Katalog

DemirÇelik için verilen MC Hükümeti gereksiz demir çelik ithalâtını ithalât durdurma karan alamıyor izinleri, tüccara demir çelik ithalât 500 milyon ihtiyacı 140 bin tonken, kâr sağladı üç ayda 1975 yılı için, 1975 yılının tümü için 140 bin ton demir çelik ithalâu yapılması gerekirken nisan başına dek 153 milyon dolar karşılıgı 397 bin ton demir çelik üriinü ithâl edildiği saptanmıştır. İhtiyaçtan çok fazla demirçeük ithalâtı yapılmasına ragmen MSP'li Abdülkerim Doğru'nun başında bulunduğu Sanayi ve Teknoloji Bakanhğı özel ithalâtçılara yeni ithalât izni vermeye devam etmektedir. Sadece yü başmdan nisan ayı sonuna kadar verilen demirçelik ithalât izin miktarı 293 bin tonu bulmuştur. Yü başından bugüne dek yapılan ithalât içinde Türkiye Demir Çelik îşletmelerinin cKarabük) hiç bır katkısı bulunmamaktadır. 397 bin tonluk demirçelik ürünü içinde Ereğü Demir Çelik' in paymın 9 bin ton olduğu bildırilmektedir. Geriye kalan ithalâtın tamanu özel ithalâtçüar eliy le yapümıştır. Aşın kârlar bir tarafa bırakıldığında normâl kârlılık oranı Uzerinden yapılan ıthaiatın ithalâtçılara 500 milyon iıraîık kâr bıraktıgı hesaplanmak îaciır. Ancak demirçellk İthalâtı, sadece demirçelik ürünü ithalâtı ile sınırlı kalmam&ktadır. Bır de pik, hurda, kütük gibi ara malı ithalâtı yapümaktadır. Demırçelikteki ara rualı ithalâtı ile ürün ithalâu birlikte ele alındıgında ocak başından mayıs başına kadar verilen ithalât izinlerinin tutan 700 bin tonu geçmiştir. Oysa 1975 yüı için toplam demirçeiik ithalâtı 540 bin ton olarak plânlanmıştır. loji Bakanlığı devamlı olarak bu iznı cagıtınaktadır. MSP'u Sanayı ve Teknoloji Bakanı Abdülkerim Doğru'nun ithaiât izinjerıru durdurmamasmın nedenierinaen biri olarak ithalâtçiar arasmda MSP'yi destekie yen bazı tüccarlann bulunması gösteriLnektedir. Ancak neden ne olursa olsun MC Hükümetinin izledigi bu politikadan iki grup yararlanmaktadır: Bunlardan birisi, demirçelık ithalâtçılandır. Diğeri ise dünyada büyük bir bunalımla karşı karşıya olan demirçelik üreticileriair. Bunlar Türkiye'de ek bir pazar bulmaktadırlar. Fakat bu buluş, yerli demıı çelik üreümine ve Hazine'ye büyük bir zararla sağlanmaktadır. Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi Ekonomi TİCARET BAKANLIĞI HÜKÜMETE GIZLİ RAPOR VERDİ TİCARET BAKANLIĞI tarafından hazırlanarak hükümete verilen «pamuk ve pamuk ipliğı» adlı gizli raporda «kooperatif birlikleri elindeki pamuk ürünü nun ihracatçılar vasıtası ile dış piyasalara arzı hakkmda not» başlıgıru taşıyan bir bölüm bulunmaktadır. Raporun bu bölüv münde bir yandan özel i acntçılann «devreye sokulması. namuk ihracatımızın oaha süratli bir tempoda arttınlması yönunden uygun görülebilir» denılirken; diğer yandan da. «bugünkü mevcut şartlar altında, threcatçılann devreye girmesi. dış piyasa tekliflerinın defişık fiyattar la yapılmasını tevlit edeceği ei hetle, halen yükselen fiyat trendi üzerinde olumsuz etkiler yapabilir» göriişüne yer verilmek tedır. Ticaret