Katalog

CUMHDRtYST tyaaal olaylarm flstyapı niteliği yaygm btr bfl. gidir; bunun gibı, üstyapı olaylaruım e k o n o mJk temel Uzerlnde etkinliğe dbnüştüğü d* blr gerçek. Ama bu karşüıklı etkilenmeyi gününde görüp göstermek sık rastlanan gbzlemlerden •ayılam&s. önemi gununde anlasümaınif nioa olaylar vardır kl, yaşam keodl yolunu çiaedur•un, öbilr yandan yorumlann sonu gelmes. Burada kişl açısmdan önemli olan, gtyagsl olaylarla dolu nioa ceyecanlı gtmlenn, blr ıtlr» aoonı (unutuiması demlyeytm ama) artık duygulan coşturmayan sıradan byküler durumuna düsme•idır. Oysa zıncırlenM etküer «ürüp gider, ldm bilir ne zamana değınl.. 27 Mayıs olayuun tam da böyle oldugunu söy» Byecek değılım; o Eaman klml yazarlann cde*. rlm» değıl de, «evrim» diye adlandırmakta diren» ctıklen bu önemll olay ülkemizd» blr çok degışmelere yol açmıştır, etkileri bır yandan sünlp gıtmektedır, kuşkusuz. Ancak ş u da bır gerçek Ja, 27 Mayıs'ın uyandırdığı heyecandan bugun ne Jcaldığı taröşma götürür. Gerçl «heyecan» ogesi bir yana bırakılırsa, o tanhsel olay bır baloma tazeliğlnl korumaktadır; bugün toplumumuzun llgisinı ayakta tutan biç blr toplumsal konu yoktur ld, bır ucundan 27 Mayıs'a bağlanmasın! Daba çok konuşulacak, yorumlanacak o olav. ! • A$ustaf 1871 S OLAYLAR VE GÖRÜŞLER O gttntor ohıp bftenl taaaltarak anntaTmi' 14 mayısta kurulan on dört kişillk karma komısyon Uç gun, Uç gece çalıj*r»k yenl anayasayı bır >onuc* bağlıjror. Burada Heldıaoglu'nun blr tümeeal dlkkaö çekid, şoyl* yusmı«: «Taçayanlar aeler görür!» Blr aoru tUmeesi detil bu, bir ttnlera tumoed. AIRI na çok soruyu içermekte. 27 Mayısçılar n« lstemlşlerdl? Nelerl lonradan benimsedller' Onlan birleştlren düşünler hangilenydı? Şunu d» sorabillris: Onlan birleştlren, gerçekten birleştiren düşünler T»r mıydı? Klşllerle olaylar ara«ındakl llişkl konusu Ueerlnde tmemle duruşumu, bu sorular kendıhğinden ortaya çıkarnaaktadır «anınm. Dahası, Milll Birlikçilerm, 16 eylül 1960 ta açıkladtklan o birbirinden önemll dllekler, gorüşlar karşısmda bugün naal blr yorum bız« bundan sonra.<ı ıçın sağlam bır tutum davranış temeli sa^layabıllr? Olavlar, bu gibl lyı düsüncelerden a v n olarak gelışıyorsa, o jelısmeyl sağlaTan güçler nelerdır' Bu sorulara bilinçle y»nıt vermek gereklr. Toplumlann iyıye gidişi buna bağlıdır. Tukanya kısaltarak aldıgırn o oogu geroekle»»nemis olan dilekler, gerçekleşmek söyle dursun, bugün ters yönde eylemlere bırakmışlardır yerlerml. Müşerref Hekirnoğlu'nun kıtabının admdaki o «roman» sozcügunden otürü, ister ıstemez, toplura yaşanumn da, bıreyln vasamındaki beklpnmeyen olaylarla yon alıp almadıgına yonelıyorus. öyle degıldlr elbet; tarıhın mantıgına bıçim veren guçlenn varlıgı kuşum gotürmez, ama donem donem almdıklannda, başka bir deyışle tarüıin zmclrl dısında göruldüklennde, bu olaylar