Katalog

CUMHURÎYET 9 Ağustos 1975 BE9 Kitap fiyatlarının artış nedenleri iistüne bir soruşturma^ :ENGİZ •UNCER E Yayınlan sahiU Kitap flvatlanndald yfiksehangl zorunluklardao Uerl ır? îıtap fiyatlanm temelden ıdiren bUtun unsurlarda >ırkaç yıl lçinde büyük deıkler oldu. Kağıt fiyatlan 1da yüzde dört yüı yükselsvıri ya da yerli biltün ya• yayın haklan belirgtnm çeşitli nedenlerle yayıncıUgıli rizıkolar yükseldi Büunlardan ayn olaralc yayınyurdumuzda dağınık, orgütiayanaksız ve sakıncalı bır ı olma durumundan da kuradı. Kuşkusuz. temelrte kitap sorununu çozümlezorundayız, ama bunu çö'mek içın 6nce kendi ara> ı örgütlenmek, sonra da bu le devlet arasında açık bır >g kunnak zorundayız. Devıtabı sakıncalı bir şey olaormekten kurtulamadıkça kitap sorununu, yaygın küljrununu, çağdaslaşma soruçozumleyemeyız Eukselen fiyatlar. yazara vs viriclye ödencn ücretle ügi* fazara, çevırmene, redakttJlenen Ucretlerde belırlı bır olmuştur, bu artış kaçınılbır bıçımde kitap fiyatlankı etmektedır. Ama bu etolumlu bır etkı olduğunu lenmek kitap fıyatım belırnoktada tutraak ıçın yazar L çevırmen ücretleri dışınılan unsurlarda tasarruf oı aramamız gerekir. Yoksa kitap. yaygın kultur soruı faturasım yarara ya da nene odetmeğe kalkmak yanlış çağdışı tuturn olur ^evirı kitaplar içın vabancı va odenen iıcrette nr jribi Sİpr gonıhıyer? Bunun çagluma külturuvle bağlarımırma bakımından bangi vai vardır? Yabancı satış lisıde bırınci gelen kıtaplaıa t ücretler fideyerek gtinü1e çevirtmenin sadece valerl araMndaki rekabetten Reldlğinl sSylemek yerlnde tnu? îenellikle yuzde 8 yüzde 7 çeviri kıtapların yazar hakon lki senede yüzde 12 ve 15 olçusüne kadar yükselÇok sınırlı bırkaç yazar ie olsa bu yüzdeler ülkemız derı bakımından karşılana ölçulere ulaşmıştır. Bunun ş dünya kültünlyle bağlankurma bakımından hlç bır ı yoktur. SozUnü ettigım ar daha çok bÂt&eller/çok ya da lonçsell«r «zun saıtaplardır. Şurasl da açıktır tür kitaplar beltrli bır kartalamasını aşmamaK du ndadırlar îçlennde gerçek nemli kitaplar olduğu gıbı ir onemı olmayan, gıderek ıi kıtaplar bıle vardır. Bız BVI olarak bu tür kıtaplar•lırlı jaran olanları seçmek ıtızlenıyoruz; bestseller mj;sını gerçekten gerekli, soyxı yazarları tanıtmak ıçın mansman kaynağı olarak oruz Yabancı ülkelerm sastelerinde başa geçen kitap ,oluk soluğa çevırtıp yaymc yayınevleri arasındakı re m yanlış bır çızgıye otur ısından dogmuştur Aslın • yabancı bestseller'ın ulke r ) basanya ulaşrnası olanak . Ama yayıncı kitap seçmeına unsurlarını yıtınnce eller gıbi çok biçimsel bir e yöntemine saplamp kalıAslında yayıncılık temel bır tutturma, kendi ıçınde bır ıhk taşıma özelhklenni goz taçırmamak gereken bir ış5am\orum belirli bir süre yayıncılığımız gerçek bonna oturacak, biçimsel bırı seçme yöntemlerınden kur ıktır Fiyatlann yukselmesl Htap aruu ne >önde etklUyor? id, oğretnien, geuri sınırlın okınucu yavınlan Izlejeır mıT Yoksa ctltlenmiî. askılı kltaba vbnelen yeni ,1ı okuvucu tipi ml oluşuvor'" Kıtaba odenen para hatmn r daralma oldugunu sanmın, beUı enflasyonıst gıdişm paralelınde