Katalog

Günesi durduramazstnız. Çatmzı kaplatruz. İZOCAMIa Cumhuriyet 52. yıl, sayı: 18317 Kururusu : YUNUS NAüt 28 Temmuz 1975 Pazartesr • A$K DA GEZER (Necati Cumalı) Roman 25.•YAUIZ KADIN (Necati Cumalı) Hikâyeler 15.•ŞANTAJ ( J . Hemingway) Roman 30.• BflYÜK GATSBY (S. Fitzgerald) Roman 15.• BARtJ ve ÖZGÖRLÜK (İskender özturanlı) Deneme 20.•YİRMİKCİ YİİZYIL RAPORU (Metin OlgOray) Deneme15.•DlŞA BAfilMLI TEKEUEŞME (Ahmet Aker) Deneme 10.• OSMMU SONRASI TÜRKIYE I ve ARAP DDNYASI (Peter Mansfielti) Tarih Denetne20.. I SANDER YAYINLARI O s m a n b e y i s t a n b u l YM ÇIKAN KİTAPLAR Pentagon, Türkiye'deki nükleer silâh ve güdümlü füzelerin ABD kontrolu altında olduğunu öne sürdü ABD Senatosu Cumhuriyetçi grup lideri: «Türkiye'de dünyanın en büyük nükleer stoklarından biri var. Türkler, el koyarsa, yunanistan'da yaşayanlar. dehşete düşer» Ford'un yüksek düzeyde bir yardımcısı da, üslerin kapatılmasının Amerika'yı çok güç duruma soktuğunu, Türkiye'nin Araplarla işbirliğine gidebileceğini belirtti. Türkiye'de büyük nükleer stok bulunduğu açıklandı gösîden geçirmesi için cagrıda bu kin karanna yolaçan silâh amlunurfcen; Türkiye'de halen dün bargosunun Temsilciler Mecliyanın en büyük nükleer stoklar sinde kaldınlmayışından duydudan biri bulunduğu açıklanmış gu üzüntüyü belirtmiştir. Bu arada, Almanya'nın Türkiye AmeWASHtNGTON ABD dış po tır. litikMinda bir fel&ketin yaklaşABD Başkanı Pord dün Bonn rika anlaşmazlığının giderilmesi taftı uyansında bulunan Senato da, Batı Almanya Başbakanı Sch konusunda girişimde bulunmaya Demokrat ve Cumhuriyetçi lider midt ile görüşmüs ve Sciunidt'e hazır olduğu bildirilmiştir. leri, Temsilciler Meclisinde Tür Türk Amerikan ilişkileri hakkın Associated Press Ajansının bükiye'ye ABD silâh ikmalinin ke da bilgi vermiş. ve Türkiye'nin dirdiğine göre, Senato Cumhurisüroe» yolundaki karan yeniden ülkedeki Amerikan Uslerine iliş yetçi lideri Hugh Scott, Türkiye' Türk Hükümetinin yeni koşullar karşısında NATO'dan teminat isteyeceği bildirildi Türkiye NATO Konseyini olağanüstü toplantıya çağırdı. Elekdağ; «incirlikhariç bütün tesislerdeki faaliyetler tamamen durdu» dedi Demirel'in Helsinki'ye gitme konusunda kesin bir karara henüz varmadığı belirtiliyor Mustafa EKMEKÇi ANKARA, (Cnmhuriyet Bürosn) Cephe hükümeti, çarşamba günü yapüacak Helsinki toplantısmdan sonra Türkiye'niB dış politikasmı yeniden saptamak üzere çalışmalara başlayacaktır. Bu arada Türkiye, NATO Konseyini yann olağanüstü toplantıya çağırmışür. MC hükümetinin bir Uyesi. dün Amerika ve NATO'nun tutumlan konusunda bir soruya şu yanıtı vermiştlr. «NATO'dan çıkılacağını sanmıyorum. Amerika*nın tutumundan sonra NATO, Türkiye tçln tam te minat olmayabilir. O zaman NATO'dan teminat lstenecektlr. NATO bu teminatı verebilecett mlCephe Hükümeö üyesi, kuzey komşumuz Sovyetler ile bir saldır mazlık