Katalog

politikalara ters düşecektir,, TürMye'ye Yardım Konsorsıyumunun hazırladığı Turklye Raporu'nda yapılacak bır devaluasyonun Turkıye'ye hıçbir yar rar getırmeyeceği ve ıhxaca ı arttırmaktan çok ıthalât ıçin odenecek dovızlerın artmasına vol açacagı ılerı surülmektedır. Rapor, devaluasyonun fıyat artıslannı hızlandırarak enflasvonu önleyici politikalara ters duşecegını behrtmektedır. Yardım Konsorsıyumunun Tur kiye Raporu'nun dıs odemelerle ılgıli bolumu oldukça karamsar bır tablo çızmektedır. Rapor, fıvat dengesızlıkleri ve dı? pazarların daralması nedenleıyle Tur kıye'nın ıhracatıru genışleterek aovız rezervlerinı takvlye etme sının guçluklenne ısaret etraek tedır. Konsorsıyum Raporunda Turkıve'de ımalât sanayımın «buyu me sonınu» ıle karşılaştığı ılerı surulerek bu sorunla karşılaşan alt sektorler uzerınde durulmak tadır. Rapora gore kımya çımento, cam, gıda, başta pamuk ıplığı ve pamuklu dokuma olmak ıızere tekstıl. demır • çelık ve buyume sorunuyla karşılaşan ımalat sa navıı kolları arasında sayılmau tadır Devalüasyon, fiyat Türkiye'ye artışını Yardım Konsorsiyumu son hızlandırarak raporunda devaluasyonun enflasyonu yararsız olacağmı önleyici savunuyor Raporda, vergi iadesi ve malî ayrıcalık ile ihracatı artırmanın zorluğuna değiniliyor «ihracatı artırmak için iç fiyat artışlarını durdurmak gerekli» L Ekonomi !Ekonom5 Ekonomi Ekonomİ Ekonomi Ekonomi Konsorsiyum, anti enflasyonist tedbirler öneriyor Merkezı Parıs'te bulunan Ekonomık Işbırlıgı ve Kalkınrna Orgutu (OECD) nezdındekj Turkıve Konsorsiyumu, bu hafta yapılacak toplantıda gorusulmek uzere bır rapor hazırlamıştır. Raporda >enı hukumetın, ekonomıyı dengeye sokmak ıçın genışleyıci polıtıkalar yenne antıenflasyonıst tedbırlere oncelık vermesi gerektığl ılerı surülmektedır Kon sorsıyum Raporunda MC Hukumetırun «guç tercıhlerle kar^ı kar şıja oldugu» kaydedılerek «yenı hukumetm hangı polıtıkalan ızle jecegı bılınmemektedır<> aenılmektedır. Turkıye'ye Yardım Konsorsinhınde gorüşulmek uzere tar rapor hazırlamıştır. Uzermde gızll (confıdenüal) kaydı ve 6 mayıs 1975 tarıhı bulunan 41 sayfalık ra porun başlangıcmda Türkıye'd©kı hukumet bunalımının «sağcı kuçuk gruplann destegınl alan» Adalet Partısımn hukumet fcurmasıyla sona erdıgı behrttlmeıctedır. Raporun ıluncl paragrafmda MC Hukumetının karşılaştıgı sorunlarla ılgıli şu ozet degerlendırmeve yer venhnektedır. «Yenı hukumet, ekonomıyl daha ıyı bır dengeye sokabılmek %e venmlı yatınmlan harekete getırılebılmek ıçın zor tercıhlerîe kar şı karşıyadır. Hukumetın işı, endustnyel ülkelerdekı ekonomılt vavaşlama ve petrol daiııl ıthalat gıderlenmn artması nedPnlerıyle daha kolay olmamakmdır. Bu raporun vazüdığı tarınto (nı san ayının ıkıncı yansmda> venl 5TUmU, 12 ve 13 hgyıran UTÎâ ta "Yeni Hükümetin hangi politikalan ız/eyeceğf henüz bilinmiyor KAMU KESiMi FiNANSMANI iÇiN RAPORDA YENi ZAMLAR ÖNERiüYOR BÜTÇE AÇIKLARININ HAZiNE TAHVULERi YOLUYLA KAPATILMAS1 MÜMKÜN GÖRÜLMÜYOR Iİ henuz yeterli beceri ve brgut duzeyıne ulaşmadıği goruşu savunulmaktadır. Konsorsıyum raporu, Turk ozel bankalannın uluslararası pıyasada bu tur guçluklerle karşılaşacağıru ılerı surerek «guçlu yabancı gruplarla ortaklık kurmasını» salık vermektedır. Rapor bu konuda şovle demektedır: «Turk ozel bankaları