Katalog

:UMHURtVET 4 Msr ; YEDJ t *' TARTIŞMA 44 Âyırıcı ve Bölücülük Yapan Kim?,, ne bn yoldao döıuneı dostundan tldlik bllmeı. Plr Sulian Abdal metkirların göst«rdifi tepkl »enaryoda ve filmde avnen şu konuşmalarla verilmiştir: ŞAKÎRE Neuzubülah, n« günlere kaldık yarabbl... Ayol bunlannki kınlba^ t8resini de astı... 3AYESTE Sus bacı. O nasıl söz. Töbe de... ŞAKÎRE Töbesi ml kaldı Şayeste Kalfa Bunlann hangisi kimin kansı, hangisi kimin koeası' NESPİN Aman bacı eene basladın Sana kalsa... SAKÎRE Sus kız .. Bu pdişle senin sonun n'olacak allah bilir.. Tepkilere yol açan sahne TB konuşmalann tamarm budur. Heyecana. pereksiz alınganlıklara kapılmadan, serinkanlıhkla bakıld'.gında bu sahnenin. ne Alevl Inançlannı ne de Alevîleri hedef alan bir yönu vokrur. Eiestlrilen, Osman h toplumunun son dönemlerinde yönetici takımında mey dana (telen yabancılafrna f!e bunun dogıırduSu tepHr.in karşıhklı tutarsızlıklanrtır. «Kızılbaş» kelimesi İse Şakire hanım gibi müfrit gelenekcilerin yalnız 80 yıl fincesinde degil. şimdilerde de hâla kullandıklan bir tepkiyi ifade etmekte. avnca daha çağdas bir paralel ile reaksiyon gruplan arasında komünizm ile ahlak dü«ki\nlü?UnUn aynı kaba knnuluşuna işaret edilmektedir. Akılcı ve maddecl düşünee sistemine sahip bir insan olarak Aletilerin bazı mistik ve metafizik inançlarını anlıyamadıgımı samimiyetle belirtmek isterim. Buna ragmen her düriist ve namuslu iman ve inanca oldugu gibi Alevî inanç lanna da saygım sonsuzdur. Fuzuli'nin Şü olması benim onu en büyük Türk şairi saymama engel degildir ama; «Ne 73man camiye 1 girdin 0 Hani tek bir hayrın' Bir kızılbas la senin var mıdır ayrın, gaynn?» demiş olan Mehnıed Akif'e de sevgim ve sa>gım derindir. Bence «ayırıcı ve bolücü» olmayaTi davranış böyledir. Bir toplumun içinden çıkan değerlere, karşıt kutuptaysalar bile. millî bir zenginlik olarak sahio çıkmaktır. Bercim Alevilere karsı«Ayırıcı ve böiücü» bir tutumum olmayışmın en açık ömeklerinden biri de 1960'ta başladıgım ilk filmim «Yasak Aşkstan 1975 te tamarrJadıJım son filmim «Aşkı Memnusya kadar 15 yıl boyunca en yak'.n mesa! arkadaşım ve baş yardımcım Cevat Şahiner'in bir Alevî olmasıdır. Nitekim «Aşkı Memnu» r.un hazırlıklan ve çekimi sırasında ne baş yardımcım Cevat Şahiner'den, ne de ekibirnizde çalısan öbür Ale\i arkadaçlar.rndari sonradsn tepki uyandıran bu knnuda en ufah: bir «skır^a İVPH gelmTni'tir. Filmin bütününün gösteridigi özel eösteride de bir tepki gelmedigine. TRT'nin denetleme kurullanndan da geçtigine göre, sonradan ortaya çıkan tepkiler. olsa olsa bentm ve filmle ngili öbür kisilerin degil, bir kelimeden olay çıkarmaya çahsanlarm davramslarındaki «Ayıncı ve böîücü» tav nn isaretidir. înanç hürriyetl ancak bu !nançTa olmayan insanlardan gelecek tepkileri da hosgörU ile karşjlamakla mümkilndür. Ne yazık ki «kızılbas» kelimesi bilinen tarihsel geTçeklerden dolayı bir çogunlugun, içindeki bir azmlık için, çarpıtılmış, yanlıs anlamh bir tanımiaması haline gelmiştir. Bu kelimenin bir filmde kullanıhş şekline tepki göstermek yarın ö'oürgün, «$eyh Haydar 12 dilimli kızıl taç giyivor, kızıl sank sarıyordu. Şeyh Haydar'dan sonraki Savefî sahlanna bağlı olan zümreye sünn'.ler tarafından kızılbas adı veriidi. SünniŞii çekişmeleri yiizünden Anadolu'fia halk arssmda kızılbas sdı verilen topluluV: r aleyhinde çesitli söylentiler 3avgınlaştı: kızıibas adı ahlâk telâkkilerine aykırı davranan kimse anlammda kullamlmağa hasladı» şeklinde vazan «Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedi» sibi kitaplar:n yakılmasmı Is.emek'e sonuçlanabilir. Ne bu e ünkü Türkiye Alevîleri. Hassan Sabbah ve hasasiyunlann Selçuk devletini; Şah tsmail ve Iran Safevilerinin Osmanlı devletini yıkma çabaianna ortak olma İle suçianabilir; ne de bu çeşit tarihsel olaylar yüztinden halk arasında gerçek anlamının ötesinde kavramlar taşıyan bazı keiimelerin varhgına işaret edenler ard niyetlerle itham edilebilir. Cumhuriyet gazetesinln «ta»ma sütunlarında kaba kuvvetlt uvsıı'îîran polis sansürür.e karşı «llerici ve çağdas düşüncanin halka ulaştınlması için ihmal edilmemesi gereken, basm ve TRT denli önemli bir konudur. alandır sinema. Onun için. tüm »"«î.nokratik devrlmci kuruluşlarm ve bu haklan savunan sivassl örglltlerin TB t>nrtilerin. sinema konusunda şimdiye dek süregelen ilgisizlik lerinin de sona ermest, sinemanm llgi alanlannm içine girmesi ve sansürle savajm, de~ mokratik haklara kavuşulması uğrasmdaki yerinin billndne varılması. bizim dilefimisdir» dive yazılmaktayken: ayni sayfada çok sayıda sanat ve fikir adamı Türk slnemasını yıllardır köstekleyen çağdısı polis sansürüna karsı protesto bild'risi lmza!arker.: ondan bir sayfa önde, kııllanılan bir keHme ytizünden bir film flzerinde mezhep baskısı kurmaya calısmak. sanmam M bu mezbebin llerici ve devrimcl olduîıma inanan mensuplannca pavlasılan bir davrams olsun. CiinirU ça»das, ilerici ve devrimci olmak sadece devlet yönetiml ve üretim ilişkilerl konusunda fiMr yürütmekle olmaz: aynl ramanda dU'Unce, inanç ve davranıslann da yeniden bilinç süzarednden ?ecirilmesinl perektlrir. «A?kı Memnıı» filminde «kızılbasi ke<:i lime r.e pösterilen tepkiye. İle r'rilik ve dpvrimcilikleri içten, düriist ve namuslu Alevîlerin benden daha ikna edid karsı!