Katalog

fid Türkiye, yakın zamanda tasarruf sorununun yanında döviz darboğazıyla da yeniden karşı karşıya kalacak Irmat Hukümetinin Parltv mentoya dayanmadlgını herke» bliiyor. Guvenoyu alamadı. Ancak bu hükümet oldukça uzun «üren bir zaman aralığında yürütme gücünü elinde bulundurdu. Kendlnden öncekl hükümet lerin el atmadığı, ele ahnak ce«aretini gösteremediğl birçok ekonomik politika karannı çörümlemeye çahştı. Saö*ece kendinden önceki Ecevit Hükümetinin değil, daha önceki hükümetlerin bile el sürmediği konuların üstüne yürüdü. Bu durum, iki soranun ortaya ç.kmasma yol açıyor. Bunlardan birisi, Hükümetin böyle bir cesareti nereden aldığı i!e İlgili. Ikincisi ise, bu cesaretle yaptığı işlerin niteliği. Irmak Hükumeti cesaretle ele aldığı sorunları nasıl çözdü? Ekonomi yl, büyük kitleîerin yararları doğrultusunda bir raya oturtmak için mi kullandı? îthalat ile ihracat arasmdaki fark hızla büyürken, döviz rezervleri de her geçen gün aynı hızla eriyor Programı ve 3975 Y:lı Bütçesi Üzerine Görüşler, Öneriler» adını taşıyan raporun 10. s&yfa«ında şunlar yazılı: «Belli konularda «Politika Kar«rlan>na gerek duyulmaktadır. örneğln, 1975 yılının basında hükümetin ikl konuda «Politika Karan»r.m belirlenmesinde yarar vardır: • Yabancı sermay* T« teknolojl transferi, • Temel sınal üretimlerde, kamu / özel kesim tercihl (Motor üretlmi, petrokimya, entegr» «rübre tesisleri gibl)». Meclis'ten guvenoyu almarnıs Irmak Hükumeti, büyük özel kesimin isteklerine büyük ölçüde duyarlılılc gösteriyor. Anadolu'da Milliyetçi Cephe eylemleri tezgâhlanırken, Başbakan Meclis'ta yakın bir samanda Meclis'e dayah hükümet kurma niyetıni durmaksızın tekrarlarlcen bir «üre daha bek'.err.efc Is'emlvor. Bu konunun Meclis'e dayali veya yeni seçimden sonra gelecek bir hükUrr.ete b:rakılmasını blle içine Bİr.diremiyor. Şu geçici hükümet döneminde büyük özel kesimin acele isteğini büyük süratle yerine getirmek için 17 şubatta Yüksek Planlama Kurulu'nu topluyor. Konuyla llgili tktisadi Pîanlarna Sosyai Planlama Dairesi Baskanlannm karşı görüşlerini yazılı olaralc bildirmelerina rağmen, Irmak Hükümetinin Yüksek Planlama Kurulu üyesı Bakanlan, Planlama Müsteşanyla Koordinasyon Dairesi Başkamnı da arkalarına alarak Üçüncü Planın bu paragrafım yeniden «yorumlama» karan alıyorlar. Moror sanayünde kamu kesimlnin öncülüğü ilkesinl arka plana itiyorlar. Motor aanayiini yabancı sermayeyo açıyorl&r. Bir de yag sanayil örneğl rmr. Parlamentoya dayali olmayan Irmak Hükumeti, hayli nazik sorunlara el atarken, özel kesime karşı da hayli duyarlıydı Msrgartn adıyîa bllinen bitkisel yağTürkiye'de margarin tiretimi İki büyük yabancı sermayenln tekelinde. Biri îstanbul'da, digeri îzmir'de. Türkiye'deki tüketimin çok büyük bir bölümUnü bu İki firma saghyor. Bu iki firma zam istiyor. Zam Eoevit Hükumeti tamanında, öneri halina getiriliyor. Ecevit