Katalog

DÖET CUMHURİYET 24 Haziran 1975 ABDULCANBAZ TURHAN SELÇUK RAZIYE 45 Onum sıra hızlı hızlı yurüyordu Konusmırjor duşunuyor, ama sennçlı. Sıçrar fibı gıdıyor Bu uçma olayı hıç de eflencelı gelmıjord ı bana Gulunap geçılecek bır soylentıden dayımın bır sa"asım sorunu çıkarması hoşuma gıdemezdı Dahası var, \usuf'un Kayahburun' dan denıze duşmesı, koylunun ona mancmı sar sacak mıjdı bakaiım'* Sanmıyorum Belkı onlar da güleceklerdı buna, ama dajıma gene eskısı glbı ıızak duracaklardı Bundan kuşkum yoktu Dayım boşuna bır zafere bel bağlamıstı Gerçi bunlan duşünüyordum ama kahvede de. >olda da aklım tumden Vedıa'daydı Şasarak goruvordum kı, Vedıa bır an bıle aklım dan çıkmıjordu Hele şımdı e\e donerken onunla karşılaşacağımı bılmem benı oylesıne heyecanlandırıyordu kı dayımın bunu fark edıp kuşkulara duşeceğınden korkuyordum Az sonra Hacı lcoşarak yetıştı arkamızdan. DRVım ıNe var1' dıye sordu Ağlıyor, dedı Hacı Koylü de acır zavallna Davıra N'e dije ağlıjor11 Korktu mu joksa' dıye sordu Hacı onu duymamış gıbı Derler kı bey vaz geçerse . Da\ım kızıjor Bırakırım ama dı\or kul vemekten \az geçerse Gelır kah\eye herkesın ıçınde so>ler uçamayacağını Yo dedı Hacı korkusundan değıl de koyun başına felâket gelecek dı>e uzulujormuş Ağlaması o Benımle ugraşnorlar dıyor. Ugraşan eden vok elbet, bılmez mıyız 0 Dajım durdu Sen gıt ona, kahvede herkeMn içınde de kı e.ıme gelıp vaz geçtıgını sovlesın bırakaum Yoksa çarşamba sabahı Kayalıburun'da. Işte bu kadar. Hacı îyı va dıye sövlenerek gerne dondu, kahveye vollandı Dağlar ara renklennı yıtırmışler, kopeMerin bakıp bakıp korku ıle havladıgı koyu bır loşluğa burunmu^ferdı. Saçlan agarmış bır kadındı akşam Alçak btr ru7gâr otlann arasmda vılanlar gibi dolaşıvordu Damı uçmuş gunun sahıpsiz ven jçime garplık çoktürdu O anda dusündum kı Vedıa olmasaydı çekıp gıde'dım buradan Ama nereve gıtsem, onu arayacağımı bılıvordum Onsuz olunca her ^erde evsız barksız bulacaktım kendımı Yenı değıl, çok daha once sevdalanmışrım sankı y» Yazan: Melih Cevdet ANDAY da yaşamım onu sermekle başlamiftı Burada on ırla karşıla^mam bılınmez bır gucun bızden h&be'sızce U"puladıgı bır tasanmın ge regıydı buna ınanjordum HITP seçtıe, dusunme fırsatı tanımamış'ı o guç Ama Vedıa'nın buna kayitsız olusu beni umutsuzluğa duşurujor benzen bulunmat bır yalnızlıga kovuyordu Davunla kahveve gıdış, Kavaliburun'dan yapılacak uçuş. bm \ıldır yuruyen çıngeneler Ister ejlem olsun ıs'er soz benı yürefimden çekecek ılgımı tumden kavrayacak guçte değıldı hıç bın Bıaz masal bıraz o\un gıbı gelıvordu bana bunlar Benım eylem dıye belledıgım başka olmu^uı bence her şev benım e\Iemım dıve beüedıgıradı 0nun dışında kalanlar önemsızdi Nıtekım buraya gelışim, sadece gozden uzak olmak ıçın defıl, eylemsız bır çevreden dınlenme umuşıımdandı Kenarda ko«ede kalmı? dünjadan habersız bır bucak d n e duşünmüjtüm anlaşılan, burada kımsenın