ık vereceklerine tnanıyorum. Yoksa Âşık Ali tzzet boşuna mı demîşti: «Senlik ben'igi nlde! ; m Bu kavga, döğüş, kin nedir?» Halit REFtft thla« Dost olan 30.4.1975 tarıhinde Sultanahmet Dispanserinin raporu isa Ahmet Ceran'ın sağ ciğerinde ıleri safhada tüberkülos tespit ediyor. Oirenişe katılan bir hasta iyileşmeden taburcu edildi Koşuyolu Göğüs Hasialıklan Hastanesinden çıkanlan hasta Sultanahmet Dispanserinin gördüğü lüzum üzerine aynı gün Heybeliada Sanatoryurnuna yatırıldı Talçın PEKŞEN M?«lek han»sinde »kahvecı» azan .Vımet Ceran «tumbalacı» e;neye ufandığı için böy'.e yazLırmış hastaiıane raporuns. Asıl işira tombalaeüıktır» diyor, Ba^ka hiç bir iş yapamadjğım ;in tombalacıhk ; apıyorum.» Bu işten ne ka7.anılırsa onu ;a2sn:yor. Kazandiğı parayla da ;et2si 15 liraya Beyazıt Oteiincie attıktan sonra. ssbsh kahval'.ısır.di 2 bardak çay, biraz bfyaz peynir veya zeyt:tı, ögle ve akşam yemeklerinde bir et yeme*ı îie bir pilav yiyebiliyor bol eiunekle. Sag ciğerindeki büyük yaraya rağmen 10 yaşından beri içuği sıjarayı bile «s"\ğda solda arkadaşİEnndan» sağlıyor ve kendine göre cyaşıyoT.» «Aşkı Memnu» romanından meydana getirdiğlm dizinin, televizyonda gösterilen ildncl bölümünde geçen «kızılbaş» söz cüğünün yarattığı tepkileri hayretle karşılamaktayım. Benl daha da çok şaşırtan, 30 nisan 1975 tarihli Cumhuriyet gazetesinde kitapta olmaj'an bu kelimeyi, benim kasten senar yoya ekleyip. siyasal amaçlara dönük eylemimi TV'ye aktarmış olduğumun yazılması... Ey lemimin ne çeşit bir «siyasal amaç»a dönük olduğunu, dogrusu btitün okurlardan çok ben merak ediyorum ve bunu ileri sürenin. iddiasını açıklıg» karusturmasını bekliyorum. ts bu hale gelmlşken benlra «kmlbas» »özcügunun ne ş«kilde «Askı Memnu» «enaryosunda yer aldığını belirtmem gerekiyor. Daha önes çeşitli vesilelerle yaptığım baa açıklamalarda da ifade etmek t.«tedigim gibi. «Aşkı Memnu» romanını film halir.e getirirken, senaryoda teloıik oîarak zorunlu birtakım deftişik'iklerin yanısıra, pjmarun ana karakterinde hiçbir degisiklik yapmadan. ona çagımızdan 80 yıl geriye bakan bir yonım katmayı kaçınılmaz s\ydım. Bunun en belirgin <nr.fklerinden biri de, batılJaşma.va açıian. alafrangBlaşan efendiler takımıyla, gelenek ve »öreneklerine bağlı kalan hizmetkîrlar takımı arasmda, Halid Ziya'nın kitabmda daha yumuşak dokunulup geçilen kııtuplasmayı, filmde daha açık seçik bir hale koyrraya çahşmamdir. Bu arada nizmetkârlardan Şakire hanım lipini daha mutaass'.p. ycnilik !ere. sosyal deŞrişmelpre daha bü>i.ik tepkl gösteren bir tio haline petirmek istedim. Nitekim bu tipi gerek makyajmda, şerek konuşma tarzında groteske varan bir aşırıhk la çizdim. Efendi takımı ile hizmetkârların davranış ve düşünüşlerindekj