgir:de. veniden başlıyacak bir Savganın nüzlinünü duyarak, yaşayıp gidiyor. Doktor TARIK Z. KIR3AKAN Deri. Saç ve ZüJırevi Il.ıstalıklar Mütehassısı Istikiâl Cad. Parmaitkapı Tel: 44 10 73 ÖLÜM Merhıım Rahm: E>Tiboğ!u ve Lütfiye Eyubcglu'nıın oş'.u, merhum Sabahattin EylıboŞiu'nun knrdeşi. Nezahat Goloğlu, Muaüâ Anhegeer ve Mustata Eyuboğîtı'nur; agabeyleri, ressanı Eren Eyuboğlu'mın se^•gili eşı. Mehmet Nühkeö Evuboglu'nun babalsrı. Rıî.nmi Eyuboğlu ve Sabanattin'ın dcdrsi. Ş;rın Kozırmglu'nun amrası. Ayşe Soyer ve Zehra Süer'in dayıları, mprhum Vesim Eyuboglu. Veine Ayb?y, Süreyya Tarhan ve Fehıme Sercîar'ın yeğeni, İitanbul Devlet Güzel Ssr.atlar Akademısj öğretim üyelerınden, Üçüncü Hafta Spor Toto ikramiyesî kazananların nazarı dikkatine: Üçüncli Hafta SporToto lkramiyesi ödemelerine devam edümek'.e olup, Başbayilığimize baglı bayilerden oynayarak ikramiye kazanmış oîanlann bır av zarfmda şubelerimiz gişelerine müracaatla ikTamiyelerinı almaları rica olur.ur. Tasr^ bayüerinden o>Tiayanlann ikramiyelert P.T.T. ve Ziraat Bankası vasıtasıyie adreslerine gönderilmistir. DRİ RAH EYUBOĞ 21.9.1975 günü ö'.müştür. Cenazesi 23 9 1975 s?Jı ginü öşl= np.ma7inc!rın srmra Kaiıköy Osmar.aga Canuinden Italdırılarai: Aitmtepe (KügUkyalı)da toprağa verilecektir. AİLESt Türkiye Emlâk Kredi Bankası A.O. istanbu! $ube!eri (Basın; 22518/7397)