ıçın en iyı yol, Euromarket'de faalıyet gosteren ve mall bakımdan guçlu yabancı gruplarla ortaklık şeklınde bırleşmelendır » hukumetın hangl polıtıkalan isleyeceğı bılınmemektedır.» Konsorsıyum Raporu, Türkıye' dekı hızlı fıyat artışlanyla ılgıli olarak bılınen ıstatıstıklen tek f rarlamak a ve enflâsyon hızının devamlı olarak yukseldığıni ılen surmektedır. Konsorsıvum 1974 yılı ortalama sı olarak enflâsyon hızının jruzde 25 olmasma karşılık geçen yılm sonunda bu yılm ılk üç ayıru ıçıne alan donemde fıyat artış hızının yuzde 27'ye çıktıgına ışaret etmektedır Rapora gore bu artı?, Irmalc Hukumetı zamarunda bazı kaınu gırışımlenmn mallannın fıyatlarımn yukseltılmesmden ılen gelmıştır. Ancak Konsorsıyum Raporu, fıyat arttıncı etkısıne ragınen Irmak Hukumetı zamanınddkı ka rarlan olumlu bulmaktaıiır Ra por, «kamu kesımi fınansmanırv da daha büyuk bır duzenlıluj va ratılması ıstenlyorsa, bu tur venı fıvat artışlan gerekli ve kaçınıl mazdır» dnerek yenı zamlar tavsıye etmektedır. Türkıye've Yardım Konsorsi yumu'nun raporunda ekonomıde genlşletıcı kararlar yerıne anüenflasyonıst polıtıkalar izlenmesi tav'sıye edılırken şu görüçlere yer venlmektedır: «Yıllıi yuzde 30'a varan enflâsyon tazının ekonomi uzermde çok yuksek ısfıkrar bozucu etlnye sahıp olduğu ve fıyat artışlannm, kendı kendını devam ettınci bır nıtelık kazanması gıb! son derece tehlıkelj bır nske razı olunmadıkça, uzun bır sure devam edemeyecegl konustmda hıç bır kuş ku yoktur Bu yüzden bugünku YORUM DEMOKRATIK guçler, bır rehavete kapılarak kutlelerl unuttu. Sorumlular, sorumsuz davrandı Etkılıler, etkısız kaidı Sermajenm hıpermetrop kesımı, gozlugunu takmak ıstemedı Mıyop kesımı one duştu Bovlece Cephe Hukumetı kuruldu. Ve bojlece ruzgar ekenler tekrar hukumet koltuğuna oturdu Şımdı buyuk bır telâş ıçınde ruz gar ekmeve devam edıvorlar Yakında fırtına bıçmeye başlayacaklar. Fırtına bıçeceklerı, ruzgSr ekmeklen kadar taîtışma goturmez Burada sorun jok Tek sorun, fırtınanın şıddetınden demokrasmın rahat sız olmaması Bu sorunun da bır tek çozumu var Fırtınanın şıddetını artırmak Demokrasıjı korumak ıçın ıuzgâr ekenlenn bıçeceklerı fır tına>ı kutlelere yaymak ERKEN seçım kampanyası bır çoklanna şaka veva demokratık guç'.erın anlamsız bır kaprısı gıbı geldı. Bunu. bır sıvasal manevra olarak değerlendırdıler Başka turlu değerlendırmeje guçlen yetmedıjı ıçın. Toplumdakı ve ekonomidekı gelışmelen gormek ıstemedık lerı ıçın. GERÇEKLERÎ gormek istemeyenlenn egemen oidugu bır toplum da. şımdılık gerçeklen tekrarlamaktan başka çare yok 1960 Turkıve dekı sınırsız kapıtalıst gelışmede bır durak Her turlu üretıcı guçlerın gelışımı ıle mevcut toplumsal \e ekonomık ılıskılerın çatışması sonucu onaya çıktı 1961 Anayasası da, 1965 vılına kadar geçen sure de yapılanlar da, toplumsal ve ekonomık yapm uretıcı guçlere gore yemden duzenleme çabası. Bır anlamda uztınca bır ara donemı Bu donemde sağlananlar, hem sermayenın hem ışçı sınıfı ıle dostlarının guç ve bıhnç duzeyıni yansıtıyor. Bu ara donemını AP'nın katıksız ve seçıme dayalı ıktıdan ızledı. AP'nın seçıme dayalı ıktıdan aslıııda 1969 vılında bıttı Seçımı kazanmasına rağmen 1969 yılında bıttı. Oyıe anlaşılıyor kı, bır daha gelmemek uzere sona erdı 1LERIYE donuk muhalefet her zanıan oncu ışlevını