çeliskileriıı caha belirli bir şekilde ortaya çıktığı Göksu gezisi snhnesinde, efendilerin haline, Şakire hanımın ve öbür hiz «Hastaneci» Bir sabah ağzmdan boşalan kar. Kayseri'nin Yahyalı kazasından Ahmet Ceran'ı «kahvcciıtUk ve «:orr.balacılık»tan uzaklaştırarak «hastaneci» yapıyor. Tüberküloz hastalarmın, sık sık hastahaneye girin çıkan arkadaşlanna taktıkları bir isimdir «hastanecisiik. 1971'de SSK Erenköy Sanatorjumu'nda 8 ey yatarak iyileşen Ceran çıktıktan sonra eline geçen tombalacıiık parasıyla yine yataklara seriüyor. Bir süre Kayserl Hastanesir.de tedavi gbrdükten »onra «pederle arası açılıyor» »e ver elinl yine Istanbul. Ylne tombalacılık, yina hastane. Bu defa yatüğı yer Koşuyolu GöfUs Hastalüüan Hastanesi'dir. Burayı çöyle anlatıyor 27 yaşmdaki hasta: «Verem Haftası'nda doktorlar konuşuyor. Hepimiz gülüyoruz. îstatistikler ml bilir, biz mi?» YemeSin yenecek bir durumu yok. Hergün pırasa, bakla. Halbuki kan tükürüyoruz hepiraiz. Söz misali benim cebimds 5 kuruş yok. En paaalı iiâçian yazıyorlar. Meselâ Etibl tableti. 36 lira mı, 45 lira rru ne? Pahalı ilâçlan hastane vermiyor. Neyle alıp içeceksin? 90 tane stroptomisin ignesi yapıp salıyorlar «sen artık iyileştin» diye.» Bahkessr Valiüği 'Ana ve Bu oyun oynarmamalı,, oyunlarını yasakladı Cahit ALBAYRAK BALIKEStR Necati Eğitim Enstitüsü Tür'sçe böiümü ogren:ılerinin sahnelediği «Bu Oyun Oynarunamalı» eserinden sonra, A.ıkara Sanat Tiyatrosu Sanatçılarının şehrimizde oynayacakları «Ana» oyunu sehrimizde de resmi makamlarca yasaklanmısur. Ankara Sanat Tiyatrosu oyuncularınm oynadıklan «Ana»nın sehrimizde de gösterilmesi için Çağdaş Metaltş Sendikası AST kadrosunu şehrimize çağırmıstır. Ancak. bu oyunun oynamnası için Vilâyete başvuran Sendikaya «Oyun hakkıncla Ankara'da dâvâ açüdığı, bu nedenle Balıkesir'de oynanmasmın sakmcalı göriildüğ jnden şimdilik izin verilmeyecegi» bildirilmiştir. •n OKUYL'CULARIMIZIN «TARTIŞMA» RÜTÜNUNA YAZACAKLARI YAZILARIN 200 KELİMEYt GECMEMEStNİ: MÜMKÜNSE DAKTtLO ÎLE KÂĞID1N BîR YÜZÜNE YAZILMASINI RtCA EDERİZ. Ahmet Ceran'a 29.4.1975 tarihinde Kosuyolıı Gö*iis Hastalıklan Hastanesinden verilen taburcu nporu. Eu rapora göre hasta tamamen iyüeşmiştir. \U ULUSLARARASI H | III.İSTANBÜL FESTİVALİ PROGRAMI ^Sr 2 0 Haziran 15 Temmuz ."•*'' ŞAN SİNEMAŞl : : v Haziran 20 21 22 23 24 25 28 27 28 29 30 Temmuz 1 2 3 4 5 6 7 S 9 10 11 12 13 14 15 PARİS ORKESTRASI PARİS ORKESTRASI Resital İDİL BİRET ACILIŞ KONSERİ (9. Senfoni) •>'•'• "''•^•' ' V ' . •.••'.*. .. A T A T U R K .s .•.."