Hükümeti, yabancı sermayell iki firmamn kiloda 1 liralık zam istegini reddediyor. Gerekçe olarak, ülke içinde 450 bin tona yakın ayçiçegi stogu oldugunu gösteriyor. Bu stogun yag firmalannın kurduğu paravana «drketlertn elinde toplandığı beürtiliyor. Eger zam yapılacak olursa, yabancı sermayeli firmalar açıktan 200 milyon liradan fazlm kâj ^flamı? olacaklar. Irmak HUkümetl kurulur kurulmas B&kanlıklararası Ekonomik Kurul'a bitkisel zam Bnerisl geliyor. Tîcaret Bakanı, Maliye Bakanı ve Sanayi va Teknoloji Bakanı, zam önerisinin şiddetlı savunucusu. Bazi bakanlar itiraa ediyor. Köyişleri Bakanlıgı"ndakl bilgiler mevcut stoklann nerelerde oldugunu gös teriyor. Türkiye Ziraat Odaian Birliği, bitkisel yaga ummın ayçiçeği üreticisine bir yaxar getirmeyecegini açıklıyor. Ziraat Mühendisleri Odası, zamma kax• çıkıyor. ı Ama Ticaret Bakanı, T»î Hrmalarına söz verml?. Ayno» yabancı sermayen yag firmalan üretiml durdurma karan alıyor. Karar «tkisini gösteriyor. Bakaıu lıklararası Ekonomik Kurul. zammı prcnsip kararm» bağlıyor. Bunalım Hükümetinin Ekonomisı mitesi tae, yüksek düzeydeM bürokratlardan oluşuyor. Fiyat Kontrol Komitesindeki bürokratlann çogu zamma karşı. Burada cam lsınl kotarmak Ticaret Bakanlıgı müsteşarırLa düyüyor. En hareketli «avunucu su, Ticaret Bakanlıgı müsteşan. Komite'ds aert ve uzun tartışmalar oluyor. Ancak bir yandan Irmak Hükümetinin baskısı, diğer yandan Ticaret Bakanlıgı müsteşannın ikna gücü, sonucu almeya yeöyor. Bitkisel yağin kilosuna 175 kuruslui bir :tam yapüıyor. Irmak HUMlmeti. «wl kesimin zam lsteklerini büyük bir acelecilikle yerine getirirken kamu glrişimlerinin mal ve hizmetlerinin fiyatlannın arttınlmayacagını tek r&rlamakla meşgul. Sadi Irmak, her Bakanlar Kurulu karanndan •onra Hükümetin bu konuda kararh oldugunu açıklamayı ls haline getirdi. Ancak bütün bu tekrarlamalara ra?men Irrnak Hükumeti, bazı kamu girişimlerının mallannın satış fiyatlannı arttır. maktan geri kalmadı. Sadi Irrr.ak'ın kamu girişimlenne zam japmak istemejişinin arkasmda Nihat Erim ve Turhan Feyzioğlu var. Nüıat Erim, Sadi Irmak/ın «siyasal danışnianı» gtbi çalıştı zaınan zaman. 12 mart döneminde üd başbakanlüt deneyiminden aldığı yakm dersleri, yakın arkadaça Irmak'a aktarmayı bir görev büdi. Bu görevi yerine getirirken iki düşünce haklm oldu. Bunlardan birisine göre, Irmak Hükumeti geçici bir nitelik taşıyabilir. Bu durumda, yapılacak zamlar kısa bir süre sonra hükümete gelecek olan partinin işine yarar. Bu zamlar nasıl o'.sa kaçınümaz hale geldi. Büyük bir olasılıkla CHP"nin tekrar hüküme* kurması halinde Ecevlt'in lşi kolaylaşır, eğer samlar yapümn olürsa. Irmak, Erim ve de Feyzaoğlu'nun işini kolaylaştırmak i» teyeceğl insan ve kuruluşlar li* tesinin her halde en sonunda Ece%it ve Partisi yer alır. Bu jiizden, başta Erim olmaH Uzere Irmak'm diğer danışmanlan ve bu arada