Katalog

f Ekonomi Ekonomi • •• Ekonoml Ekonomi ... Ekonomi Ekonomi ... I Işçi dövizi girişi ağustosta 142 milyon dolar oldu Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasnun en son yayınlanan 29 agustos 1975 tarihli «Haftahk durumuraa göre, son iki hafta içinde azaldıgı gözlenen kamu kredileri, Hazineye açılan avans dışında yeniden arttınlmıştır. Bu arada özel kesime reeskont senetleri yoluyla açılan kredilerde artıs devam ettniştir. Böylece, tarım kesimine açılan krediler 22 29 agustos 1975 tarihleri arasında yine azaltümasına ragmen, Merkez Bankası, bir hafta içinde, toplam 2 milyar 249 milyon liralık emisyonu arttıncı bir kredi genişlemesi sağlannstır. Buna karsılık, pasifteki büttin kalemler emisyonu daraltıcı yönde hareket etmiş, bu gelismeler sonucu, 29 ağustos 1975 tarihli hafta sonunda emisyon hacminde 952 milyonluk bir artıs olmuştur. Agustos ayının son haftası içinde izlenen bu gelişmeler ile, son bir aylık dönem içinde, genişleyen Merkez Bankası krediierinin ve bir miktar artan döviz rezervlerinin etkisiyle, mevduat munzam karşılıklan ve pasifteki muhtelif döviz borçlarınm artmasına rağmen, emisyon hacmi 2 milyar 74 milyon lira artmıştır. Buna göre, Merkez Bankası kredilerinin ağustos ayı döneminde gösterdiği en önemli gelişme, kamu kesimi ve özel kesim kredilerinin artmasına karşın, tanmsal ürünlerin mübayaası ve pazarlamasırun yapılmasma başlanılmasına rağmen. ta rım kesimi kredilerinin gerilemesi olmaktadır. Nerkez Banıcası aovız hesabı güvenilir değil • Maliye müfettişlerînin hazırladıkları bir raporda saptanan döviz rezervleri, Cephe Hükümeti sözcülerinin iddialannın gerçeği yansıtmadığıru ortaya koyuyor Maliye Müfettişleri Merkez Bankası işlemlerinı denetleyerek bir rapor hazırlayan Maliye Bakanlığı müfettişleri, Merkez Bankası'nm döviz rezerv hesaplannı ve buna daranılarak yapılan açık lamalan güvenilir bulmamıstır. Müfettişler. bir Örnek olmak üze re, mayıs ayı sonu itibariyle döviz rezervlerini hesaplamışlardır. Yapılan hesaplar, mayıs ayındaki net döviz rezeninin eksi 21 milyon dolar ve altın ve döviz re zervleri toplammm ise 126 milyon dolar olduğunu göstermekte dir. Müfettişlerin bulduklan döviz miktan, Cumhuriyet Gazetesi'ndeki net döviz rezervleri büyüklüklerine yaklaşmakta ve MC • MERKEZ BANKASININ KAMU VE ÖZEL KESİM KREDİLERİ ARTARKEN, TARIM KESİMİ KREDİLERİ GERiLEME KAYDETTi 29.8.19T5 (Milyon TL.) Brüt rezervler (milyon $) Net rezervler (milyon *) Kamu kredileri Özel kesim kredileri Tarım kredileri M. B. Mevduat Emisyon 1.204.7 511,1 42.065 7.468 15.040 5.501 38,798 T Ü Z DE 1 hafta öncesi + + + + + 0,9 5,3 2,3 9,4 1.3 10.2 2,5 G E L 1 Ş M E L E R lay 28.3.75'e 31.12.74'e göre öncesi göre + r + + + 9,2 14,5 6,4 19.1 6.6 8,1 5,6 8,5 + 43,1 14,5 2.6 + 45,0 + 21.0 25,2 + 47,7 14,0 4 0,1 11,3 18,1 MALİYE MÜFETTiŞLERiNiN HAZIRLADIGI REZERV DURUMU: 30 MAYIS 1975 (Milyon Dolar) MEVCCTLAR Muhabirlerdeki mevcutlar :..77.Tr.r.r.... 355,0 Muhasebe kayıtlanna göre muhahirlerdeki mevcutlar ' 811,3 Muhabirlerce fiilen ödendiği halde Bankaca henüz tekemmül ettirilemeyen işlemler 456,3 355,0 