Katalog

DÖPT CUMHURİYET 1 Haziran 1975 SffEltLİK TEHLÎKîVİ İA RAZÎYE 22 Hacı önem vermiyomris gfbl darranarak, kısık bır sesle koyün dedkodularını getırırdi dayıma «Hamdı ağaja oglu tabacca çekmış . Ya . Dun gece olmuş carum Biz uyurkene Hamdı aga da uyuyomuş . Atla gelrmş oglu, ormancılann ordan, Içkıli imış Kuyıı başına gelınce taşnemış havvar., kazlan uyandırmıs, kufur edıyormuş boyuna. Sonra hay\anı bağlamış, davanmış karjıya Korku irmde uvanffiıs Hamdı ağa. once açmayalım kapıyı demışler, ay da tam bahçeye vurmuş o sıra, pencereyi açmış babası, nedir istedıği sormadan. Bakmış kı namlu parlıyor gözunün onünde . O da yaylaya çıksaydı, kalacak n« ^ar koyde . Ama der ki, zenginleşhkce dükkfindan svnlamıyorum der, bırakjp çıkamıyorum yaylaia Tabancalı gorünce ama . Bereket tutukluk yapmış » Da;. ıın MarKası ne tabancanın? Nıçin hıtukluk yapar' Boş olmasm? Belkı de tabanca yoktu elınde, yanlış gordü Hamdl Aga . Av ışığında gördüm dıyor, baoanı rrı vuracaksın natnussuz demi? de, o da vurunım ya demiş . Hayvan da boyuna kişnıjomuş Vedıa, mınltı halmde türkülere başiarcı az sonra. hem mırıldanır, hem de havaya attığı taşlan, ellertnl arkada çarprıktan sonra tutma oyunu oynardı kendl kendıne Davım birden ona doner, «Bugünkü derslenn» dıvs başlayarak. çalışacağı kitaplan sayarriı. Vedıa çok terbıyelı ve dıkkatll dinlerdl onu Hacı da gbz ucu ile bır dayıma, bır kız« bakardı Sonra sonra bir da bakardım ki vammda h1ç bırı kalmamı*, valnız başımayun Defterlenrıi, kalemlerimi alıp kendıme yer beğenırdım öncelert evin bahçesindo çalıstım hetı Bo yalanmı almıyordum yanıma, desen yap.; ordura. En yakın ağaçlardan, mersmlerden, çamlardan, zeytmlerden baslayıp gerılere doğrj genışlettim konu alanımı. Bu alan dağların goKİe bırleştiğı yerde sona enyordu. Nesneler, olduklan gıbi yapmakla, bana göntadüklen gıb; yapmak arasındakı karjıtlığı btr türhl çozumlejemıyordum. Bu yüzden de resımlerım ya o anlayışa, ya bu anlayışa uyuvordu. Sonunda fcundan kurtuluş olmayacağına inana Yazan: Melih Cevdet ANDAY rak kendıml rahat bırsktıra Kım! zaman, re« minl yapmak is'edığım şevı yakından ınceııyordum, eğer bu bır yapraksa (\IT\B O ömegl vereyım) yapragı elıme alıp uzun uzun bakıvordum Ağaçlan, taşlan, kbpeklerî, kazlan boyle ınceledıkçe bılgımın arttığını şaşarak Kortiyordum. ÇUnkü bıldığımi sandıgım bu şeylen yeni öğrendıgimı anhyordum. Kımi zaman da uzun yürüyuşlera çıkıyor, blr goninüme çeşltli yerlerden bakmayı denemek lstıyordum Gene şaşarak gonlyordum ki, aynı yer başka görunümler kazanıyordu Böyle böyle çevreyi tanımava başladım Bu tanıma sırasında kuşkusuz buranın lnsanlan ıle de tanışıyordum. Kojde veni bir adamdım, konuk olarak gelmıştım, rafıyet