olmasa bıle bejır genısleme var ^ma kıtao arındakı artış, sayı olarSK satışm olumsuz \onde et> Asıl okuyucu olan dar ge r aydınlar aynı paravla daha lyıda kitap almak zorunda orlar Belkı bu seçme bır i yaj moılıgınız uzerınde oı etkıler getırebılır. Sorunuıkmcı bolumüne karşılık eden bır konuyu bıraz açısterim Nedense bızde ı\ı la basıımış. temız, cıltlı kır bır luks gıbı gorüluyor £• jatıda olduğu gıoı ucuz basda bütunlenebıhrse bu kıtjn ıçınde buvuk olanaklar taşıbır turdür. bır kıtabın taşiöi tış potansıyelını suurlı bır ya ıla anlama olanağı venr ya>a Sorunuzun ıkıncı bolue gelınce bu konuda hıç bır soyleme olanagımız yok, çdn azanmızın ısteklen bıze yanvoı, yetersız dagıtım orgut^uzunden pazarın ısteklerının ıcua ulaşması mumkun olar Ama samyorum taksıttap satışındası gelışme luks ja yonelen bır okuyucu oluşd, ama sureklı bır okuyucu ur, gerçek bir okuyucu mubunları bılemıyoruz Kitap fıyatlannda yüksemeonlenmesı içın neler duşunuır' KaÇıt posta gıderleri ve dev ardımı sorunlan çozulmedıK cuz k.tap sağlanamaz. O^sa miîde bunlann sürekll oluırt yonde gelıştigıni goruyoruz. et tekelındekı kagıdı devlet. almak adeta mumkun degı., ılara oldukça buyük farkldi nek zorunda kalıyoruz. Posta rlerı hemen her jıl buyuk ol muzdan bu yana resmi kurumlar bizden yaklaşık olarak on bin Hralık kitap almışlardır: buna kar Süık bızim yayıncı Olarak derlete zorunlu olarak ve Ucretsiz ver diğımız kitaplann tutan yüz 'llı bın lirayı aşıyor. Hıç degılse yBsal zorunluk olarak devlete verilmesi gereken kitaplar Ucretli olarak alınsa. yayıncılıfa yaran olmayan devletm «gölge etmedıgl» soylenebılırdi. Bunlardan ayn olarak dağıtım sonınurnuz var. bırçok yayın okuyucuya ulaçamıyor, sınırlı bir satışa sıkışıp kalıyor. Ucuz kitap içın kuşıcusuz en önemli unsurlardan bln, yaygın dağıtım örgütlerıdır. Sanat Edebiyat Ülkemizde kitap fiyatları, son aylarda, okumayı seven dar gelirli yurttaşların, olanaklarını aşan bir ölçüde yük selmektedir. Bir iki yıl öncesine kadar, 15 20 liraya satılan kitaplar bugün 4050 liralık fiyat etiketleri taşımaktadır. Bu arada 200 250 liraya kadar fiyat konan kitaplar, kitapevlerinin vitrinlerinde sık sık görülmekte dir. Pek çok okuru llgilendiren, bu fiyat artışları, elbette çeşitli nedenlere dayanmaktadır. Sorunu içinden bilen, 3 yetkili, konuya açıklık getirmek amacıyla, Cumhurl yet'in çeşitli sorularını cevaplandırdılar. Bir soruşturma niteliği taşıyan kitap fiyatlarıyla ilgili sorularla. cevapların konuya açıklık ge tireceğini umuyoruz. ASLAN KAYNARDAĞ Elif kitabcvi sahibi Örollikle son bır yıl lçinde ki tap firatlannda aşın rüksetmeler gOrüldü. Ortalama «knytıcnnun, «£ırnd memur cevre^inin alımffüefinfiasan bo TÖk«el»nHer hanei tfir Htaplarda e«rfllfi»or"' Hanpi döırrlere ulajıvnr? Eer şpvın flvatı artarken ttltabm da firatı artıvor Bu ötekı ülkelerde olduftu gib! bizde de böyle Türkıve bir zamanlann ucuz kitap cenneti de»ı! artık G?nel olarak her tür Mtap flvannda bır vukse'ıs var l%(narda cer) kıtaplan ıkı hrays satılabılırken bugun bunlann üzenne konulan fıvat 10 lıra Okul kıtaplannın