Feyzioğlu, Sadl Irmak Hükumeti'nln kamu gm•»ımlerine zam yapmasının ısrarla karşıjına çıktı. Ancak bir noktaya kadar. Ozei kesim, Irmak Hükumeti zamanında finansman ihtiyacının bir bölümünü sağlamaya kararlı. Irmak Hükumeti, yeni vergi'.emeiere gidecek güçte değil. Finansma nın ka>nağı Merkez Bankası olacak. Merkez Bankası Başkanı Güpgüpoğlu, Merkez Bankası kay naklarmı ister özel kesim olsun, isterse kamu kesimi ol^un sonuna kadar kullanümasına karşı çıkıyor. Merkez Bankası Başkanı, sonunda yeni görev olarak bir büyükçe özel bankanın baına gıtti. Tam bu sıralarda Merkez Ban kası eski başkanı ve 12 Mart dönemi Başbakanlığında bulunduk tan sonra şimdi büyük bir serma ye grubuna katılan Talu'nun demeç'.eri geldi. Talu, bazı kamu girişümlerinin mallannın fiyatla rının yükseltilmesini istedi. Bug day, seker. bunlar arasındaydı. Perde arkasındakiler Somut olaylar Araşttrma yaparken Bomut olaylara bakma zorunlu. Somut olaylann bir tanesi şöyle: Türk Sanayiciler: ve î«adamlan Derneği, Tiirkiye'nin en büyük işletme sahlplerlni bir araya getiren. onlann görüşlerini savunan bir kurulu}.. Bu kuruluş, ocak ay.nda «ynntılı bir rapor hazırladı. Bu raporda Irmak Hükümeti'njn hanrlatfıfcı 1975 Programı ile yir.e Irmak Hükümçtinin Meclise ıunduğu 1975 Yılı Bütçe Tasansı sert bir blçimde elestirildi. Ocak ayında yaymlanan îşıdsmian Derneği'nin «1975 Yılı ka flstetntnln kredtl o!an»kî«rî buyük ölçüde özel kesim için kullanılabilecek. Ekonomik g«rekç« böyle. Ekonomik gerekçe, Erim ve Feyzioğlu'nun siyasal gerekçelerinden daha Jfüçlü. Irmak Hükümetir in programm. da ekonomik politikayla Ur'll o lan ve açıklık kazEndinlmış eı> der cümlelerinden birisine dik» ka: etmek gerek: «Tüketim lalebini bir ölçüde kısıtlamak acaacıy la tasarrufu teşvik etmek İçin, faiz politikasını bir araç olarale kullanmayı düşünmektejiz». Irmak Hükümeti'nin programıa da yer alan bu cümlenin amaanın faiz oranlannı yükseltmelc olduğu açık. Bu açıklık, hükümet kurulduktan kısa bir zaman sonra kesinlik kazandı. Hükümet aldığı bir kararla büyük holdinglerin çıkardığı tahviUere uygulanan faiz oranını yüzde 15'rien yüa de 18'e çıkardı. Böylece özel Kesimin daha çok tahvil çıkarabüraesi ve daha doğru bir deyişle, Kıbrıs Harekâtı dolayısıj'la çıkartılan Hazine Tahvilleri yerine öze! kesim tahvillerinin satışının kolaylaştınlması sağlandı. Duyarhk Fiyat Kontrol Komitesi Yalnız 1$ burada bitmiyor. Bitkisel yağ, fiyat artınmı Flyat Kontrol Komitesi"nln iznîne bag h ma 1lardan. Fiyat Kontrol Ko Zamlar Kaçmılmaz mı? YALCIN DOĞAN Hangi noktaya kadar Irmak'ın başlangıçta kamu girişimlerine zam yapmak istemeyişinin arkasında Nihat Erim ile Turhan Feyzioğlu vardı k tam bu sırada umut <* >> bir gelişme oldu. Amerikan yardımı kesildi. Amerikan jardımmın kosilmesi, savunma harcama'.annın, bu arada da «harp sanayii» kuruiması çabalarının arttınlmasına yol açtı. Eütfin bun'.ar ise kaynak sonınu. Ka\Tiak da vergi demek. 