anlasması imzalanmasının düşünülüp dUsünülmeyecegl yolundaki bir soruya da «Sovyetler* le saldınnazlık anlasması NATO' dan çıkmadan rnümkün olmaz. (Devamı Sa. 9, Sü. 3 de) Dış Haberler Servisi deki nükleer stok konusunda yaptığı konuşmada, «Türkiye'de halen dünyanın en büyük nükleer stoklarından biri bulunmaktadır. Türkler ABD nükleer stoklanna el koyarlarsa bir gecede dünyamn en güçlü nükîeer devletlerinden biri oluverirler. Bu durumda ben Yunanistan'da yaşasaydım dehşete düşerdim» demiştir. Bu arada, gene Associated Press Ajansınm VVashington muhablri verdiği başka bir haberde, Pentagon (ABD Savunma Bakanlığı> Türkiye'deki 24 kadar üsteki temel ABD taaliyetlerini değiştirmek ya da bu üslerdeki 7000 ABD askerini nakletmek için henüz herhangj bir girişimde bulunmamıştır. Pentagon kaynaklanna (Devanu Sa. 9, Sü. 4 de) AMBARGONUN KALKACAĞI UMULDUĞUNDAN ÜSLERDEKI MALZEMEYE EL KONULMADIĞI ÖNE SÜRÜLÜYOR ANKARA, (ANKAJ Türkiye'nin geçtiğimiz yıllarda askerl malzeme karşüığı olarak talep ettiği 185 milyon dolarlık siparişinden henüz vazgeçmediği için, üslerdeki Amerikan malzemelerine «şimdilik» el koymayacağı bildirılmektedir. Amerika Bırleşik Devletleri Türkiye "nın sipariş ettiği askeri malzemenin bir kısmını göndermi$, daha sonra 1974 yüında patlak veren Kıbns olayı nedeniyle, parasımn peşın verilmesine rağmen 185 milyon dolar tutanndaki malzemeye el koymuş, bir süre sonra da askeri yardunı yasaklayan ambargo karanm almıştu Ankara'daki siyasi çevreler, aslında Türk Hükümetinin üslerin derhal tasfiyesi, ya da kapatılması yerine, faaliyetlerinin durdurulması yolunda bir karar almasının, Amerika'ya iki ülkenin ortak savunma çıkarlannı ve gelecekteki ilişkilerini etraflıca düşünmek zamanı ve fırsatı verdiğini ifade etmektedirler. Amerikan Hükümetinin ekim ayından itibaren dış yardım kanununu görüşeceğini ve bu görüşmeler sırasında en geç şubat ayına kadar Türkiye ile oîan savunma ilişkilerinde bir değişiklik yapıp yapmaması yolunda karar alacağını belirten siyasi çevreler, Türkiye'ye dış yardımı yeniden başlatma yolunda bir karar alınması halinde 185 milyon dolarlık parası ödenmiş siparişin sorun olmaktan çıkacağını ifade etmişlerdir. Demirel: "İktisaden güçlü olmayan milletlerin siyasi ağırlığı ve savunma gücü de olamaz,, diyebılmeslni istiyoruz» demiş partilerinin ötekl liderleri olduğu halde Göksun, Afşin ve Elbistir. Geceyl Kahramanmaraş'ta ge tan ilçelerine ugramış, 15 milyar KAHR.4MANMARAŞ Baş çiren ve 180 milyon liraya mal liraya malolacak olan AfşinEîlbakan Süleyman Demirel, dün olacak tekstil fabrifcasının tevsi bistan kömür işletmesi ve elekAfşinElbistan termik santralının tesislerinin temelini atan Demi trik santralının temel atma tötemelini atmış, düzenlenen tö rel, burada yaptığı konuşmada, reninde şöyle konuşmuştur: rende yaptığı konuşmada, tBu «îktisadî gücü olmayan