fi vatı bıle bır vîlda ıkı katına çıktı Yalnız devlet kıırumlar ve üniversıteler yavmlanna çok fıvat koymamava çalışjvorlar Ne ki. bu fs iyl nivetle çteümlenemivor. Ftyat olusması birevlerm isteminin dı«rmda bir i^ Ekonomi olaylan ve enflasjron öylesme etkili ki. bu etklnin dısıns çıkılamıvor. Fiyat artışı daha çok bllımsel kitaplarda, Hele bunlar bir de çok resımli ve ciltli ıseler yanlarına vanasılmıyor. Yüfcselen fivatlar okTimeu Kan<ında ve okvvuru kfslmlndc ne tur dejKsimler rfisUrdl? Yükselen fıvatlar vuztinden okuvucu sayı«!inda elbette azalma olmu^tur Bu eiderek daha öe ltr^in biçımde ortava çıkacTiktır. Ne k1 h«lkımir okumnk ısteven bır halktır. Kitabı sever Fivat artı$lan haklı ölçülerde olursa, eskisl kadar defılse bile. vlne de alıp okumara çahsıvor. Açık olarak gdnilen şu Özellıkle dar ge lırlıler eskısi ?ıbi kitap alamıyorlar. KıtaD almak sovle dursım, ellerındeki kıtaplan satıyorlar însan kendısi ve çoluk çocuğu açken kitap okuvamaz. Fivat vukielmelerl slıce IOrunluluklardan mı voksa zorlamalardan mı ileri eelivor? Fiyat vıikselmelennin zorunlu nedenleri vardır kuşkusuz. Bü tun dunyada kâgıt fiyatlan petrol mısali durmadan artarkpn kıtabın fıyatı yüksermesin olmaz Yalnız kâğıt mı, basım ve yayınla ilgili bütun araç ve gereçlenn fiyatları da hızla yükseliyor. Işçi Ücretleri de yerinde durmuyor tabil Yazar ve çeTiri lle Uglli Ucretler de eskilere oranla lyic« *rt mış durumda. Büttta bunlar kitap fıvatlanna yansıyor. 19«0Tara kadar Ttırkive eercekten bir ueus ldtap cenneti idı Yabanca ülkeler den gelenler bizdeld bu ucuzluğu görünce sasmyorlardı. Kiml yayıncılanmızın, dünya kitap flvatlanndaki vüksekligl görtrp onlara özenmelert sös konusu olabilir Güzel bir Htabın düzenlenisinde sanat kaveısı ajhr ba«v.i bir e«=enn ^vnıoa'da, Amer^ka' da bıle rahat ahcı bulabileceSi duşunülerek yüksek fivatla satısa çıkanldıSı görulmektedir. Moda konularda kitap basıp, reklâmlarla halkm kitap alma gücunü normalin Ustünde zorlayanların da bulundufu söylenebiHr. Aşın rekl&m hevesi, reklam Ucretlerinın vüksek olması da flvatlan zorluyor Ancak bir gözlemim var Yayıncalann yüzde 35 • 40 lndirimle kitap verdiği o kadar dafcıtıcı var ki, bunlar çogu kez aldıklan kitaplan tek tek okuyuculara yüzde 25 indirımle satıp duruyorlar. Bunu açık açık yaptıklannı gazetelerle duvıruvorlar da. Bu durumda birçok vayıncının bugünkl fivatlannı yüzde 25 lndirebilecekleri lndirirlerse zarar etmevecekleri ortava çıkıyor. Bılmem bu konuda saym yayıncılanmız ne derler? Yüksek flyatlann kfiltur Tasantimız üzerlndeld etkileri nelerdlr? Kitabm blr kültür aracı olarak her zaman önemli bir yerı vardu. Eğıtim, ögrenim, aydmlanma ve bilinçlenme konusunda kitaptan daha yetkin bır şev voktur. Bövle olunca vükselen fıvatlar halkın kitap alıp okumasını güçleştırivor, dolavısıvla toplum kültürunde bir gerıleme oluyor. Kültürümüz açısmdan fivatdan daha önemli şey bence. özgürlüklerin yofc edilmeye çalışılması. kitap yazana, kitap yayana. kitap satana, kitap okuyana vapılan baskılann sürdürülmesidir. Fivat vukselmelerl Onlenebilir