goruyor 1969 oncesınde başlayan keskın muhalefet, 1969 yıhndan ıtıbaren oıtava çıkan keslance ekonomık bunalımm habercısi gorevmı ustlendı Alt mış dokuz ve vetmış jnllannın ekonomık ve toplumsal bunalımı AP hukumetının sonunu getırdı Bundan sonra AP'nın seçımsız ıktıdarla rı devam ettı Kısa ve temelde hıç bır değışıklık yapmayan Kalk Partısi hukumetı donemı bır yana bıraküacak olursa, AP'nın seçıme aa yanmavan hukumetı devam edıyor. BASTA AP olmak üzere sermaye partüennın guçsuzlük ve çare sızhğı, en azından. beş yıldır surüyor. Kapıtalıst ekonomi, kendi doğal ve esıt olmayan gelışme sürecınl surdurüyor. Sanayı ve ozellıkle tuketım sanayıı agırlığım artınyor. Kapıtali2an ve fabrıka oncesı sa YALÇIN KÜÇÜK Rüzgar ekenler halpnn fethıne dayanan pazar genışlemesının hi7i vavaslıyor Pazar sorununu çozmek, artık bundan sonra, bırıkım sorununu çozmeye donuşmuş durumda. Bu aşamada artiıc bıııkım ve yatırım duzeyı nı onemlı boyutlara çıkarmadan yenı pazarlar bulmak ımkansız Beş vıldır bınkım ıçın yapılan sadece enflâsyon Tekelcı eğılımler den guçlenen bır enflasjon polıtıkasından başka çozum getınlemı jor Enflasvon ıse tuketım araçian sanavıınde aşırı uretım rahat sızlığımn belırgın hale gelmesmden başka bır sonuç vermez Vermedıgı ortaya çıktı. Turkıye ekonomısı, ıçerde ve dışarda urettığı nı satamaz duruma geldı DÜ"NY\ ekonomısının yenı duzenleme ve dengeler aradıgı son beş yıl ıçmde Turkıye ekonomısı tam bır bunalımm ıçınde yuzuyor. Buyuk bır çıkmazın eşıgınde. Artık bunları sadece *solcu> ıktısatçılar sovlemıyor Turkıye ekonomisıyle ılgıli, her eğılımdekı ıktısatçılar, hem Turkıye'nın bugunku ekonomısını. bem de gelecegmı degerierKİı rırken çok kotumser Parıs'te hazırlanan Konsorsıvum Raporu bunun bır ornegı. Istanbulda bır dergımn toplantısı dolayısıjla bır ara ya gelen ve ekonomık sorunları ozel kesımın bakış açısmdan gorme alışkanlışıyla tanman ıktısat profesorlennın değerlendırmelerı dıger bır ornek Her IKISI de denn bır karamsarhkla ancak derın bır ıstık rar programı onerebılıvor Başka çarelen vok Uretım duzeyıni, ıstıhdam hacmını, ıthalatı azaltmadan Turkıve yı ıçınde bulunduğu bu nalımdan çıkarmanm ımkânsızlığmda bırleşıyorlar. Bugun Turkıye, bu noktada ANCAK bu noktaya gelış. beklenmeyen bır gelısme değıl 1973 y\ lının yazı, belkı unutuldu 1973 yılının yazmda Planlama Teşkılâtı, 1974 programının ılkelermi saptadı. 1974 programının bır ıstıkrar polıtıka sına dayanmasmı kararlaştırdı. Demırel, bu yuzden, 1973 seçimlenn Domates salçası Konsorsıyum Raporu Turkıve ekonomısı ıçın sorun yaratan bır i'nalat sanayu urünu olarak da domates salçasını gostermekte dır Tukıye'de domates salçası talebınm hızla artmasına karşı lık uretım kapasıtesının daha hızlı buyumesı nedemyle stok ların doğduğu belırtılmektedır Raporda, bugunku dünya arî \e talep durumuna gore Turk riomates salçası ıırmalarının ıh racat bağlantıları almalannın çok güç oldugu ıfade edılmektedır. den sonra hemen «muhaletet. gorevml ustlendı. Halk Partısı, çuruk koalısjonu donemmde bır ıstıkrar programının nskıni uzerlne alma ma akıllılığını gosterdı Bır ıstıkrar programmın ancak parlamentoda guçlu ve en azından dort yıl hukumet edecek bır partınm üstlenebıle ceğı bır ış olduğunu anladı Koahsyonu bozup erken seçım üzennde