bır sevden haberi yoktur Burada msan sorunlan basıttır benım uğraşmamı gerektırecek onerade degıld'r Ovsa vaşanan her yerae başka bıçımlerde de olsa her sorun, her eylem \ardir Bunu pormektır gtlç olan Dayımın arkası sıra gıderk»n o akşam ben valnızca gece\ı beklnordum Sofradan kalkılacak. ne kadar ouırulursa ottırulacak »onra her ke»î vatmays çıdecek Ben de gıdeceğım KoppKİeıın ku>ruk «alİTvişlannın ve küçuk çığlıklsnnın dmuldıiîj vere dıKen olmuş Tevtmlerle sılkeVnen çam ıgneler^nın se"=M7İı?ı tıkırdattığı. kîrmızı reiız yaprağını andıran kocaman ayın saat sarkacı gıbi sallandığı bıtıp rukenmez bekleme sıiresı ıçınde kulağım kirıste, gscenın zembereklı kapısını dıolevecektım Fakat bııraaa masal jalnız benım ıçın ku rulmu'tu, avışııtı snbıydı bu masal ve topragın goze gonınmeven delıklerınde, kapanmış bır taç yapragmın alt'nda, bır dalın boğumlu kabugunda. bjnınlarmı ojnatan antenlerını sailajan tımllarırı buzen gevşeten bınlerce uiak varatık her gunkü eylemlennı sürduruyorlardı. Davım e\e saoan ızleğı bırakıp ^ola sap mıştı Ses çı^armadan ardınca vurudum Yolumurun s*ra\a çıktığını anlamıjtım Dayımın bu saatte orada ne aradtğım bılemezdım elbet Ayışıfı gozlenTii karanhk gıbı e^kılemısti. onümlı göremıyordum, bu vuzden ajatlarunı taşlara çarpıjordum bo^una Yere değıl, gokyuzune bakmak gerekıvordu çünku \ma da>ım av kopejh gıbı sıçraya sıçraya ve nerdeyse hıç ses çıkarmadan hızlı hızlı ılerhyordu (DEVAMI VAR) SERMAYE VE HALK K E S M KALKINMA PLANLARI TURKiYE'DE, KUÇUK TASARRUFLARIN BıRiKıMiNE HAYLi BEL BAGLADI; TOPLAM iÇ TASARRUFTA, UCRETLERDEN YAPILACAK GONULLU TASARRUFUN ONEMLi BiR YER TUTABiLECEGi DUSUNÜLDU; BU DUŞ GERÇEKLEŞMEDi. Yurdakul Fincancı Kişi başına yıllık gelir artışı Türkiye'de çok düşük düzeyde Daba once klasık lıbeal goruşün, gelışen ekonomüerde, ücretlerde ayrılacak paralarla tasarruf vaprrajı pek de olası say madığını behrtmıştık Bazı ku ramcılar daha da ılen gıderler Ucretlerden tasarrufu sıfır sa jarlar Onlara gore ucretler tüm den tuketime gıder Bız bu goruşe Katılmıyoruz Gelışen ulkelerde de ucre'lerden bu\uk olçude tasarruf a ırma o lanağı vardır Ancak gelişen ulkelerde temel sorun. kışısel ta «arrufun jatınnı sermave*! nı teltgını kazanmasında ortaja çı kar Oelı=en 'Jlkelenn vuzyuze gpl dıgı gxıçluıt, kendılennı gelışmış ulkelerle .tarşılaştırmalar~"Hn doğujor Batının sınaı ülkeierınde ozelhkle havet sıgortaıa rmda emlak bankalarında ge nış tasarruflar yığılmakta bankalarda vadelı mevduat oırıknT1^ te, senet borsalan aracılığıvla sermaye şırketlen ve alelâdo şır ketlerın elınde büvuk paralar tonlanmaktadır Bunla1 hep uc reMerden aynlmış kuçuk tasarrunann üninüdür Gelışen ulke ler bu durumd bakarak «bızde mçm olmasuı» dıyorlar. Uygulama bunun kolay olma dıgını gosfrıjor Neden ol.r:.it1ı gının tevabı ^tasirruüa.nn vatı Am senraayeiı* nıtelığıne donuş mesı suresınce olougu kadar. kı5i başına