Hesaplara alacak kaydetmek üzere gönderilen Efektif Tutan Altm Mevcudu ....... TAAHHtTLER çekler 75,0 58,0 146,4 634,4 Sekiz ayda döviz kaybımız 613 milyon dolara çıktı hesabmdaki döviz girisine paralel olarak, aktifteki «Döviz borçlan» hesabmın 306 milyon lira (20,7 milyon dolar) artmasına karşüık, pastfteki döviz borçlarının da çogalması sonucu, brüt rezervler, önceki haftaki 1 milyar 215'4 milyon dolar seviyesinden 1 milyar 2<>4.7 milyon dolar seviyesine düşmüştür. Bu arada, döviz pozisyonu rutan bankalarm elindeki mevcut döviz rezervi de 112,6 milyon dolar olmuştur. Giderek azalan bir seyir içinde. geçtiğimiz haziran ayı içinde 340 milyon dolar, temmuz ayı içinde 190 milyon dolar olarak gelen dövize çevrilebilir mevduat hesabmdaki döviz kredileri agustos ayı içinde ancak 60 milyon dolar civarında bır artış göstermiştir. DCM hesabmda agutsos ayı içinde izlenen bir önemli yavaşlamaya karşılık, diğer döviz geIirlerindeki artış olması ve işçi dövi» girişlerinin yıl boyunca ilk kez aylık olarak 142.2 milyon dolara ulasması, serbest saha ülkelerine olan ihracatımızın agustos ayında 41,1 milyon dolar seviyesinde kalmasına rağmen, brüt rezervlerimizin, ay içinde bir miktar artmasına, fakat ay sonuna doğru tekrar azalma eğiümi içine girmesine neden olmuştur. İthalât akreditifleri dolayısıyla taahhütlerimiz 581,4 Verilen otorizasyonlar toplamı 1037,7 ödendiği halde henüz nıahsubu yapılmayan akreditif işlemleri 456,3 581,4 NET ALTIN VE DÖVİZ REZERVt NET DÖVİZ REZERVİ (Cash Posıtionl Döviz tutan bankalann 23.5.1975 mevcudu EKONOMİ İÇİN NET DÖVİZ REZERVÎ (Cash Position) TOPLAM ALTIN VE DÖVİZ REZERVİ ( + ) 53,0 () 93,4 72,5 () 20,9 ( + ) 125,5 Döviz kaybı Öte yandan. DCM hesabmdaki gelişmeler sonunda sair hesaplar daki muhtelif döviz hesabınm artışı yavaşlamış olmakla birlikte 29 agustos 1975 tarihine göre hesaplanan net rezervlerimiz 511,1 milyon dolar seviyesine gelmiştir. Bu şekilde, agustos ayı döneminde net rezervlerde 57.6 milyon dolarlık daha bir azalma olmuştur. Buna göre, ocak agustos döneminde top Döviz rezervleri Agustos ayının son haftası için de, dövize çevrilebilir mevduat lam döviz kaybımız 613,9 milyon dolara çıkmış olmaktadır. Agustos ayı sonu itibariyle döviz rezervlerinde ortaya çıkan bu olumsuz geüşme. aslmda daha önce de defalarca belirtilen bir durumdur. Bu gelişme sonucu «Mini» devalüasyonlar sık laşırken. devletin döviz çıkışlarına koyduğu sımrlamalar da belirginleşmektedir. Daha önce turist dövizinin sınırlanmasma karşılık, bugünden itibaren Türkiye'ye getirilen hediyelik eşyalann muafiyeti arttırılmıştır. Ayrıca agustos ayı sonuna göre, ithalât için tutulan depozitolaTda da tekrar artış başlamıştır. Hükümeti sözcülerinin iddialannın dorugu olmadığım ortaya koymaktadır. Maliye Başmüfettişi Yavuz Can evı ile Mehmet Aydoğdu ve Turgut Atalay'm hazırladıgı raporun lll'ind sayfası brüt ve net döviz rezervlerinin incelenmesine ay nlmaktadır. Rapor, bu konuda şöyle demektedir: «TC Merkez Bankası bilânço ve yıllık raporları incelendiğinde ak tif kalemlerinden olan «dövi» borçlulan. ile pasil kalemlerinden