geçırmıştım, burada ıyüeşecekt:m Bu bılgi daha ılk gtinden bütun köye yayılmıştı. Demek herkes hem taruyordu. Ama kimse de yüzüme meraklı meraklı bakmıyordu Ö*rennvşler. anlanışlar va bırakmıslardı, ya da oyle gorünüyorlardı. Ilk tanıştıSım Hacı olmuştu. Ondan sonra, sabahları keçılennı otlatmaya çıkan yash bir mne ile tanıstım Bu kadmın keçılerle konusması daha geldığırn erun kulafıma çarpmışu. Keçıler onun ne ded'ğıni anlıyorlardı Ben resım yaparuen bır tas \nginm arkasndan çıkıp keçılere sopa fırlatmı«tî Beni rahatsiî etmelennden korkuyorda. Yanımdan geçerken Gün aydın, dedım, Gün aydm, dedi. Buyur, otur şoyle. dedim. Canı konuşmak ıs'ı\ordu anlaşt'an, R''? terdiglm yere oturriu Ne yapıyor^un oğlum. <i'',e sordu Resım yapıyorum, dedım Resim ha Ne de fruzel •aoıjorsun' T'Dkı benzemiş baksana' Sen rerpden geldın 1 bakalım? Hastalanmış mısın î p bak kendıne, gençsm, çabuk atlatırsuı. bogazma bak <.ma sende hıç ovle hasta halı \Or; oğhım Demerî şehırlılerın hastalan boyle olur Maşallah daMn tosun gıbıdır. Gençler başa çıkamaz onunla Çaiışır, dıdinır durmadan, kujr.yu bıle ken dı açtı da, az kaldı ıçınde kahyordu . Bu evi de o yaptı Ne bılfvım ben, ivı yaptı her halde. ama bızım evlere benzer hıç bır yaoı yok. (DEVAMI VAR) TÜRKİYE 1975 Türkiye kabuğunu çatlatmış bir 1. AREL, T. CEMAL ülke görünümünde • Kişi başma gelir tek başına hiç blr şey lfade etmez. Her ortalama gıbi soyut bır kav ramdır. Klşi başına gelir konusunda bir yargıya varabilmıek için Türkiye'de gelir dağılımım bilmek durumundayız. Aynca gelir dağılımınrn bugünkü bozuk görünü. mü, Türkiye'nin kapitalist büyume sure. cınde olduğunu gösteriyor. TUrklye kabuğunu çatlatan blr Ulke Yuzyıllar boyu suren vek duze suskunluk, 1950'den bu >ana yerıru hızını gıttıkçe arttıran bır dertnime bıraktı. önce kırlara makınalar gırdı, sonra uiajjim ağı genışledl. Insan ve lnsan gruplan arasındakı ılışkıler arttı, ulke bırbırınden habersız küçıik toplıüukların yaşadıgı Dir üıke olmaktan çıktı. Yayınlandıklanndan uç gün, hatta bır hafta sonra okunan gazeteler yurdun en uzak koşelerinde bıle gunurde okunmağa başladı 196Tlar sanap leşmenın de başlamasına t^nık oldu. Lretım ve tüketım düze>!eri jırmı jjl onceye oranla duşun mek bır jana düşlenemıyecen bır senyeye ulaştı. Her gelışen roplum gıbı umutlar bliyudü \e bır yerde gelışme duzeyınln sag layabılecegı olanaklan da aştı. Bu gelişım toplumun genell açı »ından yeterli mıdır? Doğaldır ki bu sorunun cevabı hayırdır. Kapitalıst kalkınma nıo dellerının, dışa bağırmı buyuıne jontemlerının tüm sakıncalarını, dengesızlıklerını, sıvrılmış çelışkılenni taşıyan bır gelışımdır bu. Ne var kı gelecektekı tum olumlu olgulann kaynağı olabıîecck dengesızlıkleri ve