mi; nasıl? Bu sağlanamazsa kitahın okuyucusuna ulasabilmesl Için neler yapılabilir? Kitap fiyatlanndakl yükselmeler belki birae yavaşlatılabıhr ama durdiırulamaz Yukanda da dedigım gibi bu vükselmenin zonınlu etkenleri vardır Fiyat artışj önle.neniçyecegine göre yapılacâk^en lyt sey kîtapIıklan çofîaltmak. halkın bu kitaphklarda her kitabı rahatlık la bulup okumasmı sağlamaktır. Bir kıtabm tirajı vanl basfcı sayısı arttıkça flyatı azalır. Buda okuma isteğinl artırmaya bağlı bır şevdir Onun için okuyucu sayısını çogaltmak, toplumdakt eğıtim duzeyıni yükseltmek gerekıyor. tyi bir eğltim okuyucuyu artıracak ve hazırlayacak böylece kitap üretiminde bir çoğalma olacaktır. Dolayısıyla fıyatlar bır ölçüde azabilecektir. OSMAN NECMİ KARACA Yazara ve çerlrlcJye Bdroen ucretin kitap fıvatlanndaki yuk•eli$e etldsl oluyor mu?.. Turk yazarlanna öder.en mıktar eskıye oranla tabıatıvla arttı bıraz Fakat şu anda kalemıyle geçınen TUrk yazan caten yok. Azız Nesin, Yaşar Kemal . Onun harıcmde, belkı yaşasavdı Orhan Kemal' . Yazarların hıç bın yalnız kalemıyle yaşamııor. Eskiden de yaşamıyordu, şimdı de jaşamıyor, fark yok. Fakac hayat pahalüığının artışı sırasında fıyatlar arttı. Bazı yazarlar da ısımlerını artık yerleştırdi. Meselâ Aziz Nesın, belırlı şekılde talebı olan kıtabı satılan bir yazar olduğu ıçın, odeme fazla yapnı5'or Odeme, TurJave'de şoyle ya pıhyor Kıtabm Uzerıne konan flyatla bır yuzde çarpımı Yaşar Kemal'e, Azız Nesın'e verüen o ran bır ha\lı yuksek Fakat Orhan Kemal ıçın meselâ bız vuzde 15 \enjoruz Dıyebılinz kı Orhan Kemal, eskiden bır kıtabına 3000 TL alrrken, şımdl 15000 TL kadar aılesı alıyor. Bır fark muhak kak oldu. Bu da yayınevlennin bazı yazarlara onem vermesınden ılerı gelıyor. Talepler fazlalaşıyor Plyatlar yiıkseliyor Diferle 7'den verülyor Bunun da kitabın japımına etkı edecek yukrıne bunu alamıyoruz Mesela Ml sek bir fiyat oldugunu sanmıyohyetin ödülUnü kazandı Vedat rum. Bestseller olmuş ömekler TUrkali, yüzde 101a verebüdık. verebılınm. Tannlann Arabaları îsmı yerleşmemış bır yazann ese rını bu fıyatlara veremiyoruz. meselâ Yuzde 6'dan yüzde 7'den Yazarlara büyük paralar «Immı venldı. Büyuk rakam yaptı ama yor Çevirenlere gelınce, TUrkıye tırajından dolayı arttı îyı bır kitap 16000 TL. fılân yapıyor. Simde yanlış bır sistem olarak bır mel'ın meselâ çıkacak olan kıt3 formaya (16 sayfa) odenen bır bmı 16000 TL 'ye verdık Koşu'lar para var. 150 TL 'den 350 TL "ye hatta 500 TL 'ye kadar veren var. normal Fakat yayıncılar arasın150 TL. çok komık bır paradır, da bır rekabetten dolayı yuksel10 sene evvel verüen paradır, meler goruluyor. Sımmel'ın 2 ağustosta çıkan ve daha bugün bı halâ veren yayınevleri var. Isım yapmış bir çevırmen, forması 300 ze gelen yenı kıtabını 3 yayınevı ıstedı Dedık kı, bır teklıf yapın TL 'den alsa, 20 formalık bır bıldırelım oraja O almasın dıeser ıçın 6000 TL. alıyor Bunun da korkunç bır para oldugunu ye, yuzde 6, yuzde 7 iken yüzde sanmıyorum. Yarann kendısıne 12'lık bır teklıf yaptı. Bırısı yıizde 13 teklıf ettı. 10000 basanm ve çeviricıye verilen