gelırın ortalama artışındakı >a\aş]ıkta aranmalıdır Klasik lıberal goruşun bır noıt tada gerçekçı oldugunu kabul et mek gerekiyor Sernıavedarın e line geçece< para. bır jerde. do gal olarak sermayedır Kazancı ucretten ıbaret olan kışılerın bı nkürcüğı para ıse, her zaman TÜRKİYE'DE BiRBiRiNi iZLEYEN ÜÇ PLAN UYGULAMASI.DUZEN, OZEL KESiME DAYALI KAPıTALiZM OLACAKSA. SERMAYE BiRiKiMiNi FiYAT ENFLASYONUYLA SAGLAMANIN DAHA GEÇERLi. iVEDi BiR YOL OLDUGUNU BıRKAÇ KEZ KANITLADI. Bugünkü koşullarda sermaye piyasası kurmak mümkün değil s»nnaye olmayabılır Hatta ko şullar elverişlı degılse. kuçuk ta sarrufun sermaye nıtelığıne donuşmesı olasılığı daha kı'tır, ustelık uzunca bir zamanı gerekIşte bu nedenledır kı. gelış mı$ ülkelerın tersıne, gelışen ulkelerde, eger duzen ozel gınşkı\e dayalıysa, hızlı sermaye bınkımını fıyat enllasyonuyla saglamak, ufak tasarnıfları sermavedara aktararak sağlamaktan daha etkmdır daha gerçekçıdır, daha kestırmedır 7 t , , . t len emek bır yandan da emegın uretkenlığinı etkılej'en herşey, yanı teknolouı< gelışme, ışm orgütlenmesı, tekniK egıtım ve benzen ogelerdır Nufus artışı oranı ve ona baglı olarak ısgucu artışı oranı sıfır dolaUBrında ov nayan Batı Almanva nın. \aban cı ışçi çalıştırma zorunlugunu neden duyduğıı bu doğal buyume formülünü duşunünce daha ıyı anlaşılacaktır Doğal büyüme hızı %a da daha once tanımladığımız gibı, toolumsal buyüme ortalaması. bır Ulkenın uzun erımdekı ıktisadı buyüme yeteneğını gostenr Ancak bır ulkenın bu ortalama do gal buvume smırına ulaşıp ulaş maması, buyumejı gerçekleştıre cek kaynaklarm kullanüabılıp kullanılamadıgına bağhdır FKO nomıde kavnaklan kullanıma açacak oge para ^anı sermavedır Dı\elım ki bellı bır donemde bır ekonomıde yatınlabılır tasar ruilann ulusal gelıre oranı vuzde 12'dır Buna kars'lık bır bırım uı un (hasıla » elde etmek • ıçın üç btrim fce'rmayvgerieithdır. Ovle\se o Ulkenın yıllık ıktisadı buyüme hısa.« » , . • « « B = 12 = yüzde 4 olacaktır. çu>ü bulmuş olursa olsun eli mızı zaman zaman sıkı siıtıya tutan ıstıkrar anlavışı. blzı V J ne gereklı sennayevı açık volla tasarruf etmçden alıkoyacaktır Yapısai nedenlerle Işslz olan ınsanlarımız da ıssız kalmağa devam Gerçekte ulusal gelırin \Uzde 28.7l'ı oranında bır tasarrufu ger çeklestirmek, sadece dojal buyume nızını lutturmamız Içın gereklidır. Yanı bu oranda bır tasarruf gerçeklesttnrsek ancak işgücundekl vallık artış oranına ıs bulabilinz Oysa geçmis ten bugüne kalan tssız bir ışgücu var O ne olacak' öylevse tasarrufu daha da arttırmamız, vüzde 28 71 oranının Ustüne çıkmamız gerekiyor. Gecmısın kalmtısı tssızlıkten ancak bövlelikle kurtu labülrız Uçunrü Bes Yıllık Kalkınma Planı, bunu daha ilerıye atıvor l<)87'den sonra tasarrul oranınm vüzde 3(1 5'e ve 199S'de de vüzde 31.7've vükselmesini «nerirüvor. Doğal buvume hızının gerektırdığı tasarrufun ustüne çıkacak olan bu tasarnü ölçtisUyle. va