durması, bıraz da artık ekonommın temellı venıden duzenlemeler olmadan rayına konamayacafını gormesınden ılen gelıyor. ERKEN seçımın asıl gerekçesı bu Ancak bu gerekçe bugun çok gerıde kaldı Sermaye ve s»rmaye partılen, kendılenne açık almaşıklar arasında en az kotu olan bu yolu, ellennın tersı ıle tttiler Güçlerıne ve çaresızlıklerıne bakmadan hıikumet olmak ıstedıler. IrmaR Hukumetının sağladığı fonlan, kısa bır zaman Içınde gtlbrede yedl ler Arkasmdan 12 sayılı karamamenın mah yukunun altına gırdıler Amerıkan ambargosunun savunma narcamalannıp getırdığı ek vüs lerle karşılaştılar Bundan bovle buvuk kıtlelere verecek hıç bır *ey lerı kalmadı Pahalılık. kıtlık ve sıkmtıdan başka Kutlelerm yaran na yapabıleceklerı hıç bır ıyılıklerı yok Bıttıler. durumda antlenflasyonlst polıtıkalar talebı gemşletıcl tedbıriere gore daha büyük bır oncelıge sahıptır.» Buna karşm bugun İ2lenen polıtıkada, anaenflasyomst polıtıkanm bazı mallann ıthalâtmı arttırarak arz darbogazlannı ortadan Kaldırmaya çaüşmaktan ıbaret oidugu bellrtüen Rapurda, bu tur polıükanın yetersız oidugu goruşü savunulmaktadır. Rapor, ıthalât poutıkasımn ctalebe ve ozellıkle tuketıme» yonelık polıtıkalarla tamamlanmasını ıstemektedır. Rapor, «197576 yıllannda ozel barcanabılır gelırin aşma ması gerekli bır tavanın ca\.n edılmesım veya kollektıi pazarnıs ta ücret ve maaşlar ıçın yol gosterıca ilkeler uygulanmasuıı» gerekli gormektedır. Raporda. daha sonra, «etkm antı enflasyonist polıtıka paketının» ozel harcanabüır gelınn artış hı zını sınırlamakla yetmmeyıp Düt çe ve aamu ıktısadî teşebbuslen açıklannı azaltmayı amaçlarruısı gerektığl üzennde durulmaktadır Bıitçe sorunu Vergi iadesi Haarlanan Rapor Turkı>e'nın ıhracatını vergı ladesı ve dıger mah ayrıcalıklarla arttırmanın zor olduğunu ve ustelık bu tur onlemlenn Hazmenm gelırlerını azaltüğmı ılerı sureıes ihracatı arttırmak ıçın fıyat artışlannı durdurmak gerektıği goruşunu savunmaktadır. Ancak Konsorsıyum Kaponı ıç fıvatlarla dış fıyatlar arasın da denge sağlamak ıçın devaluasyon yapılmasımn karşısına çxk maktadır. Raporda «yenı bır devalüasyon, ıhracat gelırlennden daha çok ıthalat ıçm odenecek dovızlen arttıraeağı ıçın, bugun ıçm hıçbır yarar getırmeyecektır» denılmektedır. Hazırlanan rapor, devaluasyonun odemeler dengesıru ıyıleştırmemesınin ya nında, enflasyonu daha da arttıracağı ve fıyat artışlarını durdurucu politikalara ters duşeoeği Içın de yeni bır devalüasyon kararı alınmamasım tavsıye et mektedır. Aynı rapor son za manlarda Amenkan dolarma kar şı devamlı \e odemelı olçude devaluasyon yapılmıs oldugunu da kaydetmektedır. Konsorsıyum, odemeler den gesı ve dovız rezervierıyle ılgıli olarak bu karamsar tabloyu çızerken ozel bankalara dovız pozısyonu tutma yetkısı \enlmesını ve yabancılara ozel bankalarda dovız hesabı açrnalan ımkârunın tekrar sağlanmasını onemlı ve olumlu polıtıka kararlan saymaktadır Ancak bugunku durumda ozel bankalarda açılan dovız he&aplarının onemlı boyutlara uiasa mavacağını ılen surmektedır. Konsorsıyum Raporu, ozel ban kalann dovız hesapları ıle ılgıli bu kotumserhğı ıçm ıkı neden ortaya atmaktadır. Bunlardan bırısı Turkıye'nın odemeler den gesının bozuk olması ve rezerv lerın devamlı azalmasıdır. Bu nederüe spekulatıf nıtehkleri dovızlerın bıle