Bakanlığının pamuV ve pamuk ipiiği konusunda ::a zırladığı rarx>r kooperatifleı JI elindeki pamuklan maliyetinin altında sanayicilere verme konısunda hütcümetin istefi yönürTie görüşler geliştirirken özel ihii»catçıların kooperatil pamuklarını ihraç etme istekleri karşısmda daha kuşkulu ,bir rutum almaktadır. Rapor, kooperatif pamuklarını ihracatçılara devretme konusunda dayanaksız perek çeler yaratırken bunlann sakmcalarını da belirtmekten geri kaımamaktadır. Raporun bu bölümünde görüş lerin açıklanması şu şekilde bas lamaktadır: «1974 mart ayından itibaren süregelen t inya teksti' krizinin 197475 sezonunda devam etmesi ve dış taleplerde rt<? devamlı gerileyen fiyatlar kar Ticaret Bakanlığı gizli raporunun bugünlerde MC Hükümeti tarafından ele alınarak bir karara varılacağı bildiriliyor GİZLİ RAPORDA, «MALİYETLERİN ALTINDA PAMUK VERİLMESÎ KONUSU, BİLHASSA SANAYİCİLER TARAFINDAN ISRARLA ÜZERÎNDE DURULAN BİR HUSUSTUR» DENİLÎYOR. KOOPERATİFLER ELİNDEKİ PAMUĞU11 ÖZEL SANAYİCİLERE DEVRETMEK ÎÇİN. GELÎŞTİRİLEN İKÎ YÖNTEMDEN BÎRİNİN TERCİH EDİLMESÎ GİZLÎ RAPORDA İSTENİYOR. 397 bin ton ithalât yapıldı. Nisan sonuna dek verilen izin miktan 293 bin tonu buluyor. Kooperatif elindeki pamuk, sanayicilere verilmek isteniyor şısmda duraklama husule gelnıesi dolayısıyla, mevsim başınua. kooperatiflerin de. maliyetleri nın altında dış satış yapamama lan neticesi, camuk ihracatımız gelişememiş ve ihracatçıların, iç piyasadan taban fiyatının altmdf1 alabildiği cüzi miktardaki pamuk lan ile kooperatiflerin mahdu; mıktardakı satışlarına ınhisar •: ? • miştir..» Tıcaıet Bakanlıgı raporu bundan sonra mart a\i başmdan ıti baren dıs piyasalann canlan^ı gım ileri sürmekte ve «1975 mart ve nisan aylarında, dış sa tışlarımız büvük bir gelişme göstermis Bulunmaktadını demektedir Rapor. kooperatiflerin, «dfln ya fiyatlan uzerinden dış piyasalara mal arzına başlamalanna» rağmen kooperatif elindetd Damuklarm İhracatçılara devradümesinin faydalarıru saymaıstadır. İstekli olabilirler Raporun, bu bölümtl söyledir: «İhracatçıların daha önceki senelerde. devamlı olarak lş yapmafcta olriuklan vabancı ithalâtçı firmalar mevcuttur. Standartlar syn olsa dahi. tesllm ve kalite Eüvencesi ile özel itimat gibi nedenlerle, bu firmalar öteden üeri çalıstıklan Türk ihracatçı »irmalanndan pamuk almaga istpk 11 olabileceklerdir. Bu ttibarlp., Türk ihracatçı firmalannın. birliklerin teslım kapasitplerinın müsait olması halinde. devrev» sokulması, pamuk ihraratımı?^ daha süratli bir tempoda nrt'ınlması yönünden uygun görülubilir..» YORUM ÎKTASAT tarihi okuyanlar Lancaster'i hEiırlar. İngiltere'de bir keııt. Aıııa biitün dünya halkları için özelliği olan bir yer. Bir bakıma endüstri devrimi burada fıüzlendi. Tekstil sanayii, Lancaster'de doğdu. Bir süre dünyanın tarımcıları Lancaster'e pamuk yetiştirmek için çalıştı. Türkiye'ye pamukçııluk Lancabter'in fabrika':arını çahştırmak için girdi. Dışarıdan sokuldu. İŞ burada kalmadı. Lancaster'in