ücret, fıya dedı Bu şekılde kendi kendılerıtın yukselmesıne >ol açacak ka ne fiyatları yukselttıler Bız a dar yuksek değıldır. jans olarak bu yolda gıtmek ıste Çeviri kitaplar Için yabancı mıyoruz. Kendi aralarmda resabetten bir yukselme oluyor Ba firmava nasıl bir pay odeniyor? zan yabancı firmalar bır kitap Yabancı fırmalarla ılişki ıçın yuksek fiyat da ıstıyor. Meeskiden pazarlığa bağhydı Bız selft Solıenıtzın'ın son yazdıgı. buna Avrupa'da uygulanan siste Turkçe adının ne olacagını bılmı getırdık. Gene yuzde sistemı. mıyorum Fransızcası Le Chene 1000 kitap bastınız. 20 TL.'den. et le Vean, Fransa'da çıkar cı<Bunun yüzde 6'sı yabancı yazara maz 100000 basılcü. Yaymevi bigıdıyor. 5000 den sonrası yüzde ONK çeviri ve telif haklan ajansı sahibi t» yolladı. Solienitrinin daha önce eserlerıni burada yayınlayan Uç yayınevi vardı Yuzda 13'den baçlıyor, yuzde 18 e kadar cıkı yor Fakat kımse kabul «tmedı Demek ki bu yazar o kadar (azla satmıjor son zamanlarda Daha öncekı satıslar bnemlı olsaydı, yavınevlennln arasında bir re kabet olacaktı, fiyat yukselecek ti. Bizdeld kitap fiyatlarının yabancı kitaplarla karsılastırmasmı yapar mısınıs? Yabancı kitapların flyatı karşısmda Türkıye'dekı kitap fı >atlan mukayese edilemeyecek kadar ucuzdur. Dışarda fıyatlar son derece pahalıdır. Kitap bız de çok ucuzdur, bunu kabul et mek lâzım. Yabancı ülkelerde kitabm Pn ce ciltlı, pahalı basımı yapılır Sonra hatta başka bir yayınevı karton kapaklı. daha ucuz bası mını yapıyor Yazar iki defa te lıf hakkı alıyor Bizde bu dunım yok. Bızde cıltli. pahalı kitap da ha çabuk satmıyor, fakat omın satıyor Onun ıçtn tercih ed.lı yor. Okuyucuda bır «kütüphane» yapma eğılımı yerleşlyor. Cıltlıvi onun ıçın tercih ediyor. Karton kapağın bile pahalısı tercih edilıyor Cıltli, kahn kıtnp gatıcıda muhteviyatından ayn bır etki vapıyor. Satıcı, yuksek fiyatlı kitabı da kendısıne kalacak pavın fazlalıgı dolavısıyle terclh etmeıc tedır Kitap fiyıtlannın ftrtmaması Içln neler db^ünfilebilir? Fiyatın duşmesı ıçin tirai'n vukselmesı gerekiyor DaÇıtım duzene sokulmahdır Dağıtım çok kotü islemektedır Yayımcılar kendüeri de dağıtım yapıvor. Avrupa'da bu ıs büyuk organizasvonlara bağhdır. Meselâ Gallı mard geçen yüa kadar Hachette tarafından dağıtılıvordu Burda herkes kendısı yapmak ıstıyor \e başarılı olamıyor Kıtabm okuyucunun bulunduğu yere kadar gotUrülmeM gerekir Dağıfun ne kadar lyi yapılırsa satış da o kadar artar. Yavınevlerine sık sık bırleşıp bır dağıtım şırKe'ı kurmalannı teklıf edıvorum Bovle bır dağıtım şırketı, ıtı matsızlık ortadan kalkar da ku rulabılırse, hem yayınevıne lajıtıcının aldığı pavı da kazandırır, hem en uzak yere kadar her kı tabın en iyi şekılde ulaşmasını saglar. YARALI atlar ««B)d kopftk Dortnala ttatüme üstume felir 0 gurültd kıyamette Sesiml Moı duyar klm Tetisir Butun topraklanrn elimden gitti Sevdıkleriro ölu evlm barkun yrrle bir Kurban yaşadım butiin ömrumü iargıçlarım hep kana snsanu^tüar Ovle öfkell yaban öyle saiırdılar ki Insan yanpın olsa daf olsa karsı kovabilir 1 zaklastılar atiannın ayaklan