çelışkılen ıc,eren bır gelişım oldugu ıçın fof> lumun dınamığım artıran umu'ia rıyla ozlemlennı doçura ulaştırnn bır toplumsal değışımı de >arat mısur Bunu gormezlıkten gel mek ya da yadsımak kışıjı. ozel Ukle toplumun sorunlarına (,<> Toplumsal gelışme, dışa bağımlı büyüme yönteminin sakıncasını taşıyor rüm getlrme açısından, bir kıstr dongü içersıne sokar. Ortalama gelir artıyor 1974'de, Tılrkıyede kıçı başına gehr fcan fıyatlarla) 780 dolara ı.laşmıştır. Bu 1970'lerin oaşınaa planca cn gorulen duzeym üstuıı dedır Dunyaya bütunüyle tap^a >an enfİ3S\on ve dolarn dejer kaybı bu ar'ı^m kuşkjsuz onemlı nedenlennden bırıdır Ne var kı eKonomıdekı buyumenın otKi«ı bu nedenlere oranla dalvı etkmdır. Uçuncu plân donemınm sonanda TurKivede kışı başına gelırıa 1000 dolan geçmcsını i>c<lemek bır haval sayılmamaLaır. 19501960 ddneml Ttlrkive d« alt yapı tesislerinın (Enerjı ve Yol) tamamlandığı yıllardır. Bu donem içersmde karayollan sıstemı oluşturulmuş, barajlar ve orüara bağlı olarak enerji natla rı da yaygınlaştmlmıştır. Ayni yıllar ıçersinde Hirfanlıya kadar Lzanan KuzeyBatı kapalı elektnk şebekesı ortaya çıkanlmıştır. Çımento sanavıinın hızlı de gene bu doneme rastlamak^adır 19?fl l<»60 donemnde ekonomık alt \apıyı oluşturan sıstemienn gerçekleşmesı yamsıra bır başka olay da kendınl gostermekteydi: Kentleşme. 1950'ye kadar kentlenmız durgun djyebıleceğımız bır yaşama sahıptıler. Bır ölçude Ankara bu nitelememn dışında bıra kılabilır. Mamsfıh Ankaranın hız lı büjumesi eskı bır Osmanlı kasabasından çagdaş bır başkent çıkarmamn zorunlu sonucudur. Gene 1950'ye kadar gecekondu kavra mı da bızlere yabancıydı. Büvniıt kentlerımızm sanayı bolgelenndekı bır kaç ufak mahallenin dışında bugünku gecekondu deyimrn» uygun yerler yoktu îstanbul'da Zejtınb'jrnu, Adana'da Milli Mensucat ve Sumerbank'ın çevresınde kı Doseme mahallesi. îzmır ds Bayraklı 1950'den önceki gecekondu mahallelerinin en tipıklendir. Savas sonrası döneminde kentlenmlzın gdriınümünün hızla degışmesıne neden olan Uç olay vardır: i Nüfus patlaması, 11 Tanm alarüarma traktörun geniş olçüde girmesl. lil Bolgeler arası ulaşımın kolaylaşması. Bu üç etken kırsal alanlann Diyasa ile bütünleşmeleri gereğınl duyurmus, geçımlik tanmla ugraşan manjınal çıftçılerın çıft bozarak kentlere akışını oıuşturmuştur. Geride kalan yırmı beş jal ıçersınde Türk kentleri ortalama 2,73 katı büyümüşlerdır. Bu büyume kentlerdeki ruzmet ke sımlnı şısırten bır büyümedır. Nıtektm yoğıuı bir hizmetler ken tl olan Ankara en hızlı büyüyen kentımizdır. 