olan «döviz alacaklan» arasındakı iarkın «dö\nz rezervi» ola rak tanımlandıgı anlaşılırj Tanunlama Müfettişlerin raporu bu tanımı elestirirken şu görüşleri ileri sür mektedir: • Bilançolar, bilanço lzahname ien ve ilgîli hesaplar üzennde rapılan incelemeler sonucunda vukandaki «döviz rezervi. tanımırnn yeterli otaıadığı ve Banka dışındaki karar birimlerinin vaymlanmış verileri kullanarak alacaklan politika kararlannda ço eu kez yararlı olmayacagı ve hattâ yanıltıci olabileceği kanısına vanlraıştır^ Bu kanı ile müfettişler, örnek olmak üzere, 30 mayıs 1975 tarihi için döviz rezervi hesaplamışlar dır. Hesaplamayı özetleyen tablo, olduğu gibi, yukanya çıkarılmışnr. Tablodaki bilgiler. Merkez Bankası tıveutamasmdaki yanıltıcı yanlan nrtava knvmaktadır. YORUM DEPREM ZENGİNLERÎ KAPİTALİZMİN mantıgıdır bu. Mantıfın tek bir ilkesi vardır. Kâr. Daha çok kar. Ama kâr nereden saglanacak, kimlerin sırtından eide edilecektir. Kapitfllizmin kuralları içinde yer almaz bu tür sorular. Piyasa kuralları işler sadece. Fıyatın arz ve talebe göre belirlenmesi ilkesinden hareketle, yeni piyasa biçimleri doğmuştur. Alıcının egemen olduğu monopson ya da satıcmın egemen olduğu tekeller (monopol) gibi. Fiyatın dikte edildiğ: yeni kurallar, İkinci Dünya Savaşından sonra çok uluslu şirketlerin yaygınlaşmasıyla özellikle siyasal boyutlar kazanmıştır. Bundan Türkiye de nasibini almaktadır. Kurulan bir şirketin siyasal bağlantılan olmak zorundadır, hem o gün iktidarda bulunan parti ya da partilerle, hem de dünya piyasasmda sözü geçen çok uluslu şirketlerle. Hükümetlerin kurulmasına karar veren ya da hükümetleri artık beğenmeyerek başka seçenekler arayan çok uluslu şirketlere dayanmak da bir zorunluktur «yaşamak» için. Bizim «dairenyi bu tür bağlantılardan uzak düşiînmek oldukça şüçtür. BİNIERCE insan ölürken, milyonlarca lira kazanmak ortaya yeni zenginler çıkarmaktadır, çıkaracaktır da. Ama eskiden varolan ve böyle fırsatlar bekleyen ve daha önce beklenmeyen anda ortaya çıkmış fırsaüardan yararlanmış olanlar arasmda bir rekabet başlamıştır. Özellikle inşaat malzemeleri için Lice depremi bulunmaz bir fırsattır, Zenıjin olmanın yolu ınsan ölülerinden geçmektedir. Kimin çok kazar.çh çıkacağı yakmda belirlenecektir. MEVCUT siyasal yapı ve bağlar.tılar içinde kimin en çok kazanacağım şimdiden kestırmek kehanet degildir. DEPREM zenginlerinin türleri. daha doğrusu dögüş biçimleri vaTdır. tlki «daıre» türüdür. Mevcut sisterade alıp satarak. satıp alarak kazanmak ve deprem gibi fırsatlan iyi değerlendirmek. tkincisi ise, şu anda Lice'de olduğu gibi, gereksinmedigi halde deprem bölgelerine gönderilen her türlü sağlık. gıda ve diğer malzemenin üstüne çöreklenmek, başkentte dedikodular alıp yürümüştür. Oiyarbakır'dan Lice'ye hareket eden dolu dolu kamyohlar. Lice'ye ulaş mamaktadır. Kimse de bilmemektedir kamyonlann içindeki mal Yalçın DOÛAN ANKARA'da lüks bir b'.iro. Yann sı»;ajhnda ^erinlemek için son model bir sogutucu takilmış 160 meTekarevî geçen «daire» Ankara'nın «muteber» kişilerinin sürekli ufrağı olan bir ticarethane. Onun için de, gelen