dokuınalarına pazar bulmak geıekti. Pazar, mevout san?.yileri öldürerek gelişti. İngiltere ile ticaret anla^malarınuan sonra Lancaster'in dokumaları Osmanh'ya girmeye başladı. Ondokuzuncu jTizyılm başlarında. Bursa'daki dokuma trzgâhları bir bır düştü. Lancaster'in pazar sorunumu çözebilmek için Bursanın binlerce dokuma zanaatkârı isjsizliği kader olarak bildi. Ondokuzuncu yüzyılm ilk yarısından itibaren. LANCASTER'e tarihsel görtvlerini Bursalılar, Hintlilere göre, daha ınsancıl koşulıar içinde gerçekleştirdiler. Işsiz insan olarak jaşadıiar. Eğer bu yaşamaya insancıl denilebilirse. Hintiilerin kaderi ise daha zorlu çıktı. HinUısıan'a, Lancaster 'in dokumalanyla aynı zamanlarda İngiliz askerleri girdi. Bunlar, yakaladıkları bütün dokuma zanaatkarlannın ellerini kestiler. Fülen kestiler. Sözle değil. Lancaster'in dokumalarının ucuz olmasına karşın, Hintiilerin dokumalan çok daha güzel oldufu için. Bu güzel dokumalan bir daha hiç üretemesinler diye. ŞÎMDt zaman defişti. Şimdi zaman Lancaster'de kötü. Tekstil, uluslararası kapıtalizmin geri teknolojisi haline geldi. Bu yüzden genel olarak «geri» ülkelere bırakıldı. Türkiye gibi, Hindistan gibi. Ucuz işgüçlerini yoğun olirak kullanarak vakit geçirsinler diye. Yalnız bu vakit ge YALÇIN KÜÇÜK PAMUK tPLİĞİ İLE HÜKÜMET çirme işinde kapıtalizmin eşitsiz gelişme yasasınm boyımduruğundan kurtulamadıkiarı içın. ven gelir bölüşümünde, yurt içinde tüketebileceklennden fazla üretmeye başladılar. Bunlan dışa satmak zorunda kaldılar. Lancaster'in zorlugu buradan geliyor. Türkiye'den, Hındistan'dan, Pa kistan'dan gelen pamuk ipiiği ile rekabet edemı yor. İngiliz gazetelerıne göre butiünlerde Lancaster'de dokuma fabrikalan birbiıının ardmdan kapanıyor. Şu tarihin işine bakın. LANCASTER'in hatın içın İngiltere. Türkiye den, Pakistan'dan gelen pamuk ıpliğine sınırlama koydu. Haluk Cıllov'un Ticaret Bakanhgı zamanında da Türkiye ekonomik misilleme ka ran aldı. Lancaster'dekı fabrikatörlenn atırı için kendi tekstil fabrikatörlerinin sıkıntı çeK mesine gönlünün razı olmayacağmı açıkladı. «Kos koca» îngiltereye Türkiye ekonomik misilleme karan aldı. Şu Türkiye'nın ıvsaretıne bakın. EKONOMİK misilleme ne demek? Belirli bır smacı gerçekleştirmek için İngiltere'mn Türkıye'deki ekonomik çıkarlarını sımrlamak demek. İngiliz şirketlerinin en azından haksız istekleri nin karşısına çıkmak, yeni yatırım olanak'arı ta nımamak demek. Misilleme. şu çok kullanılaj «devletin devamlılığı» ve «devlet haysiyetı» Rav ramları bunlan gerektiriyor. Ama MC hükümeti nin bunlan böyle anlamadığı anlaşılıyor. MC hükümetine göre ekonomik misıileme, ingiliz şir ketlerüıin haksız isteklerini Kabul etmek, onlari yeni ızinler vermek anlamına geliyor. Şu mülı yetçı cephe hükümetinin mılliyetçilığıne bakııı MC HÜKÜMETİ. özel tekstil fabrıkatörlen nin İngiltere'yle olan pamuk ıplij: sorununu çözemiyor Çozemez. Cünkü MC hükümeti, Türkiye'ye pamuk ipiiği ile bağlı. Çünkü dış dünyaya gemici halatıyla bağlı. ANCAK