kınlmıs gibi Ovada gecenin iyileştirici sessizliği Aurulduçurn yerde sırtüstü açıvorum (özlerimi £} dost böcekler kardes yüdızlar. KANAYAN YARANIN ŞİİRİ Aldflrfllen gencecik '""' ölüsüne çlçek bırakılmavan Girer gibi sabalıa Çıkar glbi jrunden geceye Tastır yansır «olugu Gelmemistir beklenen Ağıdı kim aflavacak Kim gidecek benimle Çocnk, sen ışkın tribisln Bahar bile anlamaz sen) Eğilen btr dahn lalınayak ak sakallı dedemiu Yanlmadı daha 1971'tn tarlM Ki ayınr bizden gülü Mayıs, o ncak yaz Yazılmadı daha Kanayan yaranın şliH KI sdvler bize Geceden geceye uçan yarasa. Necati CUMALI Yivli Mınare Ilhan ARDA Ali PUSKÜLLÜOĞLU Şolohov ve Sovyet Edebiyatına getirdikleri.. Şolohov bugüne kadar Nobel ödülüne yaraşır görülen dört yazanndan üçuncüsüdur. Gerek kendınden oncekı odül sahiplerı Bunın ve Pastemak'ın, gerek ondan sonra Nobel Odulu alan Soljenıtsın'ın sıyasal tutumlan duşünülurse, Şolohov'un (Nobel Ödülu konusundakı değerlendirme ne olursa olsun) bu odulü bılegmın hdkknla alan ılk Sovyet Rus yazan oldugunu belırtmek gerekir. fPasteınak gerçı Bunın ya da Soljenitsm gıbı Sovyetler Birlığı'nin düşmanı değıldı Fakat ona da romarunın sanatsal nıtelığınden çok sıyasal niteliği içın odül verıldığı bılınmektedir.) Mıhaıl Şolohov, ılk Rus devrımınm ateşınde, (Ma>ıs 19051, Don Nehn kıvııanndakı bır Kaz&k köyünde, Ukrayna kazaklanndan bır kojlu kadınla bır degırmencmın oglu olarak doğdu Bır dın okulunda ve lısede oğrenım gordu. Devrım sonrasındakı ıç savas yıllarında, ağaların karşı devrımcı gınşımlerıne, ekını gızlemelenne ya da yakmalanna karşı ulkeye tarım urunlerı sağlamakla gorevlı ışçı bırlı*lerınde çalıştı lc>22 jılı sonlarmda Moskova'va geldı Tıpkı devrım öneesmdekı Gorkı gibı, bır süre ışçıliK ve hamallıkla hayatını kazandı 1923 1924 yıllarında sonradan «Don Nehn Hıkayeleri» ve »tGokmavısı Bozkır» adlı kıtaplarında toplayacağı ılk hıkayelerım gazetelerde yayınladı «Genç Muhalız» adlı, daha çok ışçı yazarları toplayan edebiyat kumesıne katıldı. 1920 ler, de\Tim sonrası Rusyası'nda yeni bır edebıyatın doğduğu yıllardır. Gorkı, Mayakovskı gıbi yazarlar devnmcl duyarlığı, sos>ahst devrım gerçeklığınl yansıtan yapıtlarmı daha once vermışlerdı gerçı Fakat devnm sonrasında, çoğunluğu emekçı sınıflardan gelen bır kume edebiyatçı ve onlarla birlikte de yeni konular ve yenı bır uslup dogdu. Bu edebıyatın başlıca konusu devrım ve ıç savaş olaylarıydı Yazarlan bu büyuk toplumsal olguları tenlennde yaşamış kımselerdı Devnmın, ıç savaşın acılanndan, yıkmtılanndan coşkularmdan gelıvorlardı. Yenı düzenın sancılı doğum yıllarına herbırı kendınce xatılmış, tarık olmuştu Kahramanlan tek tek kışılerden çok, kıtlelerdı Kısa, soluk kesen, kesık kesık cumlelerle oluşmuş coşkulu bır anlatım bu yıllarda yazılan vapıtların başlıca ozellığıdır Vsevolod tvanov'ıın «1469 No 1u Zırhlı Tren'ı» (1922), Aleksandr Malışkın m «Daır'ın Duşüşü» (1923), Dımıtrı Furmanov'un «Çapa>e\»ı (1923), Ishak Babel'ın «Kızıl Suvanler»ı (1923), Alensandr Serefımo^ç ın «Demır Tufanı» (1924), erken Sovyet anlatısının bellı başlı yapıtları