1955'e kadar sanayi kesımlnde dikkati çekecek bır kı pırdanma olmamıştır. Ancak Gıda ve Tekstıl gıbi tüketim sanayileri ile Çımento Sanayiınde bazı yeni kuruluşlar isletmeye açılmış tar. gUcflnün nisbl agırlığı »rtmay» devam etmıstir. Kentlerın büyümesl yeni sorunlan dâiet edecek bıçımde sürüp gıtmışür. Türk toplumunun ikıli yapısı kentlerde göele görülebi lecek hâle gelmiştir. Haldun Taner'm Kesanlı Ali Destanmda altını çizdıği gibi kentler ikl ayn kultüruıı, iki ayn toplumun yaşadığı yoreler bıçımındedır bı> gun. Mamafıh bu büyumenin glttıkçe belırgınleşen bır devmımi de getırdıgıni gozden ırak tutma mak gerekır. Osmanlıdan bu yana kent bır umuttur halk ıçın Kırlarm kıraç geçımlik topraklarından kopup da olsa yararlanma bu umudu sımgeleyen olgulardır. 1975'te kentlerde tüm halkımızın % 4O'ı yasamaktadır Bu insanlar için umud soyut bır kavram olmaktan somut bir amaç olmaya dönüsen bir lstekler grubu halin« gelmıştır 1970'lerde. Kentlerde yaşavanlann buyuk çogunlugu ya emekçl, ya da «Lumpen Proletarj'a» dtye adlandırdığırma emekçi öncesi durumdadırlar. Bu insanların gelecekteki, beklentılerini en iyı belırlejren araç kullandıklan oylann vonüdür. Kentlerımızi biıyük (lOOOnO'den fazla nüfuslu) ve orta boy (50 000 100 000 nüfuslu) kentler olarak ele aldığımızda 1973 ekim seçımlerinın sonuçlannı asağıda kı tablolarda izleyebilirslnız. Kentlere ılışkın gostertlen bulgMİann ortaja koyduğu ?udurSanayıleşmenın ogelerinl taşıvan büjük kentlerde CHP genış bır ov potansıvelıne sahlp olma görunumundedır. Emekçi kıtlelerm kendı çıkarlan dogrultusundakı bu tutumlan buyilk kentlerin degışen toplumsal vapılanı d3 sımgelemektedır. MSP ıse ayni kentlerde, ozellıkle orta gelişmış ve az gelışmış yörelerde AP"nin verıni almıs ve ikinci b U y U k parti halıne gelmiştir. Bunun temel nedeni sanayi keslml dışmdakl emekçilerle, tam emekçıleşmemis az gelirli gruplann umutlannı bu partiye baglamalarıdır. Bu eruplar emekçileştıkçe MSP"nin Uzerlerindeki etkinlıfi de orta. dan kalkacaktır. Ne var ki vukardaki iki tablonun ortaya koyduğu tek bir gercek vardır. O gerçek de kentlenmizin umutlan yannlarda olan dınamık ve bılinçlenme duzeyınde yadsmmayacak bir yolu gende bırakmış emekçi ve emekçi leşme sureciıv dekı yığınlarla doluşudur. DiŞi BOND A Ç D T y BUTÖN GU OLf/LE G/HJT7'A 8/B CA« ATAR. GARTH troauvuaj OIAEAC J55 1950'ye dek gecekondu kavramı da bızlere }abancıydı; buyuk kentlerimızin sanayı bolgelerindeki bır kaç ufak mahallenin dışında bugünkü gecekondu deyimine uygun yer yoktu Kişi başına gehr tek başına hıç bır şe\ ıfade etmez Her orta larra gıbı sojut bır kavramdır. Bıhndıgı gıbı ortalamalar ancak •ırımlerın bu ortalamadan farkLlıklan konusunda bır bılgı var olduğu sürece anlamlı olup, kullanılabılırler. ECışı başma gelir konusunda da bır yargıya varabıl mek ıçın gelir dagılımını bılme durumunaayız. Turkıyeda gelir dagıhmuıın