MC hükümetinin tekstil fabnkatörlerıniiı pamuk ipiiği sorununu yıne de çözme.e kararlı olduğtı aıüaşılıyor. Gücü İngiltere'ye yet miyor. Gücünün halka. daı gelirlilere, işçi ve emekçilere, verginin büyük Dölümünü ödeyenlere yeteceğini sanıyur. Pamuk kooperatifieri elindeki pamuklan özel sanayicilere zaranna verm"vı pıanlıyor. Ya açıkça zaranna. Ya da pamuk ipiiği üıraeatındaki mevcut vergi iadesine çok daha artırarak. Böylece, tekstil fabı ıkalannın zaranmn azalmasına meydan vermeden dış dünyaya daha ucuzundan pamuk ipiiği satmalannı sağlayarak. Aradakı farkı Hazine'ye yükleyerek. Hazıne'nin yükünün verginin büyük bir bölümünü ödeyen dar gelirlerir.m omuzunda olduğunu bilerek. Su MC hükümetinin halkçıhğına bakın. Ancak bir av sürdü. Bir ay içinde halkçılıklarının çeşitlemesı ortaya çıktı. HALKÇIL1K, sözle de olsa. kolay değil. TaKlit ve ınançsız bir programa dayanan haikçııiK ancak bir ay sürer. Yeni hükümetine. sosyal ada Stok devri BU durumda yılın ilk aylarında yapılan ithalât 1975 yüı için plânlanan ithalâu önemli ölçüde aşmış olmaktadır. 1975 yüı için 140 bin tonluk ürün ithalâtı plânlanırken gelecek yüa 450 bin tonluk stok devri öngörülmektedir. Dolayısıyla şimdiye kadar yapılan ithalâtla 1975 yılı tükatiminin karşılanmasına ek olarak 1976 yılı içın 450 bin tonluk stok devri de gerçekleşürilmiş olmaktadır. Eldeki biitün bu bilgilero rağmen ve bu bilgiler Demirel başkanlığındaki MC Hükümetine verilmiş olmasma rağmen MC Hükumeti ithalâa durdurma karan almamaktadır. Üstelik dünyada demirçelik liyatlannm hızla yükseldiği 1973 yılında Talu Hükümeunce getirilen demirçelik itha lâtındaki gümrük ve ithalden alınan istihsal vergisinden bajışıklık uygulaması da devam etmektedir. Bugün demirçelik fiyatlarının düştüğü bir zaroanda gümrük ve diğer vergilerden bagışık ithalât yüzünden Hazine, milyarlara ulasan vergi kaybına ugramaktadır. letle başlayan Demirel. bir ay içinde içındeki lcıs kacın etkisini derinden duvarak, halkçı çağrılan «benım var. senin yoK» kavgas' olarak niteler Demirel, bildıği kavramlardan şasmaz. Sermaye. Demirel'in başka rürküler söylemesine en çok bir ay izin verir. Çünkü Dernırel'in. Türkiye'nin ço şunluğuyla bağı pamuk ipiiği ile. Sermaye ile bağı eskimış gemici tıalatı ile. PAMUK ve pamuk ıplıği, MC nükümetinln turnusol kâğıdı. Kâgıt rengini gösterdi. Bundan sımraki görev MC hükümetinin ipliŞini pazara ç'karmak. Türkiye pazanna. Türkiye'nin bütün yüzeyine. Sadece Ankara'da degil. Ankara ile bir lıkte. Ankara'dakı yandaslarıvla beraber Türkiyenin pazanr.a. Eldeki bütün demokratik olanakla r: kullanarak şimdi yaptlacak tş bu. MC HTJKÜMETİ, Türkiye'nin beş yıllık siyasal iktisatına büyük bır açıklık aetırdi. 