pısal ışsızlık plana göre lof»S de sona erdınlecektir. (UBYKP, sahife 130IT9). Plan dönemleri Turknede bırbınnı ızle\en uç plan uvgulaması, duzen ozel kesıme aajah kapıtalızm olacaksa, sermave bırıkımını fıyat enflas^onm'a saglamanm daha geçerlı, daha nedı bır vol oldugunu bır ».aç kez kanıtlamıştır Plan u> gulamasmın başmdan ben Tur kn e de kişısel tasarruflan ozel kesıme aktaracak mali kurumla rı kurup. arzulandıgı gıbı gehştırmenın olanaksızlığından \akmılıyor bu düzenin gerçekleş tırılmesıne çalışılıjor Boyle bır duzen kurulsa bıle, gelışen bır ekonomıde etkın ola mnacagı duşunulmuyor Zıra bı lınme\en ya da kabul edılmeyen şev şudur Fıvat enflasyonunu amaçlavan, ozel gırışklye dayalı bır ekonomıde hızlı sermaye bırıkımı, tasarlanan yatırımın gerçekleşen toplam ulusal taaarrufu aşmasınm ürünüdür Hızlı ıktisadı buyumeyı sağlayan buour Buna karşılık Ituçuk tasarrufları gelıştırmeyı amaçlayan, ıstıkrardan yana bir ekonomide, tasarlanan vatınm. ancak gerçek lesen tasarruf kadar olacaktır. Bu ıse sadece olagw) büyume olanagı venr, hızlı büyümeyı saglamaz. DiŞi BOND Gelışen ulkelerde vıllık ıktı«;adı büyume hızı genellikle, dogal buyüme hızının altında kalır. Zıra uretıme sunuian ısgucü a m ş oıanıvla üretkenlık oranındakı po tansıyel gelışme\i tam degerlendı lebılecek genişhkte kajnak, janı sermaje varatılamaz Türkiye'de Yapılan hesaplara gore, Turkiye de yıllık ısgucü arus oranı yuzde l 7, üretkenlık artışı da yılda ortalama yüzde 6'dır. Bu durumda, Turkıye'nın uzun erımde ger çekleşurebılecegı yıllık dogal iktısadî büyume hızı dB 2.7 + 6 8.7 olabülr. Bu doğal büyüme oranının nan gı tasarruf. oranıyla gerçekleşebılecegini yukanda Delırtufımız ıkınoı eşıtlık çerçevesınde saptıyabılınz. Üçüncu Beş Yıllık Kalkınma Planına gore. lürkıye'de bır bırim urün elde etmek ıçın 3 3 bmm sermaje gereklidır. Bu durumda yuzde 8,7 oranındaki do gal büyürne hızına ulaşmak ıçıs87 • esitllginden Gelişmiş ülkelerin tersine, gelişen ulkelerde, Planın görüşü Pekı ama neden 19H5'de de şımdı degıl' Kalkınma planı ıstıkrardan \anadır Tasarrufu arttırma gınşımlenni, kaynaklan zorlamak biçimlnde görüyor. Fugünün biriktirecegi kaynaklann. yannın vatınm gücü olacaginı dUşürrliyor Kısacası nlanın görüşu devrimcı deSıi. evnmcıdir. Konuya ıktisadı büyüme açısın dan bakarsak Birtncı Beş Yıllık donemde bujüme hın vüzde 6 7, Ikıncı Beş Yıllık donemde yuzde 6 9 olmustur. 1963 1971 doneminın vıllık büyüme hızı ortalaması yuzde 6.8'dır Üçüncü Bes Yıllık Plan ise yıllık ortalama vüzde 8 buvume hızını amaçlamıştır. Ne var kı 1973'de buyüme hızı jrüzde 5 3'de kalmış. 