konukların hemen her türlü istemlerini karşüayabilmek amacıyla, servisin çeşitlisi yapılıyor burada. «DAİRE» sanki bir parola, oıayı bilenler arasında. Kimindir, nerededir. gibi sorular sormak yasak. «Daire»ye gitmek. ancak güvenilir sıfatı da. diaer tüm sıfatlar şibi görece anlamda kullanılıyor. Neye göre güvenilir .. Hanpi değer yargısına göre, ya da hangi bilimsel ölçeklere göre güvenilir. sorularının yanıtlarını piyasa kuralları belirliyor. Başka bir deyımle, bııgünkü ekonomik yapı ve onun getirdiği işleyiş bıçipü ile güvenirlik sıkı sıkıya ilişkilı. «DAİREnnin uğraştığı iş çok basit. Alıp satıyor, satıp alıyor. İnşaat malzemeleri. demir, çimento ve özellikle kereste. Başka Devlet Planlama Teşkilâtı ta alanlarda tioaret yapmaya pek gerek görmüyor, <tdaire»nin patronrafından dünya ekonomisi üzeriları. Çünkü son yıllarda en çok kâr getiren ugraşlardan biri inşaat ne yayuüaiîan bir çauşmadan a malzerneleri ticareti. Hele de cephesel ortaklıkta inşaat malzemehnan verüere göre, Türkiye'deki lerinden daha fazla kâr getiren bir ticaret türü hemen hemen yok gıda sanayiinde çok uluslu şir [ gibi. Bir bakıyorsunuz, demir ıthalatı kamu kesiminden özel kesiKetlenn agırhgı büyük ölçüde me aktarılmış. Bir bakıyorsunuz, çimento üretimi 12 milyon. tükeartmıştır. timi 10,5 milyon ton oldugu halde, çinıentonun fiyatı 35 liraya kaSozü geçen araştırmada ya dar çıkıyor ve çimento karaborsası baslıyor. Kereste derseniz... bancı sermayeyi teşvik yasasın İşte onun alım satımı bugünlerde eskisinden daha kârlı hale gedan yararlanan firmaların sek lecek. LİCE depreminden hemen bir gün sonraya dönelim. Tüm batörel dağüımına ilişkin bir tablo yayınlanmıştır. Tabloya göre, sın ve TRT, depremle ilgili haberleri vermeye çalışmaktadır. Herkes kendi üslubunca tabi. Ölenlerin sayısı her geçen saniye artTürkiye'de yabancı sermayenin maktadır. Türkiye ayağa kallanaktadır. «Daire»de ise oturulmaktaelinde bulundurduğu en önemli kesim, yüzde 73.8 dolayındaki ya dır. Ölenlerin sayısı arttıkça, kefenlere gidecek kumaşm metresi hesaplanmaktadır. Yıkılan evlerin sayısı arttüîça, harcanacak keoancı sermaye oranı ile dokuma ve giyim sanayiidir. Bunu yüz reste metreküpü Uzerine hayaller kurulmaktadır. Şu kadar bin ev de 64,5 dolayındaki yabancı ser jakılmıştır. Şu kadar bin yenî ev yapüacaktır. Buna gidecek kereste miktan ise şu kadar bin metreküptür. Bugünkü fiyattan elde maye oranıyla gıda sanayii izleedilecek kâr... Fiyat metreküpte çok degil, dörtbeş lira artarsa... mektedır. Toplam kâr... «Daire»de bu hesaplar alıp yürümektedir. Değişik yağ ve konserve türü üreten çok uluslu şirketlerin Türkiye'de gıda maddeleri sanayıindekl istihdam içindeki payı ise sadece yüzde 2.39 dolaymdadır. Gıda maddeleri sanayiinde toplam 93.256 kişi çalışmaktadır. Çok uluslu şirketlere ait işletmelerde İstihdam edilen isçi sayısı sadece 2.236 dolaymda bulunmaktadır. öte yandan, 1975 yıunın ük altı ayında gıda sanayünde faaliyet gösteren şirketler gerçekleştırdüderi ihracat sonucunda 64 milyon liralık vergi iadesinden yararlanınışlardiT'. Gıda sanayiinde çok uluslu