... ' ' "• :••'••, 1 • K U L T Ü R MERKEZI AYA İRİNI T O P K A P I SARAYl RUMELİ HİSARI YEDİKULE 21.00 ViyolonseiPiyano Düo'su FOURNIER FONDA 18.00 Devlet Tiyatrolan IV. MURAT Devtet Tiyatrolan IV. MURAT 21.00 * Devlet Tiyatroları IV. MURAT Devlet Tiyatrolan IV. MURAT Keman Resitali GİDON KREMER 18.00 Yeni Kuşak Piyanlstleri 21.00 Devlet Tiyatrolan IV. MURAT 21.30 21.30 21.30 Şehlr Tiyatroları GENC OSMAN Şehir Tiyatrolan GENC OSMAN 2130 21.30 21.30 21.30 21.30 21.30 21.30 Bir örnek Ömek kendiM Ahmet Ceran'ın. Hastanenin 29.4.1975 tarihli va Dr. Muzaîfer Şen imzalı raporuyla «sapasaglam» çıkıyor hastaneden. Aynı gün başvurdufu Sultanahmet Verem Dispanserı'nin 30.4.1915 tarihli raporuna göre ise Dr. Cevdet Çadırcı tastanm «sağ üst lob'jnu işgal eden büyük kaviteli enfiltrasyon» tesbit ediyor. Bunıın Türkçesl llerl safhada tüberkülozdur anlayanlara göre. Ve yatınlmak üzera Heybeliada Sanatorjumu"na gönderiüyor Ahmet Ceran. Bir başka oyun daha yasaklandı Bu arada Necati Eğitim Enstitüsü ögretmenlerinden Mehmet Türkkan'ın yazdığı ve yurdun çeşitli yerlerinde oynanan «Bu Oyun Oynanmamalı», bazı kişiler tarafından «miifrit sol ve komünist propagandası yapılıyor» idöiasıyla Vilâyete şikâyet edilmiştir. Bu şikâyet üzerine Vilâyet herhangi bir olaya meydan verılmemesi gerekçesiyie bu oyunu da yasaklamıştır. «Bu Oyun Oynanmamalı» eseri son olarak İstanbul'da yapılan Liselerarası Tiyat ro Yanşma sında oynaramştı. İST. DEV. SENF. ORK.21.00 FOURNIERFONDA 21.30 Şehir Tiyutrolan GENC OSMAN 21.30 Şehir Tiyatrolan GENC OSMAN Şehir Tiyatrolan GENC OSMAN «Durumtımu biliyorlardı» Ahmet Ceran'ın apar topar çıkanlmasının sebebi, aslında lylleştiğine inanılması degildir. Has tanenin kötü durumunu protesto edip gazetelere yansıtan (18 nisan tarihli Cumhuriyet gazetesi) 6 «elebaşmın» arasmda olmasıdır gerçek neden. «Çünkü diyor durumumu biliyorlardı. 3 gün önce yine kanama yapmıştı; geldller. igne filan yaptüar.» Kötü yemekler, pahalı llâçlar, ve kanamalı hastaların hademeler tarafmdan dövülmesinl protesto için yemeklere girmems boykotu yapan Ahmet Ceran'dan sonra 6 arkadaşının daha hastane iie ilişldieri kesilmistir. Vapur parasını büe «ordan burdan» temin eden Ahmet Ceran, simdl Heybeliada'da hastaneciliğini sür dürüyor. Ya dlğerleri?» î L A N tSTANBUL ASLlTE 4 NCÜ TÎCARET M.4HKEMEStNDEN: 975214 Dâvâcı vekill Mahkemeya verdiği 2.5575 tarihli dilekç» ile: 28.4.975 günü saat 7.30 civarında Marmaradan Egeya seyrederken îtalyan Bandıralı M/S ACHİLLE LAURE gemisinin müvekkill kaptan Yusuf Baba idaresindekl Lübnan Bandıralı M/S YOUSSEP gemisini çarpma neticesi batırdığını beyanla deniz raporu verilmesini istemiş olmakla kaptan vo tanıklann dinlenmesi için duruşmanın 5.5.975 saat 14'e taliki tensip kılınmış olmakla ilgililerin hazır bulunmalan iüzumu ilân olunur. 