gerçekten de blr romanın şaşırtıcılığına bürunebilır. Bütün sorun, toplumlann ardı arkası kesılmez bir bümçlenme süreci lçmde bulunmasıdır. Bunun lçta de nunan raman geriye donüp bakmak gereklr. Müşerref Hekımoglu'nun yeni kJtabı, bu olanağı çok yararlı biçımde «aglayan btr yapıt olarak göründü bana. (MAY YfflNLARI SUNAİ HARUN olaylıyıÜar KARADENİZ lik CERRAHOGLU Yaşayan Neler Görür Melih Cevdet ANDAY Gerçekte bu Mtabm oceml, oraytarla, • olaylara yol açan kdsüeri blr arada, birbtrtnl tümleyen blr biçlmda vermesinde bellrlyor aanryorum. Tarıhte Kşiiertn rolü, toplumblllm açısrndan her raman ilginç olagelmiştir; bu durum, künl yarda olayın kişılerl asması, klml yerde klşilerüı olayı golgede bırakacak denll parlaması biçiminde çok değışik, çok öğretid gorünüler kazanır. MUşerref Hekımoğlu, (kıtaba roman admın tatolmaM ook yennde olmuş), 27 Mayıs'ı, baştan sona, «111» en canlt donemi lçlnde. aynntıları Ue verirken, bu ıki yanlı bakışı çok uyumlu olarak yünitmüştür. Bugün 27 Mayıs nerede, ne nunan açılsa ondan kalan en onemlı ürunun 1961 Anayasası olduğu soylerur. Muşerref Hekımoğlu, kıtabının bir yennde, haklı olarak, «1961 Anayasası. benim lçin bir karşı ihtılâl nıtelığmde sayılan 12 Mart 1971 olayından sonra kusa döndü. Prof Erım'in Türkıye'ye bol bulduğu bır elblseyl tutucu güçler her yanından makasladılar. 1961 ^ılında da bu karşı guçler buytık çaba gosterdı. Hıç kuşkusuz. Ama bır avuç aydının çabası ve Mıllî Birlikçilerln direnmesı ıle 9 temmuz 1961 de güzel bır yasa sunuldu halk oyuna» diyor. Şimdl, MHH Blrlftçnertn yurt sorunlan fl« llgllı olarak 16 eylül 1960 tanhll Eesml Gazete'de açıkladıklan 9u förüslerinl, Heldınoğlu'nun kıtabından okuy&lım. Kısaltarak alıyorum. A. türkiye'de tanhine katkı iizerine = l i i Neler istendi «Slllhlı KuyTetlerln yeniden düzenlenmesl Mlllî Egltim r e üköğretim seferberlıgı Toprak Refonnuna hemen başlanması Konut sorununun ücaret konusu olmaktan kurtanlması Kollektlf konut yapılması Isçinın sosval haklan Dınin politlkada araç olmasmı onlevecek tedbirler Vergl yüktinün vatandaşın ödeme gucune uygun olarak paylastınlması Tanm gehrlermden vergl alınması Gelır Vergı=ı oranlarmın yenıden gözden geçirilmesı Genış kamu göreTi ile doğrudan doğruya ılgıli sanavi kuruluşlannın devlet kontroltlnde ışletılmesi Gelışmemls bölgelertn kalkınmasını saglıyarak ülkeda refah birlığıni saflamak Koy kalkınma merkezlerl fcurmak özgür basm ıçm gereklı yasalan hazırlamak Dıs polltıkayı ulusal çıkarlara, uluslar arası bans, güvenhk, huzur ve ozçurlük Berçefı va lnancı üe düzenlemek ve llkeleştırmek.» Bir Kitap Beni bugün yenlden bu konuya getıren, Milperref Hekımoğlu'nun yazdığı, Çağdas Yaymlan arasında basılmış olan «27 Mayıs'ın Romanı» adlı kltaptır. Sayın Hekimoglu'nu nıce yıldır tanınm, yazüannı, çevınlenni kaçınnamışımdır; Çagdaş