adıl olmadıgı konusunda çok seyler soylendi. Enos raporundan, DPT'nın tncelemelenne kadar bır dızı çalısma bu adıl olmayan dağüımı belgeledı. Prof. Tuncer Bulutay, H. Ersel ve S. Tımur'un çalısmalan bu konudakı yargılan daha da pekış tırdı. Eldekl suıırlı bulgulara va Hacettepe Üruversitesı Nüfus Etüdlen Enstıtusünün 1973 araşnrmasuıın on sonuçlanna bakarak gehr dagılımınır) 1975'dekı gonlnümUnu şoyle beürtebılınz • Orta gelir dılünlennın gunlugu artmıştır. yo Savaş sonrasmd^ kentlenn hızla değişmeslne neden olan uç olay vardır: Nufus patlaması; Tanma traktör glrmesi; Bolgeler arası ulaşımın kolayla§ması gelen insanlar içto bu umudun daha da kokltl bir içeriği var. Okul, saghk olanaklan, parn ekonomısının nimetlerinden az 100 000'den fazla nüfuslu kentlerdekJ oylann orarsal dağüımı: Gelişmis İUer Orta gelışmış 1. Az gelışmış i. CHP 47.1 26 7 28 9 &UNJU ONUMIAKONUŞTUNU7 AP 30 2 23 7 195 AP 341 42 5 17.7 MSP 91 25 5 33 0 MSP 67 97 21 5 DP 82 18 4 7.9 CGP 33 36 Diser 21 21 83 Oleer 65 39 76 50 000 100.000 nüfuslu kentlerdeki oylann oransal dağüımı: Gelismiş iller Orta gelişmis 1. Aa gelişmis i. CHP 37.4 30 8 29 5 DP 12.7 9.8 16.5 CGP 26 33 72 Hacettepe Universitesi SAĞLIK HiZMETLERi TEKNiK KOLEJİ MÜDÜRLÜCÜNDEN Hacettepe Universitesi Sağlık Hlzmetlerl Teknik K(v le'ı'n^n bırıncı sınıfma 19751976 ders yüı içın «Tıp Lâboratu\ar Teknısyeııı» yetıştırmek üzere, yatılı VB burs.u FRANSIZCA VEYA INGILIZCE BİLİR BAYAN t t t t * A R I N : SANAYÎLEŞME VE YÖNÜ KIZ ÖGRENCİ ALINACAKTIR Oıış SınaM 28 temmuz 1975 pazartesi gunü saat 9 00 da Koıejae vapılacaktır. Sınavı kazananlar 29 temmuz 1975 salı gonu saat 9 00'üa mulâkata alınacaktır. bmava katılabılme şartlar:. 1 Ortaokul veya Kız Sanat Enstıtîilerınln orta kısTTuru bıtırmış oımas, 2 Belgeh durumaa olmarnak ve ögTenırtune Ud yıl ara \ermemış olmak, 3 Sağlık durumu ve Czık yapısı hizmete elverişli olmak, 4 Kolejın öğrenıme başlayacağı tanhte 20 yaşmdan büMik oımamak. 5 Eilenmemıs olmak ve nısanlı durumda bulunmamak. NOT Bu özellıklere sahıp bulunanlann aday kaydı yaptırabümelerı ıçın en geç 18 temmuz 1975 cuma g\ınu a.<şamına kadar Kolej Muaurluğüne bır adet fntoğraf ıle beraber gonderecek!ei dılekçede şartlara uygunluklarını açık olarak behrtmeleri gereklıdır. ELEMANLAR ALINACAKTIR Başmtidürlugumüz MıliFtlerarası Servısmde boş re boçalacak tnemur (Llsar.bılırı kadro arının doldurulmasını temınen munlerıden yapılacak smavla yeteri kadar eleman aünacaktır. Aşagıdakı şartlara nai7 olanla'in sma^a girebılmelpri Içın nufus cüzdan: dıploma ve 1 adet totoğrai ıle bırlıkte Gayre'tepe Yıldız Posta Cadaesmdekı Personel Semsins veva Emınonu TahtaKale'dekı Şeh'rlerarası îsletme Müdurlüfune şahsen muracaatlan