milletle«Bugünkli dünya şartlarında memleketin her köşesini, dalı rin siyasi agırlıgı ve savunma yeniden herkes bize bakmaya nı, ağacmı ve kuşunu seviyoruz. giicü olamayacağını» söylemiş başlamıştır Bugün Türkiye büBiz bu ülkede herkesin gögsü tir. yük ve zor meselelerle karşı karnü geregere ben Müslümanun Demirel, beraberiode caphe şıyadır. Bunlann hıçbirinin mü Turgut GÜNGÖR sebbibi biz defiliz. Biz bu meseleleri lrucagumzda bulduk. ÇÖBmeye çalışıyoruz ve çözeceğiz.» Başbakan «İktisaden güçlenme ancak istikrar içerismde mümkündür. Söylediklerime hiç kimse itiraz edemez. Biz kimseniB itiraz edemeyecegi bir konuya parmak basmışızdır. Duraklamış bulunan kallunraaya hız vermeye çalışıyoruz.» demiş, konuşmasım şöyle sürdurmüştür: «Cumhuriyet tarihinin en büyük yatınmmı vapmay» geldik. Batı Ulkelerinde ne varsa, bızde de o olsun İstiyoruz. Biz sızın her derdinize saiıibiz. ÇUerori çekeceğiz. Sizden tstediğimız bize • vermenlzdîr. Biz bozguncu. nifakçı degiliz. Türtdye'nJn her tarafına buradan elekulk verüecektir. 1982'de 35 müyar Ülovat saat, 1987'de de 60 milyar kilovat (Devmmı Sa. 9, Sü. C da) Ulman'a göre, Incirhk NA1O ussu olamaz Hasan KÖSTENCE CHP Genel Başkanı Ecevit, MC hükümetinin ABD uslerine ilişkin kararını, dünyaca ünlü Romen heykeltraşı Bron Kaşi'nin kenta Tirgu Jio' dan Braşov'a gelirken öğrendi. Canavar düdüklü bir polis arabasının arkasında seyreden uzun konvoy, bir kavşakta durmuş, trenin geçmesini bekliyordu. Bir Romen şoför haberleri dinlerken. Türkiye'de Amerikan üslerınin kapatüdığını duymuş ve durumu hemen Ecevıt'in Türkçe bilen mihmandarına bildirmişti. Ecevit, yağmur altında arabasından çıkıp çevresini saran gazetecilere konuyla ilgili demeci ertesi günü verebüeceğtni söyledi. Sabah erken saatlerde Ankara'yı aradı. CHP Genel Merkezinde Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Üstündağia baglantı kuruldu. Ecevit'e önce cephe hükümetmin kararını okuyan Üstündağ daha sonra gazetelerin havasını ve (Uevamı Sa. S, Sü. 7 de) i •• •• Ticâret Bâkâtiliği eski müsteşarı, Yahya Demirerin yolsuzluk olayını ortaya çıkardığı için görevinden atıldığını söyledi ANKARA (ANKA) Ticaret Bakanlığı eski Müsteşan Şerei Durugönül «Demirel skandalını ortaya çıkardığım için goruvimden atıldım» denüştir. Yankı dergisine Müsteşarüğı sırasında engellediği yolsuzlukları anialan Du rugönül, «Her türlü menlaatın dagıtüdığı Ticaret Bakanlığında Müsteşarlığı sırasında bir tek usulsüz, haksız, ayıncı lşlem yapılmadıgım» öne sürmüştür. Müsteşarlığı sırasında Türk Ticaretinin bakkal hesabıyla yürütülmemesi konusıında önemli adınüar atıldığını söyleyen Durugönül, «Menfaat temin ederek büyük paralar kazanan tuşiler, devlet memuru satın alarak veya siyasî güçle tehdit ederek vıırgun peşinde koşanlar menfaat lcapılarının kapanması dolayısıyla her türlü yıkıcı, gayri ahlâki, gayri