1974'de de yuzde 7,5 olsbilmistir eğer düzen özeı girişkiye dayalıysa, hızlı sermaye birikimini fiyat enflâsyonu ile sağlamak GARTH DEMEt PCEA4CNT SBJM ŞIV ALDI L00Mİ<3 tasarruı oranını <Y/Ü) yüzde 28, 71 olarak buluruz. Yanı Türkıyede dogal ıktısadl buvume hızına ulasmak lçm her yıl ulusal gelırın yüzde 28,71'i ora nında tasarruf edümesı ve yatınl masa gerektir. Bu oranda tasarruf, kaynaklanmızı yararlı kullan mamızın kaçınümaz ön koşuludur. SımdJ bakalım, bugtıne kadar gerçeklestırdlgımız tasarruflar (tumunün yatınldıgın» varsayı 7 yoruz) bu orana ulaşmıs mıdır Üçüncu Beş Yılliis Kalkınma Plânına göre, ilk plan dönemlnde satjıt sermaye yatırımlan, ulusal gelinn ancak yüzde 16'sına ulaşa bılmıştir. Ikınci plan ddnemtnde sabıt sermaye vatınmlanna ulusal gelirden ayrılan pay yüzde 19 3 dolaylannda kalmıstır (ÜBYKP, sahife 27) Açıkça görülüyor ki bu rakamlar, Türkiye nın doğal büyüme nı zına enşebiltnesi ıçın gereken ta sarrurun hayll altmda Baska ül kelerle vapılan karsılaştırmaiar da, Türkıve'de tasarruf düzeyinln çok düsük oldugunu gösteriyor: Karsılastırmab Jatırım / t'lusal Gelir U r a n ı ( l ) Turkıye !<•(* 1969 Küçük tasarruf Turkıje'deki kalkınma planları, kuçuk tasarruflann birikimine haylı bel bağlamıstır. Toplam ıç tasarruf ta. ucretlerden yapılacak gttnüllü tasarrufun onemli bır yer tuubüeceğı duşunulmüş tur Ancak bu hayal gerçekleşmedigi Içındir Id, Üçüncü B e s Yıllık Plan, daha önce de belırttigımiz gıbi, «fert başına gelir düzeyınin düşük olması, gelinn çok az bır kısmının tasarruflara avnlmaaına olanak vermiştir» diye yaknunaktadır. (Sahife 114) Plan bu durumu «orgutlenmış sermaye pıjasasınm kurulamamıs olması bır.ken fon ların sanavı vatırımlanna donuş turülmesını guçlesuren bır etken olmustur» dıye açıklıyor <Sa hıfe 114) Gerçekten oyle rnidır1» Gelışen bır ekonomide, gelişmıs ekonomilerde gorülene benzer bir ser maye piyasası kurulabllır mı? Kurulsa etkın bir tasarruf kaynagı olur m u ' Bu noktada tartısm*k Istedijfimfz sonm budur. ÎLAN Türkiye Demir ve Çelik işletmeleri Genel Müdürlüğünden KARABÜK İLÂN Armut Satılacaktır YALOVA DEVLET URETME ÇiFTLiGi MUDURLUGUNDEN 1 1975 yıl) mahıuiü 1 ton akça ib ton Mustabey armudu ayn ayn agaç U7«nnde JO h 147S Pa/artesı «tinü ta«t lS'de ıdare Dirıasmrt» «çık «rtttrma ıl* aatıtacaKtıt 2 Akça trmudun mutı«ınm?n eedelı ^HIKHI ııra muvakktt temınatı 2W«J(X) ür», Mustao*» srmuaunun rnıınanv men bedeJi dnuM lira nnuvakkat temınatı :«»<> ııradır. S Satıaa aıt jartname hergun çlftıu merk«>ınde eftrü»•bılır f Basın 17645 J 5014 daha gerçekçi ve kestirmedir Kaynaklan sonuna kadar kulla nabılmek, yanı uzun erimde do ğal buvume tavanına çıkabılmek, ancak yeterınce sermaye sagiamakla gerçekleştırilebilir. feermay« derken kastettiglmlz s^v, yatınlabılir kaynaklann tumU, >anı toüiam tasarruflardır. Doğa ve büyüme hızı 1974 de ıkusadî buyüme nıaının bır oncekı yıla bakışla daha ıyı olusunu plancılar olaftanüstü bır tarım lırünü elde edilmesıne baglamaktadırlar Doğa vuzümüze pUlmedıJl zaman plânm ftngördüfü bü\Time hedefinln epey altında kalnaktayız. Görulüyor ki Türkiye'de plânlı kalkınma ujgulamasında. bugüne kadar, ortalama olarak dogal büvUme hızına ertşilmemlştır