arasmdadır. HenUz yaşanmış otaylann sıcağı sıcagına anlatıldığı bu bır çeşıt anı gunce nıtelığındekı yapıtlann yanısıra, aynı jıllarda, 19 yüzyıl gerçekçi edebiyat gekneklerını surduren So'. yet romanları da yazılmaktaydı. Konstantın Fedın m KentW \e Yıllar (1924) romanıyla, Maksim Gorkı ve Fyodor Gladko\ vuı her ikisı de 1925'te yayınlanan Artamanovlar ve Çlmento romanlarını bu ıkıncl kümeje giren yapıtlar arasında sajmak gerekir. Şolohov'un 1926 yılında yayınlanan kitaplarında yer alan hıkâyelerı, bu donem Sovyet anlatısına (ve şıınne de) ozgü romantık yo Avignon Tiyatro ve Kültür Şenlikleri "Oksitan,, halkının kendi benliğine • •• •• Ataol BEHRAMOĞLU lebılır ki diyalektik bir akış ve oluşum içır.de ele alma ^nteml sanıyorum ki, dünya edebiyatı ölçüsunde de Tolstoj un bulgusudur. Bu yanıyla Şolohov, doğrudan Tolstoy geleneğıne bağlanmaktadır. Destan roman türü Gorkı'nm (Ozellikle Klım Samgm'ın Hayatı) varatıcılıgmda jansıjacak, daha sonra Ehrenburgun Sımonov'ıın yapıtlannda gorduğumuz gıbı yenı koşullarda surecektır nDon Nehı Durgun Akar»la Şolohov'un destan roman turune ge'ırdıâı baslı^a şey, ılk kez halktan ınsanların, onların kısısel yaşamlarının, ahlan sal psikolojık ve toplumsal sorunlannm, çatışkılan, butün gergın lığı ve çağdaş onemıyle bu boyutta bır romanın konusu olabılmesıdır. Kazak koylusu Grıgori Melehov'un ve oteki roman kahramanlaruıın kısüikleri ve yaşamlan çevresinde. denılebılır kı, en unemlı olaylan ve sorunlarıyla Rus toplum yaşamının 1912 1922 vılları aıasını kapsayan olağanustü bır donemı vansıtılmaktadır. «Don Nehn Durgun Akar». kisisel ve toplumsal olanın alabıldığme yogun, butunsel, dennliğırıe bıleşımıyle çağımız edebıyatının onde gelen yapıtlarmdandır. Sovyet gerçeklığını, yenı msanm çatıskılar ıçınde oluşumunu kavramada oncelıkle başvurulacak bır yapıttır. donuş çabalarından örnekler taşı/or bayı oğu'la kardeşi kardeşle karşı karşıva getıren, acımasif toplumsal o'j^umlar ıçınde çalkanan insan vazgılarının vansıdığı bu hıkajelerde. gerçekçılık egemendir Fakat bu gerçekçıhğın, zaman zaman erken Sovyet anlamının otekı yapıtlarında da ızledığınıız kaba o r doğ^lcılıga donu=me eğılımı taşıdığını da belırtmek gerekir. Şolohov'un ilk japıtlannda görülen başlıca bır ozellık, insan yazgılarmı, toplumsal, tanhsel bır kesıt içınde, fakat tek tek ve deruılığme gosterebılme ustahğıdır. Bu ustalık. asıl, dev yapıtı destanroman «Don Nehri Durgun Akar»da ve daha sonra «Uyandırılmış Toprak»ta buyük boyut kazanacaktır. Mıhaıl Şolohov, destan romanı «Don Nehri Durgtın Akanıı, dort buyuk cılt olarak 1938 1940 yılları arasında yayınladı. Destan (epık) roman turunun Rus edebıyatında varatıcısı Savaş ve Barış'la Tolstoy'dur. İnsan kışüıklerıru tarüısel, toplumsal bır kesıt ve denı Her jıl ağustos ayı'nda duzen lenen Avıgnon tiyatro ve kultur şenlikleri, bu kez, son yıllarda gıderek belırgınleşen bıçımae suregeldığı uzere yme, bolgeae jaşayan «Oksitan halkı»nuı, ken dı benlığme donüş çabalanndan omekler taşımaktadır. Çeşitli tı yatro, muzik ve şıır toplantüann da, Oksitanyalı sanatçılardan