12 Mart'ın nıteüği biraz daha belirginleşti. Çünkü 12 Mart tiöneminde arkada görünenler şımdi öne düştıi O zaman önde görünenler şimdi arkadaki. des tekcieki yerlerini aldı. Görüntü. arkaya geçtl. Oz, bütün çizgilenyle, ön plana çıktı. TRT örnefinde vurgıılandığı gibi. NİYET aynı. Eğilimde degişiklik yok. 12 Mart'ın dar ekonomik politikası yine sahnede. İthalâtçısıyla. stokçuluğuyla, özel firmalara Hazi ne'den kâr transieıleriyle, Merkez Bankası kay naklarının zorlanmasıyla. Sahnede olanlar bunlar. Sahnede olamayacak olan ise şu: Balyoz. Çün kü Demirel'in de kabul ettiği gibi demokratik güçler çok daha canlı, çok daha buinçli. Çünkü pamuk ipüği örneğinin gösterdiği gibi MC hüRümeti güçsüz. Yıpranmış bir oyunu oynuyor. Pa muk ipliğiyle birbirine bağlanan güçlerden destege dayanarak. «İhracatta gelişme gerçekleşmeyebilir» Ticaret Bakanlığı, ihracatçılann devreye sokulmasımn bu tür yararlarını bulup saydıktan sonra sakıncalannı da belirtmek ihtiyacını duymaktadır. İhracatta çok firmanm birbirinin teklifini kırarak fiyatlan düşürmesi, arzın normalin üzerinde gfirünmesi nedeniyle ahcıların çekim ser davranması, bu sakıncalar arasındadır. Bunlara ek olarak, raporun bu bölümünün sonunda. şu görüşe de yer verümoktedir: «Kooperatiflerin mevcut işleme ve teslim kapasitelerinın mahdut olması, ihracatçıların devreye girmesi halinde esasen ihraç edecekleri pamuklan koo peratiflerden alacaklan cihatle ihracatta ümit edilen gelişme gerçekleşmeyebilecektir..» ii Pamuk ve pamuk ipliği,, gizli raporunda neler var? Ticaret Bakanlığı kooperatifler elindeki pamuğun özel ihracatçı eliyle dışa satılmasım istiyor lan bir husus olarak ortaya çık mıştır.» Ticaret Bakanlığı, MC Hükümetine, sanayicilerin isteklerini yerine getirmek için iki yol önermektedir. Bu yollardan ilkine göre, Kooperatifler, sanayicilere taban fiyatı uzerinden pamuk verecektir. Fakat «tesbit edilecek pamuk ipliği maliyetlerine göre, bu fiyatlarla yapılacak alımlann halihazır, vergi iadesi nıspetiyle birlikte ihracata olanak sağlayamaması halinde, vergi iade oranının. bu ihracata olanak sağlayacak seviyeye yükseltilmesi mümkündür.» Yerli işletmeler FAKAT MC Hükümetinin bu politikasından rarar görenler sadece Hazine olmamaktadır. Mevcut demirçelik işletmeleri bu yıla 1 milyon 100 bin tonluk stokla başlamıştır. Bu stoklar geçen yıl dünya fiyatlarının yükseldiği bir zamanda ithâl edilmişür. Ayrıca yerli üretimin maliyetleri yüksektir. Bu yüzden yerli işletmeler, hem üretimleri ve hem de mevcut stokları için şu anda yapılan ithalâtla rekabet edememek tedirler. Bu yüzden de üretim dü zeylerini düşürme karan almaktadır. Demirçelik ithalâtı, 2 •ajilı liberasyon listesindedir. Bu tür iiberasyon «merciye baglı» liberasyon olmaktadır. 2 sayılı liberasyon listesınden ithalât yapabü mek içın ithâl rejiminde merci olarak tanımlanan Sanayi ve Teknüioji Eakanlığından izin almak gere<ırr,ektedır. Sanayi ve TeknoTİCARET BAKANLIĞI'nca ha zırlanarak Hükümete verüen ve' «Pamuk ve Pamuk İpliği» adını taşıyan gizli raporda «sanayicilere, Kooperatiflerce, işlenerek ihraç edilmek kaydıyle, maliyetlerin altında pamuk verılmesi konusu, bir müddetten beri, bilhassa sanayicüer tarafından ısrarla üzerinde durulan bir husus olarak ortaya çıkmış