Turk ozel bankalarına gelmesme fazla şans venlmemektedır. Ancak buna ek ola rak da Türk ozel bankalannın Merkez Bankası'nın son haftalık durumuna gore bır hafta ıçın de Merkez Bankası'nın kamu ke sunıne açtığı kredılerde 787 mılyon lıralık bır artış olmuştur. Ay nı hafta ıçmde brut dovız rezerv leıınde 33 ve net doviz rezervleıın de ıse 19 mılyon dolarlık bır ıjı leşme kaydedılmıştır. Merkez Bankası'nca yayınlanan haftalık dummlann sonuncusu 39 mavıs 1975 tanhml taşımakta dır. Geçen cuma gununun Resmî Gazetesı'nde yayınlanan bılgıler ekonomık değerlendırmeye olanak verecek bıçımde yeruden du zenlenerek yukandakı tablo halı ne getmlmıştır. Bır haftalık zaman aralığınaa Merkez Bankası ışlemlennden altın ve dovız rezervleriyle kamu kesunı kredılennde değı^meler olmuştur. Brüt rezervlerdekı 33 mılyon dolarlık lyıleşme, pasıfde gorulen konvertıble dovız borçlarındakı 429 mılyon lıralık azalıııa dan etkılenmektedır. Bunun dışıu da fıılî ıthâl kısıtlamalarının az da olsa, etkısını gostermeve baş KAMU KREDILERI BIR HAFTA CEPHE İÇİNDE 800 MİLYON LIRA ARTTI HÜKÜMETİNIN İLK AYINDA MERKEZ BANKASI HAFTALIK DURUMU HİSSE SENEDİ FIYATLARI DÜŞTÜ (MILYON TL. REZERV LER 28.3.1975 (A1C bükumetı) MİLYON DOLAR) SERMAYE partılen daha az zararla atlatabılecekleri erken seçtm anlaşmasından kaçtılar Şımdıkı sorun bunlarm hükumetten de kaç malarım onlemek ÇunKu nukumettekı gorunumlen sadece ruzgar ek mek. Ne kadar uzun kalırlarsa o kadar çok ruzgâr ekecekler. Kütle lere pahahlık, kıtlık. sıkıntı goturup, onları, ÎmamHatıp Okulu, ma nevı kalkınma, komando baskını, oğretmen ve memur kıyımı Ue avut mava çalışacaklar Avutamadıklannı gormeye başladılar. Ancak, bu Türk lirası kadarı yeterli değıl Bıraz daha ruzgar ekmelermi beklemek eeretc Bıçeceklen fırtmamn daha da şıddetlenmesı ıçın Konsorsıyum Raporu, Türk oa EKONOMININ vapısal ve devresel bunalımı lçme sıkışan aerma 1 rasının başta Altnan markı oımat ve partılennm demokrasıden tumden ve açıkça umudunu kesmesı üzere Avrupa paralanna Karşı ct< mumkun. Boyle bır olasılıgı duşunmemek safdıllık olur AncaK, valuasyonunun Turk ışçılennır serma>enın, sadece nesnel ekonomık koşullara dayanarak demokrası tasarruflannın Ttirkıye'ye çeml ve pajdos dıyebılecegını duşunmek de mekanık determinızmden baş mesını güçleştırdıgıru kaydetmelı ka anlam taşımaz Mekanık determımzm, toplumsal yaşamın en teh te ve butçe açıklannm nazlne tur lıkelı hastalıklarından bınsıdır. Kaçınılmaz olarak pasıfızml, kutlevıllert çıkanlarak sarşılanmasu. lerden korkmajn ve kaçmayı ıçerdıgl ıçın Halbukı bugun en gerekli mumkün gormemektedır olan kutlelenn demokratık ve ılenje donük bır Turkıye ıçın harekete Devlet tahvıllennm tıyat artış getırılmesı Bınkımmın artırılması. Ve bugun Turkıve'de MC, bır yan lanna göre endekslenmesınl Haa dan, antıdemokratık akımlann nesnel tabanını oluştururken, dığer ne tahvülerlnm satışmı arucı bıı yandan da, kutlelenn demokratık bınkımıni artırmak Içm en elvenşlı politlka olarak değerlendırmekl» koşullan hazırlıyor Başka deyişle, bırleşerek MC HUkTimetml kuran birlıkte eger bu yola başvurma sermave partılen şımdı demokratık fırtınayı hazırhyorlar. cak olursa Malıye"nm çok yüksel bır flyatla borçlanmafe durumun da tolacagına işaret etmektedır Rapor, bürün bu polltiKaian elı