hukukî yollara başvurdu)» demiştır. Durugönül Yahya Demirel olayını da şöyle anlatmıştır: «Yahya Demirel için de daha önce yapılan ıhracat şeklen uygun olduğu için ilgili servisçe karara baglanrnış. Ancak dığer lirmalann mobilya ihracı 10 bin dolar dolayında olmasına ragmen bu firmanın Uç defa da 27 milyon TLTık ihracat yapması, sonucu bir defa da 16 milyoa gibl büyük bir ihracata tevessül etmesi nazan dıkkati çelbetti, işte bu sebeble Bakanlık gerekli tetkike başladı. Demirel'in alıa olarak gösterdiği firmarun gerçekte bulunmadığı yapılan Iç ve dış araştırmalar sonunda anJaşıldı. O zaman da namuslu bir insan ve devletin memuru olarak işiD gereğini yaptık, bu hadiseden takriben 15 gün sonra da görevimden atıldım.» izmir eski Emniyet Müdürü «Nur» kamplarını andıran toplu dinsel eğitim girişimlerinin engellendiğini açıkladı ANKARA, (ANKA) İzmir eski Emniyet Müdürü Gürbuz Atabek, Î2mir ve yöresmdeki din kamplan hakkmda bir açıklama yapmıştır. Atabek, Yankı dergisine yaptığı açıklamada, devletin dinsel eğitim kurumlannda öğrenim yapmakta olan bazı ögrencilerin yaz taölinden yararlanarak tzmir yöresinde «din kamplan» adını verdiklerl, takat uygulama btçimiyle gerçekten «Nur kamplan» nı andıran toplu dinsel eğitim girişimlerinde bulunduklannı söylemiş, güvenlik kuvvetlerinin kesin ve kararlı tutumu karşısında bu girişimlerin gelisme olanağı bulamadıklanru açıklamıştır. MHPYıin komando kamplan üo din kamplannın aynı amaca yönelik olduğunu, bu amacın da Türklye'nin düzen değişikliğl aşa masmda en^elleyid güçler oluşturma oldugunu söyleyen Atabek, «Kam^an pn»pllpm° konu(Devamı Sa. 9, Sü. 3 de) Knnn alevlerie savaşırken dayanamayan bir ittaiyecl lş arasında bir bardak su içmekten kendini alamadı. (Fotoğraf: Ali ALAKLŞ) Beyazıt'ta bir bekâr hanı ile 7 işyeri yandı Hürriyet Meydanı, Üniversite Caddesi, Maliye çıkmazmda dün Güzide Zorlu'ya ait üç katlı ahşap eski bir bina ile 7 işyeri ve civarındaki üç binanın çatı katları yanmıştır. Yangımn çıktığı binanın üst katlarının «bekâr odası» olarak kullanılması ve rüzgann alevleri etrafa yayması semtte büyük heyecan uyandırmıştır. Dışişleri eski Bakanlanndan Fatin Rüştü Zorlu'nun annesi Güzide Zorlu'ya ait olup müstecirler Sadık Tepehan ve Kemal Polat tarafından işletilen «Yeni Han»da dün öğle saatlerinde başlayan yangımn çıkış nedeni henüz saptanamamıştır. Bu binanın, ruhsatsız olarak açıldığl, bu nedenle Belediye tarafından iki kez mühürlendiğini ve buna rağmen kaçak olarak bekârlara kira(Devanu Sa. 9, Sü. 8 de) Amerika 72 ülkeye 9 milyar dolarlık silâh sattı WASHİNGTON Amerika Savunma Bakanlığır.