Doğal büyüme hızı bir yana, genellikle planda saptanan büvüme hı zının geıisinde kalınmıştır Bır ulkede dogaJ Duvume hızı gerçek leşen bü\üme hızının ustündeyse, orada veter bu' ukhıkte sermave %aratıImıvor, sermaye vıtınlıvor demektır. Simdj sozün başına donelım. TUrkive'de yetertnce tasarnü varatacak bir klşi nasına gellri arttırma sıyaseti var olmadıgîn& v» kişi başına nllık jrellr artışı, bu(rıinkü gellsmeyle çok düsuk bır durpvde kaldıjhna göre. sermav» civasası kurma çabalan olurohı «onuç vermfvecektir Olmavan vm da cüce kaUn klşisel tasarrufu ör «'irlemege ça'iîm'i» npyi çhter"' l200Ton Sıcak Prese Nattalin ihraç edilecektir 1 Bu Işle ılgıll ola'a< hazırlanan muj<a\ele taslagı a) Turkiye Oemır ve Çelık I$Jetmeleri Gencl Müdürlügü thracat Servnslnden (Karabük), b) Istanbul'da Lamartın Cad No 3/5 Doğupalas Kat 4 Taksım de Mümessıllıgımızden, c) Anfcarada KarantJl Sokak 30/7 Yeru$ehir'de îrtibat Bürotnuz $e£liglnden. bedelıız olarak temın edilebılir 2 Kapalı teklıflerın 14 11975 ptzartetf günu saat 14 00'e kadar Genel Mudürlugumuz Haberlesme ve Arşıv Mudurlüğunde oııı ındurulması gerekmektedır 3 Teklıf Earfının üzerıne «12U0 TON SICAK PRESE EDtLMtŞ NAFTALİN tekhlıdır» ıbaresı yazılmalıdır. 4 Genel Müdurlugumüî »m sayılı kanuna tabı degıldır (Basın 17726ı JÛ12 Doğal büyüme hızı Biı Ulkenın dogal tktisadı burJine hınnı gerçeklestırip gerçeklesürememesi. yatınlabılir toplam tasarruHann büyükluğuvle belirienir. Genellikle bır bırım urun <hasıla) elde etmek îçm uç b m m sermayeye gerek olduğu varsavılır Bellı bır asamada bır Ulkede tasarruflann (vatırımlann) ulusal gelıre oranmın, sermave/Urün orarana bölünmesı ıktısad: buvüme hız'.nı venr. Bunu da matematik formül olarak belırtırsek: Y/Ü dür (Eşltlık II) srti B = Puvume nızı Y L a= lasErnu oranı B . >» T ' >»n Yunanistan 19b6 23 3 1968 25,0 1969 29,7 1»69 24,4 Büyümenin sının ıa.a 2u,s Otonuz için Soğuk Hava Cihazı AÎRCONDİTION L AMERTKAN 5000 TL. MÜNİR BAYKURT 4 LEVEN1 OTO SANAYI SlTtSl MKNDKR£S CADDCSİ, D. 21 TEL: (4 OS 3? Cumnurıyet îMB Daha once k.ısaca degındık. Her ulkenın uzun erımde uze rıne çıkamıyacağı dogal bır ıktisadı buyüme (dB) sının rardır Bunu ısgucu arzındakı vıllık artıj ortalamasıyla ( E ) emegın iıretkenlıgindekı oruiama ar tıs V> belırler Matematik esitlık olarak belırtırsek dB E + 0 (Esitbk I) Daha açık bir devtsle bır ulkenın ıktısad. mivum<» nızını u7 m cnmde t>c.ulp en ogeler bir VPnrlan l*.o1ıı n m< jcınu (TA » Japonya 1999 31 i 37,6 Ispanya Üçüncü Bes Yıllık Kalkınma Planı donemmde rurkıvefle ortaiama tasarruf naının vütde 25,4 oiacagı saptanmi?tır (ÜBYKP sanıle 139) 8u dogru çıkarsa dafıl, lurlüye. dogal bü yüme öızmın gerektirdiSinden az tasarrul etmiş, az vatınm vap mıs elacaktır. Sonuç olarak. Tür kije, oıanaKlarıyla orantılı bır büyüme hıo sailıyamıyaraktı; YARIN: ENFLASVON II' Katnak: U N Natlmul Aecounls >sta(»'ics 1 G r« U. N. 9 S