aldıktan sonra, «kamu oüu^sın dekj artan dengesizlık ouguııkı HÎSSE SEVETLERİ durumun rahatsı? edıcı bır fızel lıgıdlr. Durumu kontrol altına a FİYAT ENDEKSİ labilmek tçm bugüne kadar bılı nen nıç bır ettcıli tedbır aımma (12J0.1973 = 100) mıştır» demektedır AYLAR: OCAK ŞUBAT MART NISAN MAYIS HAZIRAN TEMKTOZ AGUSTOS EYLüL EKtM KASIM ARALIK YIL OF.TALAMASI 1974 101,97 102,83 103.66 104,92 JOo.10 105,27 103 79 103,67 102,96 104,22 101,30 100.19 103 32 1975 95,32 97,16 102 02 100,31 ^ Konsorsıyum Rapuru, 1975 butçesını gerçekçı bulmamakuıdır Rapor. mevduat munzaro (tarşı lıklan konusundakı Anayasa Mah kemesı fcaranyla Mılli Savunnıs Bakanlığınm REMO Planmın ge tırdıgi yüKler dolayısıyla oun« açıgının «pianlandıgı gıtrt V aaıl yar degıl 18 tnllyar üraya yakır oldugunu» ılen surmektfoır 1 2 Sayılı Kanun Hükmündeln karar namenin mali yükunün besaba katılmadığı Konsorsıyum Rapo runda bütçemn vergi gelırlcr tahmırumn de gerçekçi olmadıgve cgorece olarak büyük bır fı yat artışını» öngorduğü oelırtıi mektedır AKTIF : Altm ve dovız (KV ) Kamu kreaılen Ozel kredıler Tanm kredılerı Dığer aktıf Toplam. P\StF: Emısyon Dovız (kv ) Mevduat Mevduat Mun karş Dığer pasıf Brut rezer\ Net reıerv 23 5.1975 (Geçen hafta 14,698 30,907 9,589 16 107 13,371 84,672 30.5.1975 (Son hafta) 14,728 31.694 9,601 15 938 13,129 85,090 32,358 311 18,549 1D441 29,332 8,735 12,905 85,347 227 32 055 3 794 26,929 1323.0 70,0 22 142 31,856 740 5 223 21 825 25 028 997 0 60,0 5 564 22,013 24,844 1,029,8 41,0 ladığı gorulmektedır. Aynı hafta ıçmde kamu kesı mıne açılan kredılerdekı artış 787 mılyon lırayı bulmustur Cephe Hukumetınm kuruldugu tanlren mayıs ayı sonuna kadar geçen ıkı; a>lık zaman ıçmde kamu kesımı ne açılan Merkez Bankası kreüı lerındekı artış, 2 mılyar 300 mıl yon hrayı aşmıştır. ı Demırel başkanlığındakı MC Hukumetının ılk ayında ozel kesım hısse senetlen fıyatlan duşmuştur Aynı ay ıçınde hısse senetlen satışlannın genledığı ve tahvıl ıhracının yavaşladıgı büdı rılmektedır Banka ve Lkonomık Yorum lar Dergısı'nın son sayısında o zel kesım hısse senetlen ıkınrıl pıjasasında fıyat hareketlerıvle ıl^ılı bılgıler venlmektedır Der gı'nın ozel olarak hazırladığı todeksler, Ertan Özgur'un değerlendırmesıyle bırlıkte yaymlanmıştır Buna gore şubat ve m a r t ayında anonım ortaklıklannın kar dagıtımı ve bunun ılânlar yoluyla kamuoyuna duyurulma sı nedenlenvle artan hısse senetlen fıvatlan nısan ayında duşmuştur P ' J vnlkı dusuş, mevsım lık hareketlere gore. ters bır gelışme sa\nlmaktadır Bu vılın Kredi genjşlemesi stokçuluğu etkiliyor MC hukumetınm kurılmasıv.13 bırlıkte hızıa artırılan ozel kc sım kredüerı stokçuluk ve karaborsacılık eylemlerının gerâşlemesıne yol açmıştır. Turkıve de ıhtıyaçtan fazla çımento ureülmesıne rağmen, Ankara v*j çevresınde çımento karar>orsasının başladığı bıldınlmekte»iır. Yatırımları gerceklestınriMc g«? Tekçesıyle artınlan ozel kesım kredılennm onemlı olçude stok fınansmamnda kuUannoıgı lerı surulmefctedır. Genış kredı ola naklanna kavusan bazı fırmalaı uretımı kısarak veva Rtok varnrak sattıklan mallann fıyatla Tinı yukseltmeye bdşlanusiaı Bazı iktisat profesörleri Türkiye için büyük oranda devaluasyon öneriyor Özel sektoru yakından tanıyan ve ozel sektore yakmlıklarıyle bı lınen bazı