ın yayınladığı bir rapora göre, ABD, geçtiğimiz 30 haziranda sona eren yönetim yılı içinde yatancı ülkelere 9 milyar dolarlık silâh satmıştır. Geçen yıla göre 831 milyon dolar fazlasıyla bir rekor teşkil eden bu rakama, Belçika, Danimarka, İsveç ve Hollanda'nın sipariş ettiği «YF • 16» savaş uçaklarının bedeli olan 2 milyar do i lar da dahildir. j «Pentagon»un yayınladıgı belgeye göre, Amerika Birleşik Devletleri geçtiğimiz yıl içinde tam 72 Ulkeye silâh satmıştır. Bir önceki yıl bu rakam 69'du. Silâh alıcısı ülkelerin başında ise Basra Körfezinin petrol zengini ülkeleri ile îsrail gelmektedir. Iran 2 milyar 431 milyon 883 bin dolarlık. Suudi Arabistan 1 milyar 373 milyon 717 bin dolarhk ve Kuveyt 364 957 000 dolarlık sillh almışlardır. tran. geçen yı1» gttre bu yıl 1.3 milyar dolar daha az, Suudi Arabistan 587.688. 000 4olar daha çok ödemiştir. (Devmu Sa, I, Stt. • 1*J GÖZLEM UOUR MUMCU Millî Eğitim Bakanhğında bir ayda 92 kişinin yeri değiştirildi AXKARA, (Cumhuriyet Bürosu) Milh Eğitim Bakanlıgı'nda mer kez örgütünde haiiran ayında görevleri değiştirilen yahut yeni göre vlere getirilerüerin sayısı 92'yi bulmuştur. Görevlerinden alınarak kızağa çekildikleri bildirilen Millî Eğitim Bakanlığı Müsteşan Nusret Karcıoğlu ile Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Zekâi Baloflu dış ülkelerdeki ö^:renci müfettişliklerine verilmişlerdir. Bakanlık merkez örgütündeki geniş atama listesi şöyledir: 1 Nusret Karcıoglu Bakanlık Müsteşarlığından Amerika bölgesi öğrenci müfettişliği ve Kültür Ataşeliğine; 2 O. Zekâi Baloğlu birinci sınıf Bakanlık Müîettişliğinden İsviçre bölgesi öğrenci müîettişliği ve Kültür Ataşeligine; 3 AbduUah Çelik, birinci sınıf Bakanlık Müfettişliğinden Tef tiş Kurulu Başkanlığı Başmüfettişliğine; 4 Mevlut Koca, Almanya ;'tma törenlerini, siyasal parti bölgesi ögrenci müfettişliği ve politikası için iyi hir araç say Kültür Ataşeliğınden birinci sımak inancından va/e<'<,miş değll nıf Bakanlık Müfettişliğine; 5 Rıza Dönrnez Irak bölgesi dir. ,>n°ün sıradan bir vatanda^ bi öğrenci müfettişlifi ve Kültür le sözgelişi petrol boru hattı ya Ataşeliğinden birinci sınıf Bakan pımının, nzun denecek bir za hk Müfettişliğine; raan içinde hazırlanacağuu ve 6 Cevat Tınıç Isviçre bölgegerçekleşeteğini bilmektedir. Böy si öğrenci müfettişliği ve Kültür le iki devlet arasındald anlaşma Ataşeliginden birinci sınıf Bakanya dayanan projelerin, siyasa!, lık Müfetttşliğine; diplomatik, tefcnik ve akçalı yan7 Selâhattin BaşipUkçi Ba leri vardır. Proje bîr kes hazır kanlik Basmüfettişllğinden în iandıktan sonra da, ujçulaniHvı giltere bölgesi Öğrenci müfettiş ••* ligi ve Kültür Ataşeliginden ye (Davaau Sa. *. Sli. SriJ I nlden Bakanlık Başmüfettişliği ne; (D»vamı Sa. 9, Sa, 1 de; Işıkiaıı... OLAYLARIN ARDINDAKİ GERCEK BlRAZ CİDDİYET ta, temel atma törenleri sırasındaki propaganda söylevlerini de yansıtmaktadır. Rataınetli Menderes'ten beri, temel atma türenleri, zamanzamatı mizab edebiyatımızı da zenginlcştircrek süre gelir. 