ılan olurur İthalât tıkanıklığı 1954 ve 1955lerde kendmı duyur maya başlayan ithalât tıkanıklığı, ıthil ikâmesi yapan küçük sanajnı canlandırmışur. Bu yıllarda kuçüi sanayıın katma deger ıçer sındeki payı 0/o 28'e kadar yükselmıştır. Kentleri dolduran kır goç menlennın bır bolumu de ou ku çük sanayıı ıçınde ıstıhdam olanağına kavuşmuştur. Ama 1958 agustos Kararlaruıdan sonra ıtnalat olanaklan yenıden açılınca kü çuk sanayı (belkıde bır daha dırılmemek uzere) sarsılmıştır. 1958 ağustos kararlan dış ekonomık ılışkıler açısından konsorsıum kurumunu gundeme getırmıştır. O gune kadar gerçeklestinlen alt yapı olanaklan Turkıyede dışa bağımlı bır montaj sanayımın doğmasına sebeb olmuş, 1960 devnminden sonra da bu nıteliktekı sanayıleşme tıızlanmış tır. Kentlere gelınce, ttim sanavileş me çabalanna rağrnen buralarda kı kır goçmenlermı sanayi keslmınde ıstıhdam etme olanagı mç bır zaman dogmamıştır. Dısa yönphk emek goçü istıhdam soru Devlet Malzeme Ofisi ANA DEPO MÜDÜRLÜGÜNDEN: 1 Ofisimizce ithal edılen oto CKD, parçalarına ait boş ambalâj sandıklan kapalı tekUf almak suretıvle kılo ile satılacaktır. 2 Malzemeler T.OE. fırmasının Ankara asfaltı Uzerindeki fabrıka sahasmda olup, burada gorjıebılır. 3 9 6.1975 pazartesi günli saat 14 30'da vapılacak Ihaleye aıt tıcarî şartname olısımızden ahnabılir. 4 Bu ıse aıt eecıci temınat 5 000 TL dır. 5 Ofis ihaleyı vapıp yapmamakfa, kısmen yapmakta veya dıledığuıe vapmakta tamamen serbesmr. (Basın: 164354319> • Üst gelır dılımlerindekl kişiler mutlak ve rusbî olaratc dana buyuk paylar almaktadırlar. • En duşuk gelır dılımlerınde ise rnutlak takırlık daha da artrruştır. Toplumuyla >akından ılgılenen bır vatandaşm gozlemlenyle kolajca saptıyabıleceğı olgular dır bunlar. Yani gelır dağılırru tablolan bıze Amerıkayı yenıaen keşfettırmemektedır. Ekonomının geuşme egılımlen boyle bır sonu cu zorunlu kılmaktadır. Gelır daguunının bu görtlntlmd Türkıye'nın kapitalist büyüme surecı ıçıne gırdıgını de karnt lamaktadır. Bugünku gorunuraü ve olanaklan ıle Turfcıyeyj az gelışmış ulke olarak nitelemek haksızlık olar. Ne var kı ulkemı zın saptırılmamış. toplumun ve bıreylerm yararlarına donuk bır ekonomık buvumenın ıçınde oldugunu soylemeıj te sakuıcalı olur. Zaten buyumenın bu nıteiıği Turkıyenin güncel sorunlannı tSTANBUL TELEFON BAŞMTDÜRLÜĞÜ SARTL.\R: 1 En az Orraokul merjnu olmak, 2 1 vasından kuçuk 35 vaşından buvuk o 1 mamak, R 3 Herhangı bır tahsıl muessesesı ıle ılışkisl bulunmamak, 4 tşe alınanlara ımkânlara gore 1000 TL'je kadar jan ödeme ven)ecekt,r. 1952 Model VAUXHALL SEYAHAT OOLAYISÎYLfi SAHIBİNDEN DÖRT KAP1L1 OTUMOBÎL SAT1LIKHR. Milracaat: Cnmhurijet Uazetesi ZZ K UD saat 9 ile 17 arasmda ürnan ücansu.