1175 programı, bütün bu gelişmPlerden habersiz olarsk veni kaynak ların gerekli olduguna isarpt ptti. Programın bu bölümü. Hükümet Programı do.îrultusunda dağiştirildi. Yeni vergi getirilmsyeceğt tekrar açıkiandı. Zat<>n tersi söylense do bir pr.çmi yok.. Çünkü en azmdan Meclis'e dayanmayan bir hükümetin vergi getirmesine imkân yok. Bu dunımda ne olacak? Yeni kaynaklar nereden saglanacak? Başbakan Irmak; 30 kasım günü, yeni hükümetin kurulmasından iki hafta sonra; «Hiçbir mala zam yapılmayacak; seçime gidilecek» diyordu. Türkiye, yüzde 30'luk fiyat artışıyla dünyada ikinci sıraya yükseldi SUrekli camlar v« uzayıp giden kuyruklar, kitlelertn yazgısı mı, yoksa?Iımak Haküm»M İT ks?ım 1974 tarihınde kuruldu ve koallsyonun çözülmeslyle ba«layan siyasal bunalım yeni bir aşamaya vardı. Üç buçuk ayını »iyagal bunal'.mdan kurtulma çabalar;yla geçiren Türkiye, bir «ekonomik refaha» doğru yol almıştır. Nasıl bir «ekonomik refah»tır bu, zamlar birbirini Izler, fiyatlar h e r geçen gün «rtarken ve halk geçim güçlüğünden yakınırker.?, Bu sorunun karşıiığı «ekonomik refah»ın ne anlama geldiğir.ir. saptanmasmda yatmaktadır. Özel kesimin kvırmuj olduğu bir resrri dnrr.pğin yayınında 1975 vıl.na sit beklentiler ?öyle özetler.mektedir: # 1375 yılinda iatıjlar rt üretim artacaktır. # Hammadde stoklan iTcr»eelı olarak aynı kahrker», maınul s'okîarı genişleyecektir. # Kredi o l a n a k l a n lyileş»cektir. 1975 yılı bsldentilerinden bask a . 1974 y.lı cirolar İtibariyle deSerîendiriürken. 1974 ekonrTnik konjor.ktüründen ortadan küçük firmslann olumsur etkilendikleri, c:rolan 50 100 milyon lira arssırvda buîunan or»a büyüklükteki firmalar ile d'aba b ü y ü k firmalann, ijleri «iyi giden firmalar» olduğu japtanmış*;r. Hangi mala zam ? (Fotograf: Tnlay DlVİTÇtOGLU) kâr'.ar »Bglar.masıdır. tşte zamiar bu noktada ort*ya çıkmaktadır ve bu açıdan e':e alınmalıd'.r. S kasım 1974 tarihinde, yanl O hükümetin kurulmasır.dan İki hafta sonra, Başbakan Irmak «Hiçbir mala zam yapılmayacak, seçime gidilecek» demiştir. Yağ zammı, kamuoyuıvu en çok üfrüendiren zamlardan biri oldu. Önce pîjasada yağ kalma dı. Hesaplar yapıllyor, ayçiçegi üretimi gözden geçiriliyor vt herhangi bir rfırlık olmamaa yurAt 75 100, şehlr hatlan araba vapurlarında yüzde 1530 arasmda degijen zamlan gerçekleştirdi. Irmak Hükumeti güvensiz olarak iktidar koltuğun* oturduğunda Kamu Iktisadl Kuruluylarının toplam 8 milyar 55 milyon lira zamma gereksinmesi vardı. Bunlar arasmda henüa gerçekleştirilmeyen Devlet Demiryollan, Şeker, TEK, PTT, Et ve Ballk Kurumu ürünlerl, kömür ve çar bulunmaktadır. Kamu lktisadl kuruluşlan ü «Zam yokl» Gelecek olanlar Maliye Bakanlığının hazırladığı yıllık ekonomik raporda* fiyat artışlarının nedenleri arasında tekelleşme ve spekülâtif eğilimler sayılıyor. gerektiği «onucuna vanhyordo. Ama yağ yoktu piyasada. Fiyat Kontrol Komitesi toplandı, karar aldı, alaır.