ya pıtlar sunulmakta ve oOksıtanca»nın gelışmesı ıçın propaganda japılmaktadır. örnegm «La Carrıera Oksitan Tıyatrosu» bu yü da Avıgnon 'di en onemlı atraksıyonlardan bın nı olusturmaktadır. Gezıcı topluŞolohov ıkınci buyuk romanı «Uyandınlmış Topraksı 1932 1960 luğun «Fos PastoraliB adlı yenı yılları arasında yayınladı. (Son cıldın yajınlandığı yıl, ulkesının en oyununda, eskı oksitan danslan büyuk edebiyat ödtllU olan L«nin Odülü venldı kendisine) So\Tet müzığı ve torelerı dıle getınlmek toplumunun oluşumlannın devrım ve ıç sa\aş vıliarı sonrasındakı te, bolgenın ozellıklen anlatılkuruluş dönemıni konu edinen yapıtlann yazıldığı vıllarda yavınlan maktadır. dı Uyandırümıs Toprak. Gladkov"un Enerjı (1932 19381, Nıkolay «Oksitanya» bugun Fransa'nın Ostrovskı'nın «Çelık Nasıl Pekişti» (1935) gıbi romanlannın yayın«Provence» dıye anüan bolgesiyle landıgı donemdır bu. «Uyandırılmış Toprak ıta Şolohov, sorunlar ve asagı yukan çakışan bır kesirnçatıskılar içindekl oluşumuyla bır kolhozu anlatıyor «Don Nehri Durgun Akantda olduğu gibı, bu yapıtında da, şematıklıkten uzak, dır. Ortaçag'da büyük bır kU tur merkezi olan bu bölge, halkı gerçeklığı çelışklleri ve çatışkılan ıçınde kavrayan bır gerçekçılık çoğunlukla protestanüğa geçtığı yontemını uygulamaktadır Şolohov'un yapıtları dıl ve anlatım açısınıçın, 16. yuzyıl sonlanna doğru, dan da özgündurler Yerel kaynaklardan bır çok soîcuğun öevımın ve söyleyiş tarzınm girdiği dıl, şilrsel zengm, betımlevıcıdır. Bu ba Saınt Barthelmy kırırru'nın etkılennden kendını kurtaramamış kımdan, kavranması, bır başka dılde yaıısıulması en guç Sovyet ya ve her bakımdan sönmUstür. Son zarlarındandır Şolohov. yıllarda gıderek güçienen özerklık akırru dolayısıyla bugün hem Ikmcı Dünya Sdvaşı yıllarmda o da bır çuk So\^et >azan gıbi, kulturel ve bem de polıtık yönPravda gazetesınm savaş muhabin olarak çörev aldı 1956 1957 yıl lerden tedirguı bır bolgedır. Hat larında yayınladıgı «Bır Insanın Alın Yazısı» adlı uzun hıkâyesınde, ta Oksitanya'nın Fransa'dan tusavasın bır ınsan m yasamını nasıl paramparça ettığını anlatmakta müyle ayTilmasını isteyen aşın, dır Sıra askerı Sokolov'un yaşamı çevresinde, halktan bır ınsanın fakat aanlıkta bulunon bır kaç yalın, saf yaşama tutkusu ve mutluluğa yönelişıvle savaşın bagda5 orgut bıle vardır. mazlıŞı gostenlmektedır. 1969'da yayınlanan «Vatan tçln DövuştUler» romanında da >ıne faşızme karşı savaş yılları anlatılmaktadır. Dünya edebiyatı'nın fürkiye'de de ivi bılinen tanınmış ve ölMoskova'ya 1922 yılında gelen Şolohov çok az kaldı baskentte mez tlpı Cvrano de Bergerac da Bır iki yıl sonra, memleketi olan Don bölgesıne döndü ve burada bır Oksitanyahdır. Veşenskaya yoresine yerlesti. Ellı yılaan fazladır (70 dogum vılOksıtanca, Frinsızca ıle îspan dönümünün kutlandığı lçinde bulundujrumuz vıla kadar) hemen hemen hiç ayrılmamacasına bu bölgede yaşamaktadır. Sade, halktan ya yolca'nın kansımı sftyılaöüecek şantısı, devrımcı ınancınm bükülmezliğı^ le Şolohov, Sovyet Devrimı bu lehçedlr. Pransa'da OkKter, ca konuşanların sayısı dort ır.ıl