şirketlerin ağırlıklarmın arttığı saptandı zemenin akibetinl Depremden sonra oraya fridip, geçmiş olsun, demek ış degildir. «Hükümetimiz gerekli tedbirleri alacaktır» demek ış degildir. Hangi tedbirlerdir onlar. yaralan saracak. Malzemeyi felâkete ugramıs kişilere üetecek. Yeni zenginler yaratmayacak. Onlan bilmek istiyor bugün halk. Cmlan bilmek istediği içindir ki, kendüerine seçim arifesinde «geçmiş olsıjn» demeye gelen Başbakanı protesto ediyor. Liceliler bir yıl sonra, yurt dışmdan gelmiş yardım malzemesini Ankara ve Istanbul'un pazarlarında görmek istemiyor. çünkü bugün Ankara pazarlan Varto depremi için gelen yardım malzemesini satan dükkânlarla dolu. Vartolular gelip acı acı seyrediyorlar bunlan. Binbir türlü konserve Varto depremi döneminde kapatılmış birkaç kişi tarafından. Aradan zaman geçmesi gerek ki, piyasaya sürülebilsin. Liceliler bunlan biliyorlar. Protestolannda dayandıklan gerçekler bunlar. Liceliler Varto depreminin de, Demirel'in Başbakanhgına rastladı*ını unutmamışlar LİCELİLERİN unutmadıklan bir başka gerçek daha var. Lice 1950 yıhndan beri deprem bölgesi olarak geçiyor îmar ve tskan Bakanlığı arşivlerinde. 1950'lerden bu yana çeşitll rapörlar var. LSce' nin başka bir yere tasınması ya da depreme dayanıkh evler trurulması gerektiğine ilişkin. Bu raporlann gereği küçük ölçüde yerine getirilmiş. Elli yılda tozlu bir yol, bir hastane ve yapılmakta olan bir yatılı bölge okulu götürülebiîmiş Lice'ye. Depreme dayanıklı çok az ev yapılmış Licenin girişinde. Her geçen gün nüfusu azalmakta olan bu ilçenin ancak, bır mahalleçi taşınabümiş buraya. Ve geçen haftaki depremde en az hasar gören ve en az can kaybı olan ver burası. YERİN altında anasınuı, bacısının, çocuğunun sesini duydugu halde onlan kurtaramayan, su olmadıgı için ölüsünü yıkayamayan Licelinin dünyası değişmiştir artık Liceli anasının ölümünden zenşin olanları görmek istemiyor. Yardım diye kendisine gelen malzemeyi kendi kullanmak istiyor. PEKİ, ya bunun aksi olur da, Licelinin düşündüğü değil, «daire» nin hesaplan gerçekleşirse?.. BÜNUN yanıtı sanıldığmdan daha yakındır. DÇM h«sabı Raporda. vukandaki tablodaki açıklıklanmn yanmda, dövize çevrilebilir mevduat ile ilgili de şu açıklama eetirilmektedir: «DCM hesaplannın durumu, döviz rezerv hesaplamasmda özel lik tasımaktadır. Diğer bir deyiş le DCM hesaplanndaki «mevduat borcu. rezervi azaltıcı bir unsur oldugu halde bu husus dikkate ahnmamakta ve bir anlamda «ser best rezervler. fazla tanmta edil miş olmaktadır.» Türkiye'nin turizm geliri yüzde 13, gideri ise yüzde 6 3 arttı PARtS Merkezi Paris'te bulunan îktisadi Işbirliği ve Kal kınma Örgütü (OECD) tarafından yapılan açıklamaya göre. 1974 yılmda Türkiye'nin turizm gelirleri % 13 oranında artarak 172 milyon dolardan 194 milyon dolara çıkarken, turizm harcamalan da Ti 63 oranında fazlalaş mış ve 93 milyon dolardan 152 milyon dolara yükselmiştir. Bununla birlikte 1974 yılmda Türkiye'nin turizmden sağladığı gelir, turizm harcamalanndan 42 milyon colar (350 milyon TL.) fazla olmuştur. Buna rağmen Türkiye, 24 OECD ülkesi arasında turizmden en az