ıdı derker. ya(:n kilosuna 175 kuruj zam yapıldı. «Hiçbir SOT tesadüf değildir» dlye bir söz vardır. Siyasal bunalımm sürrr.esi ve kabinenln böyie bir yapısınm varlığı da tesadüf olmasa gerektir. Çünkü buğday zammında, benıer durumla karşılaşıldı. Toprak Mahsui>ri Ofisi bugdayı çiftçid'en 240 kuruşa alıyor. 125 kunışa satıyordu. Ama aracılar da vardı bu ahşverişte. Ofisin 125 kuruşa sattığı buğdayı alanlar yer.iden 200 lnıruştan satıyorlardı. Resmi bir yetkili, buğdayda aracılar.n eline tarn altı milyar lira geçtiğini anviüyor v e ekliyordu: «Biz ne yapahm, sahip?iz memleket!» Sonra Tekel ürünlerine zam yapıldı. yüzde 11 82 oranlannda rieEİfen. Petrol Oflsi 120 çej!» maden! yaSdan 41ine yüzde 8 15 arasınrîa 7am yapt.ı. Denızci.ik Bânkası d:s hatrOnlerine yapılan ram iki açıdan lrdelenmelidir. îlki, söı konusu kuruluşlan yıllardan b«ri zarar etmeleri. Bu «arar »on yıllarda giderek artmıştır. Bunun kapatılması gereklidir. tkinclsi, «arann kapatılmasından sonra, kendl yapacaklan yatınmlara kaynak bulmak «onındadırlar. Bu ya zam ile ya da emisyon yoluyla gerçekleşir. Başka bir deyimle para basmakla. Böyle bir açıdan bakıldıgında kamu fcesiminin ürünlerins yapılan zamlar belki de sağlıklı nitplenebilir. tomobile, orman urtlnJerine ram yapılmıştır. Ama bunu herkes alışveriş sırasında öğrenmektedir. önceden ilân edilen ya da nedenleri açıklanan zamlar değildir bunlar. Hepsinin ortak nedenl ithalatın pahalılaşması, dünya ekonomik bunalımından ötürü hammadde. fiyatlannın artışıdır. Nedeni ne olursa olsun, bizim üstünde durmak istediğimiz bu zamlarm sessiz sedasız yapüması ve buna kamuoyunun herhangi bir tepki göstermemesidir. özetlenen dengesizlikten bugünkü hükümet icinda rahatsız olanlar da vardır. Zamlardan dolayı kabinenin teknokrat bakanlan ile politik bakanlan arasında çatıstna, anlasmazlık çıkmaitsdır. yı amaçlamaktadır. Fakat aradan kısa bir süre geçmiştir. özel kesim tahvilleri yüzde 18 faizli satılmaya başlanmıştır. Sessizce geçiştirilen zamlann yanısıra, tahvillerin faizleri için oldukça başanlı bir kampanya açümışHr. Aslmda vergi düşünce net faiz yüzde 14.4'e gelmektedir. Ama yine de, devlet tahvilinden daha karlıdır. Sonuç, devletin tahvil satışı azalmış, küçük tasarruflar özel kesim kredi fonlarını oluşturmaya yaramıştır. Faiz hadlerinde başka bir tedbir de, yine özel kesimce alın bümeleri lçln Vatsayınm 15*e eıkanlınası gerektıği belııtilmektedir. Fiyat artışından en çok etkilenen rabit gelirlilerdir. Buna rağmen. dsr gelirlilerin vergileme oranı kaynaktan kesildiği için yüzde 15 'e kadar çıkmakta, beyannameli gelir vergisi yükümlüle rinde bu oran yüzde 6'da kalmak taciır. Başka bir deyimle, fiyatlardan en çok etkilenenler, yine en çok vergi verenler olmaktadır. Bütün bu siyasal bunalımın getirdiği «ekonomik refah> başka bir noktada düğümlenmekte ve hız kazanmaktadır. 