unıversıte oğretım uyelen, bu yıl çok buyuk oranda bır devaluasyon yapılmadiîi takdırde Turkıye'nın ekonomık bunalımdan kurtulmasının olanaksız olduğu goruşünde bırlesmışlerdır. Aynı oğretım uyelen, 1975 yılında enflâsyon hızının yüzde 30'u aşacağı gerekçesıvle fıyat artışlarmı durdurmak ıçın yuksek dozaıda bır ıstıkrar prog ramının uvgulanmasmı onermışlerdır. Banka ve Ekonomık Yorumlar Dergısı nın aylık toplantısına, Dergı Yazı Işlen Mudürü ve Osmanlı Bankası danışmanı Oztın Akguç, Istanbul Ümversıtesı' nden Prof. Dr Mustafa Avsan, Bogazıeı Ünıversıtesı'nden Prof Dr Emre Gonensay ıle Istanbul Teknık Ünıversıtesi'nden Pro f . Dr Zeyyat Hatıpoğlu katılmıslardır. Necdet Durakbaşa'nın yonettığı tartışmanın ozeti, Banka ve Ekonomık \orumlar Dergısı' nm son savısında yavmlanmıstır Pıof Dr Hatıpoğlu, Turkne' nın odemeler dengesı sorununnn vapısal oldugunu açıklavarak geçm'ş on yJ ıçmde bugunkune benzer bunalımm ortaya çıkmamasmı ışçı dovızlenne bağlamış tır Hatıpoğlu «19651^75 yılları arasında ışçı dovızlen Turkıve ekonomısmı kurtardı ve ışçı d o vızı sayesmde bu 10 seneyı kurtardık» demıştır Profesor Hatıpoğlu, «Turkıye'dekı dovız azalması ıle ılgılı hadıseler hıçb.r sekılde geçıcı değıldır, beklenen netıce gelmış çatmıştır, bundan sonra oturalım, beklenen sonu nasıl halledelım meselesıni dusu nelım» dıyerek radıkal tedbırler alınmasmı onermıstır Istanbul Teknık Ümversıtesı tktısat Profesoru, alınmasmı o Prof. Hatipoğlu nerdığı tedbırlerm bır bolumuna, «Bır kere çok yuksek oranda devaluasyon yaprıak lazımdır Mesela dolann fıyatını 30 lırava çıkarmak gıbı, bu sevıvele^ae aevaluasvon vapmak lâzım gehr» şeklmde ozetlemıstır Öne nlen devaluasvon oranı vtızüe liou bulmaktadır Prof. Gonensay Boğazıçı Ümversitesı Iktısat Profesoru Dr. Emre Gonensay da, e<;as ıtıbanyle, Hatıpoğlu' nun gorüslenne katılarak c Dovız rezervlerımızın 1 mılyar dolann altma mmesı ıyi olmaz. 1 mıljar dolar cıvarmda kalırsa 3 aylık ıthalatı karşılayacak demektır. Bu durumda 1 mılvar aolar optımum asgan bır rezerv sevı>e<;ıdır« demıştır. Gonensav, devalüasvonla dış kredı ilışkilerını su şekılde ozetlemıştır«1975'ı kurtarmak Içın önemli mıktarda dış borçlanmaya gıdılmek icap edecek ve belki de 1975 'i kurtarmanm en ivi yolu bu Fakat bır kur avarlamasına gıtmeden bu dış kredı alınabıletegınden şuphelıvım Çunku kre dı verecek ojanlar. uluslararas] organızasvonlar olsun, geresse Oıtadoğu ulkelerı olsun, dovız durumu uzerınde bovle şuphe o lunca bu kredılerı alnıak ımkansız, bır seneye varmadan krızın olacağmı ve kur avarlamasına g'tmenın İcap edecegıni sanıvo rum. Tabıı bunun daha ıyı yolu, şımdı gereken oranda devaluas yon yapmaktır Bunun daha fav dalı olacası karHatındevım • nıış olçuleri alacaktır» demıştır. «Kamu kesımı konusunda tınans tnan açığı ıle ügılı olarak eskıaen olduğu gıbı 5 6 mılyar konu şulmuvor butun tahmınler 70^0 mılvar cıvarındadır» dıyen Prof Dr Aysan açıgın \e ozel kesımın Merkez Bankası kaynaklanndan fmanse edılmek halınde enflasvon hızının vuzde 60'a dogru tır manacaşını ılen surmuştur Dr. Akgiiç Osmanü Banıtası Danışmanı Dr. Oztın Akguç de kredı genışlemesıyle ılgıli olarak ılgınç değerlendırmeler vapmıştır. Dr Akguç cFanka icredılennın stofc fmansmanına aktı&ı kuşkusundavım. Banka kredilennm buvuk