gelir saglayan üç ülkeden biridir. Turizmden Türkiye'den az gelir saglayan ülkeler 135 mil yon dolar iie Yeni Zelanda ve 16 milyon dolarla Izlanda'dır. OECD'nin organı (Observer) dergisinde yayınlanan istatistiki bilgilere göre, 1974 yılında (OECD) ülkeleri arasında turizmden en fazla gelir saglayan ülke 2 milyon 862 milyon dolarla îspan ya olmuş, onu 1 milyar 399 milyon dolarla Avusturya izlemişMr !» «ıroria İ « P hir v ı i d a 751 TOPRAK MAHSULLERİ OFISI, YENİ BUĞDAY SİLOLARI YAPT1RMA KARARI ALDI Gerçek ücretlerde düşme izleniyor ÖZEL KESiMDE ÜCRETLER, KAMU KESİMİNE ORANLA DAHA DÜŞÜK; OYSA 1964 YILLNA DEK İZLENEN GELİŞME. BUNUN AKSi YÖNDEYDi C A R t ü C R E T L E R Özel kesim 18.32 26.23 32.98 36.32 41.34 50.96 63.52 Ort. 19.91 28.22 35.32 39.32 43.88 54.41 68.26 73.11 72.44 77.90 R E E L Ü C R E T L E R özel kesim 18.32 2058 23.01 21.64 21.76 43.45 21.61 Ort. 17.91 22.59 24.65 23.43 23.09 25.04 23.23 24.56 23.46 24.76 îıUar 1963 1968 1970 1971 1972 1973 1974 1975 Ocak Şubat Istanbul geçinme indeksi Kamu kesimi 17.40 31.14 38.73 44.42 48.72 61.59 74.88 Kamu kesimi 17.40 24.91 27.03 26.47 25.64 28.34 26.16 100 137.6 155,6 185.2 213.7 243.6 3U1.8 337.6 352.7 360 Dünya yemlik hububat üretim ve ticaretın.n bu yıl geçen yıla oranla daha düşük olması bekleniyor KİYATLARIM VÜKSELMESt, HAYVAN SAYlSiNDAKt ARTIS VE HAYVAN BAŞINA VEHİUEN YEM MİKTARININ AZALMAS1 GİBİ NEDEN LER DÜNYA HUBUBAT TÜKETİMİNDE DÜgMtYî. YOLAÇT1: EN ÖNEM Ll DÜSÜS ABDDE MEYDANA GEUDÎ Mart KAYNAK SSK İstatistikleri. Her yü ureticiden satın buğdayı eldeki silolar yetmedigi için toprak altında korumaya ça lışan Toprak Mahsulleri Ofisi özellikle Trakya'da yeni buğday siloları yaptırmaya karar vermiştir. Edinilen bilgiye göre, bugün Trakya'da varolan TMO silolarının toplam kapasitesi 160 bin ton dolayındadır. Oysa yıllık üretim 22,5 miiyon tona ulaşmakta ve bunun yanm milyon tona yakın kısmı devlet tarafından satm alınmaktadır. Eldeki kapa1 site, satm alınan buğdayın stok i edilmesine yetmedigi için, buğ' day toprak altında saklanmak zorunda kalmaktadır. İlgilılerden alman bilgiye göre, yapıiacak olan buğday silola1 rı ile bütün Türkiye'de toplam | 800 bin ton dolayında yeni bir ; kapasite yaratüacaktır. Silolar beşer yıllık projelerle gerçekleştirilecektir. Süo yapıma ile ilgili olarak Toprak Mahsulleri Ofisi yalmzca araştırma ve planlama gideri niteliğinde bir milyon lira ayırmış buiunmaktadır. Dünya Gıda Örgütünden (FAO) bir buçuk milyon liralık bir yardım alındığı alman bilgiler arasuıdadır. Beşer yıllık projeler geüştikçe, finansmana Dünya Eaakasının da katkısı bulunacsğı bildirümektedir. Şimdiye kadar yeterli silo kapasitesi olmamasına karşm, süo yapımına geçilmemesi sılonun bir yü içindeki dolup boşalmasına, teknık deyimi ile devrine bağlanmaktadır. Kapasitenin verimü kullanımı için, silonun bir yıl içinde en az 2.53 kez dolup boşalması geıektigi belirtılmek Ikinci devirde bu maliyet 6 kuruşa düşmektedir. Buğdayın top1 rak altında depolanması halinde maliyetin 19 kurusa geldigı büdirilmektedir. Uzmanlar, Türkiye'de silolarda son üçdört yıl içinde