bulunmaktadır» denilmektedir. Ticaret Bakanlığı, pamuk kooperatiflerinin elindeki pamukla n, özel sanayicilere devretmek için iki yöntem geliştirmiştir. Ticaret Bakanlığınm gizli raporunda bu yöntemlerden birisinin «rivayet ve şikâyetlerin büyük ölçüde önüne geçebüeceği» için tercih edilmesl gerektiği be lirtilmektedir. Ticaret Bakanlığınca hazırlana rak MC HUkümetine sunulan ve «pamuk ve pamuk ipliği» sorunun çeşitli yönlerini kapsayan gizli raporda bu sorunun çözülmesi için bazı öneriler geliştirilmektedir. Pamuk kooperatifieri birlikleri elindeki pamuklarm ihraç edilmesi İçin özel ihracatçıları verilmesl önerisinin yanmda, yine pamuk kooperatifleri birlikleri elindeki pamuklarm özel sanayicilere, maliyetlerinin altında devredilmesi de, bu gizli raporun önerileri arasmda yer almaktadır. Pamuk Kooperatifleri elindeki pamuklarm özel sanayicilere ma üyetinin altında satılmasım öneren raporun ilgili bölümü şöyle başlamaktadır: «Malum oldugu gibi tekstil sanayii, mevsim başmda ihtiyacı bulunan pamukların bir kısmını, dahili piyasadan, dış piyasayla rekabet edebilecek seviyelerden temin olanağını bulmuş, ancak, rekoltenin büyük kısmınm Kooperatifler tarafından mübayaa edilmiş olması karşısında, sanayicüer, bugün Kooperatifler dışmda, ham ımdde sağlayabilmek olanağınr!"ı mahrıım kalmışlardır. Bayındırlık Bakanı, MHP Genel Başkan Yardımcısının aldığı ihaleyi onaylamadı İZMİR Yeni havaalanı inşaatı ile ilgili olarak yapılan ihale sonucunun Bayındırlık Bakanı Fehim Adak tarafından onaylanmadığı öğrenilmiştir. Fehim Adak. ihaleyi kazanan şirketin hiç bir tenzilât yapmadan ihale ye girmesini, yapımcı şirketler arasmda anlaşma olasılığına bağlamıştır. Söz konusu şirketin en büyük ortağınuı MHP Genel Başkan Yardımcılığını yapan Gün Sazak oldugu bildirilmektedir. îzmir yeni havaalanının yapımı, teklif alma yoluyla Bayındırlık Bakanlığı tarafından ihaleye çıkarılnııştır. 150 milyon lira tııtarındakı ihaleye en düşük teklifi Yuksek İnşaat Anonim ortaklığı vermiştir. MHP yöneticilerinden Gün Sazak'a ait olan bu şirketin teklifinde tahmini bedel üzerinde hiç bir indirim yapılmamıştır. Fehim Adak, ihale sonuçlannı onaylamayarak inşatın MHP yö RAPORUN, KOOPERATİF PAMUKLARINI İHRACATÇILARA DEVRETME KONUSUNDA DAYANAKSIZ GEREKÇELER YARATIRKEN, BUNUN SAKINCALARINI DiLE GETiRMEKTEN DE GERi KALMADIĞI DiKKATTEN PEK KACMIYOR teminl İse sokmadan, Kooperatiflerce, şu anda maliyetlerinin altında olan carl dünya fıyatlanndan sanayicilere pamuk verilmesi olmaktadır. Raporda bu öneri şöyle açıklanmaktadır: «Sanayiciye, cari dünya fivatları uzerinden pamuk verilmesi: Bu uygulamaya gidüdiği takdirde sanayiciden, maliyet fiyatı fivatı uzerinden bedelüıin tahsili veya maliyeti ile pamuk İhraç fiyatı arasmdaki farkın, banka teminat mektubu ile güvenceye bağlanması ve pamuk ipliği veya dokuma mamulleri lhracatı tahakkuk ettiği zaman, bu mamullerdeki pamuk miktan kadar, aradald farkın sanayiciye iade edilmesi.» BU ÎKİNCÎ sistemin «komplike bir