2.5.975 DEGt^İKLlGt ^0. Asliye Hukuk Hakimliğlmn 375 906 karan geregince Güzel olan Rdımın, Sinan olarak deği^ tirılmesine karar verilmiştir. GÜZEL ŞEN Cumhuriyet 2773 İST. DEV. SENF. ORK. 21.00 Gidon KREMER 18.00 Yeni Kuşak Plyanistleri 18.00 Yeni Kuşak Piyanistlerl 18.00 Veni Kuşak Piyanistlerl 18.00 Yeni Kuşak Plyanistleri TATRAI DÖRTLÜSÜ 21.00 2130 SARAYDAN KIZ KACIRMA 21.30 TÜRK MÛZİĞİ KONSERİ Devlet Tlyatrolan KÛHEYLAN Devlet Tryatroları KÛHEYLAN Devlet Tlyatrolan KÛHEYLAN 21.30 21.30 21.30 Şehir Tiyatroları GENC OSMAN Şehir Tiyatrolan GENC OSMAN GÖKÇEADA İLKÖĞRETMEN LiSESi ÖĞRETMENLERi, OKULDA ATATÜRK ROZETi TAKILMAS;NIN YASAKLANDıĞıN1 DOĞRULADıLAR ÇANAKKALE, (Turhan Narler büdhivor) Dün yazılı bir açıklama yapan Gökçeada Atatürk İiköğretmen Lisesinde>i Atatürkçü öğretmerJer, okulda Atatürk rozeti takılmasının yasaklancjrmı kanıtlarmşlar ve Müdür Esat Sağcan'ın gerçekleri gizlemeye calıştığını bildirmişlerdir. Okul Müdürü Sağcan'ın gazetemizde bu konuda çıkan haberi yslanlamaya çalışmasının boş bir çaba olduğunu söyleyen öğretmerJer, uçıklamalannda, «Okul Müdürü bir öğretrnene açıkça <Bu rozeti takarsan senin için iyi olmaz> dsmiştir. Bunun yar.uıda bir öğrenciye de ıBaşımm ne geldıyse bu getirdi' diyerek yakasmdaki rozeti almış ve sor.ra an. öğrenci yi dövmüştür. demişlerdır. Öğretmenler, Atatürk Türkiye sinde ve Ustelik admı Atatür::ten alan bir egitını yuvasmcla Atatürk rozetlerir.in \T!saVtVanrnasmı k'.namşlar ve Okul Mijdürü Safcan'ı tutuculukla suçlanıısiar dır. Resital 18.00 Alfons/Aloys KONTARSKY 21.30 SARAYDAN KIZ KACIRMA Devlet Tiyatroları YUNUS EMRE 18.00 LES MENESTRELS TOPL. Devlet Tiyatroları YUNUS EMRE Devlet Tiyatrolan YUNUS EMRE AÇIKHAVA TİYATROSU BÜKREŞ 18.00 MADRİGAL KOROSU BUKREŞ 18.00 MADRİGAL KOROSU Gitar Resitali ALIRIO DIAZ 18.00 Shakespeare Tiyat 21.30 BİR YAZ GECESİ RÛYASI Shakespeare Tiyat. 21.30 BİR YAZ GECESİ RÜYASI 2 1 3 0 21.30 21.30 21.30 21.30 Devlet Tiyatrolan YUNUS EMRE FİNK VURMA 18.00 CALGILAR TOPLULUĞU BRASİL TROPICAL DANS TOPLULUĞU Shakespeare Tiyat. 21.30 BİR YAZ GECESİ RUYASI BRASİL TROPICAL 2130 DANS TOPLULUĞU BRASİL TROPICAL DANS TOPLULUĞU 21 i'İsH: T E P E B A Ş I * ' ; f : ' ••> •.: '.. ^VİYATROSI* ** s I 22 Haziran15 Temmuz arası hergün 21.30'da Şehir Tiyatroları Denerr, r Sahnesi ADSIZ OYUN 30 Şehir Tiyatrolan 21.30 AĞRI DAĞI EFSANES! Şehlr Tiyatroları 21.30 AĞRI DAĞI EFSANESİ Şehir Tiyatroları 21.30 DÜĞÜN YA DA DAVUL Şan Resitali 18.00 DAN IORDACHESCU BRASİL TROPICAL 21.30 OANS TOPLULUĞU 21.00 21.00 Şehir Tiyatroları 21.30 DÜĞÜN YA DA DAVUL TÜRK MÜZIĞİ KONSERİ Yön,: Necdet Varol 21.30 3 Değişiklik hakkı mahfuzdur