sürekli boş kapasite kaldığım söylemişler ve varolan kapasitenin belirli bir tarım politıkası bulunmamasmdan ve her yıl değismesinden dolayı doğdugunu belirtmişlerdir. , Sosyal Sigortalar Kurumu istatistiklerinden yararlanarak yapılan bir araştırmaya göre, özellikle son yıllarda ışçilerin gerçek (reel) ücretlerinde, başka bir deyimle satın alma gücünde bir değışiklık saptanmıştır. Aynı istatistiklerden edinilen bilgiye göre, özel kesimde ödenen ücretler, kamu kesiminde ödenen ücretlerle karşılaştınldığında özel kesimin kamu kesiminden daha düşük ücret ödediği ortaya çıkmaktadır. Son beş yıiın ücret istatistikleri gozden geçirildiğinde, işçilerin gerçek ücratlerinde bir düşme gözlenmektedir. 1963 yıhndan sonra 1970 yılına kadar sürekli artış göstererek gerçek ücretler, ilk kez 1971 yılında düşuklük göstermiştir. Düşüş oranı yüzde 5.1 dolayındadır. 24 üra 65 kuruş olan reel ücret ortalaması 23 lira 43 kuruşa düşmüş tür. 1973 yılmda yeniden bir artış göriilmüş, ancak bundan son raki yıllarda ve 1975 yılının ilk üç ayında reel ücretlerde kararsız bir gelişme izlenmiştir. Merkez Bankası özel bankaları kontrolde isteksiz Maliye Bakanhğı Teftis Kurulundan üç müfettişin ilk kez yapmış olduicları denetlemeler, özel banka sistemüım ciddi hiçbir denetime tabi olmadığuıı ortaya çıkarmıştır. Müfettişlerin hazırlamış oldukları rapora göre, Merkez Bankası nin elindeki yasal yetkiler son derece sınırlı olup ancak uzun sürede sonuç verici niteliktedir. Buna kar şılık Merkez Bankası, özel bankalan denetlemek için eiinde bulundurduğu mali araçlan kullanmak istememektedir. Maliye Başmüfettişi Ya\Tiz CEnevi ile Maliye Müfettişleri Mahmut Aydoğdu ve Turgut Atalay'ın hazırladıgı raporda kredi ve faiz poiitikasının kalkınma programlan doğrultusunda yönlendirümesi görevınin Merkez Bankası'na verilmiş olduğu belırtilmektedir. Ancak rapor, özel bankalarm almacak kararlara kin hiç bir yetkisi olmadığım açıklama.ktadır. Rapora göre, 1211 sayılı Merkez Bankası kuruluş yasasının 68'ıncı maddesinde Merkez Bankası'nın ozel bankaları denetiemesine üişkiıı yetkileri belırtilmektedir. Bu yetkiler, Merkez Bankası'nın belli bır kovuşturma konus'inu saptaması halmde durumu Maııye Bakanlığına bıldirmesinden ibarettir. Kovuşturma, «Maliye Bakanlığı tarafından Cumhuriyet Savcılığma müzekkere yazılmasına bağhdır.» Bunun dışında, mevcut sıstemde, özel bankalan denetlemek için Yemınlı Murakıplar Kurulu kurulmuştur. Maliye Baüanlığına bağlı bu Kurul son derece sımrlı bır kadrnya sahip olmanın yanır.da şımcıje aek daha çok muhasebe dpî°:ifc:i;e[eri ile yetmmekterîır. runda özel bankaların denetimiyle ilgili mevcut sistem şu şekilde eleşüriimektedii': «Merkez Bankası Kanununun bankalar sistemi tarafından uygulanması ile ilgüi cezai müeyyideler uzun ve dolaylı bir prosedürden geçmek sureüyle de olsa bellı bu düzenlemeye tabi tutulmuştur. Ancak para ve kredi polıtikaiannın uygulanmasındaki zamanlama sorununun önemi ,3z önunde tutulursa, bu konuda sürat ve etkınliği sağlaya cak opera&yonel bir takım tedbirleri alacak bır birımm KUrulması yada mevcut b:::mietden