sistem olması itibariyle tatbikatta Kooperatifler yönünden büyük güçlükler ve sürtüşmeler tevlit edebileceğini» üeri süren Ticaret Bakanlıgı raporun da birinci önerinin «rivayet ve şikâyetleri» önleyici bir sistem oldugu göriişü savunmaktadır. Ticaret Bakanlıfının gizli raporunda birinci önerinuı «faydalan» olarak şu noktaya işaret edil mektedir: «Bütün sanayicilere tek fiyat uzerinden mal verileceği ve iade yapılacağı cihetle, tatbikat kolaylığının yam sıra, rivayet ve şikâyetlerin büyük öl çüde önüne geçilebilecektir.» Ticaret Bakanlığınm bu iki önerisinin bugünlerde Bakanlar Kurulunda göriişülerek ikisi arasmda «siyasal tercihin» belirleneceği büdırilmektedir. ÖZEL SEKTÖRE 23 MİLYAR LİRALIK YENİ KREDİ OLANAĞI YARATILIYOR HÜKÜMETE sunulan ve üzerinde tgizli» damgasını taşıyan bir raporda özel sektöre Merkez Bankası kaynaklanndan ek 23 milyarlık kredi sağlamamn yöntemleri belirtilmektedir. «Piyasada Hissedilen Nakit Sıkmtısının Giderilmesi İçin Düşünülen Tedbirler» adlı raporda bankaların Merkez Bankasma yatırdıkları mevduat karşılıklarmın düşürüle rek banka kredüerinin arttınlması ve Merkez Bankası reeskont kredilerinin genişletilmesi önerilmektedir. MC Hükümetine, özel sektöre yeni ve ek kredi verebilmesi için yeni «kaynaklar» bulmayı amaçlayan rapor. esas itibariyle, bankalann Merkez Bankasma yatırdıklan mevduat karşılık oranlannın ındirilmesıni salık vennektedir. Buna göre vadeli mevduatta karşılık oranının yüzde 25'den 20'ye; radesiz mevduatta yüzde 30 dan 2S'e ve orta vadeli kredi olarak kullanılan mevduatta da yüzde 5'den yüzde sılıra indirümesi üzerinde durulmaktadır. Ranorda, bu öneriler açıklandıktan sonra, «ancak bu nisbetler piyasadi destekleme alımlan sonucu likiditenin arttığı eylül ay] sonunda tekrar esk) seviyesine çıkarılacaktır» denilmektedir. Hulrümete sunulan kredi raporunda aynca «kaynak olarak Mer kez Bankası reeskont kredilerüı de bir artış da öngöriilmüştür> önerisi de yer almaktadır. Rapor gerek bu kaynaktan ve gerekse mevduat karşılık oranlarını düşürerek banka slsteminin kredi hacmini genişletmeyi amaçlamaktadır. Rapor, ou lmkânlann raratacagı fcredl genişlemesinin hacmini de «vukanda belirtilen kaynaklardan 23 milyarlık munzam bir kredi ımkânı düşünülmüştür. diyerek açıklamaktadır. HAZIRLANAN kredi raporunda kredi genişlemesmden yararlanacak işletmelerin niteliklerine de değinilmektedir. Yanm kalmış yatınmlann üretime geçirilmesi, ihracata dönük İşletmeler, geri bölgelerdeki vatınmlar. öncelık verilen işletmeler olacaktır. Raporun son bölümünde kredi dağıtımında Sanayi ve Teknoloji Bakanhğına geniş vetld vertldiği şu sekilde açıklanmaktadır: «Kre dinin istimalinde Sanayı ve Teknoloji Bakanlığınm. Kredi talebinde bulunacak işletmplertn durumlarımn tespitinde gr5revlendirilmesi ve hedefe uygun dunımdaki müesseselerin adı geçen Bakanlmça saptanması düşünülmüş tür. Bankalar. Sanayi ve Teknolojl Bakanlıgının uygun görüşü ahnmadan bu yeni imkândan iş ne'nin omuzlarına yüklenecek