Yaymlan arasında basılmış olan kıtabını, bu bafcımdan, ilgl ile okudum. Giderek bır çok bölümlerlnl bir kaç kez gözden geçırdım. Ne denll yararlandığımı söylemeuyim. GUnü gunüne ızledı&m o olaylan baştan yaşamak (gerçekten de baştac yaşatıyor Hekünoglu), kışıler üzennde durup duşünmek, benlm ıçin nice karşüaştırmalara, usavurmalara, oözumlemelere bulunmaa blr fırsat oldu. CLAUSEWİTZ m şavas r. OSKAR politik ekonomi MARCUSE tekboyutlu Odamdaki Aijustos Böce£i OKTAY AKBAL Evet Hayır GÜNÜN KİTAPLARI KOZA GÜNCEL KTAPLAR DİZJSINDE SUNAR > • •• • • •• • • • • • • • • • • • • • ••»•••»•••••••••••••' «Yazm çalan kışın ovnar» demlş kannca ona. Ne yapmıs •gustos bbcegı? Kışı atlatmaya bakmış. Ne yapıp vapıp geleoek yaza çıkmayı başarmış. Kannca, kanter ıçınde yuvasına bestn taşırken, çütmış dahn Ustune, başlamış şarkısuıa. Yalnızca besin toplamak, yannı düşünerek çalışma mıdır yaşamın amacı' Mutluluk duymak, duyurmak, dunyanın hep bırlikte yaşamlan bır guvenli yer, yaşamın gehp geçıcı bır esın oldugunu bılmek. Budur ağustos boceğının suçu. Kanncanınkı ıse bencılhğın yucelenne çıkmak... Odaya gırmış bir agustos booeğı Perdelenn kıvrımında bir yerde Sız hıç agustos bocegl gordunuz mu? Ben gormedım. Görmek de istemem. Küçuk, guzel kanatlı bır bocektır. Nasıl çıkar o ses? O bitıp tukenmeyen şarkılan nasıl soyler durmadan? Nerden alır o gucü, nasıl bulur o coşkuyu? Pencereyl açmıştım, o raman gırmış olmalı. Dışarda bınlerce agustos boceğı yaz gecesıni doldunnuş. Bır koro tutturmuşlar, tek düze şarkılaruu. Ama değıl, ince aynmlan var, hepsl başka başka şeyler anlatıyorlar. Bırbirlenne seslenmezler onlar, hepımızedır çagnlan, Bır bildlrUeri vardır geceyanlanna kadar dıle geürdıklerı... Yaşamak derler, güzellık derler, aşk derler, evren derler, coşku derler. Yasamın kendisıdlrler. Gece içınde duyulan her ses, doğanın güzel çığlıklandır. Ağustos boceklennm, kurbajaların, daha ne oldugunu bılmedıfımlz türlü yaratıklann gecenin karanlıgından gelen seslen bız» yaşadıgımızı duyurur. Bır gun yaşayamayacağımıa da, bu turlü seslenişleri duyamayacağınuz] da... Sait Falk €Hlşt hlşt» dlye blr ses duyduğunu yazar tarlarda yürürken. Basım çevlrir bakar, klmse yok. Yıne yurur, yıne o ses «Hişt hışt». Sanki şakacmın biri saklanmış ağaçlann ardma oynuyor kışiyle. Nerden gellr o s e s ' Bırşeyler hatırlabrcasına, Yasıyorsun, soluk alıyorsun, yıldızlan görüyorsun, •evdığtnln yuzüne bakıyorsun, elıni tutuyorsun, duygularım »özcüklerle anlatıyorsun, başkalanna tletıyorsun. Budur «Hışt bişt» dlye bızi uyaran. üyan, kendlne jel, duy varlıgını, doğayı, yaşamı, evrenl.yaratıklan, lnsanlan... «Bir hlşt hlşt ıesl gelmedl ml fena» dlyordu Salt. Çünkü lnsanın kendl lçınden gelen bir sestlr o. Errenın bir küçücuk parçacıgı olan insanoğlunun kendini uyarması, yaşama baflama coskusudur .. Ağustos böceği odams lçlnde 9u perdenin ardından seslsnlyor. Ben bır konugum, ama sen de, siz de blrer konuksunuz bu evrende, diyor. Bir mevsım yaşarım, Iki mersım yasanm. Siz de belirh bir yaşam sınınnı aşamayacaksmı». Nıc» yıllan deiirsenız, devirdığınızl sansanu d». Kırk, elli, altnıış, yetmiş, seksen, daha az, biras daha çok... Montaigne yazıyof, bir gunde doğup buyuyen, akşama doğru ölen bocekler varmış Onlp.nn tüm evreni blr gun. Günesin doğup batması arasında tanıyorîar yasamı. Insanoğlu için de en çok, en çok, doksan, yüz yıl var bu evreni tanımak, aniamak, öğrenmek lçin. Nice yaşlıiarla tanışırsınız, konuşursunuz, bakarsmu dünya dıye, yeryüzü diye, evren dlye bellediklert blrtakım eabere bılgılerdır, yaşam deneyleri de, ktml zaman öyleslne az, öyleslne önemsizdir kil Yaşamadan, geçlnnlşlerdir bunca yıh. Oysa otuzunda, ylrmısinde yaşamı bitırlrken nice nice erdenv lere, basarılara, derin öCretilere varmif olgun klmseler vardır. Demek yaşam, yülanzt çokluğuyle değil, yaşamanın anlamına ya da aniamsızlığına varmakla ölçülmell .. Bunlan mı anlatıyor şu gözle görünmea böcek bu sıcak ağustos gecesınde? Bır vapur geçıyor, ışü ışıl uzaktan. Ük ke* bu kentı gören kışıler bırikmiştır güverteye. Kendi yasamlanna gıdiyorlar onlar da .. Odamdaki agustos boceğının şarkısını duyamazlar. Her bınmıa kendlne gore duyar, anlamlandınr, değerlendinr dünyayı. tlle de bir anlam, bır değer bulması gerek. Yaşamanın şımdl var, yann yok oldugunu bılmek. İşte gencecık yaşlannda yltip gldenler. Yasamın kapısını hızla •vurarak Bır eylem, bır öğretı, bir anlam adına . Onlar da duymazlar mıydı hışt hiştleri, agustos boceklennın şarkısını'' Daha guçlu bir ses vardır içlennden jrukselen. Bır ulküye, bir inanca bağlananlan doğa, evren, insan çeker götürür belırli bır amaca ölüm nasıl olsa var yolun sonunda hangl yoldan yurursen yurü. Ha bır gun yaşamıssın, na elli yü. Işte bu gokyuzu, bu ay, bu deruz, bu yıldızlar. Öncesı de boyle, sonrası da Ah, şu durup durmaksızın şarkısını duyduğum ağustos boceğı olmasa!.. Yaşamın her anınm a y n bır güzellik, bır tad, bir anlam taşıdığını bıldırmese saklandığı yerden.. «Deli eder ınsanı bu dunya» demıstı Orhan Veli înanümaz bır şeydır bu, yaşam, doga, evren, ınsanoğlu .. însanoğlunun şu yeryuzundekı kısacık seruvenı . Ötuyor odamdaki agustos boceğı. Bıtıp tukenmez şarkısuıı söyluyor. Anlayana anlamıvana, sevene se\Tne>ene, duyana duymayana, bugune yarına, bana, benden sonra geleceklere 1 • y«nüyle r V ve Üîkeler Fatihi Jack London'un romanı SOGÜK Martin Eden Orijinallnden ODA çeviren: GÜLEN FINDIKLI TAYINLARI 25. TL. türkiye işçi partisi PtR HACÎ ÖEKTAŞ VELÎ VE t • . AÎ.EVİ BEKTAŞİUĞtN ESÂSLARI X YAZA&ı Av,Hasati GÜLŞAN P.K. 57 tSTANBUL Anneier,Babalar,Ogretmenler Şimdi çocoMarmızm seyKegi.birbJrinden gOzei 14 krtabtmz var, 1 AFACAN