bir,;ıp, örr;pgm Meılfez Bankasına, bu '«Ibirlen aima yet<usınin ver •'n;t's; ger«ğı açıktır.» AncaK Maliye Mütettışierinın nırlı olmasma karşın mali yetkilerinin güçiü olduğu beürtümekte fakat Merkez Bankası yöneticilerınin bu olanaktan yararlanmak istemedıkleri açıklanmak tadır. Merkez Bankası'nın bu güçlü olanağı, bankaların Merkez Bankası'na reeskont için başvurmalanndan oluşmaktadır. Bankalarm, Merkez Bankası'nın reeskont imkânıarından yararianmalan, Merkez Bankası'na, banka sıstemı üzermde kontrol yetkisıni vermektedir. Yalnız son zamanlarda bankalann reeskont lımitiennı sonuna dek küüanma dıklan ve dolayısıyla Merkez Bankası nın elindeki yetkileri oı tadan kaldırdıklan görülmekte dır. Rapor, Merkez Bankası r ı ı bu konuda özel backJara bütriiir hir mrrtım orlstprprelc elın Anılan yıllarda ve 1975'in ilk üç ayında ucretlerde artış ve dü şüşler nemen hemen aynı oran da kalmış, ancak fiyat aruşlan nedeniyle ücretler yine de fiyatların gerisinde kalmıştır. Ücret istatistiklerinüen orta ya çıkan bır başka gerçek, özel kesimde ücretlerin kamu kesımine oranca daha düşük oldugudur. 1964 yılına dek özel kesimin ödediği ücret, kamu kesimine gö re daha yüksek olmuş, bu yüdan itibaren denge tersine dönmüştür. 1964 yıhndan 1975'in ilk üç ayına kadar geçen sürede ger çek ücretler özel kesimde kamu kesimine göre sadece 1969 yılında daha yüksek olmuştur. İlişikte gösterilen tabloda, cari ve reel ücretlerin yıllar itibariyle gelişimi görülmektedir. ANKAKA (ANKA) 1975 yılında vapıian son tahminlere göre 197475 sezonu dünya vemlik hububat üretim ve ticaretinin, geçen nla kıyasla daha düşük bir seviyede eerçekleşmesı beklenmektedir. Anılan devrede fiyatlann vükselmesı. havvan savısının artması ve havvan oaşına verilen vem mıktarının azalması nedenlenyle dünva nububat tüketimmde de düşüşler olmuş. en önemli düsüş tse Birleşik Amerik3'da meydana gelmistiı. Bu arada Bırlesik Amerika'da 197475 sezonu içinde rekor sevıyelere vükselen vemlik nububat fiyatlan. talebin azalmasi ve 197576 dönemı üretim tahmınlerinin çok viiksek olması nedenleriyle düşme kaydetmistir. Yem lik hububat konusundakt son verilere göre dünya üretim tiiketim. ticaret ve APD'dekı fiyat gelişni?ir?r1 «öviedir: Bir torba çimentonun satış fiyafı 35 liraya çıktı İZMIR, (Cumiıuriyet Lge Biirosul Fabrika çikış: 1b ııra 75 kurus olan elli kilolufc bir torba çimentonun perakenoe satış fiyatı 35 liraya fırlamışnr. Izmir'deki iki büyük çimento fabrikası yetkilüen üreümın aksamadan süroüğünü belirtmişler, müteahhitler İse darüğın ve fivat «rti.ımıı üc büvük Kentte Dünja üretimi Bu yıj içinde yapılan son tahminlere göre, 197475 sezonu dünya yemlik hububat lireüminin. önceki tahminlere kıyasla 0.8 milyon. 197374 vılına kıvas'.a ise 41.4 milyon ton düşük olarak, 562.5 mtlvon ton sevive.~ir.de ger çek!f<:m*>si ıvk'o''voVtpriiT Dünya vemlik nububaı Uretimlndpn en çok düşüş Kavripden ÜIKP '•'ırleslk Amerika'dır 19757ı, sezonu ıçın vapıian proteksiyon.'ara göre ise, bu dönemde diinya vemlik hububat Uretiminin 83.1 milyon ton gibi büyük hir artı«! cHstprprPlt fi25.6 milvon