1961 de Anayasal plânlı doueme girildikten sonra da, AP cevreleri bu gösterişten vazgi'çemediler. Hükümetlerin birbirini izlediğini. ama tüm ekonomik yalınmlann Beş Yülık Plâniarın k'şullarına eöre ayarlanması gerektiğini, kamuoyu artık bilinçIrndîrmlş durumdadu. Uuna rağmen Başbakan Demirel, temel azetemirin dünkü sayısında sağ üst köşeyi çift siitun üstüne bir halter kapsıyordu. Türkiye Irak petrol boru hattı İle Aslantas barajımn temeli atılmıştı. Bir süreden beri Başbakan Demirel, temel ataralt siyasal propaganda yapmuk yolundaki yürüvüşüne devam ediyordu. Bir Hükümetin başı, ülkenin yurasında burasında, gösterişll i&realerle temeller »tarsa. basın kuşkusıu kendisinl izlemek zorundadır. Cnmlmriyet de, bu görenefe nrarak temel mtma olaylanm okurlarma dnyurmak C CGP'NiN SENATO SEÇiMLERiNDEN ÖNCE AP'YE KATILACAĞI BiLDiRiüYOR ANKARA, (Cumhuriyet Bürosu) CGP'nin olağanüstü kongresini toplayarak, AP'ye katılacağı CGP ileri gelenlerince de doğrulanmışür. İleri sürüldüğüne göre, bu birleşme için senato seçimleri bile beklenmiyecektir. Ancak, CGP'nin AP'ye katılma koşullan ile hazırlıklan bağımsız Sadettin Bilgiç yürütmektedir. Bilgiçin, bağırnsızlarla birlikte bu arada kendisi de CGP'r.in AP'ye topluca transferlerl için büyük çaba harcadığı öne sürülmoktedir. (Devamı S». 1, Stt. 3 de) ürkiye'de dış politika oldum olası, gizlilik perdeleri ardında yürütülmüş, devletin geleceğjni etküeyen birçok karar ve ilişki, kamuoyunun gözleri önünden kaçınimıştır. Bugün, nukuksal bağlayıcılığını yitirdiği söylenen cücüi anüaşmalar»uı anlam ve kapsamı da, yıllarca herkesten gi2lenmlştir. Hükurnetçe verilen üslerin kapatüması karannın nlteliği vefcapsamıkonularında da, nenüz bir açıklığa kavuşmuş değiliz. «Ortak tesis» admdaki Amerikan uslerinin Türk ffliâhtı Kuvvetlerinin tam denetimine geçmesi ne anlama gelmektedir?.. Bu üslerüe, elektronik aygıtlar aracılığı ile baber alma işlemleri yapümakta ise: Ortak tesisleri fcapattılc.. deyince, bu üslerin NATO karargâhlan ve AmeriKan Silflhli Kuvvetleri için topladıklan haber ve bilgiler, bundan sonra, belirli haber alma merkezlerine gönderilmej'ecek midirî NAItyya özgil görevler aolayısıyla, çalışmalanna tein verilen încirlik Ussü, Türkiye çapında kurulmuş olan Amerikan üslerinden. aynı haber ve bilgileri bu kez, Türk denetimindeki üslerden almaya devam edecekse, Oslerin kapaUlması karannın etkinliğinden söz edüebilecek midir? Bu ve bunun gibi sorular, nenüz aydınlığa Kavuşmuş degildir. Amerikan Uslerindeki yogun bilgi ve haber toplama çaüşmaları bir cşalteroin indiriimesiyle, son bulmayacağına göre, ou karann etün sonuçlannı, kamuoyu önünde bep birlikte tertısmak gereke^ektir. Bu tarösma yertae: Devletin bütünlüğü ve güvenliği... Gizlifcalmasıgereken sır. gjbl soyut gerekceler İle, bu konular, yine bUrokrasi çarkınn karanlıklanna itllecekse, yıllarca çevrilen fasır döngünün içinde yeniden zaman yitireceğia demektir. (Devamı Sa. 9. Su. 4 de) T