olçude stok fınansmanına eıtnvsı, vatınmcılann yatırım kredısi bulma olanaklannı daraltmakta. bu durum vatmmlar üzertnde olumsuz etkı yavmaktadır» demıştlr. Prcf. Aysan Prolesor Dr \lustata Avsan da 1175 yıhnaa Turkıve'ye 1 1 5 mıljar dolarlık bır dış fmansman gerektığmı belırttıkten son ra «1975 içmde Turk ekonommın buyuk bır ıç fınansman meselesı vardır, şımdıye kadar gorulme nısan ayında nlsse senetlerl fl yat endeksı hem geçen yılın nl san ayının, hem de vıl ortalama sının gerisınde kalmaktadır. Hazırlanan endekste. bvat genleraesi 40 kurulusun hısse senetleri fıvatlanyle sınırlı kalmamaktadır. Venlen bılgıye göre metal ışletmelen. lâstık ve kau çuk, çımento tanm ılâçlan ve kımvevt gubre tekstıl. cam sa navımde hısse senetlerl fıyatlarında genleme olmuştur Bunun tiışmda fcuruluş bıçıml olarak japılan avnma göre holdmglerin hısse senetlerl fıvatlan da eert lemıştlr. Venlen bilgiye göre sermaye pıyasasındakı nısan ayına aıt o lumsuz gellşmeler, fiyat hareke^ lenni asmaktadır Banka ve Eko nomık Yorumlar Dergısi"nın pı yasadan derledıgi bilgıler. «rtte den ben sermave pıvasasmda yenni ve geçerlılıgmı koruvan 1 2 hısse senedi dısmda kalan> hısse senetlerinın alım ve satı mının durdu&unu eostermekte dır Ertan özgur'un yapmış oldu ğu degerlendırmede, tahvıl thra cı ıle Ilgıli olarak da su bılgıleı verılmektedır «Tahvıl ıhraçlan, yılın ılk ay lanndakj hızmı kaybetmlş ol makla beraber, devam etmekt« dır öncekı vıllarda vapılan tah vnl Ihraçlanna bakfıgımızda, ıh raçlann bnemlt bir bolumünün mayıs ve çogunlukla hazıran av f h rında kumelendıSınl gorme kte vız Her ne Kadar hazlran 1975 te satışı vapılaoak tahvillerlp ılgıli ilânlann sımdıden vavm organlan aracılığıyla topluma duvurulmakta olduğu gozlen mekte ıse de bunlann savısı I oncekl vılın lhraçlanndan çok düsuktür» ' Büyük Belediyelerin finansman ihtiyacına ilişkın bir rapor hazırlandı MC hukumetuun Malıve 8a kanı Yılmaz Ergenekon ve .vla lıye Bakanlığı venı mustesjan Ai Istanbul Mılletvekılı Adayı, Ss bahattin Alpat ıle Teffış Kuru lu arasında surtusnelenn çiKtı^ bıldmlmektediT S'jrtuşmeıerdı Malıye Bakanlığı Tettış Ku»ulu nun hazırladığı vf buvuk beiedı yelerın fınansman ıhtıvacını eos teren raporun etkılı olduçu uer surülmektedır MC bukumetınin fcuruimasıyli birlıkte Maliye Bakanlığı Iettı: Kurulu ıle Bakan Ergenekon vt yeni mustesar Sa bahattin Alpa. arasında surtüşmeler çıkmıstır MC hukumetının Malıye BaSan lığına getırdıgı yeni yönetttn Teftış Kurulonu kontrol aıtıns almaya çalışmaktadır. Bu amaç la, Teftış Kurulunda «pasıf» bıı mufettış olarak tanman Husamei tm Kılıç, Teftış Kurulu Baskan lığına atanmıştır Teftış Kurulu üyelerl ıle Mf hukumetının Malıye BaKaalığ yonetıcılen arasındald surtusme ce büyük beledıyelerın fınans man ıhtıyaci konusunda hazırla nan raporun etkıll olduğu habeı verllmektedır. Maliye Bakanlığı Teftış Kurulu üyelerl başta An kara, Istanbul ve î?ınır olmak üzere. btiyük beledıveienn eelır ve giderlert Ue ilınb olarak rapor hazırlamıstır. Hazırıanar rapor MC hükümetinin Müive Bakanı Yılmaz Erçenekon'a verilrolştn Raporlarda, beledtvelere yardım yapılması açıkça dnenlmemekle blrlıkte, Düvük beledıyelerın ünansman Biüyaa ve bu üıtıyacın, Mally9 Baksnlığının yardımı olmadan karşüanamayacağı açıkça belirtümektedır.