10543 ithalât Merkes Bankan Styasal bunalımın «Ekonomik refaha» yol açtıgının başka bir (östergesi Merkez Bankası poaitikasıdır. Irmak Hükümetinin kuruluşundan bir hafta geçmlsUr. Merkez Bankası özel kesime bir hafta içinde ikl milyar llra kredi açmıştır. TUtün piyasasımn açılışı srra«ında ise, yine Merkez Bankası kredileri tütün tüccan İçin, geçen yıla göre. 250 milyon lira daha fazla genişletiliyor v» karaborsa alım yapan tticcar ikl günde 20 rcilyon lira kar sağlıyordu. Aradan bir ay geçtigi hal ds, Ege'den gelen haberler tüccarın üreticiye parasını h&lâ ödemediği yolundaydı. Geri kalraış ve dolayısıyla kaynaklann kıt olduğu bir ülkeds kredi önemli blr sorundur. Ortada iki büyük banka vardJr. Biri önemli bir hoîdingin, dlgert başka bir büjük hoîdingin kredi musluğudur. Bu arada üçüncü blr bank*, yukarda önemli olarak belirtilen bankalardan biriyle birieşmok istemektedir. Eğer bu birlesme gerçekleşirse, holdlnglerden birinin son derece güç duruma düseceği tahmin edilmektedir. Ankara'da rivayet odur ki, Merkeas Bankası eski başkanınm misyonu bu birliği »ağlamaktır. Sadece gıda maddelerinde; siyasal bunalımdan bu yana fiyat artışları %59'a ulaştı, fiyatlardan en çok etkilenenler İse, en çok vergi verenler nuştır. 1974 agustosunda ilan sd:!en iaız oranlannda, iki yıiı aşkın vadeli tasarruf İçin belirli bir faiz oranı saptanmamış, bu iki tarafın, tasarruf sahibi ile bankanın pazarlık gücüne bırakılmıştı. Ancak, son gelen haberler, bankalann Xendi aralarm da işbirliği yapıp sözü geçen faiz oranı tavanını yüzde 12 olarak saptadıklan yolundadır. Böy lece tasarruflar yine de banka yerine brüt yüzde 18 faiz'.i özel kesim tahvillerine akacaktır. çıdan liyu ancak kamu kesimi kuru'.uslarıdır. Gerisi özel ithalâtçıdır. Ve itiıalfittan geçen yıl 11 miljar lira kâr edilmiştir. Siyasal bunaîmı arttıkça «ekonomik refah> artmaktsdır. Öte yandan, girişlmlerin destek lenmesi amacıyla, 1975 yılı bütçesi ile yeni bir kurum getirümekte dir. Ulusal Ekonomik Danı*ma Komitesi adıyla kurulan konıita, kamu kesiminin de özel kesiraı ta rafından denetlenmesi ilkesıni ön görmektedir. Bütün bu olgulardan uonra, elbette 1975 yılı bütçesine sağ parti ler tarafından ek bir milyar liralık yük getirilecektir. Getirilen bu yükün 100 milyon lirası elbette imam kadrolan için harcanacaktır. 70 milyon lirası elbette Türkiye'de gericilerin yuvası olarak bilinen Erzunım Atatürk üniversitesi'ne ayrılacaktır. Komandolar elbette yurdun çeşitli yerlerinde olaylar çıkartacak, «ekonomik refah» gözlerden kaçırılacaktır. Yapıîan bu zamlar sağ partilerin hiç hir tepkısine yol açmaya Resmi bültende Aynı olçu devîetin resmt bülteninde, 1975 mali yı!l bütçesi ile birlikte yaymlanan «Yıl'r.k Ekonomik Rapor»da da, başka bir açırtan değerlendirilmektedir: «1968 yılmdan itlbaren göz'.eıv meye baş'.ayan hızll talep artışının, fiyatlar genel düzeyi üzerinde yarattığı baskl devara ederker, 1970 yılinda yapılan devalüasycnun ekonominin raaliyetler yapısında yarattığı hızlı artışlar ve nihayet Personel Yasası ile talep artifinm yeniden karr.