yükün büyüklüğü şu şeküde belirtümektedir: «Ancak, vergi iade oranlannın, beynelmilel teşekküller karşısmdaki taahhütlerimiz dolayısıyle, çok yüksek bür seviyeye çıkarılmasınm güç lügü gözönünde tutulacak olursa, bu farkın, vergi iadesi ismi telâffuz edilmeden, tesis edilecek bir fondan karşılanması voluna gidilebilir.» Ticaret Bakanlığınm îkinci önerisi, böylesine vergi iadesi sis Ingiltere'ye karşı ekonomik misillemekararmın fülen uygulanmadığı belli oldu TİCARET BAKANLIĞI'nca ha leri yer almaktadır. Bu tescüzırlanarak Kükümete sunulan ler, yüın ilk dört ayında pamuk «Pamuk ve pamuk ipliğU rapo ipliği ihracatı bağluntılarının gerunda verilen bilgilerden pamuk çen yüm aynı dönemindeki bağipliği ihracatınm geçen yüa gö lantılann yansı çevresinde olre çok düşük düzeyde seyrettigı duğunu ortaya koymaktadır. anlaşılmaktadır. Raporda 5'er Türkiye pamuk ipligini, esas alan istatistikler, İngiltere'nin olarak, başta İngiltere olmak üze Türkiye'den ithal ettiği pamuk ip re Avrupa ülkelerine satmaktaliğine koyduğu ambargoya karşı dır. Ancak geçen yılın sonunda Irmak Hükümeti zamanında alı İngiltere, tekstil sanayünde de bu nan misilleme kararmın da uy nalımla karşılaştığı gerekçesiyle gulanmadığı sonucunu ortaj'a çı Türkiye'den vapılan pamuk ipliâi karmaktadır. ithalatına ambargo koymuştu. Ticaret Bakanlığınm raporun Bunun üzerine de Irmak Hüküda nisan ayı sonuna kadar yapı meri zamanında özel kesime yaun önerisiyle îngiltere'ye karşı ekonomik misilleme karan alınmıştı. Ticaret Bakanlıgrnm raporundaki en son bilgiler ekonomik mi silleme kararının fülen uygulanmadığını göstermektedir. Gerçekten de lrmak Hükümetinden sonra göreve gelen MC Hükümeti zamanında ekonomik misüleme karan bütünüyle unutulmuçtur. Yeni hükümet zamanında İngiltere'ye ekonomik misilleme kararı yerine tngiliz sermayeli BP şirketinin petrol konusundaki haksız isteklerinin kabul edildefa Türkiye'de petrol arama ruhsatı verilmiştlr. Vergi iadesi TtCARET BAKANLIÛI'nın bu önerisine göre kooperatiflerin sanayicüere maliyetine satacaklan pamuktan, sanayicilerin bugünkü vergi iadesi oranında ihracat yapamamaları halinde Hazine, bu ihracaü sağlayacak ölçüde vergi iadelerini yükseltecektir. Böylece, Kooperatiflerin satış fiyatı ile özel sanayicilerin ihracat fiyatı arasındakî fark:ı bütünü Hazıne'nin omuzuna vüi Tevfik Saraçoğlu ÖTE YANDAN öğrenildiğine göre Türkiye, fülen uygulamadığı misilleme karannı şeklen de fcal dırmak için bazı çalışmalar yapmaktadır. Türkiye'nin Ortakpazar nezdindeki büyükelçisi Tevfik Saraçoglu'nun tngiltere tle fcarşılıklı olarak ambargo ve misilleme kararlannı kaldırmak için görilşmeler yaptıgı bildirilmek Rekabet gücü »«.rilmfMii RAPOR, sanayicilerin, kooperat^erden maliyetine pamuk satın almaları halinde dış piyasalarda rekabet gücünü kaybedeceklerini ileri sürerek şöyle devam etmektedir: «Bu itibarla, sanayicilere, Kooperatiflerce, işlenerek ihraç edilmek kaydıyle. maliyetlerinin altında pamuk knmnu. hir rmiddet