BEŞ^EI GİZU VEOİLER CETESİ KE1>C€ AOAS1NIN ESflA» 8 I 2 Ü Y f D ER 1? BAflNOA «AKLI DÛŞVAN VASASIS 6İZU VEDHER 7 t 10 11 1? BASIIR AFAC*N BESLER SEROVEN PEŞIM>€ GIZÜ VEDİLER SEÜYOH SİZU VEDİLER TO« KALES^K>t KULAKSIZ AT türiüyeisçi nive p Ibaskı NASIL veNEDEN O DOĞDU £ GELİŞTI. •SLRCTrÖR DUNU.BUGUNU x/e I YARIN1 H HIGGINSINI KITABINDuA 2 1. «. •. GİZU yEDlLERM BAŞI OtflTTE denıokrasi bildirgesi 2.baskı İ < 3tı ıtı güncel görev mı Uop 10 LIX â. t Bokftaptarm hepsi MilR Efitim Bakanlıgı T. Terbiye Heyetincc , ^ çocuklara yararlı bulunmuş ve tavsiye edilmiştir KOZA YAflNLARJ.*Pk 836..BÜTt>J KİTAPCILAROA •• istemeadresi: TıP genel merkezi nur*u ziya sokak 17/5 tünel. istanbul daâıtım istaıırnılizmlr BAŞKAN TAY1.VLARI A.Ş. tDEAL KİTAPLIK Serisinin 50. kltabı kAKANUKJAJCİ ADAM Doç Dr. ÜMtD KIRDAR KARANLIKTAKI ADAM Dağıtım: BATEŞ CEKOSLOVAKYA HALKl SOSYALEMPERYAUSTLERİ ALTEDECEKTIR! SlIOM I^HanT No tOS Clja ojlu / ISTANBUL CİNSİYET MESELELERi VE GEBELiĞiN ÖNLENMESi Butün Kitapçılarda Dafıtnn: BATEŞ însan sevgısini, Dünya yaşammı, duşünce özgürlüğunU, Ahlâk sahiphğınl temel alan • • PÎR HACI BEKTAŞ VELÎ re ALEVİ BEKTAŞÎLİĞİN ESASLARI YZ: AV HASAN GÜLŞAN 20 TL. Yazışma ve îstetne Adresı PK 559 Aksarav ISTANBUL ••• • • • • • • » • • • • • • • • • • • » » • • • • • • •• • • • • • • • • • • ^ Tirkıye<ı ilk defa TAM METİN ORHMKEMAL HIKAYELER3 BILGJYAYINEVİ ALı PÜSÜÜLLÜOĞLU TÜRIC HALK ANTOLOJISI ÜZUN SÜHKDÎR AHANAN KİTA11 ÇHCTL KAVGAMj »UTÜN KlTAITILtRD* j,Wn HITIER . adoifl J K0NUKM9VNARI <!0»TrA|i Kapitalizmin En Yüksek Aşaması EMPERYALİZM , Üzerine TEMEL KURSLAR 1974 Ernst Haak <? Hannes Wunderlich <İ? VAGMUR YAYINEVI . PK.749İST. ,c^ ILHAN SELÇUK EMPERYALİZM VE FAŞiZMİN KARANLICINA KARŞI H 0 W A R D FAST * AYDINLIK ı ulkelerin ifcilen ı lilra halkUr. 1 SUÇSUZLAR 1. Basua Dünyayı sarsan blr olayın gerçek romanı. İşçi sınıfının oaş eserlerinden blrt.. (20 Lira) Gazetemizde daha önce yayınlanan | YENtDEN ÇIKIYORÎ YAZIŞMA VE ABONE: P.K. 242, AKSARAY İSTANBUL GENEL DAĞITIM: TÜRDA ÎSTANBÜL DAÖrnM: METtN ŞANLICA I Harun Karadeniz'in | | Olayiı Yıllar ve Gençlık 2. BASKI ÇIKTI PAYEL YAYINEVt P.K. 889 ÎSTANBÜL YUSUF TMJS'un belgelere dcyonan SON KİTABI. yılın şiir kitabı BEDREDDİN ÜZERİNE ŞİİRLER Türk sanatcılan dizisi HILMI YAVUZ Yüzbası Sdatıattinin Romanı Bu roman, yakın tarihimizin karanlık bir donemine ışık tutmaktadır. MAY YAYINLAR! BÜTUM KrTAPÇILARO» ARAYINIZ BASIN KARTI CEŞİTLERİ SASm KARTl KtMLERE ' GAZETECICE ARANAN NITELİKU* MURACAAT ŞEKLİ ISTENEN BELSBLBI RASIN KARTI ISTttMARCILAM BU KITAPTA Yenı IASIN KAHTLARI YÖNETMELMI V* O A Z E T t O U C U Hgtı kuopkın kaosaiGi brcşu i« b'tt'te 10 TL ödvnuU T Tt. Posto PJ u kcff h3<Ha dn göndsrı r ADRES r K 2J" OSMANBEY ISTANIUl MÖT1M ARKIN DASlTIM • Sİ»K€Cİ MTAM*Ul • • • • I. kitap şimdi kitapçılarda 25. er TL.