çilantrîası ile başlayan ve üretimin mevcut ni'.el ve rı. cel yapısının yetersizliğ:, İ tiÇ caret kanallarınrfa mevcut t«kellesme ve spekülâtif eğilimlerin yaniFira. > Yıllık Rapor'da l(ke!'(!iri( ve tpekülâtii e§iliır.>nne resmpn yer verilnektedir. Ekonomid» bunun ünls:T. fia*lann htenüdieı eibı belirlenmesi ve asırı Fiyatlar Bütün bu «on ekonomOc olgular fiyat arti'Iarij'le somutla«maktadır. Türkiye fiyat artiîlan yönünden, dünyada Japonya'dan sonra yüzde 30 ile Ucüı ci sırayı almaktadır. Sadece gıda maddelerinde, giya wal bunalımdan bu yana fiyat anı şı yüzde 59'a ulaşmıştır. 1974 yılı nın son altı ayında fiyatlar düşmeye başlamış ya da çok az artmıştır. Ancak son iki ayda yine jj.ızde 4'e yakjaşan artışlar gözlenmektedir. Bı arada gsbit gelirlüerV.. Şr Kamu ve özel Kesim Ancak, bir nokta vardır, Uzerinde dunılması gereken. 1950 lerden bu rana Türkiye, çu ya da bu biçimde hızlı bir kapitalistleşmenin içindedir. Kamu kesirr.i özel kesimle rekabet edememektedir. Özel kesim flrtinlerine ar2 f© talebe göre zam yapmakta, buna kimse kanşmamaktadır. Son iio ay içind» otomobil yedek parç?l3rıns. ip'r.'.'ıl ürünlprinp. çi Borçlanma Bankalar kendi aralarmda savaşı sürdürürken. kamu ke.eimi l!e rekabeti bıraktıklan sanıîm a m t e r . Devlet tahvil çıkarmıstır. Yüzfie 11 faizli. Küçük ve vıve spkftKi iiriinlprp. lâsf.ı&e. fv Özel kesim, kamu girişimlerinin sattığı tüketim araçlarmm fiyatlannın artınlmasından yana. Büyük sermaye gruplarına yakınlığıyla tanınan, bazı holdinglerin yönetim kurullanndaki görevlerinden Irmak Hükümeti'ne Bakan olan bazı sorumlulann kulak lanna da zam haberi geldi. Bunlara, zam yapmadan islerin düzel meyeceği anlatıldu Bu sırada Maliye Bakanlıgı ilt Devlet Planlama Teşkilâtı, belki d# »on 15 yıldır hiç görülmeyen btr işbirliği havssı içine girdi. Buradaki bürokratlar, jekerin, pei rolün, kömürün jTirt dışına kaçırüması, hay^'anlara saman y« rine ekmek yedirilmesi, yabancı Fİgaraların yerli sigarayı piyas» dan sürmeye başlaması üzerin» ciddi ciddi düşünmeye başladu Kaçakçüığı önlemek için, hayvanlara saman yerine ekmek y e i rilmesini önlemek için Bakanlannı zam yapmaya zorladılar. Bir yandan özel kesimin zorlaması. diğer yandan bürokratların teknik gerekçeleri, Nihat Erim ile Turhan Feyzioğlu'nun Başbakan Irmak'a \>erdiği stratejüeri es kitti. Hükümet, buğday ve tekel Irrnak Hükumeti Bamanın<J» maddeleri fiyatlannı yukseltti. Arkasmdan şeker zammı h« Türkiye Cumhuriyetl Hükümetinin özel kişiler gibi borçlanmak nrhkları yapıldı. Ancak Pirintan başka bir yolu mevcut değil. ei Irmak Hükümeti'nin ömrü Borçlanmak ve üstelik Czel kejeker zammına yetmedi. simin boçlanması için faia Basında seker zammı haberle oranının yükseltildiğl bir ortamri yer alınca bir Bakanlar Ku da faiz oranlannı daha da yükrulu toplantısında Sadl Irmak, selterek borçlanmak tek çare. Sanayi ve Teknoîoji Bakanı Simdi Maliye Bakanlıgı bunun Mehmet Gölhan'a zammın geüzerinde çalışıyor. Hazinenin rekli olup olmadıgıru sordu. çıkaracağı tahvilleri, altın veya Gölhan, gerekli olmadığını söybaşka bir meta değerine gör» le\ince Sadi Irmak Başbakanendekslemenin yolunu anyor. lığm önünde bekleyen gazeteBöylece borçlamlan miktar faizcilere zam yapılmayacağını bir den ayn olarak fiyat artışlanna kez ö*aha açıkladı. göre değer kazanacak. Fakat ger çekte böylece Hazinenin tah.ilFakat bir süre scnr» ayra lerine uygulanan faiz oranı yük. Golhan, Bakanlar Kuruluna şeseltilmiş olacak. Sadece yükseltker zammı isteğiyle geldi. Şeme dolayh yoldan yapılmış olaker ithal etmek gerekli. Ithal edilen çekeri, mevcut fiyatlar cak. la satacak oiursa Hazinenin 1,7 Bütün bunlann sonucu nasü milyar liralık bir kaynak bul göriinüyor? ması gerekli. Çünkü, ithal edl. Göriinen şu: len geker Türkiye'ye gümrükTicaret Bakanınm açıklamasısüı olarak 17 liraya gelebilena rağmen, Ticaret Bakanınm eek. Satış flyatı ile aradakl fark enflasyofıun hızı almdı demesiHazineden karşılanacak. ne rağmen ocak ayındaki topMaliye'nin bürokratlan, Meh tan eşya fiyatlan artış h ı a yüamet Gölhan'ın hatın için 1,7 de 4'e yaklaştı. müyar lirayı dağıtmak istemiDahası da var. Dörfz rezervleri yor. Bu yüzden Gölhan, ithalâ hızla eriyor. îthalât ile ihracat atı yapamıyor. Yapamadığı için rasmdaki fark hızla büyüyor. Ba de zamma razı oldu. Am» tam smda yer alan her haberi yalan zam hazırlıklan sırasmda Ir lamak için büyük bir acelecilik mak'm ikinci kez Ba?bakanhâa gösteren Irmsk Hükümeti'nin Ba etanması gerçekleşti. kanları, dö\iz rezer\*leri konusunAma bu geüçmede şekere zam da sadece susuyor. Döviz rezervl» yapılmasmı önleyemedi. rinin 1 milyar 600 milyon olduğu Buğday, sigara, içkl, «eker. konusundaki resmi açıklamalara Bütün bunlar, özel üretimin ma karşı gerçek rezervlerin 400 milliyet kalçmleri içinde değü. Sa yon dolann da altmda olduğu ya dece işçilerin maiiyet kalemleri zıldı. Bir tek yalanlama çıkmadl. içinde. Bu yüzden özel kesim Çıkam?z da. Çünkü döviz rezerv bu zamlann yapılmasmı iste leri. bu raksrara da sltma indu di. Çünkü. yen: toplu sczle?me Yak:nda Türkiye ta?arrııf sorunulere ka.far zaman var. Bu aranıın dışmda bir de döviz sorunuy ds Hazine, biraz dsha güclenela kerşıla>;acak. CP'K. Doiaı = iyle Meıi;pz B.nV.ı. ^'e büt'rn bu gelijT.eler içind» 5i üzerindeki Hazine başkışı a Tiırkiye Irmak veya benzeri hü Nihat Erim; Irmak'ın «Siyasal danışmanı» gibi çalıştı zaman zaman; 12 mart dönemindekl deneylerini aktardı Irmak'a